|
Echte schoonheid zit vanbinnen. In het spoor van ettelijke derderangsfilosofen kwam Koen Wauters een paar jaar geleden al tot die conclusie, maar hij bleef me toch wat te vaag in zijn plaatsbepaling. Met 'vanbinnen' bedoel ik namelijk de binnenkant van een welbepaalde ruimtelijke locatie, niet zelden gekenmerkt door afgeleefde tafels en stoelen, houten lambrisering, kleverige vliegenvangers en kruisbeelden die stammen uit het christendom. Tel daar nog een toog en eventueel een muziekinstallatie in de vorm van een radio bij en het plaatje is compleet: ik heb het hier over het waarachtige Belgische volkscafé. Op ruimtelijk vlak valt het beeld dus relatief gemakkelijk scherp te stellen, maar het tweede aspect van het ruimte-tijdcontinuüm is veel moeilijker te bepalen. Het lijkt immers alsof De Tijd zomaar voorbijgetrokken is aan deze van buitenaf veelal onopvallende stukjes lintbebouwing. Decennialang al worden de volkscafés schijnbaar ongemoeid gelaten door datgene wat het heden steeds weer richting toekomst stuwt.
Kenners van spreekwoorden zullen het echter met me eens zijn: Duren is een mooie stad, maar blijven duren is nog een mooiere. Volkscafés veranderen niet, ze verdwijnen gewoon. Tezamen met de waard of waardin blazen zij massaal hun laatste asem uit. Want De Tijd mag dan genadig geweest zijn voor het interieur, dit geldt allerminst voor eigenaars en clientèle, die de klok des te harder horen tikken. Gelukkig zijn er nog mensen die waken over ons cultureel erfgoed. Kat Steppe en Nahid Shaikh maakten de documentaire 'Bedankt en merci' over dit zo vertrouwde anachronisme, voor het te laat is. In de documentaire komen vijf eigenaars van volkscafés uit de Westhoek aan bod. De jongste is 75, de oudste 89. Met lede ogen zien zij hun klantenbestand afkalven, moeten ze elke dag iets langer wachten vooraleer de deur open zwaait. Pinten kosten 1 euro, meestal Jupiler uit het fleske. Er wordt gemijmerd over vroeger, toen er 's morgens nog koffie met een druppel werd gedronken. Nu enkel nog koffie. Ergens pakt een man uit met de beker die hij won wegens het naar binnen kappen van 54 geuzes. Ik gok dat hij deze anekdote niet voor het eerst vertelde. Toch is het de stilte die regeert. Stilte om wat voorbij is en niet meer terugkomt. Nooit.
Daarom dat dit 'verleden-tijdsdocument' zo belangrijk is. Kat Steppe en Nahid Shaikh zijn de chroniqueurs van het verval, maar beter dat dan een anoniem heengaan van iets dat in se onwezenlijk mooi is. Nee, onwezenlijk schoon, dat is het juiste woord. België op zijn puurst, geurend naar sigarettenwalm en verschaald bier. 'Bedankt en merci' dus, verkrijgbaar op de betere digicorder.
|
