Traces Of World War I & II

Franse nationale begraafplaats Notre-Dame-de-Lorette

De heuvel van Notre-Dame-de-Lorette is een heuvelrug die in west-oostrichting van het bos van Bouvigny loopt tot ten noorden van Souchez. Net als de heuvelrug van Vimy, verder oostwaarts in het verlengde, steekt de heuvelrug uit boven de vlakte van Lens in het noordoosten. De noordelijke hellingen zijn relatief zacht, terwijl de heuvel in het zuiden een relatief ruwe flank heeft, met een vijftal steile uitlopers. Op het plateau van deze heuvel, zo'n 165 meter boven zeeniveau, was in 1727 en kapel opgericht door schilder Florent Guibert na zijn bezoek aan het Italiaanse bedevaartsoord Loreto. Zo staat op de 18de-eeuwse Cassinikaart de kapel aangeduid als N.D. de Lorette. Na de Franse Revolutie werd de kapel in 1794 vernield. In 1815 werd de kapel herbouwd en in 1870 zelfs vergroot tot kerk. De plaats was lokaal een bedevaartsoord geworden. In de Eerste Wereldoorlog was de strategische hoogte bij de Race naar de Zee in het begin van de oorlog in Duitse handen gevallen. Het Franse 10de Leger bleef echter proberen het plateau weer in te nemen. Er werd zwaar gestreden om de vijf zuidelijke uitlopers in te nemen. Deze werden van west naar oost de Éperon Mathis, de Grand Éperon, de Éperon des Arabes, de Éperon de la Blanche Voile en de Éperon de Souchez genoemd en werden door de Duitsers stevig verdedigd. In de winter van 1914-1915 konden de Fransen onder leiding van generaal Maistre de eerste uitloper bezetten.

Op 15 maart 1915 konden ze de Grand Éperon innemen en de volgende maanden ook de derde uitloper. Op 9 mei 1915 begon de Tweede Slag om Artois, waarbij de Fransen probeerden de Duitsers terug te drijven uit de streek. Men probeerde onder meer de heuvelrug van Vimy, iets verder oostwaarts, te heroveren en ook de hoogte van Notre-Dame-de-Lorette wilde men terugnemen. Hiervoor moesten de laatste twee uitlopers worden veroverd en vervolgens de top van de heuvel, waar zich de kapel bevond. Men kreeg er echter te maken met een sterk uitgebouwde Duitse defensie, bestaande uit meerdere linies loopgraven, ijzerdraad en Friese ruiters, geflankeerd door mitrailleurs en fortjes. Van 9 tot 12 mei slaagden de Fransen er in de kapel te bereiken, na een strijd met zware verliezen. Men had echter nog steeds niet het hele heuvelmassief heroverd en de Duitsers behielden nog steeds verschillende posities. Het duurde tot 22 mei eer het massief door de Fransen was ingenomen. In het voorbije jaar waren zo'n 100.000 doden gevallen in de gevechten om de heuvel van Notre-Dame de Lorette. De Tweede Slag om Arras bleef door de Duitsers de Lorettoschlacht genoemd worden.

Het licht van de toren is op kilometers afstand te zien. Een erewacht van vrijwilligers ontvangt sinds 1920 de bezoekers en onderhoudt elke zondag de eeuwige vlam.

Ruïnes van de kerk van Ablain-Saint-Nazaire

Ablain-Saint-Nazaire telt twee kerken. De hoofdkerk in het centrum van dit dorp van ongeveer tweeduizend inwoners - de Nieuwe Kerk - dateert uit de periode tussen de twee wereldoorlogen. Aan de oostelijke rand van het dorp staat de Oude Kerk, een ruïne. Deze kerk, gewijd aan de heilige Nazarius (Nazaire), was ooit een hoog gotisch meesterwerk van Jacques Le Caron de architect van de top van het belfort van Arras en werd in de zestiende eeuw gebouwd door Charles de Bourbon-Carency. Zijn dochter zou haar genezing aan Nazarius te danken hebben. Ablain heeft een zeer strategische ligging aan de voet van de hoogvlakte van Notre-Dame-de-Lorette. In 1914 nemen de Duitsers het plaatsje in. De Franse troepen proberen onophoudelijk door te breken naar de punt van Notre-Dame-de-Lorette die - met de heuvelrug van Vimy uitzicht biedt op Arras, Lens en de mijnstreek. Na een bommenregen van zes dagen gaan de Fransen op 9 mei 1915 over op de aanval. Het lukt hen om de Duitse linies te doorbreken, zonder echter te kunnen profiteren van deze gunstige positie. Na twee weken van onophoudelijke, wrede gevechten en het verlies van 102.000 man blijft de heuvelrug van Vimy nog steeds buiten hun bereik. De dorpen Carency en Ablain, tegelijk met Lorette overwonnen, zijn volledig verwoest, met inbegrip van de kerk Saint-Nazaire. De Commissie voor Historische Monumenten die deze kerk in 1908 op de monumentenlijst plaatste, besluit aan het eind van de oorlog de kerk niet te herbouwen: Deze aangrijpende ruïnes dienen bewaard te blijven als getuige van het Duitse vandalisme. De inwoners van Ablain kunnen bij hoog en laag beweren dat de kerk verwoest is door Frans geschut, de overheid weigert voor de restauratiekosten van de verwoeste kerk op te draaien. In 1922 besluit de gemeente tot de bouw van een kerk tegenover het gemeentehuis. Tot 1932, tijdens de bouw van deze kerk, wordt de mis gehouden in een door de Canadezen ter beschikking gestelde barak.

Belgische militaire begraafplaats van Adinkerke

De Belgische militaire begraafplaats van Adinkerke is een militaire begraafplaats aan de Heldenweg in het Belgische dorp Adinkerke, een deelgemeente van De Panne. Ze ligt achter de Sint-Audomaruskerk. Deze Belgische militaire begraafplaats heeft een oppervlakte van 101 are waarop 1.783 graven liggen uit de Eerste Wereldoorlog. Daarbij zijn er 67 van Britse soldaten die bij de Commonwealth War Graves Commission geregistreerd staan onder Adinkerke Military Cemetery. Een Franse militair ligt op verzoek van zijn nabestaanden onder een Belgische grafsteen. De soldaten die hier liggen zijn overleden in het militair hospitaal L'Océan. Halverwege de jaren 20 werden de uniforme Belgische grafstenen ingevoerd. In 1925 werden 130 Vlaamse heldenhuldezerken verbrijzeld en vervangen. De verbrijzelde stukjes zijn verwerkt in de bestratingen van het kerkhof. De begraafplaats werd in 2008 als monument beschermd.

Voor wie van België komt is Bray-Dunes is het eerste dorp aan de Opaalkust, net over de grens. Het begint er de laatste jaren steeds meer Belgisch uit te zien, met een lange rij appartementsblokken langsheen de dijk. Op 26 mei 1940 begonnen op de stranden tussen Bray-Dunes en Duinkerke de evacuatie van de Britse Expedition Force en van delen van de Belgische en Franse strijdkrachten : de Operatie Dynamo. Terwijl enkele eenheden weerstand bleven bieden aan het oprukkende Duitse leger werden 198.000 Engelse, 123.000 Franse en 16.000 Belgische soldaten geevacueerd via de zee.

Communal Cemetery

Bissegem Communal Cemetery bevat de graven van 25 militairen van het Gemenebest van de eerste wereldoorlog, alleen dateren van eind oktober 1918,van de geallieerde opmars naar de overwinning. De acht graven van de Tweede Wereldoorlog dateren allen van eind mei en begin juni 1940 van tijdens de terugtrekking van de Duitse troepen naar Duinkerke.

Het Auffanglager Breendonk

Na de bezetting van België door nazi-Duitsland werd Breendonk een gevangenkamp en doorgangskamp. Gevangenen verbleven er in afwachting van transport naar concentratiekampen in Duitsland, Oostenrijk en Polen. Breendonk was geen concentratiekamp, hoewel de levensomstandigheden er nauwelijks van verschilden. Het fort van Breendonk was in België de laatste halte voor het vertrek naar Auschwitz en andere kampen. Het eerste transport vond plaats op 22 september 1941 en ging naar Neuengamme bij Hamburg. Volgens een verklaring na de oorlog van de eerste kampcommandant Schmitt werd het bevel tot oprichting van dit SS-kamp gegeven door Karl Hasselbacher, de leider van de Sipo-SD in België (de Duitse politieke politie en onderdeel van de SS.) en door Müller, de Oberfeldcommandant van Brussel.Het fort werd vanaf eind augustus 1940 als gevangenis ingericht. De bewaking bestond uit een klein aantal Wehrmacht-soldaten van een Landesschützenbataillon; oudere soldaten, ongeschikt voor het front. Zij werden ook ingezet op de werf en voor het uitvoeren van executies.De Wehrmacht werd aangevuld met een klein Duits SS-garnizoen, vanaf september 1941 enkele Belgische SS-mannen en vanaf 1944 Roemeense en Hongaarse SS'ers. Op 20 september 1940 kwamen de eerste gevangenen binnen, een Belg en drie Joden uit centraal-Europa. In de eerste weken verbleven er maximum twintig gevangenen in het fort. Het aantal gevangenen varieerde gedurende het verder verloop van de oorlog tussen twintig en zeshonderd. Sommigen verbleven er slechts één dag, anderen doorleefden deze hel gedurende drie jaar. De gemiddelde tijd was ongeveer drie maanden. In totaal hebben er circa 3600 personen gevangengezeten, waarvan 400 à 500 Joden. Aanvankelijk werd Breendonk vooral gebruikt voor de opsluiting van overtreders van anti-joodse wetten, smokkelaars, zwarthandelaars of al wie door de Duitsers werd beschouwd als asociaal. Vanaf 1942, toen de joodse gevangenen werden overgebracht naar de Dossinkazerne in Mechelen, werd het kamp vooral aangewend voor de opsluiting van verzetslieden, politieke gevangenen en gijzelaars. Toen in 1941 de oorlog met Sovjet-Unie uitbrak werden er ook communisten en socialisten gevangengezet. Het kamp werd een eerste maal volledig ontruimd op 6 mei 1944. Kort daarop werden er opnieuw een aantal verzetslieden gevangengezet. De definitieve ontruiming gebeurde op 31 augustus 1944. De gevangenen werden vervoerd naar het Nederlandse Kamp Vught. Van daaruit werden ze overgebracht naar diverse concentratiekampen. Op 2 september 1944 kwam het fort in de handen van de bevrijders.

Monument voor de Gebroeders Van Raemdonck

Edward (Temse, 8 oktober 1895 Steenstrate, 26 maart 1917) en Frans Van Raemdonck (Temse, 24 januari 1897 Steenstrate, 26 maart 1917) waren broers die tijdens de Eerste Wereldoorlog sneuvelden bij een nachtaanval op het Stampkot te Steenstrate. Zij waren toen allebei sergeant van de 6de Compagnie van het 24ste Linieregiment. Hun dood maakte hen in Vlaanderen tot een symbool van broederliefde. De Waalse korporaal Aimé Fievez (1891-1917) overleed op dezelfde plaats en tijdstip. Het stoffelijk overschot van deze drie militairen werd na de oorlog herbegraven in de crypte van de IJzertoren. Op de plek waar ze sneuvelden werd later ook een monument voor hen opgericht, opgetrokken uit betonblokken van het Stampkot.

Een symbool voor de Vlaamse Beweging

De lichamen lagen in niemandsland en konden niet worden gerepatrieerd. In het leger zou men toen hebben voorgesteld om een halfuur wapenstilstand te vragen zodat de lijken konden worden weggehaald en worden herbegraven in Westvleteren.

Generaal Louis Bernheim, lid van het Grootoosten van België, zou dit voorstel toen hebben afgewezen en aan generaal Mahieu hebben verklaard:

"Je n'en vois pas la nécessité. D'ailleurs il s'est avéré que le plus jeune des deux était un flamingant (Ik zie er de noodzaak niet van in. Overigens, het is bekend dat de jongste van de twee een flamingant was)."

Waarop generaal Mahieu zou hebben geantwoord:

"En effet (Inderdaad)." .

Zo was het ook. Op 13 april, 19 dagen na hun dood, werden ze in een ondiepe obusput begraven, op een terrein dat was omgeploegd door granaatinslagen. Hun lijken werden bovendien in september 1917 bij een Frans offensief omgewoeld en stukgeschoten. De tekst van het bidprentje[1], opgesteld door O. Dambre, maakt gewag van de volgende gebeurtenissen: ""In een rit op de eerste lijn van den vijand hadden beiden zich allerprachtigst gedragen. Onder een ijselijk bombardement keerden de mannen terug, na volbrachte taak. Tot aan den IJzer kwam Edward en keek met zijn vlammende oogen rond... Doch zijn broeder niet ziende op de plaats der afspraak weigert hij over den IJzer te komen, en de reeds volbrachte heldenfeiten zal hij nu spontaan bekronen met zijne ideale broederliefde. Te midden het afgrijselijkste kanonvuur gaat hij op zoek naar zijn broeder... Wat is er toen gebeurd ? Achttien dagen nadien tusschen onze en de vijandelijke lijnen vond men beide in elkaars armen liggend voor eeuwig... dood."" De vertoning van heldhaftige broederliefde, tot in de dood, werd een symbool van de Vlaamse Beweging. Wekenlang bleven Vlaamse kranten er roerende, piëteitsvolle artikelen aan wijden. Een pentekening van Joe English maakte van het beeld van innige broederliefde een krachtig herkenbaar icoon. Uiteindelijk bleken beide broers samen te zijn gesneuveld met de Waalse korporaal Aimé Fiévez.[2] In september 1917 werd het gebied waar ze lagen begraven weer door Belgen veroverd. De stoffelijke overschotten van de drie mannen werden verzameld en opnieuw begraven. Hun makkers plaatsten in september 1918 een stenen kruis op de plaats, waar later een houten omheining rond kwam. Tot 1933 zou deze zerk daar blijven alvorens naar de IJzertoren te verhuizen. Op de zelfde plaats werd op 19 augustus 1933 door het IJzerbedevaartcomité een nieuw monument opgericht. Het monument Steenstrate, dat vijf meter hoog is en werd gebouwd met brokstukken van de vernielde Duitse stellingen, is van de hand van de broers Karel en Jan De Brandt. Sinds 2003 is het monument Steenstrate de verzamelplaats van de jaarlijkse IJzerwake. De oorspronkelijke zerk ging bij de dynamitering van de IJzertoren in 1946 verloren. Op 29 oktober 1919 werd het graf opengelegd met de bedoeling de gesneuvelden te repatriëren. Men trof slechts enkele stoffelijke resten aan die niet meer te identificeren waren, waarop men besloot deze te laten rusten en men het graf weer dichtmaakte. In 1924 werd op bevel van de militaire overheid het graf nogmaals opengemaakt. De resten van de twee broers en van Fiévez werden in één kist gelegd en bijgezet op de Belgische militaire begraafplaats in Westvleteren. Op 13 augustus 1932 werden de stoffelijke resten van de drie gesneuvelden weer ontgraven, en een week later op de 13de IJzerbedevaart overgebracht naar de crypte van de IJzertoren samen met zes andere gesneuvelden die een symbool waren geworden.

Restanten Opgeblazen Brug

Zowel in Membre-sur-Semois als in Bohan, zie je restanten van opgeblazen bruggen over de Semois. Deze bruggen werden door de geallieerden tot ontploffing gebracht tijdens WOII om de opmars van het Duitse leger, tijdens het Ardennenoffensief, tegen te houden. Voor WOII werden de verschillende dorpen in de regio Semois met elkaar verbonden door een tramlijn. De brug over de Semois in Membre, vormde bovendien een snelle verbinding voor Tramlijn 553 Gedinne - Vresse, via een tunnel naar Bohan.

Cape Griz-Nez en Cape Blanc-Nez

Adolf Galland, een beroemde Duitse gevechtspiloot en legerleider in de Tweede Wereldoorlog, maakte een noodlanding op het strand van Cap Gris-Nez. Het was ook hier dat onder meer Adolf Hitler en Hermann Göring in 1940 over het kanaal richting Engeland keken nadat hun legers West-Europa hadden veroverd. Direct na de val van Frankrijk in augustus 1940 begon Organisation Todt met de bouw van drie bunkercomplexen op de kaap. Dit waren Batterij Todt met vier 380mm-kanonnen, Batterij Grosser Kurfurst met vier 280mm-kanonnen en tot slot Batterij Griz Nez, bij de meest westelijk punt van de kaap, met drie 170mm-stukken.De stukken van Batterij Todt konden alleen richting zee vuren, maar die van de twee andere batterijen konden ook naar doelen landinwaarts worden gericht.De batterijen werden verdedigd met mijnenvelden, prikkeldraadversperringen, bunkers, antitankgeschut en machinegeweren. Na een hevig luchtbombardent vielen in de ochtend van 29 september 1944 troepen van de Canadese 3e infanteriedivisie de batterijen aan. De Canadezen werden ondersteund door tanks van de Britse 79e pantserdivisie. De verdedigers van Batterij Todt gaven zich tegen het midden van de ochtend al over.Tijdens deze actie op de kaap werden zon 1600 Duitse krijgsgevangenen gemaakt. Aan Canadese zijde waren 42 slachtoffers te betreuren waarvan acht doden.

De citadel van Dinant is een citadel in de Belgische stad Dinant. De citadel is gebouwd op een rots, vlak bij het stadscentrum, 100 meter hoger dan het wateroppervlak van de Maas. In de citadel is sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog een historisch en wapenmuseum te bezichtigen. De toegang tot de citadel wordt onder meer verzekerd door een kabelbaantje. Het eerste bouwwerk op die locatie dateert van 1051, toen gebouwd in opdracht van prins-bisschop Dietwin van Luik. De stad en citadel werden in 1466 tijdens de Luikse Oorlogen verwoest door Karel de Stoute. Prins-bisschop van Luik Everhard van der Marck breidde in 1530 de citadel bij de herstelling grondig uit, onder meer met een slottoren en een ronde halve toren. Dit bood in de citadel plaats aan 500 soldaten. In 1675 bezetten de Fransen, onder aanvoerder en maarschalk van Frankrijk François de Créquy de stad en gebruiken de citadel als verdedigingsbasis. De citadel werd in 1703 opgeblazen bij de aftocht van de Franse troepen. Krachtens het verdrag van Utrecht van 1713 kwam de locatie terug toe aan de bisschop van Luik. Het laatste bouwwerk werd gebouwd van 1818 tot 1821, uit de periode van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Tot de Belgische Revolutie was de citadel de ligplaats van een Nederlands garnizoen. In de Eerste en Tweede Wereldoorlog was de citadel nog het voorwerp van gevechten. De bezoeker kan met eigen vervoer tot aan de citadel rijden, of kan vanuit de stad een trap uit 1577 met 408 treden beklimmen. Sinds 1956 kan men ook met een kabelbaan het hoogteverschil overwinnen. Deze kabelbaan werd in 1997 vernieuwd.

De Militaire Begraafplaats bij de Citadel van Dinant telt 1177 oorlogsgraven:

- 1105 Fransen soldaten uit de Eerste Wereldoorlog.

- 47 Franse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog.

- 25 Soldaten van het Gemenebest uit de Tweede Wereldoorlog.

Oorlogsgraven van het Gemenebest

Op de begraafplaats ligt een perk met 24 Britse graven uit de Eerste Wereldoorlog. Zij behoorden allen tot de 14th Division en sneuvelden tijdens het geallieerde eindoffensief in oktober en november 1918. De graven worden onderhouden door de Commonwealth War Graves Commission en zijn er geregistreerd als Dottignies Communal Cemetery.

Onderscheidingen

James Mitchell White Halley, majoor bij de Royal Engineers werd onderscheiden met het Military Cross (MC). kanonnier Herbert Crowther Wilkinson ontving het Croix de guerre.

In Frankrijk, net over de grens, liggen de D-Day stranden van Normandië waar duizenden geallieerde soldaten landden op 6 juni 1944, en die ook een belangrijke link naar de bevrijding van België en de rest van Europa vormen.