Enige achtergrondinformatie
Land en landschap
Tibet beslaat een gebied dat tweemaal zo groot is als Frankrijk en wordt voor een groot deel omsloten door China. In het zuiden grenst Tibet aan India, Nepal, Sikkim, Bhutan en Birma. Tibet wordt ook wel 'het Dak van de Wereld' genoemd omdat het overgrote deel van het land is gelegen tussen de 4000 en 5000 meter hoogte. Aan de zuidzijde ligt het Himalayagebergte met de hoogste toppen ter wereld. Noordelijk daarvan liggen onder meer uitgestrekte graslanden en hoogvlaktes tot 5000 meter. De hoogte heeft een ingrijpende invloed op de overlevingsmogelijkheden voor flora, fauna en de mens. Zowel planten als dieren hebben zich moeten aanpassen om hier te overleven. Helaas staat ook in Tibet de natuur steeds zwaarder onder druk, vooral als gevolg van kaalslag. In Tibet ontspringen enkele belangrijke rivieren van Azië zoals de Yangtzi en de Mekong. Een typisch Tibetaans dier dat we zeker zullen zien, is de yak. Dit langharige rund kan extreem lage temperaturen weerstaan en levert de bevolking melk, boter, kaas, vlees, leer en wol. Meest bijzondere 'diersoort' is natuurlijk de yeti, oftewel de 'Verschrikkelijke Sneeuwman', maar dat we deze legendarische bewoner van het hooggebergte zullen treffen, is zeer onwaarschijnlijk.
Tibet is gelegen in de ontoegankelijke bergen van de Himalaya. Door het natuurlijke en zelfgekozen isolement heeft het land altijd haar mysterieuze uitstraling behouden en tot ver in de twintigste eeuw waren buitenlandse bezoekers niet welkom. De geschiedenis van de Tibetanen gaat terug tot in de middeleeuwen. Al in de 7de eeuw heerste er onder Songtsen Gampo een machtig rijk dat belangrijke zijderoutes en gebieden in Nepal en Yunnan (China) domineerde. Toen dit rijk uiteenviel in kleinere feodale rijken, begonnen de kloosters snel aan macht te winnen. Het boeddhisme was al eeuwenlang de voornaamste religie in de omringende landen en drong ondertussen ook steeds meer tot Tibet door. Het boeddhisme werd hier echter niet klakkeloos overgenomen. Uit een mengeling van brahmanisme en de traditionele, animistische Bon-religie ontwikkelde zich het Tibetaanse boeddhisme en uiteindelijk het lamaïsme. In de loop der eeuwen kregen de kloosters steeds meer wereldlijke, politieke macht en in de zeventiende eeuw verkreeg de geelkapsekte na een conflict met de roodkapsekte, de absolute macht over het land. De leider nam de titel aan van Dalai Lama dat letterlijk 'Oceaan van Wijsheid' betekent. Iedere nieuwe Dalai Lama is een reïncarnatie van de voorgaande, iets wat middels speciale procedures wordt vastgesteld. De Dalai Lama was een absoluut heerser die regeerde over een arm land waar tot 1950 slavernij nog de gewoonste zaak van de wereld was.
Aan de heerschappij van de Dalai Lama kwam abrupt een eind toen buurland China in 1950 het land binnenviel en 'bevrijdde' van het juk van de geestelijken. De Chinese bezetting leidde tot een exodus van honderdduizend Tibetanen, 1,2 miljoen doden en vernietigde het overgrote deel van Tibet's culturele en religieuze erfenis. Van de 1600 kloosters zijn er slechts tien bewaard gebleven. De Dalai Lama vluchtte naar India waar hij nog steeds in ballingschap leeft. Het Tibetaanse volk had ondertussen zwaar te lijden onder de Maoïstische politiek en de Culturele Revolutie. Ondanks het verzet en protesten uit alle hoeken van de wereld is de aanwezigheid van China in Tibet onverzettelijker dan ooit. Door een politiek van culturele invasie, door 'import' van Chinezen, verstedelijking en Chinese bouwprojecten voltrekt zich een onomkeerbaar proces. Ondanks een geleidelijke toename van vrijheid voor de diverse culturen in China zelf, lijkt de Chinese regering vast van plan de controle in haar 'opstandige provincie' met strakke hand te behouden.
Bevolking en cultuur
De Tibetaanse bevolking bestaat oorspronkelijk uit een verzameling van zeer uiteenlopende culturen. Sinds de Chinese bezetting zijn ook buiten Tibet, in onder andere India en Nepal, grote Tibetaanse gemeenschappen te vinden. Door de actieve immigratiepolitiek van China leven er naast de lamaïstische Tibetanen tegenwoordig buitengewoon veel Han-Chinezen in Tibet. Zij wonen voornamelijk in de grotere plaatsen zoals Lhasa en Shigatse en zijn actief in de industrie, handel en het leger. De meeste Tibetanen leven van de landbouw en de veeteelt. De veelzijdigheid van de Tibetaanse bevolking is goed te zien op bijvoorbeeld de Barkhor Bazar in Lhasa. Vanuit het gehele land komen hier pelgrims naartoe om te bidden, waarbij onder andere de nomadische Kampa opvallen.
Godsdienst:
De belangrijkste religie in Tibet is het lamaïsme, voortgekomen uit een mix van de animistische Bon-religie en het tantrisch boeddhisme. Er zijn meerdere sekten, waarvan de Gelukpa of geelkapsekte (herkenbaar aan de goudgele mutsen) de belangrijkste is met de Dalai Lama die in ballingschap leeft, als leider. De Panchen Lama behoort tot de roodkapsekte. Beiden lama's worden beschouwd als levende boeddha's. Hoewel er tijdens de Chinese overheersing veel religieuze bouwwerken zijn vernietigd, blijven de overgebleven kloosters kenmerkend voor het Tibetaanse landschap. Vooral tijdens de bezoeken aan de Tibetaanse lama-kloosters zijn de religieuze aspecten duidelijk terug te vinden.
Culturele verschillen en gewoonten
Afdingen:
Afdingen is in Tibet en Nepal heel gewoon. Zeker bij souvenirverkopers moet je afdingen. Als je in straatstalletjes gaat eten, moet je altijd vooraf duidelijk de prijs overeen komen.
Kledingvoorschriften:
Uit respect voor de gebruiken en tradities van dit gebied is het aan te raden om niet al te bloot en te opzichtig rond te lopen. Zeker niet in kerken, tempels, moskeeën en kleine dorpjes. Voor vrouwen is het niet raadzaam om in Tibet en Nepal een minirok, korte broek of topje te dragen. Wij adviseren je ook een lange broek en bovenkleding met mouwtjes mee te nemen. Ook mannen dienen rekening te houden met hun kleding. Een korte broek wordt over het algemeen als ongepast beschouwd.
Toiletten:
De openbare toiletten in Tibet kennen absoluut geen privacy. Als er tussenschotten tot kniehoogte staan, dan is dat veel. Bovendien zijn de meeste openbare wc's ronduit smerig. Een hygiënisch voordeel is dat het zowel in Nepal als Tibet meestal hurktoiletten betreft, zodat je niets hoeft aan te raken.
Tempelbezoek:
Bij het bezoeken van boeddhistische tempels of kloosters verzoeken wij je de volgende regels aan te houden, uit beleefdheid en respect voor de bevolking. Draag geen shorts (ook mannen niet) of minirok bij het bezoeken van een tempel. Loop altijd linksom een stoepa, tempel of een manistenenmuur (dus met de klok mee).
Feestdagen:
In Tibet worden er een aantal plaatselijke (religieuze) festiviteiten vastgesteld aan de hand van de Tibetaanse kalender. Omdat de stand van de maan daarbij bepalend is, veranderen de data ieder jaar.
Het belangrijkste feest is Losar, het Tibetaanse nieuwjaarsfeest, dat meestal in februari valt. Het gaat onder andere gepaard met oorverdovend vuurwerk. Ook worden honden opgehitst om te blaffen. Het lawaai dat ontstaat is bedoeld om duivels en boze geesten te verdrijven.
De geboortedag van de Dalai Lama wordt gevierd op 6 juli. Tijdens deze feestdag strooien Tibetanen elkaar onder met tsampa.
Sommige kloosters hebben een eigen festival, zoals Tashilhunpo (tweede week van de vijfde maand) en Drepung (dertigste dag van de zesde maand). Met name het ophangen van een grote thangka, een beschilderd religieus doek, is daarbij een opmerkelijke happening.
Het Yoghurt- of Shotongfestival, waarbij gemaskerde dansen ten uitvoer worden gebracht, vangt begin augustus in Drepung aan en verplaatst zich naar het Norbulinka.
Eten en drinken
De Tibetaanse keuken steekt nogal schril af bij de uitgebreide en verfijnde Chinese keuken. Als gevolg van de vaak barre omstandigheden waaronder de mensen moeten overleven en de beperkte mogelijkheden om voedsel te verbouwen, is het traditionele menu niet echt afwisselend. Als dranken zijn yakboterthee (gezouten thee met yakboter) en chang (bier) geliefd. Tsampa, een stevige brij van gerst vormt het voornaamste bestand van een maaltijd, aangevuld met yakvlees, yakkaas en yakboter. Thukpa, vettige noedelsoep met groenten en/of vlees, staat ook vaak op het menu. Momo's, meelballetjes, gevuld met groenten en gehakt, worden in de regel door toeristen goed gewaardeerd. Tijdens de reis in Tibet kunnen we deze traditionele gerechten proeven, maar er zijn tevens vele restaurants die Chinese en westerse gerechten serveren. Sommige Tibetaanse restaurants in Lhasa komen speciaal voor toeristen met yakburgers op de proppen. Internationale voedselketens schitteren in Tibet gelukkig nog steeds door afwezigheid.
Hoogteziekte:
Ongeveer de helft van mensen die verblijven op hoogtes boven de 3500 meter krijgt in meer of mindere mate last van hoogteziekte. Het is een reactie van het lichaam op het steeds lagere zuurstofgehalte in de lucht. Het belangrijkste probleem is het ontstaan van vochtophoping in de longen en/of de hersenen. Hoogteziekte is potentieel levensbedreigend. Je dient alert te zijn op de symptomen bij jezelf en degenen met wie je reist. Voordat de symptomen worden beschreven, eerst nog dit: het krijgen van hoogteziekte is niet afhankelijk van lichamelijke fitheid of routine in het lopen op grote hoogten. Ook geroutineerde bergwandelaars en zelfs dragers in Nepal kunnen er na vele keren voor het eerst last van krijgen. Mensen onder de dertig jaar, mensen die eerder hoogteziekte hebben gehad en mensen met long- en hartproblemen lopen een groter risico. Ook mensen die zich nodeloos het tempo van de groep laten voorschrijven, lopen meer risico. Er is een heel scala aan symptomen bij hoogteziekte. De Franse alpinistenvereniging werkt met een puntensysteem om de ernst van de situatie te kunnen inschatten. Symptomen met 1 punt zijn: misselijkheid, hoofdpijn, slapeloosheid, duizeligheid. Twee punten: overgeven, hoofdpijn die niet op aspirine reageert. Drie punten: enorme vermoeidheid, kortademigheid of benauwdheid zonder inspanning, heel weinig plassen. Scoort iemand niet meer dan 3 punten, dan kun je langzaam verder omhoog, maar beter is pas door te gaan tot de symptomen weg zijn. Tussen 4 en 6 punten moet je uitkijken en wachten tot de symptomen verdwenen zijn, of als het kan een paar honderd meter dalen. Meer dan 6 punten betekent: levensbedreigend, onmiddellijk afdalen, de zieke mag niet op deze hoogte blijven en zeker niet op deze hoogte slapen. Tijdens deze reis verblijven op maximaal 4200 meter hoogte. Dit is geen hoogte waarbij grote problemen verwacht kunnen worden maar wees wel alert. Waarschijnlijk zullen de meeste reizigers het verschil vooral voelen bij lichamelijke inspanning. Op een hoogte van 4000 meter kan het beklimmen van twee trappen al een hele opgaaf zijn. Het rustig aan doen en zo nu en dan een kop cocathee drinken helpt vaak het beste.
Klimaat:
De beste perioden voor een bezoek aan Tibet en Nepal zijn de lente en de herfst. In Tibet zorgt de hoogte voor extreme klimaatsverschillen: Het hele jaar door moet men voorbereid zijn voor een keldering van de temperatuur in de nacht.
Beste reistijd:
De beste reistijd is mei tot november. Lhasa en Shigatse kennen in deze periode heerlijk mild weer, hoewel er in juli en augustus redelijk wat regen kan vallen. Hierdoor worden sommige gebieden soms onbegaanbaar en kan het zicht op de bergen beperkt zijn. De koudste maanden zijn december, januari en februari. Door de zuidelijke ligging van Nepal kent het land een warm klimaat en milde winters, vooral in de lagere gedeelten. Het sneeuwt zelden onder de tweeduizend meter. De lente loopt van maart tot mei en is warm en vochtig. De zomer wordt gedomineerd door de moessonregens en in de winter is het koel en helder.
08-02-2008, 11:08
Geschreven door Tom Brijssinck 
|
