Leuvense krant ‘De Liberaal’, ed. 10/5/1879 (Stadsarchief Leuven)

-----------------------------

Van de bejubelde August Mommaerts in onderstaand krantenartikel vinden we geen sporen in de Tildonkse archieven. Hij is er in elk geval niet geboren.

Het Groot Woordenboek der Nederlandse taal (1950) geeft als verklaring voor kapitein-kwartiermeester: een kapitein bij de militaire administratie.

Wat de toenmalige harmonie betreft weten we dat er al in 1852 in Tildonk een fanfare Sint-Cecilia bestond. In 1879 was deze reeds opgewaardeerd tot harmonie (onder de leiding van Mauritz Franck?). Daarna is er blijkbaar een terugval geweest want in 1890 werd de fanfare Sint-Cecilia heropgericht, nog steeds onder voorzitterschap van August I de Behault du Carmois (1831-1898), baron, dokter en burgemeester van Tildonk sedert 1869. Het familiewapen van de Behault stond volgens meerdere zegslui op de fanfarevlag. Nazicht op foto's van de vlag weerlegt dit echter. De vlag zelf is al ettelijke decennia spoorloos.

In 1908 was het trammelant en scheurde een deel van de leden van Sint-Cecilia zich af en richtte een nieuwe fanfare op: ‘De Verenigde Vrienden’. August II de Behault du Carmois (1869-1920), evenals zijn nonkel August I dokter en burgemeester van Tildonk (1899-1911), werden kopman. Op de vlag van de nieuwe fanfare prijkt daarentegen wel het wapenschild van de Behault.

De strijd tussen ‘varkens’ en ‘beren’ kon beginnen!


------
https://www.bloggen.be/tilloenk/archief.php?ID=28150

Op vrijdag 21 december 2007 vierde Dynamotor De Coster NV met een banket in een Keerbergens etablissement het 100-jarig  bestaan van het bedrijf.

Het begon inderdaad allemaal in 1907 toen Jozef De Coster [1] zijn eerste elektrische dynamo’s construeerde. Als zoon van een eenvoudige blokmaker, met enkele jaren avondonderwijs achter de rug, toonde hij een uitgesproken interesse voor de nieuwe technologieën. Zo had hij onder meer de gewoonte om in het nabije rangeerstation te Wespelaar de werking van de locomotieven te bestuderen.

In 1908 richtte hij samen met zijn broer Frans een atelier op net over de gemeentegrens te Wespelaar, in de huidige De Costerstraat. Geldschieters vond hij in de familie van de Bukense pastoor De Clerck, die voordien in Tildonk onderpastoor was, en bij zijn nonkel, de succesvolle Leuvense aannemer Pierre De Coster. Deze laatste had o.m. de villa’s de Behault du Carmois en Vincart te Tildonk, alsook het kasteel van Wespelaar gebouwd (1882).

In 1911 stelde Jozef De Coster zijn producten (dynamo’s en koplampen) tentoon op de handelsbeurs in het Jubelpark te Brussel en ontving er het bezoek van koning Albert I. Kort daarna kreeg hij bericht van het paleis dat hij de auto van de koning van elektrische verlichting mocht voorzien.

In 1914 brandde het atelier uit tijdens de gevechten van augustus-september en vluchtte de familie naar Londen. Een jaar later baatte Jozef De Coster twee ateliers uit in Parijs, waar hij magneto’s voor het Franse vliegwezen vervaardigde. Deze bedrijfjes liet hij in het begin van de jaren twintig over aan zijn schoonbroer Constant Van Essche, waarop hij naar Wespelaar terugkeerde en er het atelier opnieuw opbouwde.

Een grote klant was de befaamde Antwerpse autoconstructeur Minerva. De auto’s kwamen in Wespelaar ‘op chassis’ toe; dynamo, koplampen en claxon werden erin geplaatst, waarna de wagens terug richting Hoboken vertrokken waar het koetswerk werd aangebracht.

Een keerpunt kwam er in 1925 toen in de Amerikaanse autofabrieken, die reeds in 1913 de bewegende assemblagelijn hadden ingevoerd (Ford model T), de auto’s compleet elektrisch uitgerust van de band rolden. Slechts de kleine markt van dynamo’s voor boten en vliegtuigen bleef over. Maar toen verscheen de elektrisch aangedreven wasmachine op de markt, en De Coster schakelde met succes over op de productie van elektromotoren.

Op het hoogtepunt werkten er in de fabriek te Wespelaar 120 personeelsleden.

In 1935 werden enkele externe vennoten aangetrokken. Dit bleek geen goede zet, want reeds twee jaar later, na onderlinge onenigheid, werd Jozef De Coster gedwongen om de fabriek te verkopen aan deze laatsten. De naam van de fabriek veranderde in Welco en later in Elnor. Een clausule in de verkoop bepaalde bovendien dat Jozef zich de eerstkomende vijf jaar diende te onthouden van de constructie van motoren.

Echter het bloed kruipt waar het niet gaan kan, en reeds in de lente van 1942 richtte Jozef een nieuw werkhuis op in de tuin van zijn villa, pal naast het vroegere bedrijf. Het jaar daarop verscheen de nieuwe fabrieksnaam in grote letters op de gevel: ‘Dynamotor De Coster’.

Maar toen gebeurde er een drama. Op 3 maart 1944 werd Jozef De Coster samen met zijn drie zonen François, Willy en Roger, opgepakt door de Gestapo. Na Breendonk belandden zij in de Duitse concentratiekampen van Ellrich-Dora. Willy overleed te Weimar op 9 februari 1945. Jozef werd nog bevrijd door de Russische soldaten, doch was te zwak om vervoerd te worden en stierf eveneens te Weimar, op 2 mei 1945. [2]

Het was geen sinecure om de fabriek nadien draaiende te houden. Toch werd er in de jaren 1948-1950 nog uitgebreid. In 1960 werd het bedrijf omgevormd tot naamloze vennootschap.

De NV Dynamotor De Coster specialiseerde zich in het vervaardigen van motoren in beperkte series op maat van de klant en veroverde op die manier zijn plaats in een uitgesproken concurrentiële markt.

Het bedrijf is nu, honderd jaar later, springlevend. Momenteel zijn er twintig personeelsleden tewerkgesteld.
                                                   Met dank aan Alice (+) en François (+) De Coster (JG)

Deze bijdrage verscheen reeds eerder in het tijdschrift HOGT:
Gordts J., '100 jaar dynamo's en elektromotoren De Coster te Wespelaar', HOGT 23 (2008), 94-96.

[1]   Victor Joseph De Coster werd te Tildonk geboren op 30 januari 1887. Hij was getrouwd met Maria Seraphina Van Essche (°Tildonk 11 februari 1891), dochter van Franciscus Van Essche (Sus van Lieres), en van Francisca Janssens. De ouders van Jozef waren Franciscus (Sus) De Coster (1849-1933), blokmaker in de Ambachtstraat, en Petronilla Regina Vande Velde (1850-1928), een zuster van Jan Baptist Vande Velde, alias Tist Mantus, stamvader van de drie Tildonkse zagerijfamilies.

[2]   Zie: Casteels R., ‘Van Wespelaar, via Breendonk, naar Buchenwald en Dora’, HOGT 11 (1996) 146-160;     De Coster F. en R., Van Breendonk naar Ellrich-Dora, Berchem, 2006.