Beschrijving
De mammoetboom is een altijdgroene naaldboom, gekenmerkt door een roodbruine stam met zachte, dikke bast (tot 50 à 60 cm bij oudere exemplaren).
De boom heeft een grote, nogal smalle kegelvormige kruin. De toptakken zijn opgericht, terwijl de takken onderaan neerhangend zijn met opgerichte toppen. Bij jongere bomen (tot ong. 10 m hoogte) zijn de onderste takken nog niet neerhangend en is de kruin een nagenoeg perfecte smalle kegel. Bij oudere bomen begint de top steeds minder spits te worden, zoals het exemplaar van ongeveer 40m in de Belgische Nationale Plantentuin. Op de tekening rechts is het typische silhouet van een alleenstaande Europese mammoetboom met een leeftijd van ongeveer 120 à 150 jaar te zien.
De stam begint breed onderaan, versmalt na ongeveer 2 meter en blijft cilindrisch. De opvallend zachte, vezelige bast kan met de vuist gemakkelijk ingedeukt worden, wat zijn bijnaam "boksboom" verklaart. De kwaliteit van het hout is zeer matig zodat de boom van geen betekenis is in de bosbouw.
De naalden zijn klein en bevinden zich dicht op de takken die volledig door de naalden bedekt worden. De naalden vallen nooit alleen af, bij uitdroging is het steeds een bosje takjes samen.
Ook de eivormige kegels zijn niet zo groot (4 à 5 x 3 à 4 cm), maar kunnen wel honderden kleine, zeer lichte zaadjes van 3 à 4 mm lang bevatten.
De boom is éénhuizig, wat wil zeggen dat de mannelijke en de vrouwelijke delen samen op dezelfde boom voorkomen. De bestuiving gebeurt via de wind. De kleine mannelijke kegels bloeien in het vroege voorjaar, de (vrouwelijke) kegels doen er twee jaar over om te rijpen en zich te openen. Deze kunnen tientallen jaren aan de boom blijven hangen.
Door de dikke vezelige bast die nagenoeg onbrandbaar is, is de mammoetboom vrijwel ongevoelig voor bosbranden. Hij heeft ze zelfs nodig voor de voortplanting! Wanneer een bosbrand alle concurrenten heeft uitgeroeid en de dikke, droge lagen takjes en naalden heeft opgebrand, maken de zaadjes in de vruchtbare asgrond het meest kans tot een jonge boom uit te groeien. Men merkt dat in de Sequoiadendron-wouden in de VS het aantal mammoetbomen per km² de laatste honderd jaar is afgenomen omdat bosbranden er van nature niet meer voorkomen. De laatste jaren hoopt men door gecontroleerde, zelf aangestoken bosbranden de situatie te herstellen. Oude mammoetbomen hebben vaak donkere brandplekken onderaan de stam als gevolg van deze branden.
Van de boom is ook gekend dat hij, zelfs bij de meest forse windstoten, zelden omwaait (maar op heel hoge leeftijd uiteindelijk wel instort). Dit is te wijten aan de opvallende kegelvormige structuur van zowel de kruin als de stam. Wel heeft hij om begrijpelijke redenen vaak last van blikseminslagen.
In de 2e helft van de 19e eeuw was het voor de Europese kasteelheren modieus om een zogenaamde Engelse tuin (ook een tuin in landschapsstijl genoemd) aan te leggen. Deze tuinen, beïnvloed door de romantiek, waren tuinen met veel schijnbaar wilde stukjes, kronkelende paadjes en veel plantensoorten. Zodra de reuzenwouden in het Californische gebergte tijdens de goldrush ontdekt waren (in 1852), werd de mammoetboom een graag geziene gast in deze tuinen, die vaak aangelegd waren als arboretum. Dit verklaart waarom de oudste Europese exemplaren in kasteeltuinen en arboreta terug te vinden zijn.
**********************************
Goetsenhoven.
