Na onze terugkeer van onze reis, in oktober 2008, door Iraaks Koerdistan zijn we begonnen het beeldmateriaal van Lia in een 'verhaal' te zetten. Allengs ontstond het plan om daarvan een powerpoint presentatie te maken, waarmee we anderen zouden kunnen laten zien wat onze ervaringen in Iraaks Koerdistan zijn geweest. Lia heeft daarvoor de opzet gemaakt en ook de techniek aangeleerd om zo'n powerpoint presentatie te kunnen samenstellen.

Al werkende aan dit progrmma merkten we dat we niet alleen ons 'verhaal' van oktober 2008 moesten vertellen, maar ook de aanleiding voor deze reis - dus de voorgeschiedenis van onze Koerdische contacten. Die is begonnen in 1973, toen Piet met een aantal studenten-scouts op 'verkenning' ging naar de Koerden en hun vrijheidsheld, Mulla Mustafa Barzani. Tijdens de ontmoeting met de Koerden in het toenmalige Vrije Iraaks Koerdistan, hoog in de bergen op de grens met Iran, sloeg de aanvankelijke nieuwsgierigheid om in betrokkenheid. Daarom gingen sommigen van de eerste reizigers terug in 1974, sloten anderen zich aan, en werden humanitaire campagnes voor mensen in nood georganiseerd. Dit leidde weer tot het opvangen van de eerste Iraaks-Koerdische vluchtelingen in ons land in 1975.

Vele jaren later, in 1991 en 1992, gingen Lia en Piet samen naar Iraaks Koerdistan voor hulpverlenings-projecten; Piet kwam er nog eens in 1993. Daarna was er weer een lange pauze in de contacten, totdat onze vriend Khalil Sinjari ons vertelde dat we nu ècht een keer moesten terugkomen om de nieuwe ontwikkelingen zelf te zien en te beleven, en dat de Koerdische regionale regering ons daarvoor uitnodigde. Toen wilden we niet langer wachten....

Doordat we ook over deze vroegere ervaringen beeldmateriaal bezaten of konden krijgen bestaat ons powerpoint programma nu uit twee delen: vóór de pauze eerst de voorgeschiedenis, na de pauze de ervaringen van onze laatste reis. We hebben tot nu toe twee besloten voorstellingen gegeven: in maart in Baarn, in april in Brussel - en de eerstvolgende openbare vertoning vindt plaats op donderdagavond 14 mei a.s. 20 uur in de Bethlehemkerk, Loosdrechtseweg 263, hoek Diependaalselaan te Hilversum. De toegangis vrij - maar een bijdrage voor de door ons bezochte humanitaire projecten in Iraaks Koerdistan is altijd welkom. Op verzoek sturen we een uitnodiging met nog wat extra gegevens.

Ter gelegenheid van deze eerste Hilversumse vertoning heeft de redactrice van het Kerkblad voor Hilversum ons uitgebreid geïnterviewd. Dat verhaal staat in het Kerkblad van 18 april jl, zie foto:

Even nog wat verder Koerdisch nieuws: op zaterdagavond 8 mei om 20 uur is er in Amsterdam-Osdorp een presentatie van het boek 'The Kurds of Iraq', geschreven door de journalist Michiel Hegener, reisgenoot bij de eerste van onze reizen naar Koerdistan, in 1973. Dan wordt ook de tentoonsteling geopend van vijftig van zijn magnifieke foto's die in dit boek staan. Dit evenement is alleen op uitnodiging bij te wonen. De foto's blijven hangen in de galerie van SBK Amsterdam, Keurenplein 28-30, tot 30 mei.

02-05-2009, 00:00 geschreven door pietenlia  

Beste bloglezer,

Dit wordt de slotaflevering van onze fotorapportage over onze reis door Iraaks Koerdistan in oktober 2008. Het tweede en eerste deel zitten hieronder, evenals de fotoloze verhalen die we eerder hebben geblogd. Die geven meer achtergrond bij de foto's, want onderstaande toelichtingen hebben we kort gehouden. Vergroting van de foto's krijg je door er een of tweemaal op te klikken.

                   De regio Koerdistan in het noorden van Irak is een langgerekt gebied, ongeveer zo groot als Zwitserland en met ruim vier miljoen inwoners. In het zuidoosten van dit gebied ligt de grote stad Suleimaniye, waar sinds de bevrijding, in 1991, veel nieuw gebouwd wordt. Maar ook ontwikkelen zich er nu uitgestrekte sloppenwijken, waar veel mensen wonen die afkomstig zijn uit de in de oorlog verwoeste streken. 

            Veel organisaties in het buitenland hebben hulp geboden, zoals Kurdistan Save the Children, dat zijn hoofdkantoor in Suleimaniye heeft. Ze zijn actief op het gebied van o.a. gezondheidszorg en jongeren. We gingen kijken naar een drumsessie met jongeren die op deze manier actief en enthousiast gemaakt worden. Ook gingen we op bezoek bij een Koerdisch gezin in Chamchamal, aan de weg naar de oliestad Kirkoek. Hier kon dankzij het sponsorplan van KSC de jonge vrouw voortgezet onderwijs volgen. Nu is ze gelukkig getrouwd.   

          In Suleimaniye is een gevangenis uit de tijd van Saddam Hussein ingericht als oorlogsmuseum, waar je de duistere martelkamers kunt bezoeken en waar je in een ruimte met duizenden kleine lichtjes kunt terugdenken aan die 4.500 Koerdische dorpen die tijdens de anfalcampagne, eind jaren '80, systematisch werden verwoest, de bewoners verdreven of vermoord.  

          Nog zuidelijker ligt Khanaqin, een Koerdisch stadje in een gebied dat wel onder Koerdisch bestuur staat - het werd pas in 2003 bevrijd - maar nog 'omstreden' is: er is nog geen beslissing genomen over de vraag of het Koerdisch blijft of weer onder bestuur van Bagdad komt. De regering in Erbil stopt veel geld in het opknappen van de stad met nieuwe straten en parken; ook worden er veel nieuwe winkels gebouwd. In de binnenstad heerst een levendige drukte. Fruit komt uit de eigen omgeving of uit het nabije Iran. 

         In dit stadje hebben uit Nederland teruggekeerde Koerdische vluchtelingen een project opgezet voor 'People With Disabilities'. Veel mensen hier weten niet wat ze met gehandicapte kinderen of ouderen aan moeten. Dit centrum biedt ze nieuwe kansen door middel van speciaal onderwijs en vorming. Vandaag hebben ze een speeldag in een park.

              We komen in Halabja, het Koerdische stadje dat de Iraakse oorlogsminister in 1988 met gifgas liet bombarderen, waardoor vijfduizend mensen in een keer omkwamen. Het was maar één van de steden en dorpen die in die jaren met gifgas werden bestookt, maar het werd het symbool voor deze misdadige wijze van oorlogvoering. Met indrukwekkende monumenten, waarvan een in herbouw is, wordt dit nabije verleden herdacht.

                                                                            -.-

Aan het eind van deze rapportage gekomen willen we de Koerdische regioregering bedanken voor de ons geboden gastvrijheid en faciliteiten. En ook de vrienden bij wie we te gast mochten zijn en al degenen die ons hielpen bij de voorbereiding en uitvoering van deze bijzondere reis. 

We gaan nu een powerpoint presentatie voorbereiden met nog véél meer mooie foto's. Wie die wil komen meemaken mag zich via deze blog of op een andere manier daarvoor aanmelden.

27-11-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Beste Bloglezer,

Hier volgt het tweede deel van het fotoverhaal van onze reis door Iraaks Koerdistan in oktober 2008. Vergroting van de foto's krijg je door er een of twee maal op te klikken.

        De weg door de Geli Ali Beg, een diepe kloof, leidt naar Iran. Wij stoppen kort voor Rowanduz in een modern pretpark, gelegen in de prachtigste natuur: hoge bergen omzomen de vallei. We worden ondergebracht in comfortabele vakantiehuisjes. In de zomer komen duizenden Koerden hier recreëren, en ook Arabieren die de hitte en de onveiligheid in hun gebied ontvluchten.

                Dan rijden we naar het noorden in de richting van de Turkse grens. Hier stroomt de Grote Zab in een brede vallei. We komen aan in Barzan, de thuisbasis van de Barzani's. Deze stam heeft zich altijd hardnekkig tegen het Iraakse regiem verzet. Uit wraak liet Saddam Hussein de stamleden deporteren en bij duizenden vermoorden. Door een erepoort bereik je het graf van Mustafa Barzani, hun grote leider. Een mausoleum is nog in aanbouw. We worden er hartelijk ontvangen door een overlevende Barzani.

      Nu buigen we af naar het westen en bereiken Amadya, een schilderachtig en heel oud stadje, vroeger de zetel van een Koerdisch prinsdom. We bezoeken een klassiek theehuis en kijken rond in de straatjes.

        Niet ver van Duhok gaan we op bezoek bij minderheden in deze Koerdische regio. Eerst zijn we te gast in een kerk van de Chaldeeën (Kaldani), waar de patriarch het hoofd blijkt te zijn van deze vroeg-christelijke wereldkerk. Dan komen we bij de tempel van de Yezidi's (Ezidi) in Lalesh, Koerden die een bijzondere religie aanhangen. In de onderaardse gangen van het tempelcomplex hangen kleurige doeken. Wie daarin een knoop legt mag in stilte een wens doen.

Dit is het einde van deel 2 van ons fotoverhaal. In deel 3 gaan we naar de Soran, het zuidoosten van deze Koerdische regio.

27-11-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Beste Bloglezer,

Een maand na terugkomst van onze reis door Iraaks Koerdistan hebben we Lia's foto's op orde en kunnen we een kleine fotoreportage maken. Hier volgt deel 1 van dit verhaal.

De huidige Koerdische regionale regering in Irak had zich herinnerd dat Piet en Lia al jarenlang betrokken waren geweest bij de Koerdische strijd voor autonomie (zie ook onze eerdere blog 'Hoe zat het ook weer met de Koerden'). Piet had eerst met zijn scout-studenten, later leden van de Initiatiefgroep Koerdistan, in de jaren 1973-75 de Iraakse Koerden tijdens een vroege fase van hun vrijheidsstrijd bezocht. Hij was er later, in 1991-93 met Lia teruggekeerd met nieuwe initiatieven. Zo kwam het dat die regering ons uitnodigde om weer naar Iraaks Koerdistan te gaan en de ontwikkelingen van de laatste 15 jaren te bekijken.

Hieronder staat een recente kaart van het hele gebied. Ook de in meerderheid door Koerden bewoonde gebieden waarover nog geen overeenstemming met Bagdad bestaat, zoals de provincie Kirkoek maar ook bijvoorbeeld Khanaqin (zie eerdere blogs en fotoverhaal 3), staan aangegeven. Vergroting van de foto's krijg je door er een of twee maal op te klikken.

            We werden aan de grens opgewacht en naar een   prachtig hotel buiten Erbil, de hoofdstad van de regio, gereden. Het is er volkomen veilig, want je mag er  geen wapens binnenbrengen! Het is onze uitvalsbasis voor bezoeken aan de stad.

         We krijgen de gelegenheid diverse ministers van de regionale regering te bezoeken, zoals de minister van Landbouw en de minister van Onderwijs, en hun vele vragen over hun beleid en praktijk te stellen.     

      Erbil geldt als de oudste bewoonde plaats van de wereld en is nu een stad van meer dan een miljoen inwoners. De citadel, in het hart van de stad, heeft de eeuwen getrotseerd. In een oude karavanserail vind je een antiekwinkel met poppen in traditionele Koerdische kleding.  

        Een andere belangrijke provinciestad is Duhok, waar de eerstgebouwde supermarkt van Iraaks Koerdistan is gevestigd. Hier kan je werkelijk van alles kopen wat in China wordt geproduceerd. Er is veel vrouwelijk personeel, zodat ook vrouwen hier graag komen - want in vrijwel alle andere winkels word je door mannen bediend.

   Als we een tocht door de Badinan, het gebied van de noordelijke provincies, gaan maken zien we hier en daar grote billboards staan, die dikwijls grote telefoonmaatschappijen aanprijzen. Iedereen in Iraaks Koerdsitan heeft wel een mobiele telefoon waarmee je over de hele wereld kunt bellen.

          Bij het begin van de Geli Ali Beg, een beroemde en prachtige kloof op de weg naar Iran, horen we Koerdische dansmuziek. Het is vrijdag, vrije dag in deze regio, en een ideale dag om je bruiloft te vieren. De vrouwen halen hun mooiste kostuums te voorschijn en gaan voor in de dans. Tegenover hen dansen de mannen in hun beste pakken een reidans.

 
Hier eindigt het eerste deel van ons fotoverhaal. Nog even een praktische instructie: de kleine foto's kan je in vergroting bekijken door erop te klikken!

26-11-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Beste Bloglezers,

In de afgelopen weken hebben wij soms dagelijks, soms met een korte tussenpoos onze ervaringen opgeschreven en in deze blog gezet. We kregen niet erg veel reacties, maar we merkten dat toch veel mensen de verhalen gelezen hebben. Die hebben we dan niet voor niets opgetekend. Bovendien konden we zelf op deze manier het vele wat we beleefden 'op een rij zetten'.

Lia is nu bezig haar fotoverzameling te ordenen. Daaruit zullen we een aantal foto's selecteren voor deze blog. Ook is ons gevraagd een vertoning van die foto's met bijbehorend ooggetuigenverhaal te organiseren. Willen anderen die daarvoor belangstelling hebben dat ons even laten weten?

In een volgende blog willen we nog wat meer vertellen van de Yezidi's, de Christenen en de Turkomannen in Iraaks Koerdistan - en hoe met deze minderheden wordt omgegaan. Nu volgt iets heel anders, namelijk een lijstje van degenen die we tijdens onze reis gesproken hebben en van de plaatsen waar we zijn geweest. Vooral interessant voor de insiders: Koerden en Koerdistan-reizgers. Wie over bepaalde zaken meer wil weten: stuur een vraag of een reactie!

Wat deden wij in Koerdistan?

We waren op bezoek bij een aantal ministers van de regionale regering (KRG, zie website hiernaast) om te vragen naar hun beleid en prioriteiten.
Graag hadden we ook de president en de eerste minister gesproken, die beiden in principe wel bereid waren - maar tenslotte was er toch geen gelegenheid voor.

Wat de ministers betreft, wijzelf hadden gekozen voor:
- de minister van landbouw, Abdul Aziz Tayeb (hoe krijgt de regering de verdreven boeren weer terug naar hun dorpen om het land te bebouwen)
- de minister van 'civil society affairs', George Mansour (voor de ontwikkeling van een 'civil society' in Koerdistan)
- de minister van 'extra-regional affairs', Mohamed Ihsan (behandeling van de problematiek van de gebieden waarover met Bagdad onenigheid bestaat of ze tot Koerdistan behoren, zoals Kirkoek)
- de minister van onderwijs, Dr. Delshad Abdulrahman Mohamad (de vernieuwing van het onderwijs)
- de minister van sport en jeugd, Taha Barwari (vooral gevraagd naar de manier waarop hij een jeugd- en jongerenbeleid wil voeren).
We hebben bij alle ministers zeker een uur kunnen praten. Twee ministers hebben ons zelfs een diner aangeboden.

Ook hadden we een uitvoerig gesprek met de voorzitter van de Turkoman partij in de Kurdistan National Assembly, Nejmeddin Kerkhi, die ook minister in het kabinet is. Maar het is goed om te weten dat er ook een andere Turkoman partij bestaat: het Turkoman Front, die oppositie voert.

Heel boeiend was ons gesprek met een andere oppositiepersoon, Hamad Tawfiq in Sulaimaniye, die uit de PUK is gestapt en nu samen met Nawshirwan Mustafa veel kritiek op het beleid van de regering heeft.

Verder hadden we gesprekken met medewerkers van enkele ministers, met name die van onderwijs en van jeugdzaken, en met functionarissen van de KDP en de PUK in diverse plaatsen zoals Salahaddin en Sulaimaniye, Khanaqin en al Qosh. Juist in de kleinere plaatsen kon je veel horen over de problemen 'aan de basis', zoals over de opkomst van de politieke islam.
 
Een heel ander soort contacten hadden we met mensen van maatschappelijke organisaties. Allereerst met Kurdistan Save the Children, in het bijzonder met Dana Qadir, de directeur, en met Maureen Mcluckie, die over het bijbehorende Fund gaat. Het is KSC-KSF dat onder andere dat programma uitvoert waarover Lia heeft verteld: sponsoring van kinderen voor wie geen geld is om naar school te gaan. 
Dan met de organisatie Chra (olielamp) van Peter Gruschka, die vooral vrouwen kansen wil geven zich te ontwikkelen en sterk te maken. Peter was onze grote gids en informant over de ontwikkelingen in Iraaks Koerdistan, in het bijzonder in 'zijn' stad Sulaimaniye.
In Khanaqin waren we op bezoek bij Nasrin en Hiwa Delewi van het door henzelf gestarte centrum voor People with Disabilities. Ook daarover schreef Lia al een verhaal. Donna Fritz, docente in 'nursing' aan de Universiteit van Sulaimaniye vertelde ons veel over haar ervaringen in grote en kleine ziekenhuizen.

Culturele en religieuze thema's stonden centraal bij onze bezoeken aan het Lalesh Cultural Centre in Duhok en de Yezidi tempel in Ain Sifni. We werden er ontvangen door Sheikh Shamu Sheikho Mamo. de adjunct directeur en een lid van het High Committee. Die dag bezochten we ook de Chaldese (Kaldani) kerk in het dorp al Qosh, waarvan de priester, Father Gabriel Dino Mardini, het hoofd van de hele Chaldese kerk in de wereld bleek te zijn. 

En dan onze persoonlijke vrienden die we mochten weerzien: Nawzad Dizai, die ons tweemaal onthaalde, waarvan een keer bij hem thuis in Erbil; Mahmoud Sarbast, die onze gastheer was bij een etentje in de universiteit van Erbil; Hussein Sinjari, die een organisatie voor meer tolerantie in Koerdistan heeft opgezet en diplomatieke ambities heeft; Emad Rashed, nu zakenman in Sulaimaniye/Khanaqin; en, heel even, Sirwar Pedawi. 
Van hen hoorden we heel veel over het dagelijks leven in Koerdistan, over hun perspectieven en hun zorgen.

Al eerder noemden we onze bezoeken aan de familie van wijlen Kak Sami Abdulrahman: eerst aan zijn zoon Sirwan en dochter Bayan, daarna aan zijn weduwe. Het grote park van Erbil draagt de naam van Kak Sami. Zijn vrouw Fawzia heeft een stichting opgericht voor ondersteuning van jeugdsport ter nagedachtenis aan de zoon die bij de aanslag in 2005 tegelijk met zijn vader omkwam.

Tenslotte: we hebben ook nog gegeten met twee Nederlandse journalisten: Judith Neurink van Dagblad Trouw (zie de link hiernaast) en Pauline Bakker van Schrijfkracht. We hebben veel ervaringen uitgewisseld.

En waar we allemaal geweest zijn? Heel in het kort: in Ibrahim Khalil (aan de grens met Turkije), Duhok, al Qosh en Ain Sifni, Amedi, Barzan, Rowanduz, Shaqlawa, Salahaddin, Erbil, en verder naar het zuiden in Dokan, Sulaimaniye, Chamchamal. Halabja en Khanaqin.

Dit programma hadden we nooit kunnen uitvoeren als we niet auto's met chauffeur ter beschikking gesteld hadden gekregen van de regionale regering (KRG) en van Kurdistan Save the Children, geen begeleiding en steun hadden ontvangen van diverse medewerkers van het KDP-bureau voor externe relaties, en bovenal: van onze onvolprezen vriend Khalil Sinjari, directeur van Kurdistan TV Europa, die het hele reisprogramma met ons uitdacht en de meeste belangrijke contacten voor ons regelde.

En het was een programma van 'maar' ruim twee weken...

03-11-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Tijdens onze reis door Iraaks Koerdistan hebben we ons regelmatig afgevraagd: kunnen we anderen aanmoedigen om er voor hun vakantie heen te gaan? Wij hadden per slot van rekening een bevoorrechte positie als gasten van de regering, we werden in mooie hotels neergezet en rondgereden door een auto met chauffeur - waarbij we overigens de volle vrijheid hadden te zeggen waar we naar toe wilden of met wie we wilden spreken, en hoe we over onze ervaringen verslag zouden willen doen. Hoe staat het ervoor als je er als gewone toerist op bezoek gaat?

Je kunt tegenwoordig een paar keer per week vliegen van Schiphol via Wenen met Austria Airlines naar Erbil, de hoofdstad van de regio. Je bent een dagje bezig, maar dan ben je er direct. Het is goedkoper om te vliegen van Düsseldorf naar Erbil, in een ruk, maar die vlucht gaat alleen op zondagen (maandag terug) en het is niet helemaal zeker of je meekomt. Er wordt ook gevlogen vanuit Scandinavische landen. Sinds kort zou vliegen van Eindhoven naar Suleimaniye mogelijk zijn; dat hebben we nog niet bevestigd gekregen. Wijzelf vlogen relatief goedkoop met Turkish Airlines via Istanbul naar Diyarbakir in Oost-Turkije; je hebt dan wel een overnachting en een lange autorit nodig om in Erbil te komen.
De grenspassage tussen Turkije en Iraaks Koerdistan kan tijdrovend zijn wegens drukte, maar de formaliteiten hoeven maar een kwartier te kosten. Een visum voor Irak, te halen bij de ambassade in Den Haag, wordt voor dat geval aanbevolen maar sommigen doen het zonder.
 
Goede tot luxe hotels zijn er in de grote steden als Erbil, Duhok en Suleimaniye voldoende, maar prima onderdak is ook te vinden in kleinere plaatsen als Shaqlawa en Rowanduz (vakantiehuisjes). Kwestie van navragen. Op de site van de krg (Kurdistan Regional Government) - zie onder links bij deze blog - staat wat informatie; er is tenslotte een minister van Toerisme!  Goede restaurants zijn er ook; niet alleen in de grote steden, ook in kleinere plaatsen als Khanaqin. In Dokan, tussen Erbil en Suleimaniye, hebben we onbevreesd in een restaurantje langs de weg gegeten en er geen narigheid van overgehouden. Het eerst van alles krijg je (veilig) flessenwater op de tafel; dat wordt tegenwoordig ook in Koerdistan zelf geproduceerd. Vorig jaar was er een uitbraak van cholera, maar dit jaar was het wat dat betreft veilig.  

De hoofdwegen zijn geasfalteerd en goed onderhouden, sommige zelfs dubbelbaans. Op strategische punten en bij de ingangen van belangrijke plaatsen zijn checkpoints bemand door pesjmerga's. Ons werd nooit iets gevraagd, maar we reden natuurlijk in auto's met chauffeur, hetzij van de regering hetzij van een organisatie als Kurdistan Save the Children. Verder zijn er aan de rand en binnen de steden en andere plaatsen stevig-lastige verkeersdrempels aangebracht, waar je tijdig voor moet remmen. Dat is niet voor niets, want men rijdt als gekken over de wegen - misschien een overblijfsel van het ongebonden partisanenleven, dat men hier tot 17 jaar geleden leidde. Het leidt tot een ongebonden verkeerschaos, waarin iedereen zijn weg zoekt - en dat lukt meestal wonderwel. Er zijn verkeersregels en -borden, maar die gelden niet voor jou, alleen voor anderen, en er is geen controle op de naleving. Er schijnen veel verkeersongelukken voor te komen, maar we hebben maar een keer een vernielde auto langs de weg gezien. Voor verkeerslichten heeft men wel een zekere eerbied; ook voor de verkeersagenten in de grote steden. 

Is het mooi in Koerdistan? De lage gebieden rondom de grote steden zijn niet echt interessant, meestal kaal en onbebouwd - tenslotte zijn er 4500 dorpen door Saddam Hussein verwoest en de meeste boeren zijn nog niet naar die dorpen teruggekeerd. In de bermen langs de wegen ligt ongelofelijk veel plastic troep en glas - er is kennelijk geen instantie die daarop let en een anti-vervuilingscampagne is nog niet begonnen. Het is een enorm verschil met vroeger, toen armoede troef was en men zich bijna niets kon permitteren. Ook is het verschil groot met Turkije, waar het overal relatief schoon is.

Ga je meer de binnenlanden in, richting heuvels en bergen, dan wordt het veel mooier. Langs de grens met Turkije en Iran worden de bergen werkelijk hoog - tot meer dan 2000 meter - en heel woest en indrukwekkend. In verband met de spanningen met Turkije moet je wel even advies inwinnen waarheen je beter niet kunt gaan. Langs de Iraanse grens liggen waarschijnlijk nog veel landmijnen, dus ook daar kun je beter eerst vragen waar je kunt wandelen. Vanuit de valleien zijn de zichten op de bergen vaak heel mooi en ook de passen die je overgaat zijn heel fraai.
Een groot gevaar is de vernieling van het landschap door grote pretparkprojecten zoals bij Rowanduz, een wondermooie plek omzoomd door hoge bergen. De Koerdische overheid vindt dit soort projecten prachtig voor het toerisme - en inderdaad komen er honderden toeristen uit Koerdistan zelf en uit het arabische gebied van Irak naar toe, de laatsten om de onveiligheid van Bagdad, Mosoel en andere steden in Irak zelf een tijdje te ontvluchten. 

Voor ons was natuurlijk de hoofdreden om naar Iraaks Koerdistan te gaan: het bekijken van de ontwikkelingen van het land sinds 1993 en het ontmoeten van mensen die we in jaren niet hadden ontmoet. We hadden bovendien het gemak, vrijwel overal tolken te hebben. Wie zonder kennis van het Koerdisch naar Koerdistan toegaat zal het moeilijker hebben, maar bijna overal is er wel iemand die kan helpen. Bedenk wel dat ook jonge mensen nog maar sporadisch engels spreken: het onderwijs in die taal is praktisch pas in 1991 begonnen, sinds 2003 is het algemeen geworden en nu wil de minister het engels al invoeren voor de eerste klas van de lagere school. Tegelijk is ook de kennis van het arabisch sterk afgenomen: er bestaat een grote afkeer tegen om het leren. Dat is een begrijpelijke reactie op de onderdrukking door het Ba'athregiem en daarvoor, maar niet verstandig, omdat Koerdistan tenslotte deel uitmaakt van Irak en daarmee ook economisch verbonden blijft.  

Wie, kortom, een toch wel wat avontuurlijke reis wil ondernemen: ga naar Iraaks Koerdistan, kijk om je heen en kom onder de indruk van de veerkracht van een volk dat zoveel tientallen jaren onderdrukt is geweest. Het is er voldoende veilig, er zijn voldoende goede faciliteiten (alleen  geen spoorwegen en geen postverkeer, alles gaat per auto respectievelijk telefoon en e-mail) en je kunt er veel beleven!

Piet
P.S. We zijn nog niet helemaal 'uitgeblogd' dus blijf kijken. Zo mogelijk komt er nog een fotoalbum aan.
P.S.2: Officiële informatie over de toeristische mogelijkheden van Iraaks Koerdistan zijn te vinden op de site van de KRG (zie de link hiernaast)

31-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

We zijn terug uit Koerdistan! Vanmiddag, woensdag, landden we om 16 uur op Schiphol - alles is goed verlopen.
Voor wie het weten wil: vanmorgen vlogen we van Diyarbakir in (Koerdisch) Oost-Turkije naar Istanbul, en na een korte tussenstop verder naar Amsterdam, al met al vijf uur vliegen. Over die vliegreis is niets bijzonders te melden.

Wel wat meer over de dag daarvoor: toen reden we met een regeringsauto plus chauffeur van ons luxehotel naar Salahaddin, waar de president en zijn staf verblijven. We hebben daar een dankbrief voor president Masoud Barzani afgegeven met kopieën van rapporten die Piet destijds over de Koerdische problematiek had geschreven. Kak Masoud hebben we niet kunnen spreken, omdat hij in de afgelopen weken in Bagdad en Teheran besprekingen moest voeren en daarna meteen naar Washington was vertrokken.

De auto reed ons door soms heel mooie maar meestal verlaten landschappen, met hoge bergen op de achtergrond, via Shaqlawa, Aqre, Duhok en Zakho naar de Iraaks-Turkse grens, waar we ruim twee weken geleden ook waren binnengekomen. We waren bij de Koerdische grenspost voor het laatst de gasten van de regering: we kregen er een lunch aangeboden en er werd voor ons een betrouwbare taxichauffeur geregeld die ons over de grens zou helpen - aan de Turkse kant kan men nogal eens moeilijk doen - en die ons ook verder naar Diyarbakir zou rijden.

Wat ons betreft: we moesten drie kwartier in de rij wachten, de afhandeling van onze eigen doortocht duurde misschien een kwartier. De Turkse grenspost heeft maar één ambtenaar beschikbaar voor het personenverkeer - dat verkeer is vrij gering maar er moeten wel diverse formulieren met de hand worden ingevuld, paspoorten vele malen gecontroleerd, autopapieren van loket naar loket gebracht en de auto zorgvuldig worden gecontroleerd (vreemd genoeg niet onze bagage). Voor het enorm drukke vrachtautoverkeer zijn overigens niet meer dan twee of drie ambtenaren ingezet, en omdat daarvoor nog veel meer papieren en controles moeten plaats vinden staan er altijd files van vele honderden vrachtauto's aan weerszijden van de grens, voor ingaand en uitgaand verkeer. Dat is al jaren zo - en men berust erin.

Al met al was het al laat in de middag voordat we aan de tocht naar Diyarbakir konden beginnen, toch altijd een rit van 3 tot 4 uur, waar je (om even een idee van prijzen te geven) 130 dollar voor betaalt. Onderweg stopten we even in Silopi om van auto te wisselen: de auto die was gebruikt voor de grenspassage was een oude kar waar weinig aan te vernielen was: de Turkse ambtenaren willen vaak met een schroevedraaier alles in de auto openmaken op zoek naar contrabande - in ons geval is dat niet gebeurd. Silopi is een flink dorp dicht bij de grens, waar onze taxichauffeur thuis was, want we kregen bij zijn vader, in een goud- en zilverzaak, thee aangeboden.

De rest van de tocht door Oost-Turkije hebben we in het donker afgelegd. Ook in Turkije moet je veel schietggebedjes voor de goede afloop houden, want de chauffeurs weten van doorrijden en snijden. De hoofdwegen zijn er overigens uitstekend, ook al omdat hier veel militair verkeer rijdt. In de Koerdische regio in Turkije is nog steeds de militante verzetsbeweging, de PKK, plaatselijk actief. Het probleem is dat hun mensen, wanneer het Turkse leger ze achterna zit, gemakkelijk naar Iraaks Koerdistan kunnen uitwijken, want het hele gebied is zo woest en bergachtig dat het niet afdoende te bewaken is. In feite heeft de PKK ook juist daar, dus in het grensgebied van Iraaks Koerdistan, zijn logistieke bases en ze zijn er nog nooit verdreven, ook al voert de Turkse luchtmacht - en soms ook het grondleger - er bij tijd en wijle stevige acties uit.

Diyarbakir is in de 15 jaar dat we de stad niet gezien hebben enorm gegroeid. Het centrum is er gezellig, druk, met veel winkels die natuurlijk in de avond nog lang open zijn. Eindelijk hadden we weer eens tijd om etalages te bekijken. Je ziet er talloze zaken waar mobieltjes worden verkocht, heel veel bakkers die zoetigheden verkopen, hier en daar een werkplaats. Modezaken moet je er niet zoeken en grote warenhuizen hebben we er niet gezien - die staan mogelijk buiten het centrum. We zaten hier in een ons aanbevolen goed hotel met goed restaurant. Het had alleen geen computer beschikbaar om te internetten. Vandaar de blogstilte....  

En nu is het al weer laat geworden, ook al omdat we bij aankomst op Schiphol te horen kregen dat we maandag jl. voor de tweede maal grootouders zijn geworden.  Dat betekende natuurlijk even een spoedbezoek aan moeder en (klein)kind! Wat een gebeurtenissen.....

Misschien schrijven we nog wel een na-blog over onze reis naar Koerdistan. In elk geval kijken we terug op twee heel bijzondere weken. 

29-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

27-10-2008, 15:46 geschreven door pietenlia  

Vandaag, maandag, is onze voorlaatste dag in Iraaks Koerdistan. We zijn er maar ruim twee weken geweest, maar wat een belevenis! We hebben een ongelofelijk druk programma 'afgewerkt' en het valt niet mee alles op een rij te zetten, te bedenken wat dit alles betekent. Ik doe een eerste poging enkele grote lijnen uit te tekenen.
 
Wie aan (Iraaks) Koerdistan denkt, denkt allereerst aan veiligheid. Is het er veilig? In het overgrote deel zeker wel, je kunt overal veilig over straat, mensen en plaatsen bezoeken. Naar sommige 'betwiste gebieden', zoals Kirkoek, kun je beter niet gaan, hoewel we ook buitenlanders hebben gesproken die er wel degelijk komen. 

Maar Iraaks Koerdistan is wel onzeker: onzeker over zijn toekomst. Nog steeds is er geen overeenstemming met de centrale regering in Bagdad over die betwiste gebieden, of de pesjmerga's als 'eigen' Koerdische militie mogen blijven, hoe de macht tussen de Koerden en de arabieren moet worden verdeeld. Veel mensen gaan aan die onzekerheid voorbij, ze moeten nu gewoon overleven, ze zijn al blij dat de onderdrukking door het vorige Bagdadregiem voorbij is. Maar ze kankeren enorm over het vele dat niet deugt: dat de stroom soms uitvalt, dat de watervoorziening slecht is, dat er overal zwerfvuil ligt, dat heel veel goederen en levensmiddelen moeten worden geimporteerd omdat de lokale productie te gering is (geworden) - en zo meer.

Over al dit soort zaken hebben we veel gesprekken gevoerd, sommige al voor ons vertrek, de meeste tijdens onze reis. Als grote lijn komt hieruit te voorschijn dat de mensen - waarschijnlijk als gevolg van de tientallen jaren onderdrukking door een dictatoriaal regiem - veel te veel verwachten van hun huidige regering, van de overheid in het algemeen. Die is de schuld van alles, die moet alle problemen oplossen. Men is passief (geworden), het idee van de dingen zelf aanpakken, zelf initiatieven nemen is er meestal niet. Er is een minister voor de 'civil society' maar die is er bijna niet. Daarbij komt, dat de overheid zelf ook graag in alles zelf de touwtjes in handen wil houden - dat is men hier zo gewend. 

Plannen zijn er genoeg, hele grote (bouw)projecten waaraan veel te verdienen valt. In Sulaimaniye is een 28-verdiepingen hoog luxe hotel in aanbouw.  Maar aan de buitenkant van de tweebaans ringweg vind je, voorbij de ' farao-paleizen' van de rijkdom, de optrekjes van de armen waar water per tankwagen moet worden gebracht - maar de onverharde straatjes en stegen zijn in de regentijd onberijdbaar.... Er is veel meer behoefte aan kleine projecten voor veel mensen, leermogelijkheden voor jonge vaklieden.

Gelijkheid tussen mannen en vrouwen is ook nog heel ver weg, een moeilijk bespreekbaar thema. Je ziet prachtig en sierlijk uitgedoste vrouwen met of zonder hoofddoek over straat lopen, mannen en vrouwen lijken veel vrijer dan vroeger met elkaar om te gaam  - maar als het erop aankomt, bij voorbeeld bij de toepassing van het erfrecht, beroept de man zich op de sjaria en zijn de vrouwen tot veel minder gerechtigd dan de mannen. Het is belangrijk dat er particuliere initiatieven zijn die juist de vrouwen meer kansen willen geven. 

Dan: hoe moet het met de landbouw? De tienduizenden Koerdische boeren die tijdens het vorige regiem van hun land werden verdreven, naar ' collective towns'  werden gestuurd, of naar woestijngebieden werden gedeporteerd (als ze niet werden vergast of gedood met andere middelen), die komen niet gemakkelijk terug naar hun vroegere woonplaatsen. In de nieuw-gebouwde dorpen ontbreken dikwijls scholen, medische en sociale voorzieningen. De mensen in de stad worden overstroomd met goedkope Iraanse en Turkse import - daartegen is haast niet op te concurreren. En waarom zou je je druk maken: de regering geeft al jarenlang uitkeringen aan ieder die 'internally displaced' is - dat zorgt tenminste voor een minimum inkomen. 

Het beroerde is dat daarmee het Koerdische land, ook de vruchtbare valleien, er desolaat uitziet: er is haast geen groen te bekennen, hier en daar zie je een eenzame schaapherder. De minister van landbouw heeft grote plannen, maar de opgave is wel heel groot. Agrarische industrieen een kans geven? Speciale produkten telen? De uitkeringen stoppen zou volgens sommigen een volksopstand ontketenen....

Tenslotte (maar er zouden natuurlijk nog veel meer thema' s te noemen zijn): de opkomst van de islam en de islamitische partijen. In grote meerderheid zijn de Iraakse Koerden soennieten, maar van oudsher niet actief met hun godsdienst bezig. 
De grote politieke partijen, de KDP en de PUK die met hun pesjmerga's (partisanen) de vrijheidsstrijd hebben gevoerd en nog steeds de dragende politieke krachten zijn in Iraaks Koerdistan, zijn dan ook seculier en hebben geen binding met een religie. 
Maar zoals overal en altijd - en zeker tijdens het vorige regiem - wordt de politiek beheerst door 'connecties', banen voor vriendjes, omkoping, corruptie, zelfs dramatisch ernstige corruptie. Moslimgroeperingen klagen dat alles terecht aan en krijgen veel gehoor - zeker als zij de mensen die van de 'politiek' geen kansen hebben gekregen vooruit helpen. In een Koerdistan dat enorm afhankelijk is van de soennieten en sjiieten in de centrale regering en van de ontwikkelingen in naburige moslimlanden, is dit een gevaarlijke ontwikkeling. 

En Amerika dan? De populariteit van president Bush, die groot was in 2003 toen het leek alsof de Amerikanen Irak kwamen  'bevrijden', is ook in Koerdistan zeer gedaald. Amerika heeft de Koerden altijd in de steek gelaten als het eigen belang voorging. Ook nu is veel onzeker over de Amerikaanse bereidheid de Koerden te (blijven) steunen - en niet voor niets is de president, Mas'oud Barzani, zojuist naar Washington vertrokken om nog juist voor de verkiezingen de Koerdische belangen te bepleiten. 

Koerdistan, o Koerdistan! Laten we hopen dat dit stukje Koerdisch grondgebied de kans kan behouden vrij te blijven in federaal verband binnen Irak, en dat zich hier een vorm van democratie gaat ontwikkelen waarin het om de mensen gaat, niet om de bazen....

27-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

26-10-2008, 20:11 geschreven door pietenlia  

24-10-2008, 21:29 geschreven door pietenlia  

Na een moordend-snelle rit vanuit Erbil, de hoofdstad van Iraaks Koerdistan, zijn we gisteren, dinsdagmiddag, in twee uur in Sulaimaniye (Slemani) aangekomen, een heel belangrijke provinciehoofdstad. De provincie leunt in het oosten aan tegen Iran, in het westen tegen de olieprovincie Kirkoek.

Er is een enorm verschil tussen Erbil (Hewler) en Slemani. Erbil is uitgegroeid tot een stad van ruim een miljoen inwoners (heel Iraaks Koerdistan telt 4,2 miljoen inwoners, met de omstreden gebieden mee nog eens 1 miljoen meer). Het is het regeringscentrum van de hele regio met vele ministeriegebouwen. Het centrum is oeroud: de stad zou de vroegst bewoonde plaats ter wereld zijn. In het centrum staat een arabische citadel met daaromheen straten met honderden winkeltjes. Hoe verder je van het centrum weggaat hoe moderner de stad wordt, maar er zijn  ook wijken waar verdreven boeren bij duizenden terecht zijn gekomen en in armoede verder leven. Er is niet een maar er zijn wel drie ruime ringwegen om het razend-drukke verkeer enigszins in goede banen te leiden. Op vele plaatsen zijn royale viaducten gebouwd.

Dan Slemani: vanouds het intellectuele centrum van Iraaks Koerdistan, waar de eerste universiteit is begonnen, waar een wat lossere sfeer heerst dan in Erbil: veel minder hoofddoeken op straat, er zijn 'clubs' waar massaal - alleen door mannen - gezopen wordt. De centrumstraat, Selim Street, is erg druk - en juist hier staat ons hotel. Er wordt hard gewerkt aan verbetering en verbreding van het wegennet, en net als in Erbil verrijzen op vele plaatsen kantoor- en zelfs torengebouwen, waarvan er een 27 verdiepingen moet gaan tellen. Het lijkt een 'boomtown', maar de toekomst van de 'boom'  is onzeker. Want als Bagdad veiliger wordt dan nu zullen investeerders liever daar gaan bouwen en investeren dan in Slemani, want dat blijft tenslotte een provinciestad.

Vanochtend hebben we allereerst een bezoek gebracht aan het kantoor van Kurdistan Save the Children (KSC), een particuliere organisatie die al sinds 1991 kinderprojecten uitvoert in heel Iraaks Koerdistan (en ook een bureau heeft in Bagdad). Vergeet niet dat tot dat jaar het allergrootste deel van Koerdistan in de macht was van het onderdrukkingsregiem van Saddam Hussein. In de tien jaren voor 1991 werden in het kader van een doelbewuste campagne (Anfal) 4500 dorpen verwoest, tienduizenden Koerden verdreven of vermoord. Het aantal weduwen, wezen en oorlogsgewonden is enorm, de achterstand in onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen is ontstellend. Maar in de afgelopen 17 jaar is er ongelofelijk veel gedaan om de situatie te verbeteren. Hulp uit het buitenland blijft wel erg welkom. Zo is er een sponsorprogramma om arme kinderen die door geldgebrek niet naar school kunnen een nieuwe kans tot ontwikkeling te geven. Daarbij gaat het niet om enkele honderden kinderen: nee, om duizenden kinderen!

KSC heeft ook jeugdcentra opgezet. Vanmiddag waren we te gast bij een wel heel bijzonder programma, dat werd gebracht door een Amerikaanse muziektherapeute: een grote groep jongeren werd aan het drummen gezet, of liever, ze kregen trommels, rammelbussen en andere 'instrumenten' in de handen gedrukt en ze konden zich anderhalf uur lang in wisselende ritmen uitleven. Ze zagen ook hoe je allerlei soorten trommels en rammelbussen zelf kunt maken. Je kon ook ritmisch klappen, schreeuwen, brullen, gillen. Het enthousiasme was groot! Bijzonder was ook dat dit jeugdcentrum in een vroegere gevangenis van het Ba'athregiem van Saddam Hussein is gevestigd. De binnenplaats is omgetoverd tot een plantentuin, de verhoorcellen met hun dikke muren zijn in gebruik als muziekkamers.
 
Groot was de overgang naar ons volgende bezoek: alweer aan een gevangenis maar nu een die onveranderd is gebleven en is ingericht als museum van een nabij verleden. Lopen door halfduistere gangen en kelders, kleine cellen waar Koerden dicht opeengepakt werden vastgehouden om naar martelkamers te worden overgebracht: ophanging aan de armen, toepassen van stroomstoten, alles om 'bekentenissen' los te krijgen, dan fusilleerplaatsen. Zware betonnen muren overal. Een zaal met bovenin 4500 lichtjes ter herinnering aan de evenzovele vernietigde dorpen. Grote foto's van slachtoffers, van de (tijdelijke) bevrijding van de grote Koerdische steden in maart 1991, van de massavlucht naar de bergen toen het Iraakse leger terugkwam en iedereen vreesde dat er weer bombardementen met gifgas zouden worden uitgevoerd zoals in de jaren daarvoor. Het komt allemaal heel hevig op je af, ook al heb je er al veel over gehoord en gelezen.

We hebben tijd nodig om dit alles te laten bezinken. Morgen, donderdag, vertrekken we voor twee dagen naar Khaneqin, verder naar het zuiden, om een rehabilitatiecentrum voor kinderen te bezoeken.

Het gaat ons verder goed. De temperaturen zijn voor ons aangenaam (rondom de 25 graden, in de avond iets koeler).Vandaag viel er, tot grote vreugde van de Koerden, voor het eerst een beetje regen. Voor morgen wordt al weer warm en zonnig weer verwacht.

Piet

22-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

20-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Gisteren, vrijdag, begon onze driedaagse tocht door de Badinan, het noordelijke deel van Iraaks Koerdistan. We vertrokken om half tien uit ons hotel en schoten in hoog tempo - onze chauffeur houdt van snelheid - over de dubbelbaans snelweg naar Salahaddin, waar Mas'oud Barzani, de Koerdische president, zijn zetel heeft. Omdat hij deze dagen in Bagdad is voor heel belangrijke besprekingen met de Iraakse regering is het nog de vraag of we hem zullen ontmoeten, maar het is nog steeds een mogelijkheid. 

Dubbelbaanse snelwegen, dat is allemaal van de laatste jaren. Het is ongelofelijk hoe snel hier oude kronkelige verbindingswegen verbouwd zijn voor het enorm drukke autoverkeer. In Iraaks Koerdistan lopen geen treinen en er zijn heel weinig bussen, dus vrijwel alles en iedereen rijdt in liefst superauto's. Erbil, de voorlopige hoofdstad van deze regio, heeft drie royale ringwegen gekregen om het verkeer enigszins te verwerken. Maar de bedrijvigheid is zo groot, dat het grote delen van de dag vol staat.  

In Shaqlawa, een klein uur verder over de snelweg, stoppen we bij een hotel waar een dertigtal jongeren juist een traingscursus over leidinggeven en democratie gaan afsluiten. De cursusleider is een Koerd die jarenlang in Zweden heeft gewoond en goed Engels spreekt. Hij hoort ons verhaal en vraagt ons dan meteen, hiervan iets aan de hele groep te vertellen. Onze tolk vertaalt het meteen. De hele zaal juicht na afloop en iedereen moet met ons op de foto, en ook worden we mee aan de tafel uitgenodigd. 

Verder gaat het, door schitterende valleien tussen zonbeschenen hoge bergen, totdat we bij het begin van een diepe kloof - Geli Ali Beg -Koerdische muziek horen: er is een trouwfeest aan de gang. Een rechte rij van feestelijk gekleden mannen stapt statig op het ritme van de muziek heen en weer, en daartegenover beweegt zich ook een rij van prachtig uitgedoste vrouwen. Om hen heen zitten tientallen mannen en vrouwen, jong en oud, naar het dansen te kijken. In hun midden zitten bruid en bruidegom op een bankje te genieten. 

Hoewel we ook hier worden uitgenodigd om te blijven gaan we toch maar verder, over een goed aangelegde weg hoog boven de lange kloof, totdat we tot onze grote verbazing bij een pretpark aankomen. Een pretpark 'Pank' temidden van de mooiste natuur die je je kunt denken: hoge bergen omringen de vallei van Rowanduz, en net boven de kloof is een lunapark met draaimolens, een reuzenrad dat in de avond verlicht wordt, en honderden vakantiehuizen, een project van een steenrijke Zweedse Koerd die die project heeft bedacht en betaald. Vooruitgang? Maar honderden - en in de zomer duizenden - Koerden vinden het geweldig, zitten met hun familie bij elkaar te picnikken, kijken naar de lichtjes aan de overkant van de kloof. 

Bij een familie worden we spontaan uitgenodigd voor de thee. We zitten in kleermakerszit op een mat en een van de moeders schenkt thee uit de grote theeketel in de bekende kleine glaasjes. Er komen steeds meer familieleden bij, ooms, neven en nichten die uit Canada en de Verenigde Staten zijn overgekomen, dus met de taal komen we goed uit. Ze willen graag dat we met ze meegaan naar hun dorp aan de overkant, maar we zijn al in dat mooie vakantiehuisje ondergebracht, dus dat plan kan niet doorgaan.

We zitten midden in het Koerdische weekeinde, dat op vrijdag begint en doorloopt in de zaterdag. Dat is onze tweede reisdag, die ons eerst naar het dorp Rowanduz brengt. Daar was ik met onze Argonautenploeg het eerst in 1973 en we bewaren er heel bijzondere herinneringen aan. Maar het is in 35 jaar wel heel erg veranderd en uitgebreid. dierbare plekjes zijn verdwenen. 

We buigen door de vallei nu naar het noorden, naar Barzan, waar de stam van de Barzani's van oudsher gewoond heeft. Het ligt aan een brede rivier, het gebied is vruchtbaar en de Barzani's waren altijd machtige heren. Hun grote voorman Mustafa Barzani leidde het verzet van de Koerden in Irak, die hem in grote getale volgden. Het Iraakse leger is er nooit in geslaagd hem te pakken te krijgen: hij wist altijd veilige schuilplaatsen in de bergen te vinden. Voor Saddam Hussein was dat de reden om Barzan totaal te verwoesten en duizenden Barzani's weg te voeren naar het zuiden van Irak, waar ze massaal werden omgebracht. En dat was nog maar een van de wandaden van het Iraakse regiem, dat naast Barzan meer dan duizend dorpen in Iraaks Koerdistan vernietigde - in een poging om zo het verzet te breken - en bewoners dwong in 'mujamma's, collectieve dorpen, te gaan wonen - als ze niet werden gedeporteerd of met gifgas werden bestookt. 

In Barzan bezoeken we de begraafplaats waar vele honderden Barzani's onlangs zijn herbegraven nadat ze in een massagraf in Zuid-Irak waren gevonden. Even verder is de plaats waar Mustafa Barzani zelf, en zijn later overleden zoon Idris, begraven zijn. Enkele Barzani-Koerden waaronder een volle neef van Mustafa Barzani, Sheikh Abdullah Barzani, ontvangen ons en vragen daar een gedenkwoord te spreken. Daarna  
krijgen we thee en fruit aangeboden, en even later volgt een complete maaltijd. We zitten onder een rieten afdak uit te kijken over de vallei. Het is een indrukwekkende plek.

Er volgt alweer een prachtige tocht, nu naar het westen, naar Amediya (Amedi) en Duhok. Brede uitzichten op de bergen die links en rechts de vallei omzomen. Amediya is een heel oude vestingstad boven op een hoge heuvel die de hele vallei beheerst. Hier zetelde eeuwen geleden een van de beroemdste Koerdische emirs over de Badinan.

Dankzij het forse tempo van onze chauffeur komen we nog met avondlicht, half zes, in Duhok aan. Alweer verbazing over de enorme uitbreiding van deze stad, waar Lia en ik in de vroege jaren 'negentig veel hebben rondgelopen, onder andere om vrouwenprojecten een kans te geven. We worden op de zevende verdieping van een modern hotel ondergebracht. Na een prima avondeten in de stad gaan we nog even winkelen in een enorme supermarkt, de eerstgebouwde in Iraaks Koerdistan. Je kunt er werkelijk van alles vinden: van hometrainers tot dameskleding, van kinderspeelgoed tot plakband. Heel veel spullen zijn 'made in China' en in dollars geprijsd.

Het is genoeg voor vanavond - morgen gaan we al vroeg naar het culturele centrum van de Yezidi's in deze stad en naar een van de vele christelijke dorpen hier in de buurt. 

Wordt vervolgd.  
P.S. We vinden het heel jammer dat we niet voldoende techniek hebben ontwikkeld om bij deze verhalen foto's te plaatsen. Later misschien.

18-10-2008, 22:36 geschreven door pietenlia  

We hadden een uiterst rustige woensdag, met alleen in de ochtend een bezoek van Sarbast, onze Koerdische vriend uit Leuven, die nu docent is in plantkundige aan de universiteit van Erbil. Hij nodigde ons uit voor een avondeten in de landbouwfaculteit. Ook daar was het rustig vergeleken met de utbundige avond tevoren in Hawrami. Maar het was een stilte voor de storm, want donderdag werd een hectische dag.

Onze 'organisator' Khalil Sinjari, hoofd van Kurdistan TV Europa, een van de KDP-zenders, had in overleg met ons een bezoekprogramma aan diverse ministers van de regionale regering geregeld. Het begon al vroeg met de minister van Landbouw, daarna volgde de minister van 'extra-regional affairs' die de problematiek van de 'omstreden gebieden' moet behandelen - gebieden die wel voornamelijk door Koerden worden bewoond maar die door Bagdad worden gezien als Arabisch, dus niet behorend tot de regio Koerdistan. Daar hoort onder andere het olierijke Kirkoek bij.
Na een snelle lunch en een half uurje 'toerisme' op de citadel van Erbil - de stad geldt als de oudste bewoonde plaats van de wereld - brachten we een bezoek aan de weduwe van Sami Abulrahman, een Koerdische minister die we al in 1974 hadden leren kennen en daarna heel initensief hadden meegemaakt tijdens onze reizen in 1991 en 1992. Hij kwam om het leven bij een vreselijke aanslag in februari 2005. We zijn altijd heel erg bevriend geweest en daarom was het fijn hem nu met zijn vrouw en kinderen te herdenken. 

Na dit bijzondere bezoek reden we terug naar ons hotel, waar de voorzitter van de Turkomannen-fractie in het parlement van Iraaks Koerdistan ons wachtte met een niet te stuiten relaas over de situatie van deze (van oorsprong Turkse) minderheid in deze regio, met name in de provincie Kirkoek. We hadden daarna een half uurtje rust om dan weer weg te rijden, terug naar Erbil, voor een avondeten met de minister van Landbouw. 
Laat in de avond waren we terug in ons hotel. 

Vanmorgen, vrijdag, vertrekken we voor een driedaagse 'vakantietocht' naar Rowanduz, Barzan en verder naar Duhok, om zondagmiddag weer terug te keren voor een gesprek met de minister voor o.a. Jeugdzaken. Ook maandag zullen we nog diverse gesprekken hebben. We hopen tussentijds de gelegenheid te hebben over onze ervaringen van deze dagen te schrijven, maar het is heel veel...

Tot nader!
Piet 

17-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

15-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

De Koerdische vrienden die vanmorgen in ons sjieke hotel Khamzad bij Erbil op bezoek kwamen waren Nawzad Dzayi en diens zwager en compagnon in zaken. Nawzad, hoewel Koerd, had in 1973 van de Iraakse autoriteiten toestemming gekregen om aan het Institute of Social Studies in Den Haag een jaar lang ontwikkelingspolitiek te studeren. Dat was in de periode van wapenstitlstand tussen de Koerden van generaal Mustafa Barzani wel eens mogelijk. Maar toen in maart 1974 de oorlogopnieuw uitbrak was terugkeer naar Irak voor Nawzad geen optie meer. Gelukkig kreeg hij toestemming van de Nederlandse regering om voorlopig hier te blijven. Als actief lid van de KDP, de Koerdistan Democratische Partij, die de strijd tegen Bagdad voerde, zon hij op mogelijkheden iets voor zijn mensen te doen. 

Nawzad legde contacten met Nederlandse parlemensleden, o.a. met het Eerste Kamerlid Bas de Gaay Fortman, die heel sympathiek stond tegenover het streven naar vrijheid van de Iraakse Koerden. Ook speurde hij de Nederlandse kranten en tijdschriften af - en vond daar een artikel van een Piet Muller, die kort geleden met zijn ploeg was teruggekomen van zijn eerste spannende reis naar Koerdistan. Hij ging er meteen op bezoek in Hilversum - en vanaf toen werd er intensief samengewerkt. Samen regelden ze een bezoek van een Koerdische politieke delegatie aan ministeries en parlementsleden. Dat bezoek leidde er weer toe dat de ploeg een tweede reis naar Koerdistan ging voorbereiden, ditmaal om de humanitaire situatie in het oorlogsgebied in ogenschouw te nemen. Bij terugkeer werd de Initiatiefgroep Koerdistan opgericht, die de hulp-verlening aan de Koerdische bevolking ging organiseren.  

We hebben in die jaren heel veel samen gedaan - maar daarna liepen onze wegen uit elkaar. We stuurden elkaar wel altijd kerstkaarten en hadden nog een enkele ontmoeting. Toen raakten we heel lang uit elkaars zicht. Nu begroeten we elkaar als oude vrienden en Nawzad vertelt hoe hij de nieuwe situatie bekijkt. Hij is aan de ene kant geweldig trots op wat de Koerden nu zelf hebben kunnen bereiken, de geweldige ontwikkeling die in zijn land (of beter: regio) heeft plaats gevonden. En tegelijk heeft hij veel kritiek op de corruptie die overal optreedt, over het in zijn ogen verkeerde beleid dat wordt gevoerd. Hij is ook persoonlijk bitter gestemd over het feit dat hij, die jarenlang belangrijke ervaringen en contacten
heeft ontwikkeld in Arabische olielanden, met zijn vakkennis niet aan bod komt maar nu in landbouwwerktuigen en tractoren moet handelen. 'Het gaat ons goed in Koerdistan, maar het kon zoveel beter' , zegt hij. 

Vanavond zijn we bij hem en zijn familie te gast. Nu kan hij eindelijk in zijn eigen land de echte Koerdische gastvrijheid laten zien. En wij zullen vrienden blijven. 

Piet

14-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Ja, we zijn in Koerdistan! Dat was ook voor ons een droom - om het na al die jaren weer te zien!

Het is geen groot plezier door het Koerdische gebied van (Oost)Turkije te reizen, vooral ook gevoelsmatig. Je weet dat de Koerden het er nog steeds heel moeilijk hebben. Het is het meest achtergebleven deel van Turkije en de Koerden hebben er nog nauwelijks rechten: Koerdisch spreken op straat of in koffiehuizen is ongewenst - de politie kan het horen en je in de gaten houden. Radiouitzendingen in het Koerdisch zijn er nu blijkbaar wel, zij het sporadisch, en volgend jaar april zouden er zelfs op de nationale tv voor het eerst Koerdische uitzendingen komen, in het kader van culturele rechten voor de minderheden in Turkije. Voor een volk van omstreeks tien miljoen mensen in dat land....

Honderden vrachtauto's staan langs de kant van de weg in de richting van de grensovergang met Iraaks Koerdistan. De controles zijn buitengewoon streng en langzaam. Met een personenauto of busje kom je er goed door. Als je door je taxichauffeur goed bent ingelicht kom je vlot langs de diverse loketten waarvoor vrachtautochauffeurs zich verdringen. Massieve betonnen gebouwen van politie, leger en douane laat je achter je wanneer de grensrivier overgaat.
Aan de andere kant staat de onvermijdelijke poort met een deur. We worden naar binnen genodigd en krijgen een glaasje thee terwijl de paspoorten worden bekeken. Zo wordt iedere bezoeker verwelkomd. Dan rijden we naar verdere dienstgebouwen in het groen rondom een fonteintje. Iedereen steekt zijn hand op en groet je vriendelijk.

Als gasten van de regering krijgen we in de VIP-room een overvloedige middagmaaltijd aangeboden. Een mooie auto staat voor ons klaar en de chauffeur, Rehber genaamd, zal ons in de komende dagen overal heenrijden waar we maar willen. We kunnen alles schrijven, fotograferen, zeggen: dit is het land van complete persvrijheid, er zijn honderden kranten, radiostations, tvzender, internetsites van alle soorten organisaties en groeperingen, waaronder de politieke partijen. Als je www.kdp.org of www.puk.org zoekt krijg je de grootste twee Koerdische partijen. Op hun sites vind je links naar werkelijk van alles: arabische, europese, amerikaanse sites van alle richtingen. De regionale regering vind je op www.krg.org.

In de late namiddag rijden we het Koerdische land binnen. Weer staan er honderden vrachtauto's langs de weg. Het handelsverkeer tussen Turkije en Irak is heel intensief, vooral ook in bouwmaterialen. De bestemming is deels direct Koerdistan, waar veel wordt gebouwd, maar er is ook heel veel transitoverkeer naar (arabisch) Irak. De weg via Duhok naar Erbil is uitstekend, soms zelfs tweebaans. Er zijn kennelijk ook veel nieuwe doorgaande wegen aangelegd. Bruggen zijn helemaal vernieuwd. In de avondschemering zien we lege, onbebouwde velden en verlichte dorpen. Duhok lijkt mateloos te zijn uitgebreid. Bij het langsrijden van Erbil zien we In Erbil zien we torengebouwen. 

Dan komen we aan bij het Khamzad hotel, een luxe 'resort'  dat op een heuvel is gebouwd die uitziet over Erbil en Salahuddin, waar het presidentieel verblijf staat. Hier zullen we de komende twee weken mogen verblijven. Het is  schokkend, deze overgang van een leven in holen en spelonken in voortdurende angst voor bombardementen en gifgasaanvallen (jaren 'zeventig en 'tachtig) via een periode van moeizaam herstel met internationale hulp (jaren 'negentig) naar een situatie waarin een gebied - het is nog geen land - waar de mensen zich kunnen gaan oprichten. 

Hier eindigt deze blog, want Koerdische vrienden van meer dan dertig jaar terug komen binnen!

Piet  

14-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Zaterdag jl. verscheen in De Gooi- en Eemlander, Hilversum, een artikel over de ophanden reis van Piet en Lia naar Iraaks Koerdistan, op basis van een interview met een verslaggever. Het artikel is aardig ' gelukt', behalve dan dat de International Society Kurdistan niet door ons werd gesticht maar door Sylvio van Rooy in Amsterdam. Om te voorkomen dat in onze blogs hetzelfde wordt verteld als in dit artikel komt het boven deze blog te staan. Kunstje: als je er met je muis op gaat staan krijg je een leesbare vergroting. (Dit lukt alleen als Argo-plusscout Willem technisch bijspringt - anders blijft het alleen tekst).

Deze blog schrijven we vanuit het luxueuze Khanzad hotel even buiten Erbil in Iraaks Koerdistan. We zijn er dus aangekomen maar als gevolg van vertragingen redelijk uitgeput. Daarom nu alleen nog wat reisinformatie.

We zijn, zoals bekend, van Schiphol via Istanbul naar Diyarbakir in Oost-Turkije gereisd, en daarna per taxi naar de grens met Iraaks Koerdistan. Waarom niet direct naar Erbil? Allereerst omdat de meest geschikte vlucht, van Dusseldorf direct naar Erbil International Airport, maar eens per week gaat - en hij zou wel eens kunnen uitvallen. De 'safe'  vlucht met Austrian Airlines van Wenen naar Erbil gaat vier keer per week maar is behoorlijk duur omdat je eerst naar Wwenen moet vliegen. Vandaar die Diyarbakir-route, die als extra attractie heeft dat je ruim drie uur door Oost-Turkije rijdt, niet supermooi - veel kale heuvels - maar wel heel erg Koerdisch. De weg is uitstekend, soms zelfs dubbelbaans, en prettig rustig. Hier en daar wegcontroles, maar overal meteen doorrijden - er is helemaal niets te merken van militaire of politieke spanningen. Het is prettig warm overdag, zo tegen de 30 graden, en in de avond wat koeler.

Die vertragingen waren niet interessant - tussenlanding in Sofia, daardoor gemiste overstap in Istanbul, vliegen naar Diyarbakir pas maandagmorgen, geknalde band onderweg en computerstoring aan de Turkse grens zodat we alleen met behulpzame kunstgrepen verder konden. Het was wel vermoeiend: maandag om 3 uur opstaan (Istanbul), vele uren vliegen en autorijden, die avond om 22 uur te ruste (in Erbil). 
Nee, echt bijzonder werd het bij aankomst aan de Iraaks Koerdische grens. Dat verhaal komt morgen!

Piet

13-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Voor de Koerden is het idee van een eigen land, Koerdistan, altijd een verre droom geweest. Een droom waarvoor is gestreden en geleden.. Schrijvers en dichters hebben op vele manieren weergegeven wat zij daarbij voelden.

Een van die dichters is Mawjoed Saman, die in 1988 - het jaar dat Saddam Hussein gifgas boven Halabja uitstrooide - naar Nederland is gevlucht. Daar schreef hij drie jaar later zijn dichtbundel 'Stenen tranen' , in het Nederlands vertaald door Jiya Nouri, ook een vluchteling. 

Dit is zijn gedicht 'Cadeau':

In de gevangenis
in de achtervolging
op het hoogtepunt van pijn en verdriet
is uw |Koerdistan geboren.
U hebt van haar opstand een vuur gemaakt
U hebt van haar een cadeau gemaakt
en dat op de borst van de wereld gespeld.

Met veel gedachten vertrekken wij morgen naar Koerdistan.

Lia en Piet

11-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

10-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Waarom willen wij, Lia en Piet, naar Koerdistan?

Omdat we, na die vijftien jaren dat we er niet geweest zijn, ongelofelijk benieuwd zijn hoe het er nu is. Want Koerdistan - en dan bedoelen we Iraaks Koerdistan - heeft een heel bijzondere, warme plek in ons hart. Het zijn de mensen die altijd een zó diep verlangen naar vrijheid hadden, die daar zó lang voor hebben gevochten en geleden. Het is het overweldigende berglandschap langs de grenzen van Turkije en Iran. En nu is daar die realiteit - al is die nog maar voorlopig: een autonoom gebied in het noorden van Irak waar Koerden 'zichzelf kunnen zijn' (xwebûn).

We willen het niet romantiseren, want het gaat volgens de berichten in Iraaks Koerdistan nog helemaal niet zo goed. We zullen dat onderweg wel merken. En ook is de internationale situatie nog erg onzeker. Maar voor de Iraakse Koerden is het politieke uitgangspunt van Mustafa Barzani, hun grote leidsman van weleer, gebleven: ze streven naar een autonome regio in een democratisch Irak.

Het was de bedoeling, nu een interessant verhaal te laten volgen over de Koerden, het volk en het land. Maar het is te laat geworden om dat op te schrijven. Vandaag was trouwens een tamelijk hektische dag. Vanmorgen hadden we een uitgebreid interview met een verslaggever van de Gooi- en Eemlander. Het artikel zullen we kopiëren en zo mogelijk bij een volgende editie aanhangen.

Donderdagochtend moet Piet nog snel even naar Den Haag om visa voor Irak op te halen bij de zeer bevriende ambassadeur van dat land. Bevriend, want hij behoort tot de groep van eerste 17  Koerdische asielzoekers die in 1975 door de Nederlandse regering tot ons land werden toegelaten en die wij toen als Initiatiefgroep Koerdistan hebben opgevangen. Hij is voor ons nog altijd Kak Siamand, onze grote vriend, die na de politieke ontwikkelingen van de laatste jaren nu voor de belangen van geheel Irak moet opkomen. En er zijn natuurlijk nog veel meer zaken die op het allerlaatst geregeld moeten worden. En ons vliegtuig vertrekt ècht zondagmorgen al.... 

Piet

08-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia  

Dit is heel spannend!

Na Piet's eerste ervaringen met de Argonauten in Koerdistan, in 1973, en na de ervaringen van Lia en Piet samen in hetzelfde gebied in 1991-93, gaan wij, Piet Muller en Lia Visser, voor de eerste keer na vijftien jaar terug naar de Koerden. En dat nog wel op uitnodiging van de regionale regering van Iraaks Koerdistan!

Er zou nu al heel veel over te vertellen zijn, maar we houden het even bij dit eerste korte bericht. Het is de bedoeling dat we deze blog straks dagelijks gaan bijhouden om van onze ervaringen in dit gebied te vertellen. Er zal heel veel veranderd zijn in al die jaren, positief maar ook negatief. We willen onze ogen en oren open houden, veel mensen spreken, het gevoel met het land terugkrijgen.

Ons vertrek is gepland op zondag 12 oktober a.s.. We vliegen met Turkish Airlines eerst naar Istanbul, daarna door naar Diyarbakir in Oost-Turkije. Daar overnachten we om de volgende ochtend vroeg per taxi naar de Turks-Iraakse grens te rijden. Hier worden we om 13 uur opgewacht door een auto met chauffeur, die ons ter beschikking is gesteld voor de twee weken die we in Iraaks Koerdistan zullen zijn.

Eerst reizen we door naar Erbil (in het Koerdisch: Hewler), de hoofdstad van de regio en zetel van de regionale regering. Hier hopen we vrienden van weleer - meestal vluchtelingen die destijds naar Nederland zijn uitgeweken - te ontmoeten en ook regeringsautoriteiten te spreken. Daarna willen we een rondtocht maken door de Badinan, de provincies Erbil en Duhok. 

Omstreeks 19 oktober denken we terug te zijn in Erbil en na enkele dagen een tocht te gaan maken naar het zuidoosten, de provincie Suleimaniye (in het Koerdisch: Slemani). In de provinciehoofdstad willen we in de eerste plaats contact opnemen met de organisatie Kurdistan Save the Children, waarvan Lia - als uitvloeisel van haar activiteiten in de jaren '90 - enkele kinderen heeft gesponsord. We hopen Halabja te kunnen bezoeken en zo mogelijk ook het verre Khaneqin, waar een bijzonder project ons wacht. 

We zullen de 27e oktober terug moeten zijn in Erbil, want de volgende dag begint al onze terugreis naar de Turkse grens. De 29e vliegen we terug uit Diyarbakir om later die middag weer via Istanbul Schiphol te bereiken. 

Is het wel veilig om naar het noorden van Irak te gaan? Dat is de vraag die we het vaakst hebben gehoord. Ja, het is er behoorlijk veilig, alleen moet je niet onveilige plekken willen opzoeken, zoals het berggebied in het uiterste noorden, of Kirkoek, de omstreden oliestad. Dat doen we dan ook niet.

In de jaren '90 hebben we samen al de nodige ervaringen in Iraaks Koerdistan opgedaan. Die kunnen we nu goed gebruiken. En tegelijk kunnen we zien wat er allemaal in die 15 jaar veranderd is.

Tot zover ons eerste bericht. Er volgen zeker meer!

Lia en Piet

07-10-2008, 00:00 geschreven door pietenlia