Er zijn heel wat verschillende beschrijvingen over de oorsprong en geschiedenis van het schaken. Het is een spel dat waarschijnlijk uit India afkomstig is. Het nederlandse woord "schaak" is afgeleid van het Perzische woord "Sjah" of "Shāh", wat koning betekent , de term schaakmat is een vernederlandsing van het Perzische shāh māta, wat betekent: dat de koning in een hinderlaag zit of dat de koning verslagen is.
De eerste versie van schaken is waarschijnlijk in de 6e eeuw of eerder in Oost Perzië, nu Noord-India, ontstaan onder de naam chaturanga; later verspreidden verschillende versies zich oostwaarts naar China en Japan en westwaarts richting de Arabische wereld om via Italië en Spanje uiteindelijk tijdens de 11e eeuw in heel Europa door te dringen. De huidige vorm van het schaakspel ontstond aan het eind van de 15e eeuw in Frankrijk. Recentelijk gaan de geruchten op dat de oorsprong van het schaakspel niet in India ligt, maar in China of Oezbekistan.
In de 19e eeuw behoorden de Fransen, de Engelsen en de Duitsers tot de beste schaakspelers. Tegenwoordig behalen de Russische spelers de beste resultaten. De verschillende nationale schaakbonden zijn verenigd in de FIDE (Fédération Internationale des Echecs).
Het doel van het schaken is het "schaakmat" zetten van de Koning van de tegenstander. Schaakmat is een spelsituatie waarin de koning rechtstreeks door een stuk wordt aangevallen (schaak), zonder dat de koning zich op enige wijze aan het schaak kan onttrekken. Een schaakpartij kan ook onbeslist eindigen (remise) in het geval van "pat". Dit is een situatie waarin de koning het enige stuk is dat kan gespeeld worden zonder op dat moment schaak te staan maar bij de volgende zet schaak ondergaat.Daarnaast is er nog de "eeuwige schaak", wanneer voortdurend schaak kan worden gegeven aan de Koning.
