Geschiedkundige aantekeningen van E.H.Truyts.
Deel 3.

2. Grenzen der parochie. – In geval zekere wijken, deelmakende van andere gemeenten, niettemin van de parochie afhangen, duide men die in het bijzonder aan. 

   2. De parochie grenst : Noord : Heyst op den Berg ;  Oost : Boisschot ; Oost Zuid : Bael ; Zuid : Tremeloo ; Zuid West : Keerbergen ; West : Putte en Noord West : Beersel (5).
 
3. Bevolking der parochie op den 31 december 1899 : katholieke bevolking, niet-katholieke bevolking ; getal der communikanten ; getal der doopen en der huwelijken tijdens het jaar 1899. 

   3. Op den 31 December 1899 beliep het getal harer parochianen op 2279 allen toebehoorende tot den katholieken godsdienst ; het getal der communikanten (6) is omtrent de 1550, het getal der doopen gedurende dat jaar is geweest 99, dat der huwelijken 16. 

4. Naam en voornamen des pastoors. Datum zijner geboorte, zijner priesterwijding en zijner benoeming.

    Getal, namen en voornamen der onderpastoors. Datum hunner geboorte, hunner priesterwijding en hunner benoeming.

  4. De naam en voornamen des Pastoors zijn : Truyts Evarist Lodewijk, hij is geboren te Heyst op den Berg den 13 September 1833, priester gewijd den 18 December 1858, pastoor genoemd te Schrieck den 20 December 1878.  Er is maar een onderpastoor.  Zijn naam en voornamen zijn Vermeerbergen Frans : hij is geboren te Vorsselaer den 25 Juni 1873, priester gewijd den 18 September 1897 en onderpastoor genoemd te Schrieck den 12 November 1897.

5. Broederschappen, sodaliteiten, congregatiën en genootschappen ; genootschap van den H. Vincentius a Paulo, enz. Getal hunner leden op den 31 December 1899. Hun doel en hunne voornaamste feesten.
  5. De volgende broederschappen zijn in de parochiale kerk wettig opgericht :
       1) Het broederschap der Gedurige Aanbidding ; deze heeft plaats den 11^e Juli.
       2) Het Aartsbroederschap van O.L.V.Onbevlekte Ontvangenis, verbonden met dit van O.L.V. van Hanswijck, de voornaamste feestdag is O.L.V.Onbevl.Ontvangenis.
       3) Het Broederschap der Geloovige Zielen verbonden met het Aartsbroederschap van O.L.V. in Monterone (7) te Rome.  Het heeft voor doel de lijdende zielen des vagevuurs te verlossen of hunne pijnen te verzachten ; de voornaamste feestdag is Allerzielendag ; het heeft 360 leden.
       4) Het genootschap tot Verlossing der verlatene zielen des vagevuurs verbonden met dit van La Chapelle Montligeon. (8)
       5) Het broederschap van den H.Antonius, opgericht in 1710: de bijzondere feestdag is de 2e Zondag van September. 
       6) Het geestelijk verbond ingesteld tot uitroeing der godslasteringen.
       7) Het Apostelschap des gebeds, het heeft voor doel de leden aan te zetten om dagelijks te bidden tot welstand van onze Moeder de H.Kerk en van den Paus van Rome.
       8) Het genootschap van den levenden Rozenkrans. De leden verdelen onder zich de 15 mysteriën van den Rozenkrans, elk lid leest dagelijks een tientje ter eere van het mysterie dat hem bevallen is.
       9) De vereeniging van den Wekelijkschen kruisweg, zij telt 813 leden.
      10) Het genootschap van de Voortplanting des geloofs, heeft voor doel de verspreiding van het geloof buiten het land. Het heeft 41 leden.
      11) Het genootschap van den H. Franciscus Salesius (9), heeft voor doel de verspreiding van het geloof binnen het land. Het heeft 52 leden.
      12) Het genootschap der H.Kindsheid heeft voor doel de opvoeding der verlatene kinderen in China en telt 350 leden. De voornaamste feestdag is Kerstmis.
      13) Het genootschap der H. Familie heeft voor doel de christene huisgezinnen door de banden der godvruchtigheid, teenemaal aan de H. Familie toe te wijden opdat Jezus, Maria en Jozef voor dezelve zouden zorg dragen en ze beschermen als hunnen eigendom ; de voornaamste feestdag is de derde Zondag na Drijkoningenfeest, het heeft 349 ingeschrevene familiën.
      14) Twee Congregatiën van O.L.V. verbonden met de Roomsche ingesteld in het College der Societeit Jezus onder den titel van O.L.V.Boodschap ; de eene voor de meisjes van 11 tot 16 jaar telt …leden, de andere voor de oudere telt … leden.
      15) De Congregatie der Derde Orde van den H.Franciscus (10) heeft 186 leden : 12 mannen en 174 vrouwen.
      16) Het werk van St.Pieters penning ; het telt in elk huisgezin een of meerder leden.

      17) Het genootschap van den H. Vincentius a Paulo (11) heeft 11 werkende en 36 eereleden.

6. Groote bidplaatsen of kapellen op de parochie. Geeft den naam des Heiligen op, aan wien zij toegewijd zijn. Worden zij bediend : a) door eenen kapelaan, die er bijzonderlijk aan toegevoegd is ( en in dit geval vermelde men zijnen naam, zijne voornamen, zijnen geboortedag met den datum zijner priesterwijding en zijner benoeming tot kapelaan ) ; - of b) door de parochiale geestelijken ( hoeveel missen er in gedaan worden per week, per maand of per jaar ) ? Feestdag van den patroon dezer kapellen.
  6. Er bestaat eene groote Kapel op het gehucht genoemd Grootloo. Zij is toegewijd aan den H.Naam Jezus. Eertijds werd in dezelve op sommige feestdagen een mis gezongen. Alzoo meldt de eerw. Heer Raeymaekers (arch.313) dat bij zijne benoeming als pastoor te Schrieck de gewoonte bestond van eene mis te zingen in de Kapel op de volgende feestdagen : 1- Besnijdenis, O.H.J.C., 2- H.Naam Jezus, 3- O.L.V.Boodschap, 4- H.H.Apostelen Petrus en Paulus, 5- O.H.Hemelvaart. In het jaar 1838 zijn deze diensten in de kapel afgeschaft geweest. Sedert dien tijd dezelve ook niet meer behoorlijk onderhouden geweest, en na eenige jaren was zij zoodanig vervallen dat men besloten had ze af te breken. Dit is niet gebeurd dank aan het verbod van zijne Emminentie den kardinaal Aartsbisschop Sterckx (12), die dezelve wilde behouden als zijnde de eenigste in het bisdom toegewijd aan den H.Naam. In 1891 is de kapel, alsdan bouwvallig teenemaal hersteld geweest door de zorgen en milddadigheid der familie E. Goossens, en sedert dien wordt er op den derden Maandag van elke maand eene mis gelezen door den E.H.Onderpastoor. In het jaar 1894 is door dezelfde familie Goossens de kapel vergroot en sedert dien wordt er op alle Zon- en heiligdagen eene mis gelezen, gepredikt, biecht gehoord en de H. Communie uitgedeeld door eenen E.H.Leeraer van het College van Aerschot (13). De feestdag is die van den H.Naam.

7. Bestaan er op de parochie afzonderlijke bidplaatsen ? En welke ?
  7. Er bestaat nog eene afzonderlijke kapel op het kasteel, doch er wordt nooit mis gelezen, alsook in het klooster der zusters waar mis gelezen en het H.Sacrament bewaard wordt.

8. Kapellen langs de groote baan ; kleinere kapellen langs veldwegen en elders door godvruchtige personen opgericht. Aan wie zijn die toegewijd ?
  8. Er zijn nog vier kleinere kapellen : 1) eene toegewijd aan O.L.V. op den processieweg , 2) eene toegewijd aan den H. Bernardus (steenweg naar Beersel), 3) eene toegewijd aan de H.H. Berthilia, Genoveva en Eutropia (Pandoerenhoek), 4) eene toegewijd aan O.L.V. (Hazenbergen). (14)

9. Kruisen langs den weg, fonteinen of andere voorwerpen en plaatsen die bijzonderlijk vereerd worden.
  9. Langs de wegen op de hoeken van straten zijn een groot getal kapelletjes aan huizen en staken meestal toegewijd aan O.L.V.

(5) Er was nog geen sprake van Grasheide ( gesticht 9.9.1905) of Grootlo (gesticht 16.5.1906), maar Pijpelheide ( 14.10.1875) en Heist-Goor ( 04.09.1873 ), toch reeds zelfstandige parochies, worden dan weer niet als parochie vermeld.
(6) Het woord communikant betekent hier : persoon die de heilige communie mag ontvangen, dus de kleine kinderen en ongelovigen niet meegerekend
(7) Via Monterone is een straat in het centrum van Rome
(8) Plaatsje in Frankrijk, een 30 km ten noorden van Le Mans
(9) Franciscus van Sales (°Sales 1567-† Lyon 1622) Kerkleraar en bisschop van Genève. Patroonheilige van schrijvers, journalisten, redenaars en uitgevers. Kerkelijke feestdag op 24 januari.
(10) Franciscus van Assisi (°Assisi 1181-† 1226) Stichter van de orde der Franciscanen. Patroonheilige van de blinden, armen, gevangenen, kleermakers, wevers en andere textielarbeiders. Kerkelijke feestdag op 4 oktober.
(11) Vincentius a Paulo (° 1581-† 1660) Stichter van de Congregatie van de Missie. Patroonheilige van de verschillende liefdadigheidsinstellingen als weeshuizen, ziekenhuizen,… Kerkelijke feestdag 27 september.
(12) Engelbertus kardinaal Sterckx was de 13e aartsbisschop van Mechelen gedurende de jaren 1832-1867
(13) Het gaat hier om E.H. Raeymaeckers en E.H. Van de Voorde, beide professoren van het St.-Jozefscollege te Aarschot.
(14) De eerste kapel bevindt zich op het einde van de huidige Dr.J.Vermeylenstraat en is toegewijd aan O.L.Vrouw, gebouwd omstreeks 1895; de tweede staat bij het rondpunt van de Schriekstraat met de Bredestraat, in Schriek gekend als " Sinte Bénoot ". Deze kapel heeft een eigen geschiedenis, waar we later nog zullen op terug komen. Het is hoogst waarschijnlijk de oudste nog gekende kapel van St.-Bernardus van het Vlaamse land ( van voor 1565); de derde kapel stond in de Haachtsebaan (nu parochie Grasheide), maar is helaas verdwenen en de heiligen werden waarschijnlijk overgebracht naar de vierde kapel in de Zandstraat, doch ook deze laatste  heeft bij de wegenwerken omstreeks 1970 moeten plaats maken voor asfalt. Het kapelletje van de Tuindijk (reeds verplaatst naar de omgeving van het Pelgrimhof en de kapel op de hoek van de Kapelstraat met de E.Goossensstraat zijn van latere datum. Ook over het ‘kreet-kapelleke’ in de dreef wordt door de pastoor met geen woord gerept, waarschijnlijk omwille van zijn geschiedenis. Deze kapel werd centraal op de weg geplaatst met een kruisbeeld erin om anderen te beletten met paard en kar deze weg te gebruiken (waarschijnlijk een restant van een kruisweg met 14 kruisen, gelegen buiten het kerkgebouw, en verdwenen in de anonimiteit nadat Gravin Julia Van der Stegen in 1882 een geschilderde kruisweg in de kerk had geschonken). Om die reden werd het ook ettelijke malen vernield en terug opgebouwd, wat zijn naam verklaart : kreten betekent in het Schrieks ‘pesten’. Zo zie je maar dat pesten geen moderne vorm van agressie is, maar zo oud als de straat...
foto 1 : tekening van de kapel op het bedevaartsvaantje van ± 1565
foto 2 : de kapel van O.L.Vrouw op het einde van de Dr.J.Vermeylenstraat

DEEL 4