1726.05.04 Staat van alle goederen van wijlen Magdalena Clara Nicola de Brouchhoven
Pertinenten en Gereralen Staet van alle ende iegelycke goederen, renten, actien, ende credieten in vollen eygendom ende proprieteyt toebehoort hebbende ende achtergelaeten by wylen Vrouwe Magdalena Clara Nicola De Broeckhoven Dochter wylen Mher Jean Jacques De Broeckhoven Baron van Putte etcª ende van Vrouwe Maria Clara Louise De Ridwyck haere Ouders waeren, ende welcke Vrouwe Magdalena Clara Nicola De Broeckhoven in houwelyck is geweest met den heere Charles Louis Vander Stegen etcª die achtergelaeten hebben Philippus Norbertus Vander Stegen Baron van Putte heere van Schrieck ende Grootloo etcª eenigen sone suppliant, ende vrouwe Maria Carolina Vander Stegen eenighe Dochter in houwelyck met Mher N. de Man Baron van Attenrode ende Wever, heere van Hoelede, Beersel etcª Gedaegde ende om gedeylt ende gepartageert te worden op den voet van de testamentaire dispositie van wylen de voorschreve Vrouwe Magdalena Clara De Broeckhoven hunne moeder ende schoonmoeder respective, gepasseert de voorschreve testamentaire dispositie opden 4 Mey 1726 binnen dese stadt Brussele voor den Notaris Rousseau ende sekere getuygen aldaer genoemt alles by provisie ende sonder prejuditie van alle voordere goederen renten actien ende credieten naermaels te decouvreren ofte die aen wylen syne Vrouwe Moeder souden mogen hebben gecompeteert uyt wat hoofde bywat tittel, ofte uyt wat crachte het soude mogen wesen, als mede sonder preuiditie in alle voordere gerechtigheden des supplians inne te voorderen ende te verhaelen tot laste van de gene daer ende alsoo des behooren sal
Primes de heerlyckheyt van Poddegem met casteel, hovingen, vyvers, schuere, stallingen, pachthove ende alle voordere appendentien ende dependentien van dien met de landen, weyden, meerschen ende voordere partye van goederen mits uytgenomen nochte gereserveert synde het voorse pachthoff met de landen, weyden cum appendentien alsnu in huere beseten by Henricus Van Hemelryck met Geertruyde Van Heuvel breeder vermelt in het contract van verhueringe ten processe overgelevert
Item dry bunderen lants satvo justo gelegen tot Gaesbeke
Item een stuck lants gelegen binnen de prochie van Goyck
Item eenen eesterbosch tot Wolverthem genaemt den Waeterput groot sesse dachwandts
Item eene weyde nu bosch gelegen binnen de prochie van Erps aende Langedonckstraete groot dry bunderen gemeyndlyck genaemt de drooge weyde
Item eenen wintmolen gelege tot Beygem met de landen, weyden, bempden ende voordere partye van goederen daer aen gelege
Item eene capitaele rente van sesthien duysent guldens wisselgelt staende tot laste van den heere Prince van Chimay geassecteert op diesselfs goederen
Item eene jaerlycksche erffelycke rente van hondert vyffentwintigh guldens sjaers tot laste van haere Majesteyts Domynen in het Quartier van Antwerpen
Item de heerlyckheyt van Fontenes met alle de gerechtigheden appendentien ende depentendtien vandien
Item de heerlyckheyt van Linghem met alle syne gerechtigheden ende toebehoorten appendentien ende dependentien vandien
Item eene jaerelycksche rente van twee guldens tot laste van Van Overstraeten
Item eene gelycke rente van twee guldens tot laste van dheere Charles Vanden Bergen
Item een stuck lant onder Uyttingen verhuert aen Dionisius Peterbroeck voor dertigh guldens sjaers
Item een ander stuck lant oock gelegen onder Uyttingen in huere by Adriaen Van den Vreucker voor vyff guldens sjaers
Item de Baronnie ende heerlyckheyt van Putte met alle preemunentien gerechtigheden ende toebehoorten vandien met het recht van planten ende cappe van boomen het recht der jachte visscherye ende generaelyck alle voordere gerechtigheden ende preeminentien met elle appendentien ende dependentien vandien niets uytgenomen nochte gereserveert
Item den heerlycken chynsboeck genaemt Gortens sich betreckende onder de voorschreve Baronnie van Putte ende daer ontrent met alle voordere gerechtigheden daer van dependerende
Item de hoeve met hoff schuere stallinge ende voordere appendentien ende dependentien vandien met de landen ende voordere goederen daer aen gelegen gemeynelyck genoemt de Swerte Poorte ende in huere by de weduwe Vander Auwera
Item eene hoeve met alle voordere appendentien vandien ende lant daer aen annex gelegen onder de voorschreve Baronnie van Putte gemeynelyck genaemt de Boeretange respectieel verhuert aen Goeswinus Aertgeets ende Adriaen Sutens
Item eene jaerelycksche rente van twee hondert guldens sjaers staende tot laste deser stadt Brussele croiserende tegens den Penninck vyffentwintigh ende gehypothiqueert op de specien van sout, zeep, toeback, etcª dus
Item eene rente van vierensestigh guldens sjaers staende tot laste der stadt Brussele croiserende den Penninck vyffentwintigh ende gehypothiqueert op des selffe sotificatien der selve stadt dus
Item eene rente van hondert twintigh guldens sjaers tot laste der voorschreve stadt Brussele croiserende den Penninck vyffentwintigh ende beseth op desselffe sortificatie
Item eene rente van twee endertigh guldens sjaers staende tot laste der voorschreve stadt Brussele croiserende arate van den vyffentwintighsten Penninck ende beseth op desselffe sortificatien
Item de hellicht eender rente van tachentigh guldens sjaers staende tot laste deser stadt Brussele croiserende den Penninck vyffentwintigh beseth op de vier stuyvers op ieder aeme wyn
Item eene rente van tachentigh guldens sjaers staende tot laste deser stadt Brussele croiserende den Penninck vyffentwintigh ende beseth op het mout
Item eene jaerelycksche rente van hondert twintigh guldens sjaers staende tot laste deser stadt Brussele croiserende arate van den vyffentwintighsten Penninck beseth op desselffe stadtsmiddelen
Item eene erffelycke rente van veertigh guldens sjaers staende tot laste deser stadt Brussele croiserende arate den Penninck vyffentwintigh beseth op desselffe middelen
Item eene erffelycke rente van vyff hondert guldens sjaers beseth op den import van Vlaenderen in het Quartier van Gent
Item de hellighte van een huys gestaen ende gelegen binnen dese stadt Brussele achter het hotel van Duc dUrsel gemeynelyck genaemt het Hoff van Beyere verhuert aen Sieur Van Hove
Item de hellicht van een huys met hoff vyver ende voordere appendentien ende dependentien vandien gestaen ende gelegen tot Anderleght gemeynelyck genoemt De Motte verhuert aen Arnoldus Hallemans
Item een huys gestaen ende gelegen binnen dese stadt Brussele achter de Finisterra kercke in het pastoors straetje verhuert aen Petrus De Sweert
Item sesse bunderen weyde alsnu lant gelegen tot Haeght in huere by Jan Wouters
Item een huys op de hairgracht tot Mechelen
Item een stuck lant groot onder halff dachwant gelegen tot Wespelaer
Item dry huysen vinnen de stadt Antwerpen in de Keyserstraet
Item de hellight van eene hoeve schuere stallingen ende voordere appendentien ende depententien vandien gelegen tot Roxem by Nieuwpoorte groot int geheel vyffenseventigh gemeten
Item een pachthoff schuere stallingen hoff ende vyver met de landen ende weyden daer aen annex gelege tot Grootloo gemeynelyck genaemt de Schransse groot vyff bunderen salvo justo
Item eene partye lants achter het pastoorshuys tot Schrieck waervan pachter is N. Geens
Item sekeren bouw ende erve gestaen ende gelegen binnen dese stadt Brussele achter de Finisterra kercke ontrent de pastorye gemeinelyck genaemt het Stadtsmagazyn ofte de Weirde dier
Item de heerlyckheden van Schrieck ende Grootloo met alle hunne gerechtigheden ende recht van pachte, vogelrye, visscherye, planten ende cappen van boome mede alle ende iegelycke hunne toebehoorten niets uytgenomen nochte gereserveert met het casteel pachthoff, vyver, dreef, landen, weyden, bosschen, bempten ende alle voordere partyen van goederen
Item een pachthoff gelegen onder Schrieck met de landen daer aen annex verhuert aen Peeter Geens
Item eene partye lants oock gelegen onder Schrieck groot seven bunderen salvo justo in huere by Joos Weyns
Item een ander stuck lant groot twee bundere verhuert aen Jan Dox
Item differente parceelen lants gelegen tot Schrieck voorschreve verhuert aen Gillis Geens
Item de partye lants gemeynelyck genoemt de Verbrande Bosschen verhuert aen Jan Holemans
Item een ander stuck lants verhuert aenden voorschreven Jan Holemans
Item een huys met een stuck lant daer aen annex verhuert aen . Officier ofte Dienaer der voorschreve heerlyckheyt van Schrieck
Item een pachthoff met schuere, stallingen ende alle syne voordere appendentien ende dependentien vandien gelegen tot Schrieck voorschreven met de landen ende partyen van goederen daer aen annex verhuert aen Peeter Vanden Branden
Item een stuck lant gemynelyck genaemt het Terwe Land gelegen onder Grootloo verhuert aen Jan Vercammer
Item een pachthoff met schuere, stallinge ende alle syne voordere toebehoorten landen ende partyen van goederen verhuert aen Jan Meylemans
Item eene dachwant lant onder Schrieck gelegen ontrent de Trommelstraete verhuert aen Guilliam Treuts
Item alnoch dry dachwanden lants oock daer by gelegen verhuert aen Thomas Voet
Item een stuck lants gelegen tot Schrieck voorschreve verhuert aen Jan Meylemans ende Rombout De Hont
Item twee stucken lants oock aldaer gelegen ende verhuert aen Jacobus Weyns
Item een huys met syne toebehoorten gelegen tot Schrieck verhuert aen Jacobus Stockels
Item eenen bosch gelegen tot Schrieck voorschreve gemeynelyck genaemt den Boschbempt
Item eenen bosch gelegen tot Schrieck voorschreve genaemt het Cruysbosch
Item eenen bosch op dAchterheyde tot Schrieck voorschreve
Item tweevierdedeel in het elsboschken onder Laecken byden Donderbergh groot ontrent een dachwant
Item tweevierde in eene jaerlycksche rente van hondert achtensestigh guldens comende van Vander Goes in acht negenste deelen
Item twee vierde in acht negenste deelen van eene rente van vierentachentigh guldens sjaers beseth op de Bosschen van Nieppe ende Cassel in Vlaenderen
Item een vierde deel inde jaerelycksche rente van hondert guldens staende tot laste deser stadt Brussele altyd vallende halff veerthien juny ende veerthien decembris geenregistreert sube n° 2°
Alles nochtans onder protestatie van geene preuiditie salvis omissis et errore mede van alle voordere gerechtigheden ende actien als in Preemio deser endevoors van het recht inde successie van wylen jonker N. Van Broeckhoven waer over proces is ventilerende voor heeren Wethouderen der stadt Antwerpen tegens Joncker Guiot gewesenen Schepenen van aldaer endevoors onder protestatie van in alles voorder geheel te blijven daer ende alsoo (Privé verzameling)
Vermelde personen : Aertgeets Goeswinus De Broeckhoven Jean Jacques Baron van Putte De Broeckhoven Magdalena Clara Nicola De Hont Rombout de Man N. Baron van Attenrode ende Wever, heere van Hoelede, Beersel De Ridwyck Maria Clara Louise De Sweert Petrus Dox Jan Geens Gillis Geens N. Geens Peeter Guiot Joncker Hallemans Arnoldus Holemans Jan Meylemans Jan Meylemans Jan Peterbroeck Dionisius Prince van Chimay Rousseau Notaris Stockels Jacobus Sutens Adriaen Treuts Guilliam Van Broeckhoven N. jonker Van den Vreucker Adriaen Van Hemelryck Henricus Van Heuvel Geertruyde Van Hove Van Overstraeten Vanden Bergen Charles Vanden Branden Peeter Vander Auwera weduwe Vander Stegen Baron Philippus Norbertus van Putte heere van Schrieck ende Grootloo Vander Stegen Charles Louis Vercammer Jan Voet Thomas Weyns Jacobus Weyns Joos Wouters Jan Vermelde plaatsen Achterheyde tot Schrieck Anderleght De Motte Antwerpen Antwerpen Keyserstraet Attenrode Beersel Beygem Brussele Brussele de Finisterra kercke Brussele het Hoff van Beyere Brussele het Stadtsmagazyn ofte de Weirde dier Brussele hotel van Duc dUrsel Chimay Erps aende Langedonckstraete Fontenes Gaesbeke Gent Goyck Grootloo de Schransse Haeght Hoelede Laecken byden Donderbergh Linghem Mechelen de hairgracht Nieppe ende Cassel in Vlaenderen Poddegem Putte Putte de Boeretange Putte de Swerte Poorte Putte Gortens Roxem by Nieuwpoorte Schrieck de Verbrande Bosschen Schrieck den Boschbempt Schrieck ende Grootloo Schrieck Grootloo het Terwe Land Schrieck het Cruysbosch Schrieck Trommelstraete Uyttingen Wespelaer Wever Wolverthem genaemt den Waeterput
26-10-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
25-10-2010
Akte 7-VanderStegen
1766-08-23
Testament van Philip Norbert Van der Stegen
In den naem ons Heere Amen By den inhoude van desen openbaeren instrumente van testament sy kennelyck een ieder dat op heden desen dry en twintighsten augusty duysent sevenhondert sesensestigh voor my Jacobus Carolus Coenders als openbaer notaris geadmitteert by den Souverynen Raede van Brabant tot Brusselle residerende, ende in de presentie van de getuyghen naergenoemt gecompareert syn in persoon Mynheer Philippus Norbertus Van der Steghen Baron van Putte, Heer van Schrieck, Grootloo, Poddeghem, Linghem, Fontaines, Beyghem, Tambergen, etcª ende vrouwe Maria Fransoise geborene Baronnesse de Gruutere, vrouwe in Ideghem, compagne des Heere comparants byde gesont van lichaem gaende ende staende hunne memorie verstant ende sinnen over alles machtigh synde ende gebruykende gelyck sulcks volcomentlyck is gebleken, de welcke niet desireerende uyt desen werelt te scheyden sonder alvoorens gedisponeert te hebben van het geene door godt onsen Heere alreede is verleent, ende alnoch te verleenen hebben daer omme uyt eygen vryen wille onbedwonghen van iemanden soo sy verclaerden gemaeckt, ende geordonneert desen hunnen muntuelen testamente, ende uytersten wille begeerende dat het selve naer hunne aflyvigheyd ende volcommen effect hebben sal soo, ende gelyck het alderbest sal connen, ende moghen subsisteren niet tegenstaende hier inne niet en waeren geobserveert de solemnityten ten desen gerequireert, waer aen sy testateuren derogeeren, ende renuntieren by desen, ende tot dien revoceerende casserende doods ende te niet doende alle voorgaende testamenteire dispositien eenigsins smaeck hebbende van uytersten wille, als oock houwelycks contract door hunne testateuren aengegaen, gemaeckt, ende gepassert voor den notaris J.B. Douroy ende getuygen op den negenthienden september duysent sevenhondert dryenvyftigh ende ten effecte naer beschreven gebruykende de opne Brieven van Octroy door hun verworven in den voorschreven Raede van Brabant den seventhienden mey duysent seven hondert vyfensestigh geparapheert Streish Voorzitter
Onderteeckent J.V. Misson ende gesegelt in forma
Ende voor eerst recommandeeren sy testateuren hunne onsterfelyje ziele soo haest die uyt hun lichaem scheyden sal aen godt almachtigh, Maria syne gebenedyde moeder ende soo voorts den geheelen hemelschen geselschappen ende hun doodt lichaem yer geweyden aerde dat sy willen begraven hebben in het clooster der Eerwerdige paters Chartroysen binnen dese stadt Brussele in den kelder in den welcken de ouders materneel van heere testateur begraven ligghen sonder eenighe pompe, laetende deselve begraefenisse als oock het uytvaert ter discretie van den langhs levende van hun beyde welcken langhs levenden wilt, ende begeirt oock op de selve maniere begraven te worden als den eerst stervenden ende dat in het clooster ende in den selven kelder als voorschreven staet
Item willen ende begeiren sy testateuren dat in het voorschreve clooster der paters Chartroisen alhier jaerelycks sal moeten gedaen worden twee jaergetyden tot laeffenisse van hunne ziele te weten het eerste jaergetyde op den sterfdag van den eersten afstervende, ende het tweede op den dagh van de afleyvigheyd van den tweeden afstervende van hun beyde ende daer mede soo langhe jaerelycks te continueeren totdat het leste kindt van hun leyve voorts comende in het leven syn sal
Item willen ende begeiren sy testateuren dat op hunne begraefplaetse sal moeten gestelt worden eenen sercksteen met de wapens daer op met de sesthien quaertieren voor een eeuwighe memorie
Waer mede comende tot dispositie van alle hunne goederen ruerende ende onruerende, naestelycke ende erfelycke, vercreghen ende te vercreyghen, hoedanigh die souden moghen wesen, ofte op wat plaetse die geleghen zyn ofte zouden bevonden worden, hetsy cheyns goederen, leengoederen als andersins geen uytgenomen ofte gereserveert ende van de welcke sy macht hebben te moghen testeeren, hebben alle de selve gelaten ende gemaeckt soo, ende gelyck sy die laeten ende maecken by desen aen elcanderen ende deen dander reciprokelyck den eersten afstervende aen den langhs levende van hun beyde, als oock alle de meubelen, juwielen personele obligatien, ende generaelyck allen het gene dat voor meubelen gereputeert wort, ende in cas den langhs levende sig begeeft tot eenen tweeden houwelycke soo en sal den langhslevende maer behouden de nackte tochte aen de goederen van de eerst stervende waer in oock begrepen sullen syn de hellicht der geconquesten gedaen staenden desen houwelycke ende alnoch te doen met de gratie godts te acquireeren, ende in cas dat ten tyde van den langhs levende van hun beyde testateuren door hun, eenighe goederen souden worden vercoght soo sal den langhslevende het import van de voorschreve vercoghte goederen van den eerst afstervende moeten gauranderen ofte wel assigneeren op andere suffisante panden welck capitael als dan dienen sal tot profyte van hunne naer te laetene kinderen voorts gecomme synde van desen houwelycke ende degene diensch van hunnen leyse sullen geprocceert worden, ofte wel dat met de selve penninghen sullen worden afgelost ende gequeten de cappitaelen door hun testateuren te samen der handt gelicht reserverende den Heere testateur, ende syne vrouwe compagne het veranderen, vermeerderen, ofte verminderen deser het sy by codecille als andersins, ende oock dat den langhs levende der testateuren sal hebben de libere dispositie tot de veranderinghe van desen uytersten wille nochtans met de restrictie hier vooren vermelt
Item laet ende prelegateert den Heere ende Vrouwe testateurs aen hunnen oudste sone de Baronie van Putte, den heerelycken cheynsboeck van sekere Gorters, hebbende het recht te stellen meyer schepenen ende greffier resorterende onder Putte, ende elders
Item de heerelyckheden van Schrieck ende Grootloo met het casteele rontomme bewaetert visserye ende plantagie met alle de goederen onder de voorschreve jurisdictie ligghende geene uytgenomen, nochte gereserveert, ende bovendien oock den leenboek van Gasbeet, mits conditie dat den oudsten sone van de voorschreve testateuren sal moeten uytkeren ofte betaelen eene capitaele somme van thien duysent guldens wissel gelt aen syne broeders ende susters, ende ofte het geviel dat alsulcken capitael bevonden wirdt gelicht te syn door de testateuren op de voorschreve goederen soo sal den selven hunnen oudsten sone de voorschreve cappitaele schult aen hen moghen nemen, ende daer van den intrest jaerelycks als dan moeten betaelen aen den geltschieter
Item laten ende prelegateeren aen hunnen jongsten sone het casteel van Poddeghem geleghen onder de hooftbancke van Grimberghen rontomme bewatert met alle de landen weyden ende plantagien gelyck het selve tegenwoordigh in huere gebruykt wort by Hendrik Van Hemelryck
Item bovendien den Heerelyken schoof, ende den heerelyken rentenboeck met den Heerelyken titel van Ideghem gelegen in Vlaenderen waer vooren den selven hunnen jongsten sone verobligeert syn sal den naem te voeren van syne moeder ende de waepens sal, oock gehouden syn te betaelen eene capitaele somme van vyf duysent guldens wisselgelt aen syne broeders ende susters daeronder niet begrepen synen voorschreven oudsten broeder, ende in cas dat het geviel datter mer schulden waren als vyf duysent guldens wisselgelt sal den voorschreven jongsten sone de voorschreve schult aen hen mogen nemen ter concurentie van vyf duysent guldens wisselgelt met macht van naerin als het voorschreven capitael te moghen aflegghen volgens goetdunken ende geliefte
Item laten en prelegateeren hy Heere ende vrouwe testateuren aen hunnen tweeden sone het Hof ten Berghe tot Beyghem met de thiende ende den Heerelyken cheynsboeck ten Berghen die het recht heeft van te stellen Meyer, schepenen ende greffier met de landen weyden ende plantagie geene uytgenomen nochte gereserveert als nu in huere by Petrus Josephus Van Bever, ende in cas van aflyvigheyd van den selven hunnen tweeden sone sonder wettigh kindt, ofte kinderen agter te laten alsdan aen hunnen derden soon, ende dat in cas eene der voorschreven sonen quaeme te begeven tot den geestelyken staet sal het voorschreven pachthof moeten volghen op de volgende broeders die dien staet niet en sullen aenveerden, ende in gevalle maer twee van hunne sonen in het leven blyven sal het voorschreven pachthof met alle syne appendentien en dependentien dier commen aen den voorschreven oudsten sone, welcken tweeden, ofte derden van hunne sonen als dan van hun beyden den oudsten synde sal hy alle jaeren moeten geven aen alle de andere kinderen geene uytgenomen de somme van duysent guldens courant gelt om de selve onder hun egaelyck gepartageert te worden in welcke duysent guldens hunnen voorschreven sone oock sal hebben ende genieten syn paert ende deel beneffens syne broeders ende susters, ende by hunnen gebrecken aen de wettige naercommelinghen staecks geweys daer en boven sal hy alle jaeren moeten betalen vyf en twintigh guldens aen de fundatie van de Fontiscappelle in de parochie van Ste.-Catharina binnen Mechelen tot het lesen der misse
Item alnoch vierthien guldens sjaers tot onderhoudt van de voorschreve cappelle van wasschen, bovendien sal hy oock moeten doen de reparatie van de voorschreve cappelle in de welcke de voorouders materueel des Heere testateurs syn begraven
Ende hier mede commende so Heere ende vrouwen testateuren tot dispositie van hunne resterende goederen soo leenen, cheyns, Uckelsche ende allodiale goederen van wat nature qualityt ofte conditie de selve souden moghen wesen, ende op wat plaetse die souden moghen geleghen syn geene uytgesondert ofte gereserveert selfs de gene die geleghen syn in Holland hebben sy testateuren alle de selve gelaeten ende gemaeckt soo, ende gelyck sy die laeten ende maecken by desen aen hunne kinderen soo dochters als sonen synde ende naerin als noch van desen houwelycke voorts te commen om de voorschreve goederen onder hun geleyckelyck ende hoofde gelyck te paerten ende te deylen sonder eenigh prerogatif van sexe ofte ouderdom op wat pretest het soude mogen wesen ende in cas van eenighe oppositie tusschen malkanderen soo danigh kint ofte kinderen sal, ofte sullen hun moeten contenteeren met de legitieme portie de selve op dien voet noemende ende instituerende hunne voorschreve kinderen hunne eenighe universele erfgenamen met volle recht van instititie, op den last ende conditie nochtans dat niemant van hunne kinderen naer de doot van den Heere ende vrouwe testateuren van de goederen aen hun hier vooren door de testateuren gelaeten hetsy by titel van prelegaet ofte institutie en sal moghen disponeren, vercoopen, belasten, ofte alieneren maer moeten vallen van deen op dander ende soo voorts op de wettighe dessendenten van hunnen broeders en susters kinderen staecks geweys ten waere sy getreden waren in wettighen houwelycke met consent van de vaderlyke vrinden, ende achterlatende wettighe dessendenten, behoudelyck hier inne gereserveert hunne legitieme portie, waer van sy sullen moghen disponeeren volgens geliefte sonder hier onder te begrypen de legaeten van de Heerelyke getituleerde goederen, als mede het hof, landeryen, appendentie en dependentie genoemt het Hof ten Berghe tot Beyghem, ende bovendien dat niemant der kinderen van den voorschreven Heere testateur ende vrouwe testatrice sal moghen ionisseren van eenige revennen der voorschreve goederen aen hun hier vooren gelaeten ten sy dat sy gecommen syn te weten de sonen tot den ouderdom van achtentwintigh jaeren, ende de dochters tot den ouderdom van vyfentwintigh jaeren compleet, ende sal hunnen eersten ofte oudsten sone gecommen synde tot den ouderdom van vyfentwintigh jaeren compleet, hebben de volcommen administratie der goederen van syne minderjaerighe broeders ende susters, mits jaerelycks daer van doende behoorelycke reheninghe beweys, ende reliqua eerst, ende voor al daer aen te corten, het onderhout van syne susters ende broeders hunne nootsaekelycheyt van cleederen, leguwaet, montcosten, het leeren van alle het gene daer sy genegentheyt sullen toe hebben ofte den uyt te woonen in de scholen, ofte cloosters volgens staet ende conditie, welken exressence ofte overschietende penninghen alles afgerekent synde dienende tot het onderhoudt ende het leeren der voorschrevene kinderen sullen moeten aengeleyt worden totdat ieder van hun in het particulier tot het jongste kindt inclus sal gecommen wesen tot den completen ouderdom van vyf en achtentwintigh jaeren uytgenomen dat eenighe van de selve kinderen hun quamen te begeven tot den geestelyken staet, sal moghen trekken de dottie en alle hetgene daer toe noodigh wesen sal, ende voorts ofte eenighe der voorschreve sone eene capiteyns plaetse, ofte onder amploy wilde coopen alsdan in dien gevalle ieder op syn paert ende deel in de voorschreve goederen sal moghen lichten het import van synen coop ende niet voorder dit verclaeren sy testateuren te wesen hunnen uytersten wille behoudelyck hun verminderen, vermeerderen ende corrigeeren het leven geduerende ende voorts allen het gene sy onder signature sullen willen laten maecken ende geven van alsulcken kracht, macht ende uytwercksel wesen sal ofte hetselve hier inne waere geinsereert
Aldus gedaen ende gepasseert binnen Brusselle ten huyse myns notaris ten daeghe, maende ende jaere voorschreven ter presentie van myn Heer Claudius De Quickelberghe ende Heer Andreas Van den Elst, als getuygen hiertoe geroepen ende gebeden, dewelcke beneffens de testateuren afgevraeght synde ofte sy conden schryven hebben alle geantwoort van jae, synde de minute deser becleet met eenen zegel van twelf guldens byde testateuren ende getuyghen beneffens my notaris onderteekent
Quod attestor J.C. Coenders notaris
Grimbergen in de Weesenhaeghe
- Item het pachthof met het casteel, vyver, en boomgaert groot dry bunderen salvo justo : paelende ter eendere syde tegen de straete, ter andere syde tegen het goedt van Poddeghem
- Item eene weyde groot negen daghwanden : ter eendere syde paelende de Meulebeeck ter andere seyde tegen de straet
- Item eene weyde groot een half bunder paelende ter eendere syde tegens de Meulebeeck ter andere syde tegen de straet
- Item noch eene weyde groot twee daghwanden en half salvo justo ter eendere seyde tegen de straet, ter andere tegen het goedt van den armen van Grimberghen
- Item eene weyde groot een half daghwant : ter eendere syde de Meulebeeck ter andere syde de straet
- Item noch eene weyde in Grimberghen gemeynte groot een daghwant salvo justo ter eendere syde paelende tegen het goedt van dabdye van Grimberghen : ter andere seyde den dyck
- Item een stuck landts groot seven daghwanden salvo justo ter eendere syde tegen het goedt van Jan Maes ter andere seyde Anthon Mertens
- Item een stuck landts groot seven bunderen en half ter eendere syde tegen het goedt van Anthon Mertens ter andere syde het goedt van Poddeghem salvo justo
- Item een stuck landts groot vier bunderen ter eendere syde tegen het goedt van Poddeghem ter andere syde tegen sHeeren straet
- Item een stuck landts groot vyf bunderen en half ter eendere syde tegen die Gemput ter andere seyde tegen derrebaen
- Item een stuck landts groot een bunder gelegen op Beyghem ter eendere syde tegen het goedt van Jan Maes ter andere seyde tegen derrebaen
- Item een stuck landts groot dry daghwanden en half ter eendere syde tegen het goedt van Van der Elst ter andere syde tegen het goedt van Francis Freebos
- Item een stuck landts groot ses bunderen ter eendere seyde tegen het goedt van Francis Freebos ter andere syde tegen het goedt van de Weduwe Jan Leemans
- Item een stuck landts groot vier bunderen ter eendere seyde tegen het goedt van Francis Freebos ter andere syde tegen het goedt van de Weduwe Francis Meyskens
- Item een stuck landts groot twee daghwanden en half ter eendere syde tegen het goedt van St.Nicolaes tot Brussel, ter andere syde tegen het goedt van Poddeghem
- Item een stuck landts groot twee bunderen ter eendere syde tegen het goedt van Francis Freebos ter andere syde tegen den boomgaert van Poddeghem
in alle posten salvo justo (Privé verzameling)
Vermelde personen : Coenders Jacobus Carolus notaris de Gruutere Maria Fransoise De Quickelberghe Claudius getuyge Douroy J.B. notaris Freebos Francis Leemans Jan Weduwe Maes Jan Mertens Anthon Meyskens Francis Weduwe Misson J.V. Streish Van Bever Petrus Josephus Van den Elst Andreas getuyge Van der Elst Van der Steghen Philippus Norbertus Van Hemelryck Hendrik Vermelde plaatsen Beyghem Beyghem Hof ten Berghe Brussele het clooster der Eerwerdige paters Chartroysen Brusselle Fontaines Gasbeet leenboek Grimbergen Gemput Grimbergen het goedt van St.Nicolaes tot Brussel Grimbergen Meulebeeck Grimbergen Weesenhaeghe Grimberghen Grimberghen dabdye Ideghem Linghem Mechelen de Fontiscappelle in de parochie van Ste.-Catharina Poddeghem Poddeghem het casteel Putte Putte Gorters Schrieck ende Grootloo met het casteele Schrieck, Grootloo Tambergen
25-10-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
24-10-2010
Akte-8 VanderStegen
1770-10-30
Houtverkoop te Schriek door de Baron
Conditie van vercoghten sleun op de straete onder Schriek ende Grootloo met vercoop van het bleckhoudt etcª in date 30 october 1770.
Conditie ende voorwaerde waer op dat men wegens den heere Baron van Putte heere van Schriek ende Grootloo sal presenteren te vercoopen een partye sleun schaer houdt ende blek eersters met den onderslagh door my ondergeschreven notaris ende dat op de naer volgende conditie
In den eersten wort het selve vercoght in wisselgelt te weten den nieuwen ducatton tot dry guldens eenen stuyver den pattacon tot twee guldens acht stuyvers ende soo voorts alle andere specien naer advenant gerekent, soo nochtans de gene betaelende hunne coop somme op den naer te noemen valdagh sullen als dan volstaen in corant gelt
Item alle de coopen sullen naer het geven van den geluckwens syn ende staen tot de coopers laste ende pereyckel
De coopers sullen hunne coopen behoorelyck moeten sleunen volgens heeresreght, ende geslendt hebbende primo nieuwejaer 1771 op de pene van confisqaetie van hunne coopen
De coopers sullen tydt genieten om hunne eersters ende onderslagh gecapt ende van den gront te hebben geammoveert uytganck van de maende mey van den toecoemende jaere 1771
De coopers en sullen niet moegen slenen ofte cappen eenige opgaende boomen die in hunne coopen bevanden worden op de pene van thien guldens amende die sy sullen sleunen ofte cappen boven de verbeurte van het houdt ofte boom
De coopers sullen tydt van betaelinge genieten tot Loven kermis van den toecoemenden jaere 1771 in handen van eenen door den heere vercooper daertoe te stellen in Ste Janneken tot Schriek
De coopers sullen inhautelyck moeten betaelen van iederen gulden van hunne coop somme twee stuyvers ende voor borghtoghte van iederen coop ofte in plaetse van vierthien stuyvers twee kaeren mest te brenge aen de heyde van den voorschreven heere aen het cappelleke
De coopers hunne coop somme op hunnen valdaegh niet en voldede ende daer over moeste vermaent worden sullen voor ieder vermaeninge moeten betaelen vierthien stuyvers
De coopers en sullen niet minder moegen hoogen dan met vyf stuyvers seffens maer wel met meer
De coopers sullen instantelyck moeten stellen goede ende sifficante borge ten contentemente van den heere vercooper welcke borge soo wel als den principaelen cooper sal respansaebel ende excuitaebel wesen ten welcken effeckte verstaen de selve borge soo wel als den principaelen cooper alhier gerenuntieert te hebben ende te renuntieren by ende mits desen aen alle beneficien behulsele ende exceptie van reghten die hun ten dese eenighsints te staede soude moegen comen inde naementlyck aent beneficie ordinis divisiocis et excutionis synde al vooren van het effeckt door my notaris behoorelyck onderright
Ten effeckten van allent gene voorschreve is coopers ende hunne borge hun geloven te reguleren onder verbintenisse van hunnen persoon ende goederen present ende toecoemende constituerende onwederoepelyck mits desen N N ende alle thoonders deser ofte copye autenticq der selvere om in hunnen naem ende van hunnen twegen te gaen ende te compareren voor haere Majestydt Souvereynen Raede van Brabant haere Majestydt Hooftbancke van Befferen wethouderen van Schriek Grootloo als al omme elders om aldaer in cas van eenigh gebreck den inhoudt deser tot laste van den gebreckelycken te laeten vernieuwen inde ende centcatieren met costen en gedaeght gelovende ende verbindende etcª
Op heden desen 30 october 1770 is de conditie publiek voor een ieder voor gelesen ende vercoght als het volght
Den eersten coop op de straete naest de Steyne hoeve is gebleven aen den notaris voor 12=0=0
Den eycken boom aen Govaert Neys voor 13=0=0
Den 2 coop naest het huys van den officier is gebleven aen Jan Hoelemans voor 6=0=0
Den 3 coop van aen het huys van Jan Van den Auwera is gebleven aen Jan Fondry voor 5=5=0
Den 4 coop in de Putte ende Gommerreynstraedt is gebleven aen Adriaen Budts voor 0=16=0
Den 5 coopin de straete naer Hest is gebleven aen Jan Fondry voor 5=0=0
Den 6 coop is gebleven aen Mercelius Van der Auwera voor 2=0=0
Den 7 coop is gebleven aen Peeter Goris voor 4=10=0
De eersters met den onderslagh bestaende in 260 eersters 24 calveren aen Fransus Docx voor 187=0=0
24 struncken staende op sheere straete aen Guilliam Milis voor 10=5=0
den sleun in de Hoeghsche straete aen den selven 2=10=0
47 wilge porten aen 2 oorden in de Schrieksche straete van wederseyde aen Jan Reymaecker voor 6=0=0
Den 2 coop van Peeter De Vries tot Hoelemans is gebleven aen Jan Goevaerts voor 5=15=0
Den 3 coop volgende aen den selven voor 2=10=0
Den 4 coop volgende aen Jan Schroyers voor 5=0=0
Den vyfden coop aen Jan Goevaerts voor 4=0=0
Het schaerhaudt in de dene dreve aen Jan Schroyers voor 17=10=0
________
279=1= (Privé verzameling)
Vermelde personen : Budts Adriaen De Vries Peeter Docx Fransus Fondry Jan Goevaerts Jan Goris Peeter Hoelemans Jan Milis Guilliam Neys Govaert Reymaecker Jan Schroyers Jan Van den Auwera Jan Van der Auwera Mercelius
Vermelde plaatsen Loven Putte Schriek de heyde aen het cappelleke Schriek de Steyne hoeve Schriek de straete naer Hest Schriek ende Grootloo Schriek Gommerreynstraedt Schriek Hoeghsche straete Schriek Puttestraedt Schriek Schrieksche straete Schriek Ste Janneken tot Schriek
24-10-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
Om de dialect woorden goed te kunnen uitspreken heb ik de schrijfwijze enigszins aangepast met enkele fonetische tekens, welke ik in onderstaande lijst tracht te verklaren, liever dan een zuivere fonetische voorstelling te geven van het woord, omdat dit voor de gewone man bijna onleesbaar zou worden. De lettergrepen worden onderling gescheiden door het ' teken. Samengestelde woorden worden niet opgenomen in de lijst tenzij ze erg specifiek zijn, dus geen aazervaal maar wel aazermoal in deze lijst.
Mocht u nog een specifieke uitdrukking of woord kennen met deze letter a dan mag je die altijd via een reactie of mail laten weten.
å : zoals in het Franse woord: blanc a : zoals in het woord: pak aa : zoals in het woord: piano aai : zoals in het woord: amaai æ : zoals in het Engelse woord: chat au : zoals in het woord: oud èè : zoals in het Franse woord: élève e : zoals in het woord: de é : zoals in het woord: mes éé : zoals in het woord: kees ei : zoals in het Franse woord: chien eu : zoals in het Franse woord: fleur ey : zoals in het Engelse woord: stay i : zoals in het woord: zit ie : zoals in het woord: niezen ieu : zoals in het woord: nieuw o : zoals in het woord: kot oa : zoals in het dialect woord: stoan = staan oe : zoals in het woord: boer oei : zoals in het woord: koeien oo : zoals in het woord: radio ooi : zoals in het woord: hooi oy : zoals in het woord: hooi maar kort u : zoals in het woord: nut ui : zoals in het woord: lui uu : zoals in het woord: uur ye : zoals in het Engelse woord: beer
A
- abondans : naar 9 slagen bij het wiezen - ageste : achterste - ageste vey : omgekeerd - ajoaen : ajuin - aliejen : alleen - aloaen : aluinsteen - anezerum : andersom - apoat : apart - avaseyre : voortgaan - avekoat : advokaat - averon : omgeving - aa : 1) u of uw zie ook aave 2) oud (voor woorden met een meervoud) aa wave zie ook aat 3) deel van begroeting aa de Zjokke - aajoenge dochter : ongehuwde vrouw - aaland : eiland - aate : erwten - aave : 1) oude 2) uw, uwe - aavejoenkman : ongehuwde man - aaver : 1)ouder 2) vergrotende trap van oud - aavers : ouders - aazereweg : het spoor of de spoorweg - aazel : ijzel - aazer : ijzer - aazermoal : grondsoort, soort steenzavel - aaige : eigen - aaikemélder : meikever - aaik : eik of eikenhout - aa're : 1) eieren 2) are 3) eierkolen waa stauke mey aare-gezegden :1) wa zalt zaan, aa're of joeng ? = vraag aan iemand om een keuze te maken. 2) lecht do zoeeveil aare ni onder = verwen hem niet zo veel - aas : ijs - aat : oud (voor woorden met een klinker) aataazer - achtergerokt : achterhaald - achterhaave : niet terugbezorgen - achteriejen : 1) achter elkaar 2) weldra - achtnoen : namiddag ook sachtnoens - æchel : bloedzuiger - æcheltop : draaitol - ærebol : knikker - æremoei : armoede - ækser : ekster - ækspèèr : veearts - ækspræs : moedwillig - æng : eend - ætraas : stok om aan erwten te plaatsen, rijshout - af : veel dieje héé nochal wa af geblet (af gejankt af gezieeverd) - afblaaike : bleken - afblotte : afschilferen van de verf - afbolle : vertrekken - afdaave : 1) afduwen 2) ophoepelen - afdokke : betalen - afdrieege : 1) afdrogen 2) verslagen bij spel of sport - affèère : zaken - affer : in de richting van noo Schriek affer - afgank : 1) achterplaats in het huis 2) diaree - afgebestelt : er goed voorkomen - afgetrokke : erg vermagerd - afhéffe : handeling bij het kaartspel waarbij de laatste gever de kaarten deelt in twee. - afjooge : afjakkeren - afpitse : heimelijk een wind laten wie héé ter hie ieenen afgepitst? - afrosse : afslaan, een rammeling geven - afschaffele : een grachtkant beschadigen zodat de aarde naar beneden schuift - afstrein : ontkennen (V.D.=afgestrééje) - afstreppe : een dier van zijn pels of huid ontdoen bv een haas of een paling - aftaare : al snijdend scheiden bv vlees van de beenderen - aftække : bij aansluiten bv elektriciteit - aftotere : ergens afvallen - aftrékker : 1) kurkentrekker 2) vloer- of raamwisser - aftroeve : 1) pak rammel geven 2) verslagen bij spel of sport - afzæbere : veelvuldig zoenen - alkoul : alcohol - allebaa : allebei, begroeting van twee mensen - allebotte : heel dikwijls - allegooe : allemaal - allemenak : kalender - allezelééve : altijd - allerhaalege : allerheiligen - alvey : alvorens - ambetant : moeilijk doende - amberjaas : ontkoppelingspedaal - ammezoose : amusement - annes : anders - appel : gezegde : vei nen appel en een sik = voor een appel en een ei - arzaan : azijn - as : 1) als 2) begaafd iemand gaa zaa nen as - assiet : koolzuurgas
wordt vervolgd
30-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
B - baréltje : plaatsnaam te Schriek : het Bareeltje - barieel : bareel - basæng : 1) waterkuip 2) goan wærke noa de basæng : gaan werken naar de dokken - baa : 1) bij 3) bouw haa werkt in den baa 2) uitdrukkelijke bevestiging of ontkenning aa baa joo - aa baa nieje - baane : binden - baare : kinderspel - baaspieje : bijpassen met geld - baate : bijten gezegde : da es nen dey baater : dat is een doordrijver - baatel : beitel - baal : bijl - baar : ijzeren ronde staaf - baarsjok : bumper - baas : regenbui - bæbeke : voorkeurleerling - bædes : schotten die men op een kruiwagen plaatst - bærebier : haarkapper - bærevits : blootvoets - bæst : barst - bæt : plank - Balder : Berlaar - balle : ballen gezegde : ik snap doa gieen balle van = ik snap er niets van - balleke : veelvuldig boeren - banne : 1) banden 2) maandverbanden gemaakt uit textiel - bankke : 1) kaartspel om het geld = gokspel 2) financiële instelling 3) zitmeubelen - batteklank : al uw spullen = aaven hieelen batteklank - battere : vechten - batterie : batterij van een auto - battevie : het bont maken die hemme doo den battevie gedroaet - bauke : boterham in kindertaal - bautere : 1) boteren 2) bepaalde wijze van fietsen als het zadel iets te hoog staat - bauter : boter - bedérreve : 1) bedorven 2) rotverwend bederreve joeng - bedisele : heimelijk afspreken - bedieeme : seffens - bediene : berechten - begaan : begijn - begézze : slechte waren, materialen - behangsel : behang - bekal : bokaal - bekan : bijna - bekést : gedaan - belon : 1) ballon 2) bout - belonneke : gloeilamp - benaat : benauwd - beneyje : beneden - berak : woonwagen van zigeuners - berakvænt : zigeuner - beschieelek : duidelijk - besloage : 1) met hoefijzers 2) er warmpjes inzitten diejen es goe besloage 3) er wanordelijk bijliggen da lee doa nogal besloage - betafele : bepotelen - betoale: betalen - beveyze : angstig mey e beveyze gat - bééwech : bedevaart oep bééwech goan - béés : 1) bes 2) snoepje - béésj : beige kleur - békke : beetje - béllekes : bloem = fuchsia - bén : voorste deel van de koeienstal - béngkerein : op een ijsbaan glijden - bérger : burger den bérger = de burgemeester - bérre : treem van kruiwagen of kar gezegde : haa és auver de bérre gesproenge = hij is te ver gegaan - bérregræcht : water rond grote hoeven - bérrepit : bornput - bés : zonder kousen bés in zen schoene - bésdegat : zonder kousen of naakt - béstel : borstel - bestjæt : bezorgd - bést : borst - bét : 1) deel van de stal waarop de koeien staan 2) bed - beus : beurs gezegde : das teygen aa beus gescheyte = daar ga je naast vissen - beusze : doe maar voort géf moa beusze - beylekes : prentjes - beyteg : bijtend zoals in beyteg kaat - beyvoat : bedevaart - bieen : been - bieenhaaver : beenhouwer - bieer : mannelijk varken - bieet : biet zegswijze : haa es noa den bieet : hij was als seizoenarbeider werken in Vlaams-Brabant, meestal op de suikerbietvelden. - bieest : beest, dier - biekenoyke : beukenootje - biezeke : boordje - biezepjæt : paardehorzel (ook voor libellen gebruikt) - biek : beuk of beukenhout - billekletser : klucht - billeman : kalf met een grote vleesproductie - binnedey : binnen door - bis : 1) autobus 2) kruik en melkbis 3) busje e biske koula - Bisskot : Booischot - bittere : gebrande cichorei voor de koffie - bitterpey : cichoreiwortel - bitskoemmer : is men als men een kemel schiet, lomperik - Bjeizel : Beerzel - blageyre : opscheppen - blaakes : lobelias - blaasel : blauwsel voor een extra witte was - blaaveréégen : blauwe regen (bloem) - blaaik : grasveld onder de wasdraad waarop men het linnen te bleken legde gezegde : haa zit oep maanen blaaik = hij moeit zich met mijn zaken - blaan : blaar of balein - blaat : blauw - blaffetuur : slagvenster - blak : blank, onder water die plék stoa blak - blat : tong gezegde 1) gaa hét a lank blat = gij kunt niet zwijgen = verklappen 2) dieje héé a voal blat = kwaadspreken - blééte : wenen ha blét, ha hee geblét - blékke : het omkeren van een kaart in het kaartspel blékke tien = ruiten tien in het kaartspel - bleuke : beginneling - blieekschaater : een mager en bleek ventje - blink : schoensmeer - blinkdoees : 1) schoensmeerdoos om met te hinkelen 2) een opgetut meisje (omwille van de schmink) - bloaze : 1) blazen 2) pochen, stoeffen - bloaskoak : pocher, stoeffer - bloemekéé : ruiker bloemen - bloeije : bloeden - blokke : 1) klompen 2) studeren - bloskes : blaasjes gezegde gaa mokt maa gieen bloskes waas = ik geloof u niet - blot : 1) kaal 2) blut - boae : baden die zwerezze moete boae - boaege : buigen - boaes : buis - boakele : een kind verzorgen - boan : baan gezegde ik kan mey hém auver de boan = wij komen overeen - boat : baard - bodding : pudding - boeem : 1) boom 2) bodem ik zin den boeem - boeen : boon - boeet : boot - boemerskonten : een onbekende en onderontwikkelde plaats van waar iemand afkomstig is - boeregat : streek waar de tijd is blijven stilstaan - boerehaa : kleine wervelwindjes op zonnige dagen die zand en hooi omhoog zuigen. - boerekloeet : lomperik - boezjie : ontstekingskaars bij motoren - boef : eten gezegde oep de wilden boef = willekeurig - boeffer : beroepsvrijwilligers - boeikaar : speelkar voor twee personen - boek : 1) boek 2) geitebok - boeksering : bakharing - boengkers : een soort van grote vleestomaten - boomes : 1 oktober, bamis - booiek : buik - bosseman : sporter zonder prijs vb een visser die niets heeft gevangen is bosseman - botte : laarzen - bots : plots - braaveraa : brouwerij - bræk : mier gezegde : dat és doa nen brækkenest = dat is daar een rommeltje! - bralle : brullen - brémbeyze : braambessen - brikét : in blokken geperste brandstof van bruinkool - briers : gebroeders, broers - brig : brug - brisk : bruusk - britte: brutale - broae : 1) kuit van het been 2) braden - broaen : bruin - broek : bij een koe : het aangekoekte mest op de billen - broekschaater : bangerik - broekzak : driehoekige koek met een stuk appel erin en gebakken van de deegrestanten. - brokke : stukjes brood mélek mey brokke - bronzjelét : armband - bros : 1) voetbaluitslag 0-0 2) korte haarsnit welke met zeep werd recht gezet e broske
C
- chichele : giechelen - chicheltrien : meisje dat veel giechelt wordt vervolgd
29-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (1)
- da : dat - daa : 1) duw, por 2) dauw t héé gedaat - daave : duwen - dabbe : krabben haa dabt in zen hoaræxpézes bloaet dabbe - dægere : door het slijk gaan - dæteg : dertig - dæk : dak gezegde das nen dækschaater = postduif welke steeds naast de prijzen valt - dærm : darm - dæssel : dissel - dæstag : dinsdag - dals : betonnen vloerstenen - dam : 1) dame in het kaartspel 2) dam, dijk 3) dubbel schijfje in het damspel - dans : dans gezegde ne bedérven dans = verwend kind - dau : achterlijk iemand - daure : doorn - décht : deugd - déém : uierspeen - délleper : dorpel - derrieen : dooreen - désmeyle : dorsmolen - désse : dorsen - dést : dorst - déts : Duitser - dey : 1) deur 2) door - deydoen : 1) door de roerzeef draaien 2) nieuwjaarsnacht vieren - deygeniet : deugniet - deyjoager : iemand die veel eet maar toch mager blijft - deytrappe : onnozele praat vertellen - deyn : den of dennenhout - dibbe : dubben - dieeg : deeg - dieel : deel - dieperik : diepte gezegde: dieje goa den dieperik in die gaat er onderdoor - dievele : opspelen, uitvaren - dievel : 1) duivel 2) hardwerkende persoon 3) soda voor de afwas 4) klein rond kacheltje een dieveltje 5) bier - diezent : duizend - dier : duur - diggele : dat ligt in duigen da léé in diggele - dikkes : dikwijls - dinge ; klederen gezegde : dingen oan dingen oaet = wat gaat de tijd snel - djæmmele : ter plaatse trappelen - djæmmeleer : onrustig persoon - djétskop : doodskop - djuu : vooruit !, ook gebruikt bij het paardrijden dedjuu = klein vloekje - doa : daar - doaever : doffer, mannetjes duif - doaef : duif - doaem : duim; maar een klein demmeke - doazerik : daas, steekvlieg - dobbel : dubbel - doddele: stotteren - doeepe : dopen - doeef : doof, dof - doees : doos - doeet : dood - doef : muf, laf weer - doeffes : kapot zitten, op ik zit doeffes - doempeléér : sukkelaar, behoeftige - doemp : damp - doengker : donker - doesj : stortbad - doktaur : geneesheer gezegde: haa doktaurt allank = hij heeft de hulp van de geneesheer al lang nodig - dol : vleesvlieg - doppe : stempelen - draa : drie - draapikkel : stoeltje met drie poten - dræsse : spatten zegswijze : haa héé den dræs = hij heeft diaree - draksel : vocht van ogen die tranen - dréf : grondsoort, soort drijfzand - drieech : droog - drieem : droom - drippel : 1) druppel 2) borrel, klein glaasje likeur of jenever - droae 1) draaien 2) bocht in den droae - droaeve : druiven - dwæs : dwars nen dwæse = iemand die altijd moeilijk doet, tegendraads
- E -
- éépistel : een zeer lange brief - ééveræks : averechts - ééze : het voeden bij vogels - éés : aas - éfkes : eventjes - éllegoet : flanel, katoen, dat verkocht werd per el, later per meter, maar de naam bleef. - érregel : orgel - érk : gierigaard - és : 1) is 2) es, essenhout - étter : 1) etter 2) moeilijk mens gaa zaa nen étter wordt vervolgd
28-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- faan : fijn gezegde gaa zaa ne faane = jij bent een slimme - faar : groot licht - faat : 1) feit das e faat 2) fijt haa héé het faat - færm : mooi - "e færm mokke" = een mooi meisje - faktèèr : postbode - fantonte : giejen fantonte = giejen prille = geen spelletjes - fars : gezegde : ik haa doo en fars vey se = ik had daar wat voor, zeg! - fas : kraakbeen (zoals in geperste kop) - fasse : bakkebaarden - fejoanskes : faience stenen - fèèbel : zachte kleur - ferkét : vork als eetgerei - fernaas : fornuis - feuter : vilt - feyberwoare : februari - fideyke : koininginnehapje - fiejest : feest - fikfakke : ravotten, speels vechten - fiks : rechtop (staan of zitten) - fis : bunzing - flætseboaes : kinderspeeltuig dat gemaakt werd uit een vlierstok of een fietstrapper - flæts : flets - flausvengke : een opgetut manneke - fleires : longontsteking - fleutje : klein bierglas van 20 cl, een kermispintje - flisaan : reuma - flieeme : flemen - flikke : 1)politiemannen 2) maken, doen wie héé maa da geflikt - flikker : in zenne flikker stoan = in zijn blootje staan - flippe : 1) peer 2) doorslaan - floaete : fluit gezegde : gaa kint noa aa gelt floaete = gij gaat dat geld niet krijgen - flodder : gezegde : skiete mey losse flodders = schieten zonder scherp - floer : fluweel - flos : hevige stortbui - flosj : gordijnkwast - flotsbroek : soort kniebroek - foefele : bedriegen, vals spelen - foef : 1) mislukking tés en foef 2) vagina gezegde : ge moet nie mey foefkes afkaume = geen uitvluchten! - foempe : 1) manier van knikkeren 2) porren, stompen haa zit hie te foempe - foerre : razend in en foerre - foers : vork van een fiets - fontaan : fontein - forsbal : biceps of armspier - fos : steenkoolmijn - foskeu : schampstoot in het biljarten - frak : jas gezegde : haa héé a stik in zaane frak = hij is dronken - frang : frank - frank : brutaal - frééte : 1) vreten 2) kaarten rapen bij bepaalde kaartspelen - frein : remmen - fringket : vork als ferkét - frit : specifiek behangpapier - froezelewis : froezelpapier = versieringspapier met veel franjes
-G-
- galeg : 1) galg 2) houten constructie die men op de kar plaats om hooi of schoven graan te vervoeren - galet : rond ijskoekje vey maa ieene in en galet - garaasj : garage - gariejel : gareel - gaa : 1) gij 2) gauw - gaave : gouden ne gaaven tant - gaazentaar : zwarte teerverfstof voor onder aan de muren in de stallen - gaas : gas - gaaskaule : cokes - gaat : 1) geit 2) goud 3) ook gebruikt om een domme vrouw te typeren - gælle : julie - gærrenoat : garnaal - gæs : gras - gæsdooykel : hondendrol in het gras - gæst : gerst - galjaar : kerel ga zaa ne galjaar se - gangk : 1) manier van gaan 2) gang in het huis - garde : veldwachter - gat : gat, opening meervoud : goate gezegde: 1) haa wént in a verlaure gat = hij woont ver achterin 2) haa es in ze gat gebeyte = hij is slecht gezind 3) haa es nie oep se gat ge'djépt = hij is zeker niet achterlijk - gatboereke : kleine boer met weinig land en beesten - gatlækker : flemer - gaut : goot - gebaa : gebouw - gebakke : gezegde : tes gebakke = t is in orde - gebiere : buren - gedieest : stilhouden aa gedieest haave - gedjépt : gedoopt, wordt ook gezegd van iemand die is nat geworden door een bui - gedon :fietsstuur - gehoffe : geheven - gekættelt : gekarteld als de rand van vele munten - gekapt = gehakt - gelaaik : gelijk, effen - gelætteg : glad - geleyje : geleden, afgezien - gelieeve : geloven - gelit : gewricht trékt dieje vinger es trig int gelit - geloeieg: gloeiend - gemaan : slecht, onbetrouwbaar gemaan stof ne gemaane kéérel - gemak : toilet - gemét : oppervlaktemaat gebruikt door de boeren van een klein half hectare - geriejet : gereed est eyte noch ni geriejet - gewænt : teelbed - gewénte : gewoonte - gewin : teelt - gewoeen : gewoon - gezaaik : overdreven gezaag - gébbele : braken - géére : gaarne, graag - gééf : gaaf, schoon - géél : gezegde : 1) haa héé het géél = hij lijdt aan een leverkwaal 2) haa stoa doa te géél oeege = hij staat daar te giezen - gés : gist - gét : vuil water, slijk - gétte : beenlappen (leger) - geyve : geven : ik geyf, gaa géft, haa héé gegeyve, haa haa gegauve - geyt : geut, scheut - giésseldop : tol om te gieesele = aandrijven met een koord - giejen : geen - giejep : geep, soort vis - giejest : geest gezegde : haa héé doa zaane giejest geloate = hij is daar gestorven - gieze : verlangend kijken - gisting : goesting - goape : gapen - goare : garen - goan : gaan - goapbanke : bankjes in de kerk aan de zijkant waarvoor men geen stoelgeld moest betalen - goar : gaar - goeivraa : vroedvrouw - goeize : gonzen - gooiekoeep : goedkoop - gradijaul : gladiool - grawoeel : greppel in laaggelegen bossen, zoals in de Puttebossen - graape : grijpen - graavelek : gruwelijk, verschrikkelijk - graaf : straf das graaf - graas : grijs - graat : bruin-grijs, grauw graat papier - græk : spul, produkt - grauf : 1) grof grauf broewet = grof brood, bruin brood grauven deyn = grove den 2) zwaar das grauf = dat is zwaar ; bv. werk - grélleg : verschrikkelijk, grillig - gréngel : grendel - grien : groen - griksel : werktuig om het hooi te keren, rijf - groaezeleménte : in scherven - groas : gruis ne groaswech - groktaat : beroete - grop : handvol - groskés : grote trommel wordt vervolgd
27-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- hanekesnest : wanorde - haa : 1) heide 2) hij 3) Pijpelheide die van de Haa - haabel : kleine ruzie doa was doa zooe wa haabel mey de Zjokke - haaleg : heilig gezegde : das oeek giejenen haalege = Hij is ook niet echt te vertrouwen - haaroak : akkerhaak welke aan de ploeg werd gehaakt om de ploegsnede te egaliseren den haaroak haave - haave : houden ik haaf én gaa hot - haaige : hijgen - haaikes : heideplantjes - haak : had ik haak da geweyte - haas : handvat van emmers en grote ketels - haat : hout gezegde: 1) das nen haate = hij is houterig, stijf 2) khém nen haate kop = ik heb een kater - hæns : handspel (voetbal) - hæssene : hersenen kop mey hæssesaas - Hæsselt : Herselt - hæste : roosteren ne gehæsten bauterham - hæt : hart : hard gezegde : das nen hætte = die weent niet snel - hættene : harten = kaartsoort ook hætten hoas - hak : hark - hal : overdekte speelplaats onder de hal speyle - Halder : Hallaar - hallevegoare : gek, zot - hallever : half (uur) hallever twiee = half twee, hal'le'ver wéé'ge = halfweg - hallef : half gezegde : 1) hallefénhallef = onvolledig 2) hallefsegat = onvoldoende 3) hallefjost = 15 augustus 4) maanen halleven traaboek = echtgenoot (e) 5) zen klak stoa oep halleverzeyve = zijn pet staat scheef, meestal een teken van dronkenschap 6) ik zæn moa nen halleve = zich slapjes voelen na ziekte - hallefachtnoen : 16 uur - hallefbak : middenvelder (voetbal) - hallefmoan : borstel om tussen de plafondbalken te kuisen - hanne : handen gezegde : haa kan zen hanne nie thoaes haave = een handtastelijk mannetje - hanteklaa : kluns - hantentaster : iemand met losse handjes - hangerke : juweeltje aan een kettinkje - hanthééf : handvat - haure : hoorn en koei mey haures; en haureke = ijskoekje - haurendul : gek ik wér doa haurendul van = ik wordt daar gek van - haurætteg : opgewonden aaven hont és haurætteg séch - hauze : aflopen diejen haust wataf zelle = rondhauzer - haus : gezegde : tés en haus = t gaat niet door - hauw : 1)stop !, 2) hak = soort spade - hé : wat zegt u? - hézele : onrustig gedrag - hécht : oud paard - hèèr : 1) om het paard links te sturen 2) houding - hélp : kruiwagenriem - hém : hemd - hémme : hebben ik hém gaa hét haa héé - henne : heen henne én trich - héske : toilet, komt van huizeke , het toilet stond vroeger los van het huis. - hésteg : haastig - heyning : honig - heyveg : heftig - hie : hier - hier : huur - hieeke : jeuken jékt da? hieeke da ta doe ! - hieelegans : helemaal - hieeze : dræssen = mey woater hieeze - hieel : heel - hieer : heer - hienéffe : hiernaast - hikke : gehurkt ha zit oep zen hikke - hille : steenkolen - hillebis : kolenemmer - hin : hen gezegde : wa moete hémme ? das ge'laaik ! das en hinnegat ! - histe : hoesten - hit : 1) hut 2) om het paard rechts te sturen gezegde : van hit noa hèèr = van hier naar daar - hitsele : hutselen, opschudden - hoaefkaar : huifkar - hoaes : huis - hoaeshaave : gezin haa es mey zen hoaeshaave oep konzjey - hoaeshaatskool : huishoudschool - hoaesplot : persoon die bijna nooit uitgaat - hoagemiske : heggemus - hoagel : hagel - hoale : halen ik hoal gaa hélt haa héé gehélt - hoamer : hamer hoamer skéér of més = kinderspel - hoanekroawe : sport met kraaiende hanen - hoanepoeete : lelijk geschrift - hoare : 1) haren 2) een zeis scherpen met een hamer - hoaver : haver - hoazepoeper : man die snel klaarkomt - hoazeslopeke : korte siësta - hoazelnoyke : hazelnootje - hoach : haag gezegde : hoachskaul haave = spijbelen - hoachweyf : ongehuwde moeder - hoafkoeepdag : verkoop van bezittingen - hoak : haak gezegde : da hangt mey hoaken en oeegen oanieen = is maar in elkaar geflanst - hoar : haar gezegde : hoar doen = vals spelen (in de omgang = coifferen) - hoarkroae : haarspit, ijzeren pin met klein aambeeldje in een houten blok - hoarzak : valsspeler - hoas : 1) haas khém nen hoas gestrépt : 2) aas in het kaartspel kloaveren hoas - hobbeldesobbel : wanordelijk da bét és hobbeldesobbel oepgemokt - hoechel : schaamhaar ze lépt mey hééren hoechel bloeet - hoee : hooi of hooien - hoeemes : hoogmis - hoeevejærreg : hovaardig, ijdel - hoeeg : hoog - hoeegzoal : doksaal - hoemel : hommel "en hoemel mey e vossegat " - hoeterdekoeter : hals over kop - hoecht : heester, struik - hoep : zangvogel - hokkenaut : okkernoot - hoks : haaks, loodrecht - hokskes : 1) nietjes doet die hokskes in de voaelbak 2) leestekens - holderdebolder : hals over kop - honnestiel : triestig beroep - hosklos : slecht, wanordelijk gemaakt das hosklos iniejen gesmeyte - hot : rug, schouder haa pakt dieje zak oep zen hot
- I -
- ivaur : ivoor - iejekenisse : lies - iejemer : emmer - ieverans : ergens - iever : ijver - iet : iets - impærméabel : regenjas - indoefele : induffelen - inhémme : inhebben, lang duren da héé nogal wat in = dat duurt nogal - inieenflan'se : knoeierig samenstellen - injons : ineens, plots - inkeyve : inkorven (duivenspel) - inlæste : inlijsten - inneyme : innemen gezegde : haa és goe van inneyme = hij leert snel - inpassant : te gelijker tijd - inpikke : uitrusten, van het nodige voorzien haa és goe ingepikt = hij is goed uitgerust - inpoempe : aan zijn verstand brengen ik hém het er moete inpoempe - insloage : 1) indraaien oan den bakker insloage 2) in elkaar zakken maane biskwi és ingesloage - insméére : 1) insmeren 2) pak rammel geven ze hémme ten es goe ingesméérd - instétte : instorten - instoppe : met draad en stopnaald een gat dichten ons moe héé maan kaase ingestopt - intæts : op tijd - invoaze : invasie, indraaien - inzieepe : inzepen van een baard
wordt vervolgd
26-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- jakbeys : aardbei - jammenkloeete : een strekenventje, stoefer gaa zaa nen æchte jammenkloeete - jannewoare : januari - jaukere : een bepaald kaartspel - jauker : joker ne jauker meychde auveral oanlége - jéchte : hoogte oep wélleke jéchte moet da stoan - jèèr : grond - jèèrdolleke : veldmuis - jèèrklot : grondkluit - jéksel : jeuk - jétje : gezegde : die geyve serjeys van jetje : die gaan serieus van bil - joa : ja gezegde : haa es moa ne joaknikker = hij is maar een gemeenteraadslid - joaen : ajuin - joage : jagen - joagzakke : hevig hijgen - joargetaa : jaargetijde - joarlinge : één jaar oude duiven in de duivensport - joarmæt : jaarmarkt - joekel : zeer groot da was ne joekel van nen bult - joeng : kinderen gezegde : joeng moete hémme = er is wel altijd iets - joenge : 1) jonge das noch ne joenge gast 2) jongen werpen ons kat héé gejoenkt - joengman : ongehuwde man Sooi, das nen aave joengman - joengskes : jonge dieren : onzen hond héé joengskes - joenk : jong haa és noch joenk gezegde : haa héé oeek al e joenk = hij heeft ook al een kind - joenkhaat : jeugd ge moet de joenkhaat loate doen - jok : bij het kaartspel præssen is de boer de hoogste kaart - jollek : lelijk - jondeléék : vreselijk uitziend die was jondeléék gestélt se. Het zach er jendelek oat! - jonder : eender, gelijk ik hém veyl jonder beylekes - jongeszot : meisje dat gek is van jongens - jotte : 1) hitte wat en jotte 2) noemt = heet hoe jotte gaa? - jufraa : juffrouw, onderwijzeres
-K-
- kabardoeske : bordeel - kabas : winkeltas, boekentas - kadau : geschenk ik kraaich géére kadaukes - kadey : kereltje - kaduldroae : = zotdroae = als de vijsdraad het niet meer doet - kalandiese : cliënteel - kamelot : brol, slechte waren was da vey kamelot - kapaut : 1) motorkap 2) condoom 3) zware winterjas - karottentrékker : plantrekker die vlucht in de ziekte - katoen : gezegde : van katoen geyve = met veel inzet iets doen - kazakkendroaer : overloper, iemand die met de andere partij samenwerkt - kaa : kou khém kaa = ik heb het koud tés kaat : het is koud - kaarekot : loods voor karren - kaase : kousen gezegde: ge voeltem oep zen kaase oankaume = hij heeft iets tekort - kaazer : keizer gezegde : we zélle die flæs es kaazer moake = we gaan die fles uitdrinken - kaaikes : 1) bloem duizendschoon 2) keien - kaar : kar gezegde : haa héé teyge maan kaar gereye = hij heeft mij gekrengt - kaarliees : uitgereden karrespoor gezegde : haa héé in de kaarliees gepist = hij heeft een oogontsteking - kabbele : schiften, stremmen - kabbinekes : kleedkamers bij het voetbalveld Jean van de pin stampte de dey van de kabbinekes in - kæzele : schiften, stremmen - kæmp : hennep, kemp - kæn : pit das nen appelsien mey veyl kænne - kæs : biggetje - kæskespisser : misdienaar - kætse : paren bij dieren diejen doaever héése zjust gekætst se gezegde : die zoak és afgekætst = die zaak is afgesprongen, mislukt - kættele : gezegde ze zitte achter maan kættele = ze jagen mij op - kaffe : koffie - kaffebés : 1) linnen koffiebeurs 2) iemand die veel koffie drinkt - kak : gezegde : mey veyl kak én zwier = met veel pracht en praal - kakkajau : cacao, chocomelk vey maa ne wærme kakkajau - kakmadam : hoovaardige dame - kakstoel : speciale hoge stoel voor kleine kinderen om hen bij aan de tafel te plaatsen - kal : (slit)pen, ijzeren staafje - kalkeyre : natekenen met kalkpapier - kallotteke : kapsel als Mireille Mathieu - kalfspoeet : arondskelk (bloem) - kalkpapier : een matig doorschijnend papier - kant : 1) houtwal 2) kant - kapblok : gezegde : haa léé mey saane kop oep de kapblok = hij heeft niet lang meer te leven - kappeke : een doorschijnend plastiek hoofddeksel tegen de regen - kardan : aandrijfas - kartoes : jachtgeweerpatroon haa héé zen léste kartoes verschaute = hij geeft het op - kas : 1) kas 2) kast gezegde : haa héé doa zen kas oepgefrét = hij heeft zich daar verveeld - kassaa : kasseisteen - kasserol : kookpot - kastaar : sterke durfal doa moete ne kastaar vey zaan - kasjot : cel in een legerkazerne - kasjpau : sierbloempot - kattegespin : gezegde : klaan gewin és kattegespin = kleine winst - kattekissemes : voorbereiding op de plechtige kommunie noa de kattekissemes goan - kattepis : gezegde : das gieene kattepis = dat is iets waardevol - kauper : kopermetaal - kaurepoater : pater van een bedelorde welke jaarlijks bij de boeren om wat graan of aardappelen kwamen bedelen - kaur : koord - keminne : communie haa héé gistere zen keminne gedoan - kereyr : renner - kerézze : moed dieje héé noch veyl kerézze - ketier : kwartier (tijd) a ketier vey draa iere (vierdedeel van een beest) ze droege de ketierre doa binne - kéézemieke : koolmees - kéép : schoudermantel - kéérbéstel : straatveger - kéés : kaas - kééskop : Nederlander - keis : kaars - kéllekoamer : kelderkamer - kerdieel : leisel bij de paarden - kerjeys : nieuwsgierig gaa zaa nochal kerjeys - kermæl : karamel - kernaan : konijn herre gaa noch kernaane? - kernis : kroonlijst van de dakgoot - kérreboek : kerkboek - kérremes : kermis gezegde : tés kérremes in dhél : regenen als de zon schijnt - kérrewoage : kruiwagen - kérf : korf - kés : kers - késsemes : kerstmis - kestæn : kastanje - készestieen : kersepit - kést : korst de késte oeek oepeyte - két : kort - kétjesknipper : kaartjesknipper - kéts : koorts diee klaane héé veyl kéts - keymelsvet : kamelenvet tegen de gesprongen handen - keyre : keuren - keytele : kittelen - keytere : koteren, met een kachelpook = keyterhoak - keyting : ketting - keyf : duivenkorf - keys : 1) keuze 2) verkiezingen - kimenaumaave : zonder mouwen - kidde : kudde - Kieeberg : Keerbergen - kieere : 1) keer, keren 2) omgooien hoee kieere = hooi keren - kiekefrétter : Brusselaar - kiekepélder : lattenwerk waarop kippen slapen - kiekevliees : kippevel - kinne: kunnen - kinnekeskak : doopsuiker - kipper : 1) doelman 2) kipwagen - kirre : jonge biggen werpen die zoeg héé tenacht gekirt - kirkdrieeg : kurkdroog - kisse : kussen gezegde : ge kint ze kisse = ge kint er oanhange = gij kunt het vergeten - kjépdag : koopdag - kjépman : koopman - klawiere : ongecontroleerde bewegingen van kleine kinderen dieje klaane léé doa te klawiere in zaan wieg - klaagelt : kleingeld - klaan : klein - klæffere : klauteren - klættermeyle : klappermolen wie kent deze nog? - klæts : 1) slag 2) een beetje vey maa nog a klætske 3) helemaal ik zæn da klæts vergeyte 4) praten haa klætst nochal wat af zelle - klamper : roofvogel - klaphaure : oude grammofoon - klaun : clown, wordt ook gezegd van iemand die wat stoms doet - klééreg : woedend - kléér : klaar - kleytere : knutselen - klikkeénklakke : gezegde : ze hémmen hém mey klikkeénklakke boaete gesmeyte = ze hebben hem onverwijld buitengegooid - klingke : 1) drinken we zélle der es oep klingke 2) kantelen die kroan goa klingke - klink : 1) deurkruk 2) helemaal ik ben da klink vergeyte - klipper : knuppel - klisoeer : deel van een baksteen - klissenhaat : zoethout - kloaezenéér : kluizenaar - kloddervos : een onverzorgd iemand - kloeete : 1) knoeien 2) bedriegen lét aa nie kloaete 3) teelballen gezegde : haa és gieene stamp teyge zen kloaete weit = hij is niets waard, je kan er niets mee aanvangen - kloefkaffer : pummel - knaat : 1) kauwt ik knaa gaa knaat wælle knaave 2) niets ik kén doa gieen knaat van - knæbbers : bonensoort in duivenvoer - knæp : kin - knætser : 1) drukknoop 2) insekt, kniptor - kneykel : kneukel - kneyt : vittende vrouw - knieep : knoop - knoaeter : zangvogel - knoesel : 1) enkel 2) stekelbes - knoppe : 1) knopen 2) gezegde : tés noa de knoppe = het is om zeep - koaep : kuip - koakenestje : een zich minder ontwikkelend jong dier (of kind), een achterblijvertje - koamer : kamer gezegde : haa hééget in zen boavekoamer = hij heeft ze niet alle vijf - koat : kaart - koechele : hoesten - koeele : kolen witte, roee en sevoee koeele - koeepe : kopen ik koeep haa kjépt - koeeze : 1) klagen 2) jammeren - koeer ; koor - koekene : ruiten in het kaartspel - koekenbak : gezegde : tés koekenbak = t is in orde - koewe : een vlucht vogels en koewe bosdoaeve - koeffele : veelvuldig hoesten - koem : kom, schaal en koem aare - koengkelfoeze : heimelijk bedisselen - koerp : bocht - koksbieen : kaaksbeen - komaf : afkomst - komesvey : grote borsten van een vrouw das ieen mey ne sérieyse komesvey - kommisse : boodschap ik moet noch en poar kommiskes doen onzen hond moet zen kommisse noch doen - kompasse : medelijden mey da vengke moette gieen kompasse hémme - konseteyr : klok om de duivenaankomst te registreren - konsèèr : toneel, concert - konzjéé : verlof - kont : achterste - koo : kwaad kédder = meer kwaad - kooekes : restant van het uitgebakken varkensvet dat bij in de pensen werd gedraaid - kooi : koe - korner : hoekschop - korsey : korset - korvey : zwaar werk - kotse : braken - kozze : kozaan : kozijn, neef - kramikkel : niet stevig, wankel das moa kramikkel inieen gestauke - kraage : krijgen ik kraach haa krægt ik hém gekreyge - kraat : krijt - krabbele : stuntelen wa ligge ze doa naa te krabbele vey die gaul, krabbers zænt - kræzele : het gevoel in de mond van zand bij het eten die mossel kræzelt - kræsse : krijsen - krak : ergens heel goed in zijn das ne krak int tieekene, moa oeek int pinte dringke - kramme : gezegde : onze voa és doa oeet zen kramme geschaute : mijn vader is daar uitgevlogen - krap : 1) rijf 2) krap, niet ruim - krémels : kruimels - krewélleg : hevig haa ging doa nochal krewélleg te kieer - kréémerie : ijssalon - krééte : plagen, pesten, druk maken - kréém : ijsroom ne groeete kréém mey kréémfrésj = ijs met slagroom - kréft : 1) kreeft 2) deugniet gaa zaa nen æchte kréft - kréppapier : papier waaruit men rozekes maakte - kreyvele : kriebelen - krizantéém : chrysant (bloem) - krikkel : vlug geërgerd das e krikkel manneke, en æchte krikkelbés - krip : voederbak, voorste deel van de stal waar de dieren gevoederd werden gezegde : das nen æchte kripbaater = vitter, - kristalezey : kristalsuiker kristalezey of klokkes soaeker - kroche : 1) persen bij een moeilijke stoelgang krocht noch es goe! 2) kreunen bij zwaar tilwerk da was doa kroche en daave - krokét : zegwijze : hallau kroket = halloo zeg! - krosjét : zangwedstrijd - kroae : 1) kraai 2) kraaien - kroaenaut : kruidnagel - kroaeppin : zeer klein huisje haa wént in ne kroaeppin - kroaes : kruis gezegde : a kréske moake = een kruisteken slaan - kroaesjasse : kaartspel - krocht : oud vervallen huis haa wénde doa in en æchte krocht - krodder : sportman die slecht presteert diee krodder kon ni vollege in de koers - kroeie : draaien, duwen, trekken, sleuren om iets los of vrij te krijgen - kroes : 1) drinkbeker 2) eendekroos (klein waterplantje) de béék léé vol kroes - krok : onkruid in graanvelden - kros : 1) cross 2) roetaanslag op potten en pannen - kwaat : kwijt, verloren haa ést kwaat - kwædele : 1) ruzie ik wil hie gieen kwædele 2) brol, slecht materiaal mey wa vey kwædele rædde gaa? - kwæt : vulling van de bloedpens - kwats : gezwel of zwelling na kwetsuur onder oan zen knæp hing en hieel kwats - kwatske : minder dan een halve zak (bv aardappelen) - kwatsj : onzin, zever das kwatsj, das dikke zieever - kwéék : mond hot aa kwéék es toe - kweiker : keep (vogel) - kwékke : kwartje = 25 centiemen - kwiet : snul gaa se kwiet - kwingkwank : schommel
wordt vervolgd
25-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- lavelier : laurier - laa : 1) lei schraave op en laa 2) lag haa laa noch in ze bet 3) lauw maane kaffe és laa - laader : leider - laatervænt : vogelschrik - laaf : lichaam - laaike : 1) een lijk afleggen, opbaren 2) smal straatje haa wénde int laaike oan de pasteraa - laaik : lijk - laaikbidder : begrafenisondernemer - laan : 1) lijn 2) vislijn - læfke : onderhemd - lækske : het likken - lækstok : snoep op een stokje - lækt : gelijkt gaa lækt zjust oep aa voader - læster : lijster - læst : lijst gezegde : haa stoa oep de læst = hij is kandidaat bij de verkiezingen - laf : 1) drukkend laf weyr 2) vals das laf van aa - laffoot : lafaard - lak : 1) gelijk haa héé dat oeek zjust lak zaa 2) lakverf 3) haarlak - lammeyre : lang blijven praten die héé den hieele vérnoen gelammeyrt - lampedéér : staanlamp - lampétte : drinken haa és gisteren oavent wey goan lampétte - langenoasem : kauwgom - lantéére : lantaren gezegde : en groeete lantéére moa e klaan lichtje = een grote mond maar weinig verstand - lank : lang ik hém dat al lank gezéé - last : langs ge ræt bést last de Haa - laurejas : iemand waaraan men zich ergert - lautere : heen en weer bewegen ge moet e békke mey dieen tant lautere - lauterdop : onbevrucht ei dat na het broeden overblijft, ook een slecht geworden ei - lewaat : lawaai gaa mey aa lewaat - lébbe : doodbrave simpele man die héé ne lébbe van ne vænt - lééper : lepel - lééchloeeper : een band die stilaan lucht verliest - lék : siroop das goeie péérelék = perensiroop - lékneis : druipneus - lélle : lelie - léngsel : op lengte gesneden behangpapier - léstere : luisteren, gehoorzamen klaan manne moete léstere - lést : laatst ik hém em lest noch gezien haa es de léste - lét : 1) laat 2) schakel van een ketting mey vaaf létte konne wælle bikkele - létte : gezegde : oep de doaeve létte =de duiven opwachten na een vlucht - létters : gezegde : diejen héé veyl létters geyte = die heeft lang gestudeerd - ley : 1) scharnier 2) lende, zij das ieen mey a faan leyke - lézze : horloge - licht : longen van geslachte dieren haa gaf de licht oan de katte - lieene : lenen ik lieen haa lént haa héé gelént - lieepeg : paardrift bij vrouwelijke dieren die koei stoa lieepeg = die koe is tochtig - lieere : leren - lieewærk : leeuwerik - lieeg : laag gezegde : das ne lieegvlieger = iemand die veel te snel rijdt - lieem : leem gezegde : khém lieeme bieene = ik heb zwaar benen - lieep : leep - lieer : ladder gezegde : mey de lieer oaetgoan = stelen - lieke : lied da was a schoee lieke - lievraake : 1) lieveheersbeestje da zat vol lievraakes 2) O.L.Vrouw - ligge : liggen ik lich gaa licht haa léé haa héé geleyge gezegde : ik lich baa Mart in de bauvesste schoaef = Mart heeft het voor mij, heeft mij graag - likke : lukken da goa likke - lilleputter : mens met dwerggroei - lits : lus oan maan zip stoa gieen lits nemiee - loae : laden - loaezepoater : iemand met veel luizen - loake : laken - loate : 1) laten ik loat, haa lét 2) de late ploeg ik stén mey de loate - loazerus : lazarus, iemand met vreselijke huiduitslag - lodders : lompen ik haa doa ne zak lodders stoan - loebas : groot en struis en rustig (dier of mens) aaven hont és nen æchte loebas - loeekesgewéér : luchtbuks zoals op het schietkraam - loeeper : loper, een kind dat pas kan lopen die heyre klænste és al ne loeeper - Loeezenhoek : Lozenhoek onder Keerbergen - loees : 1) op een geheime plaats ik zal dat es loees wechsteyke 2) zonder vrucht das en loeeze hokkenaut - loekebeer : gefantaseerde afschrikker voor kinderen pas oep want de loekebeer komt - loeter : afgeroomde melk, diende vroeger tot voer van kleine kalveren - loecht : 1) lucht de loecht zach zwét van de sprieewe 2) niet zwaar oo das e loecht pakske - loeie : 1) luiden het loeit vey de mis 2) lui dat és ne loeie vænt - loeierik : luierik - loeiwaavesoep : pakjes of dozensoep - loemmer : lommer, schaduw de bjéste gén in de loemmer stoan - loenke : gluren, loeren - loet : eigenaardige karaktertrekken die van ons héé wey en loet hé - loikke : lotje vey maa draa loikkes van de lauteraa - lotse : zuigen - lots : oud zuigdoekje met honig voor kleine kinderen, later tutter
-M-
- makaraune : pasta - masjoeffel : vagina - maa : 1) mei 2) mij haa hééchet maa in de maa noch gezéé 3) mouw we zélle doa es en maa oanpasse = we zullen dat eens verhelpen - maane : 1) mijne das de maane 2) menen ik maan gaa mænt het es gemænt - maanes : gemeend tés maanes deyze kiee - maase : meid het maase van de pastoeer - maateraa : mouterij haa wærkt oep de maateraa - maavééger : iemand die fleemt - maan : 1) mijn da zæn maan zoake 2) vismijn die kaume van de vismaan - maat : mijt baa élk bakhoaes ston en haatmaat - Mæcheléér : 1) Mechelaar ne Mæcheléér zéé : neije 2) hond, Mechelse scheper haa héé ne Mæcheléér gekocht - mæmme : 1) grote borsten 2) zagen en zeveren diee zat doa oan den toeeg te mæmme - mærrebels : knikkers mey de mærrebels speyle - mærrege : morgen - mærremer : marmer haa héé vloer in de mærremer - mærremit : (steriliseer)ketel doe de mærremit moa halfvol - mæske : meisje das e schoee mæske hé - mætte : waren verkopen op de markt oep de roemelmæt kinde alles mætte - mættele : martelen - mætwaaf : taterende vrouw zaa doa mey getraat, zoee mætwaaf - maffe : slapen baa den troep hémme kik dikkes ligge maffe oep de wacht - malbroek : grote kar op drie wielen - mallét : aktentas haa goa doa wey mey zen mallét onder zen ærme - malleyre : ongelukken hot me teyge of ik doen malleyre - malsjans : tegenslag diejen héé al dikkes malsjans gehat - mambreyre : beschilderen als marmer - man : mand en man petoate - manne : 1) manden 2) de kinderen van één gezin sondoas kaume ons manne altaa noar hoaes - mannevlichter : mandenmaker - mangele : ruilen - manslie : de mannen de manslie zoate réchs in de kérk - mansmæns : man das en teloeer vey a mansmæns - marsælleke : onderlijfje zonder mouwen - marsjandies : koopwaar dieen héé altaa goeie marsjandies baa - mas : massa, tesamen ik pak die draa koeepe in mas - massepaan : marsepein - mast : conifeer ook dennenboom khém lastachter alles afgezét mey maste - matte : 1) matten 2) niet glanzend, mat 3) vlokken in het koemelk - mauzegaut : afvoergreppeltje voor het afwaswater de mauzegaut kost sewaale nogal stingke - maus : achterplaats in het huis waar de afwas gebeurde den afwas ston oep de mausbank - Medaardezaaiker : H.Medardus mærrege ést Medaardezaaiker, khoeep dat ni réégent - medélle : medaille diee wint krægt en gaave medélle - melas : 1) siroop 2) residu van de siroopproductie verkocht als paardenvoer - meneyvers : legeroefeningen tennéste week gémme oep meneyvers - meniet : minuut gezegde : ne meniet hé = een ogenblikje - meteyr : motor de meteyr és noa de voeingkes - mézele : kruimels kést de mézele es vant toafel - mezeyre : miserie doa és nochal wa mezeyre in de wérelt - mein : mijden ik mey hem gaa mæt hem wælle mein hem - mélder : molenaar de mélder wærkte in de mélderraa - méltaat : maaltijd oem twélf iere wast altaa ne wærme méltaat - méndach : maandag a méndach komt hem - mént : maand deys mént gieene voetbal - mérreg : gaar de koeele zæn mérreg - messing : hof van huis ik moest altaa de messing oepkéére én oepkrabbe - mestæs : 1) snor haa héé en groeete mestæs 2) onderwijzeres da was gieen simpel mestæs vey baa te zitte - métje : kameraadje hey métje kommes hie - métte : kalf ne métte lotst oan aa vingere - métter : mortel métter stieen én bier tléste jost - mey : mee of mede wie doeter mey - meyge : 1) mogen ze meyge naa ni kaume speyle 2) lusten veyl joeng meyge gieen tématte - meyle : molen gezegde: gaa zaa ne meyle = een wispelturig mens - meymel : 1) bladluizen diee sloat zit vol meymel 2) houtworm die kas és hieelemoal vermeymelt - meyning : loodverf, menie as ghet ni wil loate verjostere moete der roee meyning oepzétte - meyter : meter - meytertaat : mettertijd meytertaat goa da verandere - mijætse : maartse mijætse baaze - mijeit : maart in de mijeit kant noch kaat zaan - mich : mug das ne michgezifter ség = haarklovers - mieezeke : mees - miejeirel : merel - miere : mikken oept schietkroam moete goe miere - miezaaikers : mieren miezaaikers noeme ze oeek brække - miech : moe wérre gaa da naa nie miech = word jij dat niet moe - mier : muur baa den troep deye wælle de mier = na de avondklok over de muur naar binnen - mik : gaffelvormige tak om een katapult te maken en goei mik vey ne slinger - miljaarde : vloek - miltert : midden goa es int miltert stoan - milt : homklier nen hééring mey ne milt of ne zoat - mint : munt als plant of smaak mint tittefrit - mis : mus en koee misse - mitsoat : mutsaard en haatmaat da was gestoapelde mitsoat - mjoster : meester khém baa mjoster Fil noch gezeyte - mjotste : meeste haa héé de mjotste beylekes - moa : maar moa ni mey maa hé - moae : 1) made in maane sloat zit en moae 2) maaien ze gén den bémt afmoae - moaebits : gangetje van een made a peyke mey veyl moaebitse - moaeze : muizen zitte gælle mey moaeze - moaezentand : siermetselwerk onder de dakgoot - moager : mager moager vliees : vlees zonder vet - moake : maken ik moak gaa mokt haa héé gemokt - moale : malen ik moal gaa mélt haa héé gemoalen - moaling : bepaald onkruid trékt dieje moaling es oaet de petoate - moaze : mazen van het net die moaze zæn te klaan - moat : maat gezegde : de moat pakke = de maat nemen - moederhoaes : kraamkliniek ze léé noch int moederhoaes mey héyre klaane - moef : slechtgezind haa lépt doa mey en moef ront - moeienoks : poedelnaakt moeienoks oep ne vlau, wat e zicht - moeier : 1) vrouwelijk dier (bv konijn) khém de moeier bij de reir gezét 2) moeder (beledigend) die zwætte moeier goeide de stieene oep onzen dam - moembakkes : masker onder da moembakkes hémmek nochal gezwét - moempele : mompelen wa moempelde gaa doa - mokke : meisje das e færm mokke - mostoat : mosterd ieene mey kees én mostoat - mot : 1) nachtvlinder 2) slaag 3) gezegde : de mot zit erin = de geestdrift is weg - motte : slagen kzal aa sebiet es wa motte geyve - mottech : 1) vuil hoe mottech és aa broek naa 2) onwel kzæn pesies mottech
wordt vervolgd
24-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- naa : 1) nu naa ést oan aa 2) nauw tstékt ni zoee naa - naape : nijpen ik naap gaa næpt haa héé geneype - naaveleks : nauwelijks khém naaveleks gesloape - naaplicht : zaklantaarn doet da naaplicht es oan - nachtnoen : namiddag deyzen nachtnoen héétem geweyst - næk : nek gezegde : das ieene mey nen dikke næk = hij is hoovaardig - naft : benzine kval zonder naft = ik heb geen energie meer - natteghaat : nattigheid gezegde : kvoel natteghaat = iets voelen aankomen - naure : noorden in de naure ést jost doengker - naute : noten kinde gaa meziek naute leyze gezegde : haa héé veyl naute oep zaane zang = hij heeft veel eisen - nemiee : niet meer ik zint nemiee zitte - néffe : naast haa lépt noae néffe zen schoene - nélle : naald zikt maan nélle es - néstel : veter de néstels van maan schoene gezegde : ik hém maane néstel doa afgedroaet = ik heb daar hard gewerkt - ney: neer légt da ney - neyge : negen draa kieere draa és neyge - neyke : strikje twas ne plasteron of e neyke - neys: neus ik hém ne groeete neys en za e wipnuizeke - neysdoek: hoofddoek welke de oudere vrouwen vroeger droegen ons moe droeg altaa e neysdoekske - ni : niet ni mey maa hé - nichter : nuchter haa és noeet ni nichter - niee : nee, neen niee ik doen da ni - niemannie : niemand dat héé noch niemannie gezéé - nieteléér : vitter gaa zaa ne nieteléér joa - nievejoar : nieuwjaar nievejoar zinge - nieverans : nergens haa goa nieverans giee gélt kraaige - nief : nieuw haa héé e nief lief nief béstels kéére goe hé = hij heeft een nieuw lief, voor zolang als het duurt - nikse : niets doen haa zit doa te nikse - nip : gezegde : da was nip zelle = dat was bijna raak - noa : naar van Pit noa de Haa - noa de voeingkes : naar de vaantjes, kapot - noae : naaien ze lét ne rok noae - noagel : nagel khém maane noagel ingescheyrt - noagelbloeme : seringen khém schoeen blaa noagelbloeme - noagelboaek : navel Eéva héé gieene noagelboaek want zés ni gebaure - noamoksel : namaak das gieen æchte Rubbes, das en noamoksel - noapaaze : nadenken ik zal der es auver noapaaze - noater : 1) dar ne noater stékt ni 2) jongman doa hémme noch twieje noaters thoaes - noavenant : naar gelang das noavenant hoe gaa da zie - noat : naad gezegde : haa wærkt de noat oa'et zen bés = hard werken - noee : niet graag da doenek naa noee se - noene : zot gaa zaa ne noene gaa - noeneke : mondharmonica ik speyl oep e noeneke - noengkel : nonkel, oom hérre gaa ne soaeker noengkel
-O-
- olaave : olijven meygde gaa olaave? - oael : uil - oaet : uit - oaetgebloemt : uitgebloeid de roeeze zæn oaetgebloemt - oaetgelæbbert : uitgerokken maane pelauver és hieelemoal oaetgelæbbert - oaetieen : uiteen, gescheiden die zæn al een tætje oaetieen - oaetklappe : uitpraten lémme naa es oaetklappe - oaetkléére : het verdwijnen van de bewolking sebiet goat da hieelemoal oaetkléére - oaetlaape : uitrekken pas oep want das ne pelauver diee gemakkeléék goat oaetlaape - oaetlichte : doorlichten haa héé zenne rich moete loaten oaetlichte - oaetloeep : koortsblaasje khém hie wa oaetloeep oan maan lip - oaetmoaeze : er stilletjes vandoor gaan zés er stillekes oaetgemoast - oaetnaape : uitknijpen kzal diee meyeyter es oaetnaape - oaetneyme : uitnemen ge kint da doa oaetneyme gezegde : das iet dat oaetnémt = dat is buitengewoon - oaetpæsse : uitpersen ik gén dieen appelsien oaetpæsse - oaetschaate : uitschelden lét aa ni oaetschaate hé - oaetschoaeve : 1) uitschuiven ge moet dieen bak doa oaetschoaeve 2) uitglijden ik zæn doa oep dieen trap oaetgeschauve - oaetsjotte : uittrappen door de doelman (voetbal) - oaetspanne : tot armoede brengen, ruïneren ze hémme die aavers hieelemoal oaetgespanne - oaetvliege : met woorden te keer gaan diee zaane pey kon serjeys oaetvliege - oaetzwieete : uitzweten gezegde : da gorre noch oaetzwieete = dat gaat u nog bekopen - oare : aren oept stoppellant oare roape - oarech : eigenaardig kvin dat oarech dat hem er nie és - oasem : adem ha hééget oep zaanen oasem - oanbaane : aanbinden de tematte oanbaane - oandoempe : de roaete doempe oan - oangebrant : 1) aangebrand de raaspap és oangebrant 2) vuil, gewaagd en oangebrande mop - oangestauke : aangestoken haa héé die andere joeng oeek oangestauke = hij heeft de andere kinderen ook besmet - oangeyve : aangeven gezegde da zorre hém ni oangeyve = dat had je van hem niet verwacht - oanhaave : liefde buiten het huwelijk ze zaa oanhaave mey de Rik - oanhaavende : om de haverklap haa és oanhaavende ziek - oanieen : aaneen we gén da oanieen zétte - oanjèère : 1) aanaarden de petaate oanjèère 2) iemant oanjèère = iemand opjagen - oanpappe : 1) een kaart aanleggen dieen hoas kinde oanpappe 2) het aanleggen met iemand tschænt da ze zaa oanpappe mey de Rik - oanpike : aankoppelen, aansluiten diee kereir kon trig oanpike - oansteyker : 1) aansteker voor de sigaret 2) pantoffel soaves loeepekik altaa oep maan oansteykers dey hoaes - oanwas : abnormaal aangegroeid deel dieen haa e klaan oanwaske oep zaa laaf - oanzaan : 1) in het spel aangetikt zijn gaa zaateroan 2) stervende zaa tem er ni waat oanzaan - oap : aap doa moette naa ne stoemmen oap vey zaan - oat : 1) levenslust khém gieenen oat 2) geaardheid noa wie héé dieje den oat - oeege : 1) ogen ghét schoeen oeege 2) vetdruppel soep mey oeege gezegde: haa héé en oeechske oep Marie = hij is verliefd - oeek : ook ik kén dat oeek - oeer : 1) oor neslag rond zen oeere 2) handvat pasoep die oeere zæn hiejet - oeernaaper : oorworm in maan pæs zit nen oeernaaper - oeet : ooit oeet héé diee da gezéé - oeier : uier soemege koei haan ne groeete oeier - oem : om aaven taat és oem - oemgeléé : veranderd dieen héé hem hieelemoal oemgeléé - oemhoeeg : omhoog gezegde : de wint és van oemhoeeg = noorderwind - oempoar : oneven, onpaar a loikke mey oempoar saafers - oemsloage : verzwikken haa héé zaane poeet oemgesloage - oemvaar : omver khém hem oemvaar geloeepe - oep : op de kéés és oep - kzæn oep = ik ben uitgeput gezegde : oep de wilden boef = op goedvallen uit oep en ander ést bééter = ergens anders is het beter - oepgepoeft : opgezwollen khém te hæt geyte, kzæn hieelemoal oepgepoeft - oepgeschépt : opgescheept haa zit doa goe mey zaan Mie oepgeschépt - oepgeteloeert : opgesmukt die van den braaver was nochal oepgeteloeert - oepgetut : opgesmukt die liep er oepgetut baa - oepgeyte : opgegeten haa héé dat allieen oepgeyte - oeplégge : inmaken, steriliseren ik moet die boeene vandoag noch oeplégge - oeplein : opleiden baa den troep zélle ze aa wél oeplein - oepligger : oplegger kgén dieen oepligger noch oanpikke - oepper : in de richting van die vlaug noa tGoor oepper - oepriere : omroeren ge moet da ieest goet oepriere - oepschaare : opscharrelen joeng, joeng, haa héé doa ieen oep'geschaart - oepschieter : plant welke voortijdig een zaadstek aanmaakt ze moete die oepschieters doa noch oaettrékke - oepsmaure : oproken haa lét zen siggerét zoee moa ligge oepsmaure - oepsolfere : aansmeren lét aa niks oepsolfere hé - oepstoempe : verplicht doen eten ge moet hem da nemiee baa oepstoempe - oeptenieft : opnieuw begint moa oeptenieft, want trékt oep niks - oepturrelutte : geld over de balk gooien dieen héé dal wa oepgeturrelut in zaa lééve - oepville : opzetten van dode dieren haa héé zaane poapegoae loate oepville - oepwaane : opwinden, opdraaien ge moet oe lézze oeptaat oepwaane - okkeleyre : enten roeeze moette oeek okkeleyre - okkenaut : okkernoot wælle knikkerde vey okkenaute - onderdey : onderdoor gezegde : haa goater onderdey = hij gaat instorten - ondervaane : ondervinden ge gaa da wél ondervaane - onderwaazer : onderwijzer haa lieert vey onderwaazer - onderzip : ondervest zie ook zjiley - ongedierech : ongedurig haa was hieel ongedierech - ongelieevegentaumas : iemand die niets geloofd gaa zaa nen ongelieevegentaumas - ongerist : ongerust ik was vrieet ongerist hé - onnestebauve : ondersteboven haa goeide alles onnestebauve gezegde : ik was doa hieelemoal onnestebauve van = ik was daar heel erg van geschrokken - onthaave : onthouden ik kan dat allemoal ni onthaave - ossetoenge : soort rode aardappel de ossetoenge moegte ni groeet zaan vey de mæt - ottau : auto komde gaa mey de vlau of mey den ottau?
wordt vervolgd
23-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- pateyke : gebak e pateyke goat er altaat in - paahoan paahin : pauw ne paahoan héé ne schoeene stjeit - paaze : denken ge meygt doa niet teveyl oep paaze - paal : pijl oan de wip goan paale roape - paap : pijp vrieger woare de broekspaape brieer en mey ne zieem - paas : paus dat de paas moa in Roeeme blæft zélle - padde : op handen en knieën voortbewegen diee klaane kan goe padde - paddeslot : hangslot - paddevergif : een heel slechte smaak hebbende die flæs van den doktoar és just paddevergif - pæk : teer ze giete pæk tisse die betonploate - pæltje : 1) sprietje e gæs pæltje 2) pijltje pæltje pik = darts - pænnelækkers : lisdodde khém pænnelækkers in maane vaaver - pærremenant : watergolf (haartooi) aa vraave loate dikkes ne pærremenant zétte - pærremeteyre : 1) veroorloven diee kan hem da goe pærremeteyre 2) klagen én moa pærremeteyre, man man - pærreplie : 1) paraplu, regenscherm 2) scheef maa stier stoa pærreplie - pærk : perk mæskes hinkelde in e pærk - pæs : perzik vey maa ne kilau pæsze - pæst : pest haa stinkt lak de pæst - pætte : heel lastig zijn diee klaane kan pætte - paffe : roken zonder te inhaleren ieest lieerde we paffe en dan smaure - pakske : pakje gezegde : komt mey giee pakske thoaes = zorg dat je niet zwanger wordt - paljas : 1) strozak 2) trekpop 3) persoon die men niet ernstig neemt - paltau : mantel das ne schoeene paltau - Pandoerenhoek : plaatsnaam te Schriek afgeleid van pandoeren = agenten van Leuven welke voor de uitvoering van de doodstraf door verhanging in de Galgestraat daar hun tenten opsloegen in afwachtijng van de uitvoering van het vonnis - pandul : slingerklok - pappe : 1) kaartspel 2) inlijmen van behangpapier da léngsel goe inpappe - papschaul : kleuterschool khém mey Gréét noch oep de papschaul gezeyte - partaa : 1) partij 2) mannelijk geslachtsdeel haa kreych doa ne stamp oep zen partaa - passe : 1) passen en zip passe 2) niet meegaan in het kaartspel ik moet passe, zoeen slæchte koate - passeyre : gebeuren ge lét da toch nie passeyre - pastilleke : pilletje, geneesmiddel hérre gaa e pastilleke vey maan kéél - pasvit : roerzeef vey de soep dey te doen hédde ne pasvit van doen - paut : poort de paut stoat aupe - pedal : trapper ne pedal van maane vlau - peris : parkiet ne peris kinde goe oeplieere - pesies : precies gaa wét da pesies ne miee - petieter : zeer kleine ( bv. Aardappeltjes) de petieters woare vey de værrekes - petoate : aardappelen ook petaatevergét giee zaat oep aa petoate te doen - petrol : petroleum géf moa petrol = geef maar gas, vlieg er maar in - pééperkau : bruine huidvlek haa héé veyl pééperkaus in zaa gezicht - péérel : parel, parelsnoer ze haa ne schoeene péérel oan - pééwésp : wesp kbén gestauke dey en pééwésp - péét : 1) doopmeter 2) grootmoeder péét Schriek zaa onze Polle altaa - pél : schil, schaal, vlies de pél van nen appel, en aar, oept mélek, - példer : slaapstok voor kippen gezegde : ik kroaep in maane példer = ik ga slapen - pennentie : strafschop (voetbal) - perrey : puree haa zit in de perrey = hij zit in de problemen - persey : dringend haa wilt persey noa Lier rein - pertang : nochtans haa héé pertang gelaaik - pést : puist das en sérjeyse pést - pey ook peyre : vader gezegde : khém maane peyre gezien = ik heb afgezien - peykelteyf : moeilijke vrouw zaa mey zoeen peykelteyf getraat - peykelvis : haring in azijn wærm gemokte petoate mey peykelvis en joaen, goe zaan - peykes : 1) wortelen peykes mey aate 2) oude mannen zés noat peykeshoaes = ze is naar het rusthuis - peypel : vlinder deys joar woare der ni veyl peypels - peytere : 1) dooppeter 2) grootvader maane peytere és aat gewérre - peyzeweyver : vitter de Lau was nen æchte peyzeweyver - peys : pees die peys in maane næk doe zieer - pinéére : penarie haa zit in de pinéére - pinéés : duimspijker - piejes : kaartterm - piepedolleke : spitsmuis katte eyte gieen piepedollekes - piepeling : verstoppertje spelen we gén piepeling speyle - piet : 1) pier, aardworm ne piet mey ne korsey = aardworm met een ring 2) geluk - pietzak : gelukzak - pilleke : 1) pilletje 2) afkrabben, pulken ge meygt die kést doa ni af pilleke - pilleper : purper aa lippe zin pilleper van de kaa - pilléérbaater : kerkloper met een negatieve bijklank - pillicht : zaklantaren mey a pillicht oept zolder goan sneykele - pinjèèr : steekmes gebruikt om dieren te doden door de halsader door te snijden - pinnekesdroad : prikkeldraad khém maan broek gescheyrt oan de pinnekesdroad - pingker : richtingaanwijzer zét aave pingker moar af - pirrewit : kleine asperges de pirrewit és vey de soep - pisbloem : paardebloem doa stén wey veyl pisbloemme in aave gazon - pisdoek : luier van textiel vrieger woaret pisdoekke én naa pampers - piskaas : meisje of vrouw die veelvuldig moest plassen - pissaane : urinoir oept jongesschaul haan ze groeete pissaane - pistoley : broodje, pistolet draa pistoleys én e santwisjke - piston : gulp van een broek doet aa piston toe - pistonnekes : papieren knallertjes voor speelgoedwapens - Pit : Putte - pitje : kleine penis gezegde : khém hem baa ze pitje = ik heb hem te pakken - pitteléér : ceremoniekledij voor mannen met zwaluwstaart - pjætshoar : paardehaar de bezétters gebroaeke pjætshoar - pjætssésze : paardehorzel niet verwarren met pjeiresésze = paardedeken - pjédestal : houten meubeltje waarop men meestal een beeld plaatste - pjeirenoeech : spiegelei - pjeirentésser : paardenhandelaar - pjeit : paard baa ons hémme ze e boere pjeit moa de Lodde héé draa pjeire - plaan = plein gezegde : haa és de plaan auver = hij is weg, vertrokken - plæk : 1) plak ik plæk dieen tæmper hie 2) veld doa ston en schoeen plæk aate 3) vlek kraaich die plæk doa nie oaet - plækker : 1) bezetter de plækkers zæn beyzeg 2) iemand die blijft hangen de Swa és nen æchten toeechplækker 3) een trage tango daupeningsdans was ne plækker - plækpot : vuil mens noa de schilderlés zach hem eroaet lak ne plækpot - plasteron : das aave plasteron hangt schieef - platte : pasgeboren de kat héé draa platte joeng gezegde : 1) ge zaa toch gieene platte nemiee = ge zijt toch geen kind meer 2) ge ziet er moa plattekes oaet = ge ziet er erg bleekjes uit - pléster : plaaster veyl van die bélde zæn van pléster - pléts : plaats we gén ten oep zen pléts zétte - ploaem : pluim vrieger schreyve ze mey en ploaem - ploach : 1) plaag 2) zware verkoudheid kzit mey en ploach - ploat : 1) plaat 2) geld haa héé gieen ploat nemiee - ploee : plooi of plooien helpt da loake es oep ploee - plon : zekering de plon és gesproenge - plot : schootkat die plot goa gieen moaeze vange - plusj : zwierkwast op paardemolen wie de plusj pakt mach verniet mey - poae : paaien de visse zæn noch oant poae - poatenoster : rozenkrans vey nen doee leysde ze draa poatenosters - poater : 1) pater haa zat baa de poaters oept school 2) donker paterbier as kint droenkek poater baa de noenméltaat - poal : paal - poasbloem : narcis - poat : part gezegde : vey maa poat meychde gaa naa vertrékke = wat mij betreft mag u nu vertrekken - poeeze : weëen de poeeze kaumen al rap achterieen - poees : 1) pauze mey de poees gink het licht trig oan 2) slaapje khém al en poees oaet - poeetziekte : mond- en klauwzeer - poepeke : popje, meisje das e schoee poepeke - poepers : gezegde : haa zit mey de poepers = hij heeft schrik - poezelaan : porselein en Sjineyse voas in poezelaan - poef : 1) schuld khém noch poef 2) voetmeubeltje ni mey aa schoenen oep de poef hé - poeffe ; op krediet kopen Lieza makkik poeffe - poeier : poeder en vraa dey poeier oep heyr gezicht een opgetutte vrouw = poeierdoees -géft maa es e poeierke vey de koppaan = geef mij een pilletje tegen de hoofdpijn - poekkel : pukkel haa héé ne poekkel oep zaane neys - poempeloereke : kikkervisjes doa zitte veyl poempeloerekes in de béék - poempeloerezat : stomdronken haa was poempeloerezat - poempaf : doodop haa és poempaf - poephoan : stoomtram die reed van Mechelen naar Aarschot - poepzjelaa : Luikse siroop vey maa ne pannekoek mey poepzjelaa - polle : handen gaa meycht aa pollekes oeek es voael moake - pollevie : hiel van damesschoen heyre pollevie zat vast in de réster vey de dey - ponnekoek : peperkoek - portréttentrékker : fotograaf - potteféér : hij die potten en ketels herstelde en van een nieuwe laag tin voorzag - pots : muts haa trékt zen pots auver zen oeere - praa : prei ne praa of vaaf in en bissel - praas : prijs khém praas - praaskamp : examen mey de praaskampe wirter nochal wat afgekeyke - præsse : 1) persen 2) kaartspel - prætte : grillen, kuren die van ons goa heyr prætte wey oaetwæreke - prey : zakgeld, loon e zondach ést wey prey - preyk : preek preyke vanoep de prékstoel - prieve : proeven, smaken haa prieft da ni hé - pries : stopcontact kzaa doa en pries moette baazétte - prille : prullen ge moet mey gieen prille afkaume - prilleman : iemand die belang hecht aan prullaria - prim : premie oep dæn vant joar kraaige die ne prim - prit : oogdraksel véégt diee prit es oaet aa oeege - pritse : kleinigheid da zæn gieen pritse hé - pritser : klungelaar doa és doa ne pritser beyzeg se - prombeyre : proberen ge moet da ni prombeyre - proppe : gezegde : mey iet oep de proppe kaume = met iets naar voren komen - prosse : spelen zés wey mey de kat ont prosse - protte : een wind laten pjeire die kinne protte
-R-
- radæskes : radijzen radæskes mey platte kéés - raa : 1) rechte lat om beton of chape te egalizeren we gén diee beton aftrékke mey en raa 2) rij goa es in de raa stoan 3) rauw raa vliees 4) rouw zés in de raa 5) ruw da voelt raa oan - raaze : 1) reizen ze raaze dey noa Brissel 2) rijzen diejen dieech moet noch wa raaze - raaiger : reiger ge zie veyl blaa raaigers de lésten taat - raaichnélle : rijgnaald, lange naald waarmee jutte zakken werden gedicht die men niet kon dichtbinden - raaik : rijk haa és raaik getraat - raap : rijp de kézze zæn noch ni raap - raas : 1) rijst keyt géére raaspap 2) reis zés oep raas 3) rijs,twijg ne raasbéstel - raasaf : schuif af diee groeete zit oeek noch oep de raasaf - ræchel : richel de zwélleme zoaten oep de ræchel in de koeistal - ræchs : rechts ræchs afsloage = rechts afslaan - ræchtdey : rechtdoor ræt es ræchtdey - ræchtoaet : eerlijk zéch et es ræchtoaet - ræmmeke : rijmpje kénde gaa da ræmmeke noch : loei zwieet és rap gerieet - ræs : pas das noch moa ræs gebeyrt - rættech : rap groot das e rættech dingske - rammenæts : rammenas kandaasoaeker oep rammenætse zétte - rammenant : rommelwaar mey diee rammenant kinde noa de roemmelmæt - rammeseyre : bijeen rapen al die blokskes baaieen rammeseyre - ramplasant : vervanger den doktaur héé vey ne ramplasant gezércht - rap : 1) snel moktes rap da ge wég zaa 2) verharding op een wonde oan die rap meygde ni pilleke - rapallegaa : snel goa es rapallegaa noa den doktaur - ras : goed voor de stoelgang proaeme zæn ras hé - rats : helemaal ik zæn da rats vergeyte - rauwe : met de handen zoeken in een hoop mey de solde zidde die vraave nochal rauwe in de bakke - raus : roze woa és den taat van de rauze balétte - raut : rij, reeks zét ze moa in de raut - refezeyre : weigeren ge kint da ni refezeyre - régleteyr : klok waarop de andere klokken werden geregeld (duivensport) - rekommandey : aangetekende brief hérre gaa oeek ne rekommandey gehat - revéér : kraag van een vest of jas - rezeneyre : van gedachten wisselen we woare ont rezeneyre auver de keys - réén : slank das e réén manneke - rein : rijden ik rei haa ræt zaa héé gereye - reir : mannetjes konijn ne reir én en voee - réls : spoorstaven den traan stoa oep de réls - rén : kinderpark zéthem moa in zen rén, dan zæmme wa gerist - rép : ruk we trékke in ieene rép diee deroaet - répkoeele : raapkolen répkoeele hémme ze in den aurlog veyl geyte - résse : wrijven ge moet dat es goe inrésse mey zalef - réster : rooster légt diee réster es trig toe - résp : 1) rups doa zitte veyl réspe oep de koeele 2) rupsmolen in de résp hémme der veyl lieere kisse - rétselke : raadsel die klapt in rétselkes - reygels : 1) regels de Læmme sloech mey ne reygel oep aa kneykels 2) maandstonden die van ons héé heyr reygels - rijon : 1) spaak van een wiel draa rijons kapot 2) afdeling in winkel in wéleke rijon léé da - rich : rug khém in maane rich - richgebroeet : roggebrood richgebroeet wir gebakke mey nen hééf - rieeke : roken zie da doa rieeke die stauf rékt - rieepeke : metalen onderzetter voor pannen of kookpotten op tafel - rieepel : repel, strook snæt doa vey maa es ne rieepel af - rieesem : een ganse reeks doa ston nen hieele rieesem oan den dop - rieep : reep, velg van fietswiel wælle spélde dikkes mey ne rieep - rieke : ruiken ik riek haa rikt én zaa héé geroake - rier : 1) roer 2) lokvogel op het steek de rier zat oept steyk oem de vaugels te lokke - ringkoanieen : voortdurend ringkoanieen kwam doa volk binne - risse : 1) Russen 2) graszoden de risse groeie tot oep den délleper - riste : rusten we gén wa riste - ritnélle : ritnaald, larve van de kniptor doa hémme veyl ritnélles oan de peykes gezeyte - rozaane : rozijnen vey maa draa rozaane koeke - rozæl : grenadine ne geys mey rozæl - rozas : rozet, ronde versiering aan het plafond - roae : raden da gorre ni kinne roae - roaege : ruwe ne mætser héé roaege hanne - roaele : ruilen vey te roaele gorre noa de roaelbés - roaeter : 1) ruiter 2) droogstokken voor het hooi zét dat hoee es oep die roaeters - roaeve : ruien, haar verliezen ik zæn ont roaeve - roaen : gesneden hengst - roaes : geruis vrieger hærre nochal wa roaes oep de radijaus - roaet : ruit die roaet és noa de vénkes - roape : rapen ik roap gaa répt haa héé gerépt - roazech : razend hey diee was roazech se - roeeze : rozen haa zit oep roeeze - roeezekrans : rozenkrans, gebeden voor de overledene in het sterfhuis, later in de kerk - roeef = rap : verharding op een wonde stoater al en roeef oep - roeet : rood rode = roee - roeet licht én roee koeele - roefele : wrijven, met een houten stamper bewerken me gén die nief peroate es roefele - roelétte : rolschaatsen dau roelétte van vrieger zæn oeet de maude - roemel : rommel ge moet aave roemel noch oepkésse - roemelpot : persoon zonder orde ge zaa nen æchte roemelpot - roeper : mond in het gezegde : ast dey de roeper goa, goaget oeek dey de poeper = als men iets had ingeslikt, zou het er wel doorgaan - roetoat : Vlaamse gaai ne roetoat noeme ze oeek ne rotzak - roeffe : weigeren iets te doen hot in doeech haa goa roeffe se - roei : roede gezegde : ge moet er de roei onder haave = ge moet ze in toom houden - roet : spoorweg haa wærkt oan de roet - rols : rolluiken trékt de rols moa oemhoeech - rondæl : ijzeren ringetjes gét groeete én klaan rondæls - rontbrække = ronthauze = rontrosse: rondhangen die joeng ligge hie ront te brække - rontrein : rondslingeren ge moet dat hie nie loate rontrein - ros : roskleurig, kwade vrouw das en koae ros - roskesmeyle : paardenmolen - rot : rot gezegde ik hém hem oaetgescheyte veyt rot van de stieewech = iemand zeer erg uitschelden
wordt vervolgd
22-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- saleweyre : wuiven ze stonnen oan den andere kant vant Schel te saleweyre - saloat : sla oep maane kaave pla ni te veyl saloat hé - saan : sein joa, tés ne saan geyver oept vliechplaan - saas : 1) saus nen boefsteyk mey péépersaas 2) gezegde : ik hém doa en saas gehat joa = ik heb onder mijn voeten gekregen - sachtnoens : s namiddags swoenstoas sachtnoens ést giee schaul - sæmmeléér : zeveraar, mompelaar - sænt : geld in kindertaal vey aa oeek ne sænt? - sæskes : 1) sijsjes (zangvogel) 2) stress ik hémt oep men sæskes - sammeléér : rammelaar voor kleine kindjes - santeboetik : bezit haa vlauch mey hieel zaane santeboetik oept stroat - sappe : beitsen, hout een kleur geven kmoet de deyre noch sappe én vernisse - saute : soorten vier saute apele hémmek stoan - saut : van te mijden mensen das ieene van æchte saut - schachel : kramslijster ge hét schachels, klamplæsters en titsers - schapeyre : ontsnappen mey die léste hoagelbaas zæmme oan iet geschapeyrt - schavak : groot deel van beschadigde huid oep aa knieje was er en serjeyze schavak af - schaa : 1) schouw tportrét stoa oep de schaa 2) schuw die kat és æcht noch schaa - schaaver : schouder gaa hét briee schaavers - schaaf : schijf vergét aa parkeyrschaaf ni - schaan : schijn da doet hem vey de schoeene schaan - schaatkleyr : oker daa kérk was vrieger van onder geværft in en schaatkleyr - schacht : rekruut, nieuweling (studentenclub of leger) den doeep van de schachte - schætkut : extreem hoovaardige vrouw - schaffele : moeilijk gaan met kleine stapjes zoals zeer oude mensen woa schaffelt em naa wey hénne - scham : gedeelte in een veld waar de planten duidelijk minder opbrengst gaan geven mey die baas lééter een groeete scham oemvaar in de maies - schamppavie : er van door ha és schamppavie - schap : 1) schap zét die teloeer moa oept schap 2) boezem das ieen mey e groeet schap - schautelvod : schoteldoek zie moa da ge de schautelvod ni in aave næk kræcht - schauve : eten tés taat vey te schauve - schaufzak : werkzak met het eten erin vergét aave schaufzak ni - schaulmestæs : schooljuffrouw ons Rie lieert vey schaulmestæs - schaur : schoorbalk, stut ge goa mey ieen schaur ni toekaume - schééresliep : rondtrekkende messenslijper de schééresliep rey mey en stoeetkaar - schéél : 1) scheel 2) deksel lécht da schéél moa oep diee kasserol - schéér : 1) schaar die schéér és zoee bot as en krap 2) dakbalk den oeel zat oep de bauveste schéér - schél : 1) schil de schél van nen appel 2) plak, sneetje gémmaa es en schél hésp 3) Schelde de Flandria boeete ligge oept schél - schélles : schaliën ga hét oeek schélles zeyker, én mey schéllebæt? - schéltje : kroonkurk ik kén en kafey mey diezende schéltjes teyge de mier - schélft : hooizolder boven stal of schuur oep ne schélft és er van ze lééve veyl gebeyrt - schéns : schuin die toafel stoa schéns - schés : schors doe die schés moa van dieen deyneboeem - schésse : schorsen ze gén ten vier wééke schésse gezegde en vraa die geschést és kræcht der reygels ne miee = een vrouw in de menopauze - scheyne : scheen, schenen haa kreych doa ne stamp teyge zen scheyne - scheypene : schepen, wethouder haa és scheypene van onderwaas - scheyre : scheuren lét ze da moa kapot scheyre - scheyt : scheut gezegde : das moa ne scheyt in en flæs = dat is de moeite niet - schichteg : schuchter oo das e schichteg vængke - schie : schuur gezegde : en aa schie brant noch hæt = wordt gezegd van een oude vrouw die nog een man in huis haalt aa schiepaut stoat aupe = uw broek staat open - schiee : 1) grens, scheiding diee poal stoat oept schiee 2) scheiden die twiee gén schiee - schieef : scheef den taure van Pieza stoa schieef - schieloees : schuchter das e schieloees manneke - schiere : 1) schuren ge moet de gank noch schiere 2) verslaan, kloppen lét aa ni schiere hé - schilt : schuld tés zen aaige schilt - schip : 1) schip 2) spade diee doe zaanen hof noch oem mey de schip - schippene : schoppen in het kaartspel schippezot - schippes : kzæn schippes = ik ben er mee weg - schitsel : schut, verplaatsbare wand we zétte doa e schitsel tisse - schoae : schade mey die léste winthaus was er veyl schoae - schoaele : schuilen zés moete goan schoaele vey de réégen - schoaef : 1) lade tléé in de schoaef 2) schuif das en schoaefdey - schoapepéls : schapevacht klaan kinnekes wirre getrokke oep ne schoapepéls - schoa'em : schuim doa stoa ni veyl schoam oep maan pint - schoeen : schoon gét schoeenaavers én en schoeemoeder - schoeet : schoot ze droaede heyr in maane schoeet - schoefel : op de kap van een ander haa héé den hieelen oavent oep de schoefel gedroengke - schoeft : schouders bij koeien en paarden, ook bij mensen ze zitten oep maane schoeft = ik heb pijn in de bovenrug, schouders - schoenblink : schoensmeer mey de doees van de schoenblink konne de mæskes hingkele - schof : 1) sluitstuk van een kar ghét e schof van vey en ieen van achter 2) tijd om te eten tussen het werk manne tés schof, taat vey de schaufzak - schofferdaane : ijsschaatsen wælle ginge schofferdaane rein oep de bémmekes - schok : gezegde : oep schok goan = uitgaan, op reis gaan - schomte : schaamte haa krépt van schomte in de gront - schot : 1) schot 2) vaars die slechts éénmaal heeft gekalfd het béste vliees és van e schot - schraave : schrijven ik schraaf gaa schræft haa héé geschreyve - schraanwærker : schrijnwerker de schraanwærker és de roame ont zétte - schrabbe : doorstrepen, anuleren schrabt da vey maa moa - schrank : hooi op een rij samen rijven voor het pakken het hoee léé al oep schrankke - schrap : tijdelijk onvoldoende geld ik zit er vey de moment moa schrap vey - schrey : schrede diee fazant zat oep draa schreye van maa - schrieeve : schreien schrieeve dat die dey oept kerkhof - schrikkentist = schrikschaater: bangerik dérfde gaa da ni, gaa se schrikschaater - schroaf : schraag we hémme vrieger nochal mey schroave gesleyrt - sebiet : dadelijk sebiet goaget réégene - sesis : soort worst Ardeynse sesis das goe jong - setaan : satijn setaane loakes das kaat zélle - setiei : bustehouder de setiei van ons moemoe da was ne groeete - sevoee : savooikool gezegde : diee ze waaf das en loei sevoee = hij heeft een luie vrouw - sewaale : soms sewaale zaak paaze da zaa ni wilt - sèèr : serre da zæn sèèr tematte - sérrewaurech : tegenwoordig sérrewaurech ést gevoarlek oept stroat - sérzjant : 1) sergeant (leger) 2) spanvijzel zét doa moe ne sérzjant of draa oep - sésze : deken oep maa bét ligge wél draa sészes - sietkaar : zijspan nen toeffer mey en sietkaar - sik : 1) een prop pruimtabak haa stak zen sik altaa onder zen klak 2) karamel mey de stoet goeie ze nochal wa sikken oaet - sintemedink : ingebeelde ziekte ik paas dat onze klaane het sintemedink hey oem ni noat schaul te moete - sjakos : handtas die van ons héé heyr sjakos altaa baa - sjaafele : kletsen, praten die waave konne sjaafele - sjaatekaa : hernia van een lendewervel haa zit thoaes meyt sjaatekaa - sjampétter : veldwachter - sjanssaar : gelukzak vey de lottau te winne moete ne sjanssaar zaan - sjappemænt : uitlaat ze sjappemænt hangt los - sjarlot : sjalot boeene mey sjarlottesaas - sjausetaat : fanfare de sjausetaat van hoenger én dést - sjeloes : jaloers doa moete nie sjeloes vey zaan - sjepap : ventiel haa ést toppeke van zaan sjepap kwaat - sjippeke : kuikentje en kloek mey sjippekes - sjoeke : soes, gebak draa sjoekes én ne kaffekoek - sjonder : schoner die van Brissel és sjonder lak gaa - sjotterkes : tafelvoetbalspel khém veyl oep de sjotterkes gespélt - slaaperaa : slijperij vrieger woare der hie noch verschaa diamantslaaperaas - slaate : door de tijd gaan berusten da goa wél slaate mey de joare - slaaik : slijk ze hémme diee doa deyt slaaik gesleyrt - slaaiklap : spatbord de slaaiklap van maa vérreste wiel és schieef - slaaikmossel : zoetwatermossel - slæffers : muiltjes haa kwam doa oep zen slæffers oan - slæk : slak de slække eyte maane seloat af - slæpstieen : slijpsteen das ne slæpstieen mey woater - slætse : muiltjes das tzélfste lak slæffers - slats : dweil ge moet die slats jost oaetvringe - slémmekes : sluimerwten, peulerwten onze voa rey mey slémmekes noa de mæt - slérrepe : slurpen ge meygt zoee ni slérrepe oan toafel - slét : sleede mey de slét noa de plæ - slétjesdag : - sley : grote luxe wagen diee rey mey en færm sley - sleyter : sleutel haa és zenne sleyter kwaat - sleyr : voorschoot gemaakt van een jute zak Lædderes Catau haa heyre sleyr altaa oan - slikker : adamsappel zie zenne slikker es goan - slinger : katapult khém mey maane slinger oeet en mis geschaute - slispapier : fijn schuurpapier - slisse : fijn schuren kmoet die kas noch slisse vey dak ze kan vernisse - sloaepe : sluipen zie die kat doa sloaepe - sloaete : sluiten de stammeney hémme ze moete sloaete - sloaem : peul de sloaeme van de aate zæn vey de koei - sloaes : sluis de sloaes és toe - sloaper : 1) slaper 2) rattenval waarin deze dieren zich konden schuil houden tot men de ingang dicht draaide - sloaplæfke : nachthemd in de winter doenek e sloaplæfke oan - sloddere : regelmatig iets laten vallen hey, ge zaat aa boeene ont sloddere - sloeer : onverzorgde vrouw die aa sloeer wént doa noch - sloef : pantoffel hoeerdhem oep zen sloeffe afkaume - sloeier : sluier doa es ne sloeier ront de moan - sloek : slok pakt doa es ne sloek van - slop : gezegde : int slop zitte = er zit geen vooruitgang meer in - smaate : gooien ze kinnen aa oeek boaete smaate - smaat : smout mey de kérremes eyte we smaat bolle - smærreges : s morgends smærreges és hem noeet ni oatgesloape - smaure : roken vrieger ginge ze in de gebiere es smaure (twas aaigelek vey de mæskes da ze kwoame) - sméndoas : s maandags sméndoas ést mæt in Hæst - smeye : smeden ne smét moet het aazer smeye ast hieet és - smeyt : gezegde : khém gieene smeyt hoenger = ik heb totaal geen honger - smiere : witte sierduif oeet e koppel smiere gehat - smosse : morsen nie te veyl mey die værf smosse - snein : snijden ik snei gaa snæt haa héé ge sneye - snérreke : snurken manne die gedroengke hémme kinne hæt snérreke - sneykele = snolle : snuffelen, doorzoeken in aa papiere zitte sneykele - sniee : sneeuw de joeng speyle géére in de sniee - snipsniee : motsneeuw, fijne sneeuw - snitte : de neus snuiten snitte doe de ni in de slip van aa hém - snoaeve : snuiven snoaeft naa moa se = het onder zijn neus wrijven - snot : 1) neusslijm 2) kippenziekte 3) hars oan dieen deyn hangt veyl snot - soae : breiwol ghét sérrewaurech veyl saute soae - soaeker : suiker haa lééft naa oep soaeker woater - soaeze : suizen maan oeere soaeze - sol : loden werpschijf bij het teppeschieten ik giet maane sol in ne pollééper - solleke : oud muntstuk van 5 centiemen na gebroaeke ze die sollekes vey rondæl - sop : 1) zeepwater 2) top die ækser hot int sop van den boeem - spaave : overgeven moete gaa naa wey spaave - spaas : confituur vey aa oeek proaemespaas gezegde : zoee rot as spaas = volledig verrot - spaat : spijt doa moete giee spaat van hémme - spæl : speld das en spæl mey e plastike koppeke - spættele : spartelen diee klaane léét doa in zen wieg te spættele - spause : portie vey maa e spause frit - spéén : aambeien haa héé veyl last vant spéén - spérk : sporkehout, hout van de vuilboom - spét : sport van een ladder pas oep hé want de dædde spét és gekrokt - speyte : met spelden hechten of markeren die van ons moest hélle moe derre rok afspeyte - speylkaar : kleine kar waarmee men s zondags uitreed - speylvaugel : speels kind ik was vrieger nen æchte speylvaugel - speytspæl : wasspeld vrieger woaret speytspælle, naa zænt naapers - spie : deel van een gesneden taart vey maa en spie van die proaemevloae - spieeke : spuwen ik spieek gaa spjékt haa héé gespjokt - spiele : spoelen ge moet de méllekbis noch oaetspiele - spikkeloas : speculaas dau manne soppen hélle spikkeloas in de kaffe - spinhoer : spin veyl mænse hémme schrik van en spinhoer - spinnekop : spinneweb oep de zolder hanget vol spinnekoppe - spinsetærf : mais kgeyf naa gekapte spinsetærf oan de kiekes - spjoksel : speeksel het spjoksel lépt oaet ze bakkes - splinster : splinter doa zit ne splinster in maanen doaem - spoae : spitten diee kan zaanen hof noch allieen oem spoae - spoaet : spuit hérre gaa schrik van en spoaet - spoeie : spoeden, haasten kgén me moete spoeie - spon : sponde van het bed haa zat oept betspon - sportkaar : sportauto diee ræt mey en vriee sportkaar - spraa : sprei das en schoeen bétspraa - sprein : uitspreiden vrieger dikkes moete mést sprein - spreyke : spreken ik spreyk gaa sprékt haa héé gesprauke - sproaete : spruitjes meychde gaa gieen sproaete - stæk : reep vey maa ne stæk sjokolat - stækskes : lucifers zie da die klaan joeng nie oan de stækskes kinne - stæssel : stijfsel doe wa stæssel oan de mansjétte en de kol - stammeney : herberg oep stammeney goan - stamp : stamp gezegde : haa és gieene stamp onder ze gat weit = met hem is niets aan te vangen - staufvliees : karbonade ne frit mey staufvliees - stéks : steil das ne stéksen trap - stét : stort tstinkt oept stét - steyker : roofvogel volgens vogelvangers - steyk : 1) steek baat brein meychde gieene steyk loate valle 2) plaats waar de vogelvanger zijn netten heeft opgeslagen - stézze : plaats, verdiep ik gén en stézze véts en ga goa en stézze oemhoeech - stieen : steen haa kloacht stieen en bieen = hij is erg te beklagen - stiepelzat : stomdronken de Waare was stiepelzat - stiere : sturen gén ze da naa oep stiere of ni - stieve : stuiven da zand stieft - stillekesoan : stilaan twét stillekesoan winter - stjætsbieen : staartbeen haa és oep ze stjætsbieen gevalle - stjeit : staart haa és oep zenne stjeit getrapt = hij voelt zich geraakt - stoaeve : stuiven het goat er stoaeve - stoase : 1) statie en stoase van de kroaeswæch 2) station den traan stopt in de stoase van Lier - stoan : staan ik stén gaa stoa storre gaa haa héé gestoan - stoeere : storen ik stoeer toch nie - stoeete : 1) duwen we stoeete diee mier oemvaar 2) t zijn toeren da zæn stoeete hé, noch zoee joenk én al moete goan - stoeep : stoop, kruik ne méllekstoeep - stoeetkaar : handkar en stoeetkaar of en mætkaar mey twiee wiele - stoeffer : 1) opschepper 2) wit doekje in de bovenzak van een vest - stoem : dom das stoem van maa, khaaget moete weyte - stoempe : duwen probeyrt maanen ottau es in gank te stoempe - stoemp : aardappelpuree met een groente als wortelen, spinazie, boerekool, - stoempke : sigarettepeuk de stoempkes in de voaelbak - straaike : strijken doa stoa noch ne groeete straaik - strein : diskusiëren die twiee woare doa teygenieen ont strein - strépper : 1) stroper 2) magere vaars die weinig melk geeft - stréssel : hooi van slechte kwaliteit, nog goed om mee te strooien - striee : strooien, stro spreiden onder de dieren ge moet het pjeit noch striee - strieekele : strelen die kat zorre altaa moa moete strieekele - strieepe : stropen strieepe in de bosse van de groaf - stringk : tronk dieen oeel heyf in dieen aaikestringk - stroaeze : stoere kerel hey stroaeze, kom es héllepe - stroaek : struik haa zit doa in de stroaeke - stroee : stro khém noch oep ne stroeezak gesloape - swænst : sedert swænst dat haa mey ne nieven otau ræd ként hem niemant nemiee - sikke : 1) pruimtabak kauwen 2) roepnaam voor Franciscus sikke, kom es hie - sintannekat : een kat met drie kleuren - sus : 1) roepnaam voor Franciscus 2 ) gezegde : van aave sus valle : flauwvallen
-T-
- tapaat : tapijt haa héé oept tapaat gesmost - taaning : bericht hérre gaa oeek taaning gehat van de gemænte - taaiger : tijger en gerangkte kat és oeek nen taaiger - taam : tijm in de mossele moet oeek en tækske taam - taat : tijd khém taat zat = ik heb tijd te over - tække : 1) takken doa moete en poar tække afgezoagt wérre 2) aantikken in het spel haa kon maa ni tække - tæltje : teiltje, aarden kom gezegde: dieen héé presies en tæltje gebrauke = er bedeesd bijzitten - tæmper : postzegel goa es tæmpers hoale noa de post - tænterjot : jodiumtinctuur om wonden te verzorgen tænterjot da pikt joa - tæppe : houten paaltje bij het teppeschieten (volkssport) - tærf : tarwe ik eyt veyl vol tærve broeet - tæs : zak van een vest hot aa tæsse toe want ze hémme aa baa aa kloeete - tæssendoek : zakdoek hérre ne prauperen tæssendoek baa - tæstoas : dinsdags tæstoas gémme winkele - tættere : tateren khém genoech van aa getætter - tætter : mond hot aaven tætter moa toe - taffele : knoeien ieene diee taffelt és nen taffeléér - tantist : tandarts baa nen tantist moete aa tanne loate noazien - tang : 1) tang (werktuig, venijnige vrouw) 2) tank khém men tang vol gedoan - tangteyre : plagen we gén ten e békke tangteyre - tas : deel van de schuur waar de graanschoven werden getast of gestapeld - taure : toren ge moet ni te hoeech van den taure bloaze - taut : 1) tuit haa drinkt oan den taut van de flæs 2) smoel ge moet zoeenen taut ni trékke - tefrænte : verschillende haa héé veyl tefrænte beylekes - tekét : tekort haa héé vaaf euroo tekét - telauregoan : teloorgaan ze hémme da loate telaure goan - teloeer : bord vey maa noch en teloeer soep - temat : tomaat tematte soep mey ballekes - terau : bloemenaarde vey schoeen bloeme moete væssen terau pakke - teraut : achtereenvolgens zés doage teraut héé diee hie geweyst - téllefon : telefoon hérre aaven nieven téllefon al - téllevies : televisie ze speyle ni veyl ne miee oep den téllevies - témst : zeef git die aate moa dey den témst - tennéste : volgende tennéste mént génnek oep pénsjoen - termaan : termijn den termaan és dey - térrelevis : schroevendraaier ne platte of ne kroaes térrelevis - térref : turf vrieger wénde hie térref steykers - tétte : 1) kleine borsten ons Liske begint al téttekes te kraaige 2) onnozelaar doa és dieen tétte wey se - tétter : zuigspeen diee klaane wilt noch altaa en tétterflæs - teyge : tegen zaa zaa teyge maa - teygesnæbere : reclameren ge moet ni teygesnæbere hé - teygestroem : tegendraads ge moet zoee teygestroem ni zaan, gaa zen dwæse - teygenhaave : verhinderen ze gén me moete teygenhaave - teygenieen : tegen elkaar ze moete noch teygenieen speyle - tieekene : tekenen, handtekenen ge moet diee sjék noch tieekene - tieen : teen dieen és rap oep zen tieene getrapt - tiep : 1) tube plakoatværf in tieppekes 2) fietsband haa haa ne platen tiep - tier : schietstand baa den troep moeste we reygelmoateg noa den tier - tikkenaaike : ei in kindertaal - tipzak : puntzak frit in nen tipzak - tisse : tussen doa kinde ni tisse kaume - titse : speciale manier van knikkeren ge kint titse of foempe - titser : soort lijster nen titser kan hieel schoeen floaete - titteldoaef : tortelduif de titteldoaeve eyte mey int kiekekot - tittentolleke : klein blauw mutsje haa haa altaa zen tittentolleke oep - titske : heel weinig ge meycht doa moa en titske van oep doen - toae : taaie, harde das nen toae kéérel - toaemele : tuimelen da pjeit begint altaa derækt te toaemele - toaen : tuin haa goa noa de toaenbaaschaul - toafel : tafel kénde gaa aa toafels noch - toal : taal gezegde : doa komt gieen toal oaet = dat is een hele stille - toebak : tabak toebak vey te sikke és andere lak vey te rolle - toeevere : toveren paast ni da kik kan toeevere - toere : tzæn toere zaa de Floere én haa trok ze waaf deyt sleytergat - toespæl : veiligheidsspeld vrieger wir de pisvot vastgemokt mey en toespæl - toeffer : moto haa rey mey zaanen toeffer noa ze wærk - toek : gezegde : gaa se valse toek = gij valse vrouw - toemmoat : gras dat in het najaar geoogst wordt kgén noch wa toemmoat moae - toerney : trakteren voor de andere aanwezigen de bérger gaf nen toerney baa Polle Pæs - toet : taart en toet of en vloae - topæn : einde van een teelbed (= gewænt) - tots : dennenappel deyne totse vey de stauf in brant te doen - traave : trouwen woaroem zorre noch traave - traan : trein mey den traan noat Schél - trakteyr : traktor de boere doen hélle wærk naa mey nen trakteyr - tramroet : tramlijn, tramweg van Schriek noa Groeteloee last de tramroet - trewieel ; truweel aa trewieel goe afwasse - trééch : traag hoe trééch rein die naa séch - tréék : 1) inkomen zaa diee noch nen anderen tréék hémme 2) lang teeltbed oep de hoeege plæk wast langen tréék - tréfter : trechter pakt den tréfter vey dat in de flæs te giete - trék : tocht hie zitte in den trék - trékstoal : magneet in nen dinemau zit trékstoal - trékzak : accordeon haa spélt noch altaa oep zenen trékzak - trélle : tralie vrieger stonne der trélles vey de vænsters - tréste : troosten ge kint die doa nie mey tréste - treyzel : zeef die het kaf van het koren scheidt - trinét : trien, meid tés en mollege trinét - trich : terug haa és trich - troefel : schop mey en troefel én en schip den hof oemdoen - troempeyre : vergissen troempeyrt er aa ni oan hé - trossel : tros vey maa nen trossel banaane - trot : haa és veyl oep trot = haa és veyl oep gank = iemand die veel uithuizig is - trottenét : autoped joeng rein mey en trottenét - truttebæl : een dom blondje das en æchte truttebæl - truut : onwaarheden das dikken truut - tsaatekaa : spit, rugpijn haa zit meyt tsaatekaa - tsoepeke : topje doa stoa doa en tsoepeke oep - tuttefrut : kauwgom en sik of nen tuttefrut - twaafeléér : 1) hij die twijfelt 2) een bed tussen een één- en een tweepersoonsbed ik sliep in den twaafeléér oep de kéllekoamer - twéde : tweede haa és moa den twéde - twélf : twaalf twélf kieere twélf és e gros - twiee : twee twiee das e koppel
wordt vervolgd
21-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- vapeurekes : opvliegers hérre gaa oeek zoeveyl last van die vapeurekes - vaa : vouw, plooi doe was en vaa in aa blat - vaaleg : veilig woa zærre naa noch vaaleg - vaalingk : veiling haa doe zen koerzjétte noa de vaalingk - vaaver : vijver dieen héé færm koeis oep zaane vaaver zitte - vaaf : vijf haa héé ze alle vaaf nemiee - vaaich : vijg da zén vaaichge noa Poase - vaal : vijl da moete mey en aazervaal doen - vaar : stier de vaar oaet loaten - vaas : vijs baa diee stén der mieer as ieen vaas los - væfde : vijfde gaa zaat al de væfde vandoach - vængke : ventje vængke, vængke toch, wat hérre naa wey vey - værreke : varken vrieger heyve ze e værreke vey den afval, naa haave ze kiekes - væs : 1) vers zæn de aare væs 2) pas ze héé væs ne klaane 3) nieuw haa héé e væs lief - væssem : hiel khém en blaan oep maane væssem - val : valdeur, valluik és de val van de zolder toe - vallaa : vallei haa wénde in de vallaa van de Daal - valle : vallen gezegde : 1) van aa zélleve valle = flauwvallen 2) haa és mey ze gat in de bauter gevalle = hij heeft het getroffen - valling : verkoudheid ik loeep al draa wééke mey en valling ront - vanaaiges : vanzelfsprekend vanaaiges dat haa da doe - vandenoavent : vanavond vandenoavent ést téére van de boere - vanondermoaeze : stilletjes verdwijnen haa és er wey vanondergemoaest - vantaat : soms ge zothem vantaat en sméér geyve - vantenheir : opnieuw naa és maanen tiep vantenheir kapot - vanzelééve : eens, ooit vanzelééve willek doa noch es kaume - vange : niet goed wijs zijn gaa vangt zeyker ! - vastpakke : knuffelen ge moet ze moa es goe vastpakke - vaugel : vogel bééter ieene vaugel in dhant dan tien in de loecht - vaugeljeir : volière haa héé perisse in zaane vaugeljeir zitte - védieel : voordeel doa kinde védieel oat hoale - vééle : vale kleur menne vééle én men witpæn woare te loat - véére : varen hoe langk hérre moete véére? - véngkes : gezegde : noa de véngkes zaan = naar de vaantjes zijn, stuk zijn - veraavere : verouderen gaa zaa noch altaa ni veraavert - verauver : voorover haa és doa verauver afgevalle - verbaa : voorbij haa rey hie verbaa mey zen trinét - verbabbereyrt : verbouwereerd haa kwam verbabbereyrt noat bort - verbasterdeyrt : niet van zuiver ras ge zie da, die honne zæn verbasterdeyrt - verbiee : verbieden ik verbiee, gaa verbit, haa és verbauwe - verblaaf : verblijf haa héé e boaeteverblaaf oan de ziee - verboeft : te veel van eten ik kan maa doa verboeft in eyte - verbræzele : verbrijzelen die veyroat és hielemoal verbræzelt - verbroaek : verbruik dieen otau ze verbroaek ley lieech - verdéstere : verduisteren vey lichtbélde te bekaaike moete de klas verdéstere - verdieele : verdelen ik verdieel, gaa verdælt, wælle verdieele - verdistreweyre : verwoesten, vernielen diee zaan gaste kinnen iet verdistreweyre hé - verdoemme : korte vloek verdoemme, verdoemme toch - verdwaane : verdwijnen ik verdwaan, gaa verdwænt, haa és verdweyne - verfroemelt : verfrommeld goeit da verfroemelt papier moa in de voaelbak - vergæzele : - vergoeie : vergoeden diee gén ze doa moete vey vergoeie - verhansvolle : verhandelen - verhoart : geschaafde huid tés nie ærech, tés moa en békke verhoart - vérhoeeft : voorhooft en askréske oep aa vérhoeeft - verinneweyre : geruïneerd dey dieen brant és haa hielemoal verinneweyrt - verjostere : verroesten lét die aazere poat ni verjostere - verkliee : omkleden in gén me noch rap verkliee - verkrokkelt : verkreukt mey te goemme was men tieekenblat verkrokkelt - verlæbbert : niet fris, niet vers diee saloat zieter moa verlæbbert oaet - verlappe : verkopen om er vanaf te zijn ik probeyr die aa vlaus noch te verlappe - verleye : verleden verleye wéék wast kaat zenne - verloeepech : voorlopig doa goa verloeepech niks verandere - vermaure : verkwisten tés nie oemda ger veyl hét da ge ze moa moet vermaure - verneypelt : verrimpeld diee ze gezicht és hæt verneypelt - vernieve : vernieuwen ze gén de keyke vernieve - verniet : gratis ik mag verniet mey de bis rein - veroaet : vooruit ge moet altaa veroaet paaze - veroep : voorop haa rey doa allank veroep - vérreme : vormen wannieer zærre gaa gevérremt - vérrenoen : voormiddag haa és gistere vérrenoen geweyst - vérreste : voorste zaa zit ni géére oep de vérreste raa - versæmmelt : niet vers, verrimpeld die apele zæn al versæmmelt - versasse : verkopen, verpatsen ik hém die kas noch rap kinne versasse - versjokke : niet correct volgen bij het kaartspel - verstékt : verstuikt khém maane pols verstékt - verténne : vertinnen, van een laagje tin voorzien potten én panne verténne - vervéé : angstig ooh die kat és vervéé zég - verviere : vervoeren hoe gorre die kas verviere - verwaate : verwijten haa kreyg doa verwaate noa zenne kop - verwaaft : man met vrouwelijke trekken, homo haa zieter zoeewa verwaaft oaet - verzochte : verzachten doa moet noch verzochter baa de was - vés : kikker de hieere eyte véssebillekes - vésschoeet : voorschoot het maase van de pastoeer haa altaa ne zwætte vésschoeet oan - vésseklibber : kikkerdril doa léé veyl vésseklibber oep de klaane vaaver - vést : 1) gracht rond huis de vést és toegevrauze 2) nok van het dak zen doaeve zitte wey oep de vést 3) vorst de vést zit noch in de gront 4) vuist aa kaase moete meyte ront aa vést - vét : 1) vet 2) voort lépt es e békke vét - vétte : vetmesten da zæn e koppel méttekes vey te vétte gezegde : das gieene vétte = dat is niet veel soeps - véts : voorts ik moet naa goan véts doen - vey : voor naa hémmek iet vey se - veyle : veulen die mérre héé e schoee veyle - veypléts : voorste kamer, tevens de beste kamer, waar men ook belangrijke mensen in ontving als de pastoor, de dokter, de schoolmeester, enz - veypoaete : 1) voorpoten 2) de eerste tekenen van iets de veypoaete van zaanen baa zén der al - veysteyke : voorbijrijden kzal die bis es rap veysteyke - veyl : veel kzén noch veyl waure vergeyte - vitrin : uitstalraam van een winkel die bloes léé in de vitrin - vichte : vechten vrieger és er veyl gevoechte oept schaul - vie : vuur doet vie moa in brant - vieemol : veenmol in diee zantgront hérre nochal es last van vieemolle - viege : goed gedragen ge goat aa viege baa den doktaur hé - vieklaaves : hals over kop haa liep vieklaaves noarhoaes - ville : vullen ik moet maan vilpæn noch ville - vinne : vinden haa goa da noeet ni vinne - viswoater : plaatsnaam in Schriek achter het meisjesschool, vis betekent hier vies, vuil - vjeis : vaars en vjeis és en joenge koei, e vjæske és noch ne métte - vjotien : veertien - vlagge : gezegde : haa hééget vlagge = haa héé get zitte = hij heeft prijs (negatief) - vlakaf : ronduit ik hém hem da vlakaf gezéé - vlamme = vlasse : hard op doel schieten haa vlamde em derin van kétbaa - vlau : fiets ge kint gieene vlau misse - vliees : vlees e goe stik vliees kan ni slæcht zaan - vliegoat : vlieger haa goa zenne vliegoat oeploate - vlim : scherp mes sommeste méssevichters haan a vlim baa - vloach : vlaag en vloach das en kétte baas - vloee : vlo gezegde : tzén zen aaiche vloee die baate = dat is zijn eigen schuld - vlok : te groot (kleding) volleges maa és die broek e békke te vlok - Vloms : Vlaams in de Vléndere spreyke ze Vloms - voa : va, vader onze voa én zaa voader woare briers - voaeloat : vuilaard da zirre dat hie ne voaeloat wént - voael : 1) vuil gaa zaa voael ség 2) nageboorte tvoael ésser gistre afgekaume - voaelkaar : vuilniswagen sméndoas komt de voaelkaar - voare : raar aankomen da ze wéch és, da goa voare se - voak : slaap krijgen van diee zenne preyk zorre voak kraaige - voas : vaas lét die voas ni valle hé - voat : 1) vaart doa zit voat achter 2) kanaal haa goa noa de voat visse - vodde : 1) vodden, prullen tzæn vodde 2) maandstonden ze zit mey de vodde - voddevænt : prulleman da was nen æchte voddevænt - voee : moer, vrouwtjes konijn haa haa draa voees én ne reir - voeel : doorzichtige sluier vrieger haan veyl hoete e voeel - voees : sponsachtig, uitgedroogde vrucht die appele zén voees - voeiere : voederen ik gén de bjéste noch voeiere - voeiering : voering de voeiering van aave rok és los - voeier : voer kmoet noch voeier doen vey de bjéste - voerreman : hij die met het paard rijdt tliecht oan de voerreman dat de vaure ni ræcht zæn - vol : 1) vol 2) drachtig kpaas nie dat die koei vol és - vraa : 1) vrouw, echtgenote maan vraa was doa oeek baa 2) vrij zérre gaa mérrege noch vraa - vraalie : jonge vrouwen, meisjes woa zén ons joenge vraalie hénne - vraames : vrouw (iets negatief) as ge mey da vraames moet wærreke, amaai men oeere - vraavenbont : vrouwenbeweging als K.A.V. és die van ælle oeek in de vraavenbont - vrémt : vreemd gaa zaa hie vrémt zeyker - vriee : 1) geweldige gaa hét ne vriee otau 2) wrede vriee joeng kraaige niks - vriemes : vroegmis de vriemes begost oem zeyven iere - vriech : vroeg kzal wey vriech moeten oepstoan - vroem : terug komde gaa noch vroem? - vroengk : vroeger was de breiwol verpakt per kluw vaaf vroenge soae - vwajoe : schurk (heel negatief) - vwatuur : (kinder)wagen tés e schoeen vwatuur vey heyre klaane
-W-
- wa = watte (als ge het woord alleen gebruikt) : 1) wat wa wét diee doa van 2) een beetje ik zén wa te klaan - waa : 1) wij waa zæn noa Pit 2) weide de koei stén in de waa 3) willen haa waa da ni - waaneg : weinig khém noch moa waaneg réakses gekreyge - waavetoenge : sanseveria (plant) ne pot waavetoenge of vraavetoenge - waawoater : wijwater in Schriek hémme ze den taure geblist mey waawoater - waaze : wijzen ge meygt ni waaze, zaa ons moe altaa - waaf : vrouw khém ni te kloage auver me waaf - waaigoat : druiven vey aa oeek en troske waaigoat - waaik : 1) wijk haa wént in de waaik 2) week (van weken) ik zét die pisvodde jost wa te waaik - waan : wijn gaa drinkt géére waan hé - waanbeyze : druiven hie zitteroeek al mey waanbeyze in héllen hof - waar : verward kzén hieelemoal in de waar - waas : wijs, voor kinderen betekent dit braaf gaa zaa waas se - waat : ver és da waat van hie? - wæder : verder wént diee noch wæder as gaa? - wæremerék : vers gemaakte snoepstukjes op kermissen - wærem : warm da bier és veyl te wærem - wælle : wij wælle kaume - wænger : woerd, mannetjes eend de wængers zæn schoeen van kleyr - wæt : wrat haa héé en wæt vant zwémme - waffer : welk(e) waffer pakte gaa? - wak : zwak het aas hot noch nie, tés noch veyl te wak - wakkere : vlug, vinnig ventje ge ziet da, dat da ne wakkere és - wallebakke : op zwier gaan aa zaune hémme wey ont wallebakke geweyst - wante : 1) handschoenen zie da ge oe wante ni vergét 2) van wante weyte = meer weten - wapper : zeer grote man da was ne lange wapper, én das gieen brig! - wasspeyter : wasspeld, wasknijper da zén noch au haute wasspeyters - waure : woorden haa grokt oaet zen waure ni - waut : woord tés maa waut teyge zaa waut - wéchgeflotst : weggespoeld door de regen doa és veyl jeir wéchgeflotst mey de régen - wéchmoefele : heimelijk wegstoppen khém maan sigerétte dikkes moete wéchmoefele - wechsmaate : weggooien das sérrewaurech allemoal vey wechtesmaate - wééserkante : weerskanten last wééserkante héé ten al en bits - wéénoeech : oogontsteking ge kræcht en wéénoeech van in de kaarliees te pisse - wein : 1) grazen hie stoa schoee gæs, doa gén de koei goe kinne wein 2) wijden ze moete da woater noch wein - weirde : waarde dat héé gieen weirde - weit : waard das niks weit - wél : akkerrol vrieger dikkes de wél moete trékke, én moa wélle - wénksbraa : wenkbrauw en snor és en gezakte wénksbraa - wérre : worden ik wér - gaa wét ni géére gestoeert - wérrem : worm haa zit mey wérreme - wéste : worsten roee koeele mey wéste - wéstele : worstelen wéstele mey aa brier, da liep sewaale oaet de hant - wéttel : wortel dieen boeem héé dikke wéttele - wey : weer, opnieuw haa doeget wey se - weyal : alweer moete weyal noa de vergoadering - weyte : weten ik weyt, gaa wét - kmoet er ni van weyte - weyvenéér : weduwnaar dieen és oeek al e joar of twiee weyvenéér - weyf : weduwe haa és mey die weyf getraat - weyr : weder, luchtgesteldheid tés giee weyr vey nen hont dey te joage - weyrhoak : weerhaak visse zonder weyrhoak goa ni pakke - wiee : wieden, onkruid verwijderen peykes wiee, das vey zot te wérre - wieek = week, gevoelig ooh, moa die van ælle és en wieeke - wieer : aanzet van een tak in de stam doa zitte veyl wieere in die plank - wiees : wees en wiees héé gieen aavers nemiee - wieze : bepaald kaartspel baa ons wét veyl gewiest - wildenboef : onvoorzien oep de wildenboef ievers hénne rein - wipschiete : volkssport (boogschieten) ge kint wipschiete oep ne sténde of ne liggende wip - wis : wilg wisse blokke és wærm in de winter - wiske : de twee in het kaartspel kloavere wies, moa twiee wiskes én en vaaf - wissele : melktanden die worden vervangen onze klaane és ambetant, haa és ont wissele - witteke : jenevertje baa de fakteyr kon der altaa e witteke in - wittekes : bleekjes haa zieter moa wittekes oaet - wizzewés : zenuwachtig, drukdoend kind hét zoeene wizzewés in hoaes - woa : waar woa wént hem? - woae : waaien as ge dey de wint lépt zirre der verwoaet oaet - woaete : wilde man past oep vey diee woaete - woaeve : wuiven noch es woaeve in de bis hé - woagewaat : wagenwijd die dey ston woagewaat aupe - woake : waken ik woak, gaa wokt, schéépers zæn goei woakhonne - Woale : Wallonië vrieger wærkte der veyl in de Woale in de fos - woaterkanske: kleine kans haa héé noch e woaterkanske dat hem het hélt - woaterkieke : 1) waterhoen doa zæn woaterkiekes mey e roeet én mey e wit tjuppeke 2) een kind dat graag door de plassen loopt - woaterkop : mensen met het syndroom van Down da kinneke és gebaure mey ne woaterkop - woar : waren, goederen zie da ge aa woar noch kwaat grokt - woeene : wonen ik woeen gaa wént - wétte gaa hém woeene? - wolfaazer : gezegde : pas oep vey de wolfaazers én de schietgewéére = pas op voor strikvragen
wordt vervolgd
20-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
- zaa : 1) zij 2) zei zaa zaa teyge maa dieje van Brissel és sjonder as gaa 3) zijde e zaa sjalleke 4) lende khém stéktes in maan zaa - zaapele : sijpelen da woater zaapelt dey de mier - zaawéts : zijwaarts ge moet zaawéts stoempe - zaaige : melk door een zeef met watte gieten om alle onreinheden eruit te zeven, zijgen - zaaik : aal, beer, drek, gier kmoet noch goan zaaik viere mey tzækvat - zaaiknat : drijfnat zaaiknat zénnek van de voetbal gekaume - zaal : zeil we trékke doa e zaal auver - zaan : zijn ik zén, ik zæn, gaa zæt, haa és, ik zén geweyst - zaas : zeis pitje de doeet mey zen zaas - zaat : zout moet er giee zaat zaan - zæbbere : miezeren, lichte regen tbegint wey te zæbbere - zækvat = beervat, gierton in de zaumer gebrékte zet zækvat vey zieepsop oan de boeene te giete - zærk : zerk vey Allerhaalege wérre de zærreke oepgekést - zærp : zuur die spaas és zærp - zak : zak gezegde : lét aa nie int zak zétte = laat je niet beetnemen - zakpaan : buik en darmkrampen bij paarden e pjeit mey zakpaan kinde oaetsleyre - zantjan : zandverkoper baa zantjan konde schoee wit zant koeepe - zantstoaever : soldaat van het voetvolk haa was baa de zantstoaevers - zatterik : dronkaard diee zenne peyre da was ne zatterik - zaul : zool haa lépt de zaule van onder zen schoene, moa haa kan ze toch ni kraaige - zaun : zoon haa héé draa zaune én en dochter - zérrege : zorgen dieen és oeek noch nie oaet de zérrege - zétgoet : zaaigoed kpaas da deys zétgoet e békke taat és - zeuj : het zuur as ek moet krim hange noa men eyte hémmek last van de zeuj - zeygel : zegel ne post zeygel és nen tæmper - zeyker : zeker zærre zeyker - zeymeléér : zenuwachtige persoon ællen aatste és ne zeymeléér - zeytel : zetel haa zat doeet in zaane zeytel - zeyve : zeven draa én vier és zeyve - zichtkoat : prentkaart veyl mænse verzoamele aa zichtkoate - ziee : zee die zén oep konzjey noa de ziee - zieepjække : zeepaardje zieepjækkes zén kodege bjéstjes - zieeveréér : zeveraar ne zieeveréér of ne zoagevænt - zieever : 1) speeksel het zieever lépt oaet ze bakkes 2) niet waar das dikke zieever - zieezeke : bedeesd en braaf ventje e braaf stil manneke, zoee braa zieezeke - zieel : zeel hérre gaa oeek al oant klok zieel gehange - zieem : zoom de zieem van heyre rok was los - zieemvel : zeemlap kereyrs noaen e zieemvel in hélle broek - zieep : zeep schiere mey broaen zieep - zieer : zeer, pijn da kan zieer doen - zieke : zoeken ik ziek haa zikt gaa zoecht ik hém gezoecht - zietekesoan : stilletjes aan lét die kas moa zietekesoan kaume - zieteméllek : vers koemelk meychde gaa zieteméllek? - zier : zuur da méllek és zier - ziet : zoet die spaas és vél te ziet - zietzaat : bepaald snoepje met een zoetzure smaak - zift : zeef das ne zift vey de asse - zikkelezoat : als aprilgrapje goa es oem e pont zikkelezoat = dit bestaat niet - zikkel : sikkel mey en zikkel moete verzichteg zaan - zille : 1) fundamenten vrieger moeste ze de zille mey de hant oaetgroave 2) zullen zille wælle es wissele - zip : vest doe moa en zip oan tés kaat genoech - zister : zuster kzén ni mey aa zister getraat - zjanét : homo, verwijfde das en sjakos vey en zjanét - zjak : zweep me gén der de zjak es oeplégge - zjandærm : gendarme, rijkswachter dieen héé e waaf lak ne zjandærm - zjant : velg haa héé alleminium zjante gestauke - zjappekes : bepaalde malse snoepjes e zakske zjappekes - zjas : kermisorkestje mey de kérremes zat er in alle stameneys ne zjas - zjat : tas vey heyr en zjat soep - zjau : 1) lompe vrouw zaa naa mey zoeen zjau getraat - zjausetaat : fanfare de zjausetaat trékt oaet mey de kérremes - zjelaa : gelei spaas deyn ze oep de vloae én zjelaa oep den bauterham - zjelap : lekgelei appel en péére gelap - zjeneyre : gestoord voelen ge moet aa vey maa nie zjeneyre - zjeneyver : jenever ne goeien aaven Hasseltse zjeneyver - zjenoffel : 1) anjer stékt die zjenoffel moa in aa knopsgat 2) vagina - zjerarioem : gerarium in Oeestenraaik hange der veyl zjerarioems oan dhoaeze - zjetonneke : ritpenningen haa héé noch draa zjetonnekes vey de botsottaukes - zjefzoag : steekzaag ræcht zoage mey en zjefzoag és ni simpel - zjeirkloeet : hoovaardig iemand wa paast diee zjeirkloeet van zen aaige - zjést : gebaar ik vin dat hem en schoeen zjést gedoan héé - zjiley : ondervest trékt ze noch moares teygen aa zjiley - zjimmenas : gymnastiek die lés zjimmenas ésser teveyl oan - zjoae : juichen haa rey tisse de zjoaende seporters auver de meyt - zjoak zaan : 1) dood zijn 2) kapot zijn in het spel - zjoar : genre, soort diee meziek , das maane zjoar ni - zjollezie : dierentuin ons moe és mey de klaan manne noa de zjollezie - zjubeley : jubilee tenéste joar hémme ne zjubeley in de famille - zjudasse : treiteren ge moet oephaave mey diee te zjudasse - zjust : juist zjust és zjust zaa onzevoa altaa - zjuu : vleesnat de zjuu lépt oaet maanen boefsteyk - zoae : zaaien vey peykes te zoae moet het stil zaan - zoaede : zuiden de wint komt oaet zoaede - zoaege : zuigen oan da rietje moete zoaege, ni bloaze - zoaele : toestand tussen wakker en slapen ik hém doa wa zitte zoaele - zoaepe : zuipen dieen héé baa den troep lieere zoaepe - zoaever : zuiver volleges maa és diee ni zoaever oep de groat - zoagevænt : zeveraar oept loat oan den toeeg stén der noch alieen zoagevænte - zoavel : zavel veyl gespélt oep ne zoavelhoeep - zoach : 1) zaag 2) vrouw die veel zanikt dieen héé en zoach van e waaf - zoal : 1) zaal tés in de prochezoal te doen 2) zadel hérre naa gezien hoe dat diee oep zaane zoal zit - zoan : zaan, pel op de gekookte melk doa léé nen dikke zoan oept mélk - zoat : zaad diee blæft vey zoat stoan = hij geraakt niet getrouwd - zocht : zacht das e zocht kisse - zoee : zo ge moet da zoee doen én ni annes - zoech : zeug en zoech mey kirres - zoecht : zocht, van zoeken haa héé ni hæt gezoecht - zoeie : koken wét te zégge as de petaate zoeie - zoempeg : drassig die plæk léé ter zoempeg baa - zoenk : een laagte in het terrein doa léé ne zoenk in da plaan - zoet : roet tzoet hing tot oep maan hém - zolder : zolder gezegde : doa hangt aave zolder te lieech vey = daar ben jij te min voor - zwaamele : zwijmelen diee zatte zwaamelde auver de stieewæch - zwaaige : zwijgen ik zwaaich, gaa zwæcht, haa héé gezweyge - zwaddere : schudden nie te hæt zwaddere mey die flæskes bier - zwæt : zwart tés zwæt mey se brier = hij komt niet meer overeen met zijn broer - zwakke : een lenige vey da te kinne moete ne zwakke zaan - zwérezze : zweer dieen haa doa en zwérezze in zaane næk - zwédder : zwaarder diee weycht zwédder asze gaa - zwéllem : zwaluw zwélleme zirre ne miee zoeeveyl de lésten taat - zwéngkes : de zwaantjes = bereden politie de zwéngkes hémme ten teyge geheyve - zwés : zwoerd van het spek de zwés és vey de kat - zweyve : zweven ni beginne zweyve - zwieete : zweten héé tem zwieet voete - zwieep : zweep doa zén der die vrieger van de zwieep kreyge - zwier : schommel zærre gaa oeek al oaet de zwier gevalle - zwik : zeer grote vrouw van gestalte wa vey en lange zwik was da - zwille : zwellen hot dat indoeech want da goa zwille - zwing : vleugel dieen oael haa zen zwing gebrauke - zwoae : zwaaien baa den troep zwoae ze af - zwoan : zwaan en zwoan és en koae bjést as ze brit - zwoar : zwaar da goa zwoar teyge valle
wordt vervolgd
19-09-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
* Snekelen is het Schriekse dialect voor sneukelen wat zoveel betekent als opspeuren, opzoeken, snuffelen tussen. Maar ook de betekenis van snoepen is ons bekend. Laten wij dus hopen dat u kan snoepen van al datgene wat ik tot op heden heb opgezocht.
Wanneer werd er voor het eerst gesproken over Schriek ? Tot op de dag van vandaag is het oudst gekende document met de naam Schriek een schenkingsakte van de graaf van Aarschot aan de abdij van Affligem bij de intrede aldaar van zijn zoon Jan. Het was Edgar De Marneffe die dit document voor het eerst beschreef in 1894, in zijn boek : Cartulaire de labbaye dAfflighem et des monastères qui en dépendaient blz 68-69.
XXXIX.
Godefroid, duc et marquis de Lotharingie, fait savoir qu'Arnoil, comte d'Aerschot, a fait don à l'abbaye d'Afflighem de divers biens situés à Buggenhout, à Malderen, à Steenhuffel, à Tremeloo et à Schrieck, et ratifie cette libéralité.
1125
In nomine Sancte et Indiuidue trinitatis Ego godefridus dei gratia dux et marchio lotharingie omnibus christi fidelibus in perpetuum. Quoniam auctore deo haffligemensem ecclesiam tam a me quam a fratre meo comite henrico fundatam scio, paci et quieti in ipsa ecclesia deo famulancium modis omnibus prouidere debeo. Unde notum esse volo tam futuris quam presentibus qualiter Arnulphus comes de Aderscoth cumduobus filijs suis Godefrido et Arnulpho in curia mea louanie venit, et ad id quod acturus erat magnam hominum meorum multitudinem liberorum et seruorum conuocauit. Prefatus igitur comes Arnulfus quicquid apud. buckenholt habebat in terris siluis aquis et pascuis cum omni decima et vtilitate qua ipse tenuerat ad opus haffligemensis ecclesie in qua Johannem filium suum jam monachum fecerat assencientibus et simul dantibus filijs michi liberaliter in manu dedit coram hominibus et baronibus meis quj presentes erant worpiuit proprio et tocius curie mee judicio nichil sibi juris in hiis que donauerat reliquit. Insuper quod apud malren et stenofle ecclesia possidet addidit. Summa autem omnium que dedit hec est . Medietas silue que buckenhot (sic) vocatur. Quicquid terra culte et inculte in ipsa villa buckenholt habuit liberaliter dedit. Medietas silue que emelo dicitur et mansum (sic) terre quj silue adiacet. Siluam que scriech appellatur ex integro dedit, quia liberum allodium suum esse cognouit. Rusticis et colonis ecclesie siue pauperes essent siue diuites jus illud quod sach appellatur in silua de buckenholt concessit Vehtinam autem de porcis hominum suorum ecclesia habebit . Hec omnia Comes Arnulphus cum legitime fecisset per me patrie Dominum et ecclesie Aduocatum confirmari postulauit Igitur ut ammonitus fueram legittimam donacionem prefate ecclesie legitime et liberaliter contuli posteris meis tam in hijs quam in omnibus tuendam ecclesiam reliquj Contra ecclesiam quicquam fieri sub districta gladij animaduersione prohibuj. Que ut rata et inconuulsa permaneant scripto mandari Sigilli mei impressione et testium astipulacione placuit roborari. Testes Arnulphus, Arnulfus de Grembergis, gerardus fratrer eius, filij Comitis Arnulfi, godefridus et Arnulfus gozwinus de heuerle et Reynerus filius ejus Sygerus de wauera Henriciis de birbays Henricus de loppoun Henricus de Asca Eustacius de tielht Arnulfus dapifer, Arnulfus de fiforh, franco Castellanus Franco de slusa, Alardus de baltersem Acta sunt hec Anno dominice jncarnationis M C XXV jndictione iij epacta xiiij, Regnante lothario Romanorum imperatore.
Cartulaire C, fol. 143. Publié dans MIRÆUS et FOPPENS, Opera diplomatica, II p. 817, et silleurs; voyez WAUTERS, Table chronologique des diplomes imprimés, II, p, 131. Volgens De Marneffe is er in deze akte sprake van : de helft van het bos Buckenholt, de helft van het bos Emelo met een akker daarbij, en het ganse bos Schriech. De interpretaties van deze 3 oude toponiemen kan beginnen. Waar liggen ze nu ? Is dat bos in de huidige gemeente Schriek gelegen, of ligt het misschien kilometers hier vandaan ? We mogen niet vergeten dat de naam Schriek veel meer voorkomt dan wij vermoeden, zoals te Ekeren, te Essen-Kalmthout, te Poppel, te Weelde, te Meerhout, te Buggenhout, te St.-Antonius Brecht, te Wiekevorst, te Heb je het al gezien, of moet ik even helpen ? Ligt er ook een Schriek te Buggenhout, en is Buckenholt niet de oude naam van deze gemeente ? Als we de heemkundigen van Buggenhout mogen geloven, liggen deze plaatsen in hun gemeente, want zij schrijven het volgende :
Vermoedelijk gebeurden in de eerste helft van de 11e eeuw de eerste ontginningen om plaats te maken voor bewoning. De oudste geschiedkundige vermelding van het bos en van de naam "Buckenholt" dateert echter pas van 1125. Deze datum werd teruggevonden in een schenkingsakte van de Graven van Aarschot ten voordele van de abdij van Affligem. Hierin wordt bevestigd dat de helft van "Buckenholt"bos, de helft van "Emelo"bos, heel het Schrieckbos en alle land, water en weiden die in het bezit waren van de Graven aan de abdij gegeven werden. De andere helft van Buggenhoutbos bleef in het bezit van de Heren van Grimbergen, de Berthouts. De Schriekstraat begrensde aanvankelijk de Schriekbossen. Dat toponiem komt al voor in een oorkonde uit 1125, waarin de Graaf van Aarschot zijn bezittingen te Buggenhout aan de abdij van Affligem schonk. Een dergelijke vermelding wijst alleszins op het belang dat destijds aan die zone werd gehecht. In 1690 was dat bosgebied ten zuiden van de Schriekstraat reeds grotendeels ontgonnen en verkaveld in percelen die met namen als Schriek, Schriekweg, Hoogen Schriek, Schriekbosch en Donckere Schriek van elkaar werden onderscheiden.
De vraag die wij ons nu stellen is : Klopt dat, of klopt het als het hart van een dooie mus ?
Zo kan onze zoektocht beginnen naar de drie toponiemen hier bij ons. Ook wij beschikken over doorslaggevende elementen die aantonen dat we ze hier en niet te Buggenhout moeten zoeken, wat ze ook mogen beweren.
a) Buckenholt : dit bos zou zich evenzeer kunnen situeren op het grondgebied van de gemeente Buken, deelgemeente van Kampenhout. Qua naam lijkt mij deze vergelijking zeker kunnen en het ligt niet zover buiten de grenzen van het Graafschap Aarschot. Ook de bevestiging in latere documenten, laat niet op zich wachten. Zo zijn er documenten uit 1202 met te naam Bueckenholt en in 1340 met als toponiem Buecken. Een kapel Ter Buecken dateert van voor 1425. Bewijzen te over dat deze oude toponiem daar in de omgeving in gebruik was. Wat hier wel ontbreekt is de link met de abdij van Affligem. Buken vinden we terug onder de bezittingen van de abdij van Corbie, terwijl het centrum van Buggenhout is opgenomen in het patrimonium van de abdij van Affligem, gelegen op enkele kilometer van deze plaats.
b) Emelo : gekend als gehucht van het oude Werchter, dat een van de dorpen was binnen het Graafschap Aarschot. Professor Carnoy spreekt van 'TER EMELO'. Deze naam is volgens hem afkomstig van LOO dat bos betekent. TER EME zou aan de weide betekenen. Zelf opteer ik liever voor buitendijks water als men het heeft over de betekenis van loo. Emelo of later Tremelo was een onbelangrijk gehucht van Werchter. Veldonck, Kruis en Ninde waren historisch gezien belangrijkere delen welke we nog regelmatig bij onze geschiedenis zullen tegenkomen. Emelo situeerde zich waarschijnlijk in het lage gebied tussen Ninde en Veldonck en ten zuiden van Kruis. De vele waterpartijen in dit gebied passen in de context van toponiemen op -loo als Bolloo en Grootloo. Ook hier is van de link met Affligem geen spoor. Zij die beweren als zou Emelo-bos een deel van Buggenhout zijn hebben weinig of geen bewijzen in handen. Het toponiem komt in Buggenhout niet meer voor, waardoor sommigen de naam Dumeloy gaan zien als de verbasterde vorm van emelo.
c) Schriech : naam van ons dorp sinds de 13e eeuw. Oude toponiemen binnen onze gemeente als : Klein Schriek, Oude Schrieken en Schriekstraat gaan ver terug in de tijd. De meeste professoren zoals De Vries vertalen schriek als : waarschijnlijk bocht, hoek, haak, ook wel kromming of uitsprong, driehoekig stuk. Wat direct opvalt is het woord waarschijnlijk, dus een naam met een onduidelijke betekenis ! Sommigen denken aan een oneffen terrein dat moeilijk betreedbaar is. Wanneer we de plaatselijke geschiedschrijvers mogen geloven, komt het van schrieken, wat we nu schrijden noemen, : dus met een grote schrede over een greppel heen springen. Anderen maken een zinspeling op het woord schrik = angst, welke zij situeren rond het rovershol van Uylenborg.
Misschien is het gewoonweg de naam van de spriet, de kwartelkoning, welke men vroeger schriek noemde. Het gezegde In mei legt elke vogel zijn ei, behalve de koekoek en de spriet, leggen in de meimaand niet is ons zeker nog bekend. Dit betekent dat deze vogel in onze streken geen onbekende was, maar nu bijna volledig is verdwenen omdat zijn leefomgeving en broedgebied bijna niet meer voorkomen. Zij verkozen immers een verblijf op de drogere plekken in de omgeving van veengebieden, moerassen en poelen. Hij was niet voor niets verwant met het waterhoentje en de meerkoet, en zoals de meeste ral-achtigen hoort men hem meer dan dat men hem ziet. Zijn eigenaardige Latijnse naam heeft hij te danken aan zijn doordringende roep, die diende om zijn territorium af te bakenen, nl Crex-crex. Wanneer je nu een s klank voor dit Latijns woord plaatst heb je screx, erg lijkend op schrieks !
Mijns inziens heeft deze naam Noorse wortels en zouden de Noormannen dit toponiem op meerdere plaatsen hebben nagelaten. Skrikja betekent vandaag in het Noors nog Vlaamse gaai, een vogel die omwille van zijn schreeuwende geluid ons goed is bekend. In het Oudnoors was het de omschrijving van het schreeuwen van de demonen, de trollen, die huisden in de moerassen. Wat valt nu op : het toponiem komt steeds voor in de omgeving van laaggelegen, deels onder water staande partijen, of als naam van een waterloop, de geliefde verblijfplaatsen van onze Vikingen en onze crex-crex. Ook de vorige omschrijvingen sluiten zo aan bij deze verlaten en gevaarlijke oorden, zodat we zouden kunnen stellen dat zij van dit oude stamwoord zijn afgeleid.
Laten we nu even terugkeren naar de oorkonde en zien wat ze ons kan vertellen. In bijlage 1 vind je wat ik hierover vond in het tijdschrift Ter Palen 10 jaargang nr.1 november 1985
Bij het lezen van deze teksten vielen mij al snel enkele zaken op, welke voor mij het sein waren om dieper te gaan graven en op zoek te gaan naar mogelijke verbanden en relaties welke de beweringen van de Marneffe konden steunen en de beweringen van Wauters en Verbesselt konden ontkrachten. Laten we beginnen met de hoofdrolspelers in deze akte.
Wie was Arnold I van Aarschot ?
Volgens de Herckenrode is hij de zoon van Arnold, graaf van Aarschot in het jaar 1060, en dat was de zoon van Arnold, markgraaf van Antwerpen, zoon van Ansgisus en tevens de neef van Pepijn, koning van Frankrijk. Volgens sommigen zou hij ook in 1096 met Godfried van Bouillon op kruisvaart zijn getrokken. Maar zegt A. Van der Hasselt het was niet Arnold maar Hendrik die als moedige kruisvaarder naar het Heilig Land is getogen.
Godfried Croenen denkt dan weer in de richting van afstammelingen van de graven van Loon. En die zou het wel eens bij het rechte eind kunnen hebben. Gelet op de naam Arnulf of Arnold verwijst die zeker naar een naam die reeds jaren werd gebruikt bij de graven van Loon. Zo kennen we een Arnold I van Loon vermeldt als getuige in 1078 op een oorkonde van gravin Ermengardis samen met ene Godfried en ene Arnulf (waarschijnlijk de vader van Arnold van Aarschot) Gelet op hun bezittingen, en de eigendommen die we later in handen terugvinden van het huis van Grimbergen en zeker niet vergeten die van de Berthouten, lijkt het mij alsof de graven van Aarschot hun bezittingen hebben verkregen uit een verdeling binnen het oude graafschap van Loon. Zo zouden we kunnen stellen dat de graven van Loon de eerste heren waren die over onze gewesten als grote leenmannen fungeerden.
Het graafschap Loon is waarschijnlijk ontstaan omstreeks het midden van de 10e eeuw uit delen van de verbrokkelde Karolingische graafschappen Avernas en Hocht met delen van Taxandria en een stuk Maasland. Dit komt nu ongeveer overeen met de provincie Limburg en delen van Antwerpen en Vlaams Brabant. Voor onze streken traden ze niet zozeer op als eigenaars, eerder als heren met bepaalde voordelen. Binnen het graafschap Loon werden er aan de grenzen een reeks van motte-burchten opgericht om zich zo te beschermen tegen de Noormannen ? of de naburige graafschappen zoals Luik en Brabant.
ARNOLD I van AARSCHOT Vermeld tussen 1115 en 1135 Huwt met Oda (mogelijk de dochter van Hendrik III van Leuven) Kinderen : 1. Arnold II (1125-1155) 2. Godfried (1125-1152) hij kreeg voorsyne partage de heerlyke goederen tot Lyere zodat Bergmann hem ziet als de stamvader van het huis van Lier 3. Reinier (1126-1169) Kanunnik en Aartsdiaken van Luik 4. Jan (1125) Monnik te Affligem
Godfried Croenen ziet Adeloia en Oda als kinderen van Arnold I. Gelet op de bekende data van de volgende personen en de volgorde op dit document - de schoonzonen staan voor zijn zoon-opvolger - zouden ze eerder de zusters kunnen zijn van Arnold I. Feit is dat bepaalde eigendommen in het huis Grimbergen afkomstig zijn uit het huis Aarschot, hetzij door huwelijk of erfenis en zij daarom bij bepaalde transacties ook bepaalde rechten konden laten gelden. Blijkt ook dat er nog enige onverdeeldheid bestond tussen Grimbergen en Aarschot gelet op de vermelding vrede en rust in deze akte.
Adeloia van Aarschot (1125-1147) huwt met Arnold van Grimbergen (1106-1137) Oda van Aarschot (1125) huwt met Gerard I van Grimbergen (1106-1131)
GERARD I van GRIMBERGEN Vermeld vanaf 1106 en 1131 Gehuwd met Oda van Aarschot (1125), dochter van Arnold (I) van Aarschot en Oda ?? Kinderen : 1. Gerard II (1149-1188/89) 2. Arnold II (1138-1175/78) Kanunnik te Luik Proost van St.-Rombouts te Mechelen. 3. Margareta van Grimbergen
Is Schriek zonder Grootlo het erfdeel van Oda van Aarschot bij de inbreng van het patrimonium van de heren van Grimbergen, of komt het van haar zus Adeloia ? Of van beiden misschien ?
ARNOLD van GRIMBERGEN Vermeld vanaf 1106 en 1137 Gehuwd met Adeloia van Aarschot (1125-1147), dochter van Arnold (I) van Aarschot en Oda ?? Dit huwelijk blijft kinderloos.
Het huwelijk van de beide broers van Grimbergen met de beide zussen van Aarschot, heeft hoogstwaarschijnlijk de inbreng van delen uit het Aarschots of Loons patrimonium in de Grimbergse goederen tot gevolg gehad. Welke delen, in volle eigendom of in leen, is niet helemaal duidelijk, maar afgaande op wat we later ervaren, wordt Schriek (zonder Grootloo en Bolloo) en Keerbergen hun volle eigendom en Werchter niet. Het Waverwoud is vermoedelijk de inbreng van Guda van Loon, vrouw van Wouter II Berthout. Ik leid dit af uit het feit dat Schriek voor Putte in het patrimonium van de Berthouten is opgenomen. Dit valt af te leiden uit het feit dat die van Schriek hun vonnis haalden te Berlaar, de bakermat van het Berthoutimperium, en die van Putte en Grootlo te Befferen = Putte. Grootloo en Bolloo verschijnen dus ook later in het patrimonium van de Berthouten. Was dit wellicht de pasmunt voor de oplossing van de onverdeeldheid tussen Grimbergen en Aarschot ? Wat ook heel eigenaardig is, is het feit dat Schriek nergens deel uitmaakt van het graafschap Aarschot (op oude kaarten uit de XVIe eeuw). Dit sterkt het vermoeden dat beide zussen niet de dochters maar de zusters zijn van Arnold I en Schriek reeds was vererft voor het ontstaan van het Graafschap Aarschot, zoals we het kennen uit oude kaarten en documenten.
Adeloia overleeft haar man en schenkt de tienden van Keerbergen aan de abdij van Grimbergen, tienden die eerst tot Bornem en later tot Affligem behoorden.
Heel merkwaardig is het feit dat op een bepaald moment de altaria van Schriek, Keerbergen, Rijmenam en Schilde, als enige parochies uit de dekenij Antwerpen, behoorden tot het patrimonium van de grootste abdij van onze streken : Affligem. Zou onze godvruchtige Adeloia daar voor iets hebben tussen gezeten ? ( Zie Kerkelijk en Godsdienstig Brabant II blz.15 van Kanunnik Dr.J.Laenen ) Navraag bij de archivaris van de abdij liep uit op een teleurstelling. In de Beneficia collationis monasterii Affligemensis uit de 15e eeuw (dit is 200 jaar na de feiten) komt Schriek niet voor. Volgens deze bron hadden ze in de dekenij Antwerpen slechts vier beneficies, namelijk : Keerbergen, Rijmenam, Schilde en Meerbeek. Meerbeek is voor mij een verrassing, daar graaf Ansfried een deel van zijn goed, waaronder Meerbeek, schenkt aan het kapittel van de Domkerk van Utrecht. Maar ook buiten de akte van 1125 vindt men te Affligem geen vermelding meer over Schriek of Schriekbos, Emelo of Emelobos, zelfs geen spoor meer van Jan Van Aarschot. Alleen Buggenhout wordt nog vermeld met een opgerichte kapel door de Benedictijnermonniken.
Blijft nu de vraag: Waar heeft J.Laenen deze informatie gehaald? Steunde hij zijn beweringen op deze akte, of heeft hij ergens anders iets gevonden zoals in het archief van het bisdom Kamerijk? Op deze vraag moet ik het antwoord schuldig blijven.
ARNOLD II van AARSCHOT Vermeld tussen 1125 en 1155, zoon van Arnold I van Aarschot en Oda
Volgende akte maakt ons weerom iets wijzer in de situatie tussen Aarschot en Grimbergen. Onder het oude Werchter was gelegen de hoeve van Veldonk, die tussen 1137 en 1142 door Arnold II, graaf van Aarschot, samen met zijn broers Godfried en Reinier, aartsdiaken van Luik, voor hun part en deel, en Wouter van Grimbergen (= Wouter I Berthout) en zijn schoonbroers Gerard II van Grimbergen en Arnold II van Grimbergen, proost van het St.-Romboutskapittel van Mechelen, voor hun gedeelte, verkocht werd aan de O.L.Vrouwabdij van Middelburg op het eiland Walcheren.(Oud cartularium, Abdij Park, fol. 16 e.v.) Dit betekent dat de Berthouts, zij het gedeeltelijk, rechten konden doen gelden in een gehucht van Werchter, evenals in Haacht, Tremelo en Wakkerzeel, destijds delen van het oude Werchter, dat deel uitmaakte van het Graafschap Aarschot.
Wat zeker opvalt is het feit dat er niets wordt vermeld over Jan, monnik te Affligem. Hoogstwaarschijnlijk was hij reeds overleden. Een reden te meer om in dat verre Schriek en Emelo geen verdere initiatieven van ontginning en ontwikkeling meer te nemen. We zien hier ook de Berthouten voor het eerst optreden in onze gewesten. Heeft Wouter I Berthout, die geen vreemde was in Affligem, de eigendommen van Schriek en Emelo terug overgenomen van de abdij? Alles wijst in die richting omdat we in de akte van 1220 lezen dat de ridders van Pitsemburg het recht kregen tot het kappen van hout en het hoeden van varkens in het Waverwoud(het Schriekbos is daar een deel van en lag pal bij de gegeven harde grond), zoals het drie ridders toekomt. In de akte van 1309 bij de oprichting van de nieuwe parochie Schriek hoort er ook een deel buiten de walgracht en genoemd Berthoutmoer (= Bolloo een gehucht van Werchter tot tegen Emelo). Bolloo is waarschijnlijk een ruil voor Emeloo zodat het een aaneengesloten heerlijkheid werd, en Emeloo zo terug onder Werchter en het Graafschap Aarschot kwam.
Dat die van Grimbergen over Veldonck nog hun goedkeuring moesten geven bewijst nog maar eens de onverdeeldheid die er nog altijd was binnen het Graafschap Aarschot, iets wat we ook zien binnen het Huis van Grimbergen.
GODFRIED van AARSCHOT Vermeld tussen 1125 en 1152, zoon van Arnold I van Aarschot en Oda Gehuwd met gravin Emissa weduwe van Rogier de Wavrin et de Fastre de Fosseux volgens Lod. Liekens.
Aangezien Godfried de heerlijke stad Lier krijgt en wij later Berlaar, Schriek, Keerbergen, delen van het Waverwoud bij de Berthouten terugvinden kunnen we stellen dat onze gewesten deel hebben uitgemaakt van verdelingen en verervingen binnen het graafschap Loon en binnen het graafschap Aarschot dat ook uit Loon is afgesplitst.
Wat wordt er geschonken en waar ligt het : 1-Bewerkte en braakliggende gronden op het gehucht Buckenholt 2-de helft van het bos Buckenholt 3-de helft van het bos Emelo met hoeve en bijhorend land 4-het ganse bos Schrieck 5-de poelen en plassen en waterlopen binnen deze gebieden 6-en de daaraan verbonden tienden.
Voor de n° 1 en 2 is het duidelijk dat we te maken hebben met Buggenhout, op enkele km. van hun abdij, waar de paters van Affligem een altaria hebben opgericht en een gemeenschap hebben uitgebouwd op de verkregen gronden. De bewijzen daarvan zijn nog steeds terug te vinden in het archief van de abdij.
Voor n° 3 zitten we duidelijk in het vroegere Tremelo en n° 4 is ongetwijfeld Schriek en dit om volgende redenen :
1* De akte vermeldt duidelijk poelen of moeren en waterlopen. Voor Buggenhout wordt dat zoeken met een vergrootglas, maar voor Tremelo en Schriek kan je er niet naast kijken. Het Schriekbos wordt doorsneden met drie voorname beken : de Valkelaerbeek, de Munkbossenbeek en de Heistsebeek. Rond Emelo (het huidige Tremelo centrum) vindt men nu nog tal van vijvers en poelen.
2* De akte vermeldt ook tienden, wat betekent dat er reeds een parochie aanwezig was. Voor Buggenhout is hiervan tot op heden geen bewijs gevonden. J. Verbesselt vermoedt dat er reeds een kerk was welke was opgericht door de graven van Aarschot, geruime tijd voor de overdracht en die door de monniken van Affligem werd overgenomen. Ik denk dat de paters eerst en vooral werk hebben gemaakt van het ontginnen van de verkregen gronden. Dit lokt tal van mensen naar deze plaats, want dit betekende werkgelegenheid. Na een aangroei van enkele jaren besluiten onze monniken tot het oprichten van een nieuwe parochie met een nieuwe kerk of kapel binnen deze nederzetting. Hiervoor is de goedkeuring nodig van de bisschop van Kamerijk en dat was in de periode 1137-1167 Nikolaas I van Chièvres. Het zal dan ook deze bisschop zijn die de nieuwe parochie zal goedkeuren aangezien de patroonheilige van de parochie de H. Nikolaas is, iets wat zich in 1265 onder Nikolaas III van Fontaines (1249-1272) heeft herhaald voor de parochie Putte.
Van Schriek weten we dat het deel uitmaakte van de zeer oude parochie Beerzel, waaruit het in 1309 wordt afgesplitst. Emelo was een gehucht binnen de oude parochie Werchter dat gelet op hun patroonheilige St.-Jan Baptist het levenslicht heeft gezien tijdens de voorbereidingen van de eerste kruistocht (voor 1100).
3* Van Emelo en Schrieck zijn er geen sporen meer te vinden in het archief van de abdij en wat er ook opvalt is het feit dat deze plaatsen zich situeren buiten de eigendommen van de abdij te Buggenhout. Toch wel vreemd aangezien dat ze gelijktijdig zijn ontvangen en ze bijna grenzen aan die andere eigendommen.
4* Een vergelijking tussen de akte van 1125 en het landboek uit 1690 zonder verdere bewijzen tussen beide data is wel erg opportunistisch. Voor Schrieck stapelen de documenten zich in de loop der jaren op. Zie hiervoor naar de verdere geschiedenis van Schriek.
5* Ik ben er hoe langer hoe meer van overtuigd dat onze monnik Jan van Aarschot door zijn vroegtijdig verdwijnen de afgesproken plannen heeft doen wijzigen. Jan is zeker niet in het klooster gegaan om de rest van zijn dagen te slijten als eenvoudige monnik. Kinderen van edellieden verkregen meestal de belangrijkste plaatsen binnen de geestelijke gemeenschappen waartoe ze toetraden. Was het misschien de bedoeling om de hoeve te Emelo om te vormen tot een bijhuis van de abdij met Jan aan het hoofd? Alle elementen waren aanwezig of in de korte nabijheid. Een reeds bestaande hoeve met land, met waterpartijen en een bos, gelegen langs de oude heirbaan Mechelen-Aarschot en op korte afstand van een aanlegplaats op de Dijle, nl Ninde. Zeer vruchtbare alluviale gronden met op korte afstand nog tal van onontgonnen moerassen en heidegebieden. Het Schrieckbos op korte afstand voor voldoende timmer- en brandhout. De nodige bescherming van zowel de graven van Aarschot als die van Leuven. Op een boogscheut, de kapel van Schrieck en de kerk van Werchter. Inkomsten uit de reeds bestaande en later de nieuwe tienden. Kortom een toplocatie! Helaas is het nooit zover gekomen.
Wat is er dan gebeurd met die eigendommen?
Wat de abdij van Affligem met Emelo en Schrieck heeft gedaan is tot op de dag van vandaag nog een groot vraagteken. Naar alle waarschijnlijkheid hebben ze het te gelde gemaakt door verkoop, ruil of geschonken aan hun bisschop te Kamerijk, die de oude tienden van Schriek op zijn beurt doorgeeft aan de Berthouts in 1265. Hoe kwamen anders die oude tienden in handen van de bisschop van Kamerijk? Of heeft de onverdeeldheid tussen Aarschot en Grimbergen geleid tot een inbeslagname van de goederen, niet van de tienden? We mogen niet vergeten dat Wouter I Berthout in de kerkban werd geslagen als gevolg van een conflict met de St-Remigiusabdij van Reims over onrechtmatig verkregen bezittingen in het Waverwoud. Anderzijds waren de Berthouts, als vurige kruisvaarders, ook thuis in de abdij van Affligem, en zij waren meesters in het regelen van hun belangen. Feit is dat de Berthouten reeds in 1220 eigenaar waren van het Schrieckbos, ja zelfs van heel Schriek met Grootlo er toen reeds bij. Voor Emelo heb ik tot op heden nog geen echte aanwijzingen gevonden, tenzij we zouden aannemen dat de heren van Aarschot Emelo hebben terug gekregen of de Berthouten het hebben geruild voor de Bolloo.
Waar lag dit bos, Scriech geheten ?
Karel Lemmens vermoedt ergens in de Bolloo. Aangezien we hier te maken hebben met een oud toponiem heb ik grote twijfels, want dan had dit bos als Bolloobos genoteerd geweest.
We vinden een Dirk Van Bolloo viermaal vermeld tussen 1304 en 1328 als leenman van de Berthouten. Dit wijst erop dat de Bolloo als naam voor een bepaald gebied ongeveer zo oud is als de naam Schriek, waardoor we kunnen besluiten dat het bos Schriech zich niet in de Bolloo bevond. Ook qua betekenis wordt het moeilijk, daar bol staat voor rond en loo voor buitendijks water, zoals in het woord Grootloo.
Ook de bossen die de rand vormden van het grote Waverwoud tegen Grasheide, gekend als het Venneschot, komen niet in aanmerking daar er geen enkele aanwijzing in die richting bestaat. Het Eekhovenbos, centraal gelegen in Grootlo, is meer dan waarschijnlijk pas aangelegd na de ontginningen van het gebied in de 14e eeuw en in omvang ook veel te klein.
De Kerkebossen, destijds gelegen van de Kwade Heide tot de grens met Putte, ten noorden de huidige Hollandstraat en ten zuiden de huidige Schriekstraat als mogelijke grenzen, komen hiervoor perfect in aanmerking. Volgende argumenten staven deze stelling:
1° De naam KERKEBOSSCHEN, waarschijnlijk wijzend op de eerste eigenaars, zijnde de kerk of abdij. (Jan Keghel hout te leene XVIII ½ buender onder bosch heye ende lant, die goeden vander AA ghelegen ter eender zyden, der kerckenbosch van Sint Jans inden Scriecke ter anderen zyden. Jaerlycs weert ..RAB RK nr 1152 anno 1473)(Item onfangen van Lambrecht vanden perre op reeckeninge vande kercken bosch lx gulden a° 1564 KAS 87b)
2° De oude toponiemen (delen van dit bos) nl; DRAYBOOMBOSSCHEN (1) (Drayboombosschen : gelegen rechts van de huidige Bredestraat die samen met de Leo Kempenaersstraat vroeger Drayeboomstraete noemde. Deze naam wijst erop dat de weg door het bos was afgesloten door een draaiboom, en dus niet vrij toeganklijk.) OUDE SCHRIEKEN (3) (Oude Schrieken is nu nog de naam van een verbindingsweg tussen de Schriekstraat en de oude Boischotse baene, nu Hollandstraat, lopend langs of door de voormelde Schriech-bosschen van weleer.) , KLEIN SCHRIEKEN (5) (Klein-Schrieken : gelegen tussen de huidige Van der Borchtstraat en de vroegere steenbakkerij, ons nu beter bekent als t Barreeeltje.) , de SCHRIEKSCHE BOSSCHEN (2) (Schrieksche bosschen : gelegen in den hoek achter het Sint-Bernardus kapelletje.) en de SINT-JANSBOSSCHEN (4) (Sint-Jans bosschen : waar men heden ten dage de kerkestee met haar landerijen aantreft. Galgestraat-Schriekstraat en de oude Boischotse baene).
3° Deze bossen kregen ook bosvaders toegewezen, wij zouden dat nu boswachters noemen, om ze te beschermen tegen eventuele diefstallen van hout. Zelfs het sprokkelhout en de torf waren destijds waardevolle goederen die verkocht werden.
4° de naam van de straat leidend naar of beter nog langs dit bos : SCHRIEKSTRAAT Deze oude toponiem : Schrieckstraete gelegen in de heerlijkheid Schriek, is totaal onlogisch, indien we het oude Schrieck ergens anders zouden situeren. Zulke namen betekenden immers : straat, baan, weg, leidende naar met andere woorden : de naam Schrieckstraete was reeds in gebruik voor er sprake was van een heerlijkheid met die naam Schriek. Zo komt het dat de naam Schriekstraat ook in de grotere heerlijkheid, die later is gegroeid, is blijven bestaan.
5° de latere eigenaars van sommige delen waren meestal heer of vooraanstaand persoon binnen de heerlijkheid Schriek, zoals de heren Van der Laen, Roussel, mevrouw Zety en later de heren VanderStegen.
6° Van waar komt de naam van die oude kapel van Sint-Bernardus, op zijn Schrieks : Bernaar aan de rand van dit bos gelegen ? In Schriek noemt men deze kapel echter : de kapel van Sinte Benoat. Benoat is het Schrieks voor Benoit = Benedictus en niet Bernardus. Zijn de paters van Affligem toch wel Benedictijnen, niet. Is die naam van de paters van Affligem blijven bestaan in de naam van deze kapel, waarvan we weten dat ze er reeds stond in 1562. Toponiemen en andere benamingen overleven heel dikwijls de wijzigingen welke door de eeuwen heen zijn gebeurd. De geschiedenis van onze gewesten werd vroeger niet neergeschreven maar voort verteld van generatie op generatie, met de nodige overdrijvingen er natuurlijk bij, maar de namen en gewoonten bleven meestal onaangeroerd.
Kunnen we nog verder dan 1125 in de geschiedenis doordringen ?
Wanneer we niet meer kunnen steunen op geschreven akten wordt het natuurlijk veel moeilijker om nog met juiste conclusies naar buiten te komen. Gelukkig kunnen we nog wel beschikken over gegevens, ook al handelen ze niet expliciet over Schriek of Grootlo zelf, die ons een beeld kunnen geven van de mogelijke samenleving van weleer.
Zo ben ik in mijn zoektocht naar de oorsprong van de Uylehoef eigenlijk tot deze best mogelijke vaststelling gekomen.
In het vorige hoofdstuk lezen we dat binnen het graafschap Loon er aan de grenzen een reeks van motte-burchten werden opgericht om zich zo te beschermen.
Wat is een motte ?Eerst graaft men een ronde tot ovale vestinggracht uit met een diameter tot wel 100 meter, maar meestal ongeveer 40 meter. Met de vergaarde aarde legt men een kunstmatige heuvel aan van 3 tot wel 20 meter hoog, met daar bovenop meestal een ronde versterkte toren, de eersten in hout, later uit noodzaak in steen. Hoe hoger de heuvel, hoe meer grond diende aangevoerd te worden uit de onmiddellijke omgeving. De hellingen rond de toren werden aangeplant met doornachtige struiken, zodat het heel moeilijk was om de toren te bereiken. Alleen vuur was de grote vijand van dit soort van uitkijktorens of vluchtburchten. Om een eventuele brand te voorkomen werden natte huiden tegen de constructies bevestigd. Later zal men dan overgaan tot constructies in steen om dit euvel op te lossen. Specifiek bij deze motte hoorde ook een neerhof (= een hof lager gelegen dan de motteheuvel, neer heeft hier de betekenis van omlaag ), ook al dan niet omwaterd of met een andere vorm van omheining beveiligd. Daar stonden de stallen, schuren en verblijfplaatsen van de ondergeschikten. Ik stel mij nu de vraag : Was Halenborch (= Noelenberg = Uylenborg of de huidige Uylehoeve ) vroeger een houten motte van de graven van Loon ?
Impressie van een motte
Ziehier enkele redenen die deze stelling verdedigen.
1° De materialen aarde en hout zijn ter plaatse aanwezig en voor de heer kosteloos. De dichtst bijgelegen steengroeven vinden we rond Wezemaal of Grimbergen.
2° Het werk vergt geen gespecialiseerde arbeiders tenzij timmerlui die plaatselijk toch voor handen waren.
3° De leenheren konden hun onderdanen verplichten tot het leveren van herendiensten, m.a.w. ze konden de plaatselijke bevolking enkele dagen gratis opeisen.
4° De plaats : aan de grens van het toenmalige graafschap Loon met het graafschap Brabant, afgeschermd door de beek die wij nu Raambeek noemen. Waarom noemde men in 1309 deze waterloop walgracht in plaats van beek of een of andere naam die mensen gaven aan grotere waterlopen ? Omdat deze beek de natuurlijke grens is geweest, welke wellicht nog werd uitgediept, waardoor er een wal = dijk ontstond. Ook oude toponiemen als Ouden Dijk herinneren nog aan die tijd. Zo kunnen we de Raambeek zien als de eerste natuurlijke verdedigingsgordel, of was dat reeds de tweede, en was de Dijle de eerste natuurlijke grens? Waarschijnlijk was het zo, aangezien we Keerbergen, en Werchter ook terugvinden in het patrimonium van de Heren van Aarschot, dus van het graafschap Loon.
5° De gracht rond den Uyl is heden ten dage wel zogoed als verdwenen, in de beschrijving van het goed bij het leenverhef uit 1753 kunnen we lezen : zeker huys ende hof van plaisantie omwatert met twee waeteren ende brugge genaemt Huylenborch gelegen by St.Jan in den Schrieck onder de prochie van Putte, Men treft hier zelfs een dubbele watergracht rond het domein aan waarvan heden ten dage nog kleine restanten zichtbaar zijn.
In de stratenatlas van 1837 zien we nog duidelijk de volledige gracht rond de Uylehoef en de helft ongeveer van de tweede gegraven gracht rond de beide plaatsen (toen was de helft van de buitenste gracht reeds gedempt).
6° De naam Haelenborch, waarbij borch in het Middelnederlands wijst op burcht, versterkt kasteel, en niet op een boerderij of molenaarswoning die we meestal schans of schrans noemden. In het Oudnoors betekent borg, versterkte plaats. Haelen komt dan weer van halu, en dit betekent : een vestiging op hoge zandgrond. Denk ook aan de naam Van der Borcht die op Grasheide algemeen gekend is.
Wanneer we nu de latijnse versie : Halisca (1) even ontleden, dan vinden we ook weer twee delen, nl. Halis van halitus wat damp betekent of halos, wat wazige kring rond een hemellichaam als van de maan betekent, en dit gekoppeld aan ca, de verkorting van casa wat huis of landgoed betekent. Dus samengevat, een vesting of landgoed dat verrijst uit de nevel. Dit kan men zich best voorstellen omwille van zijn ligging omgeven door gegraven grachten. in een gebied met veengronden en andere moerassige poelen, en de oude walgracht, zijnde de Raambeek.
(1) Uit Karel de Grotes regeerperiode dateert een van de oudste documenten over onze streek, nl Het Privilegie over de giften in het Waverwoud aan de H.Remigius in 812. Ook al gaat het hier om een apocriefe (= niet als echt erkende ) akte, zeker met betrekking op de datum, de namen van deze nederzettingen zijn niet verzonnen. Het gaat hier om 20 villas, allen gelegen in het Waverwoud, te weten : Halisca, Melimbrica, & Brunnum seu Berlara, &Letoina, & Soalnea, & Bersela, & Rahisco, & Salsitlo, & Nera, & Rimhamna, & Alon, & Urna, seu Walciteai, & Aldina, & Blarica, Netosa, & Andratina etiam, & Cruptinum, & Vrinia. Onder de benaming villa verstaan we geen riante bouwwerken zoals bij de Romeinen, het waren meer kleine nederzettingen, al dan niet beschermd door een vroonhof (= een houten versterkte woning met uitkijktoren). Duidelijke plaatsnamen die wij herkennen zijn Berlaar, Beerzel en Rijmenam, maar van Schriek, Heist, Keerbergen en Putte om er enkele te noemen, geen spoor. Toch zou het mij niet verbazen mocht er tussen de overblijvende namen een plaatsaanduiding zitten, gelegen binnen onze oude grenzen. Wat te denken van Halisca voor de plaats genoemd Halenborch, vermeldt op de grafsteen van Jan Rouselle in de St.-Pieter en Paulus kerk te Mechelen anno 1522 ? Cy gist Messire JEHAN ROUSSELLE Seigneur de Horvette & Hove diet Halenborch Maittre des Requestes au grand Conseil & Conseillier & depuis Commis par le Roy à lEstat de Lieutenant-Gouverneur de Namur & Cheff du Conseil illec decedé en September 1522 Et Dame MAXELINDE DE CORET sa Compagne decedée le 4 dOctobre 1536 Et Dame ANNE MARIE ROUSSELLE leur Niecce decedée le .. (Provincie, Stad, Ende District Van Mechelen: Opgeheldert In haere kercken, blz 293)
Volgens Van den Wijngaert staat Halisca voor het dorp Haelen in Nederlands Limburg (het Waverwoud was zeker niet zo groot, er wordt algemeen aangenomen dat het zich uitstrekte tussen de beide Neten, de Dijle en de Rupel). Volgens mij gaat het hier om de nederzetting in de omgeving van de Uylehoeve welke we met de oudste benamingen Halenborch en Huylenborch terugvinden.
Wat mij ook zo verwonderde is het ontbreken van een laathof of leenhof of ridderhof in dat oude Schriek. Onbegrijpelijk als men weet dat Schriek van oudsher in het patrimonium van de Berthouten is opgenomen. Men treft er alleen leengoederen en cijnsgoederen aan.
Wel weten we dat in 1270 Wouter V Berthout een groot leen geeft aan zijn zoon Wouter VI, gedeeltelijk onder Schriek, en er zou geen leenhof zijn! Hovel, een deel van Halenborch, was een hertogelijk leenhof, maar gelegen onder de parochie Putte. Een leengoed verdeeld over drie verschillende heerlijkheden lijkt mij zeer uitzonderlijk, tenware de oorsprong ligt bij een van deze drie, m.a.w. het oude Frankische vroonhof, later motte met neerhof, dat in oorsprong deel uit maakte van één oude heerlijkheid nl. in den Scriec onder Bersela. Let nu even op deze latijnse tekst over Jan Van Hove, oudst gekende Heer van de heerlijkheid Hove(l) : Johannis de Hove XIIII bonnaria terre apud Mechelen et i curtim dictam in de scriec. Johannis et Balduinus ejus filii tenet sed nescio et relevaverunt (B.C.F.B. latijnboek fol 55R°) En wat te denken van deze tekst : Jan Van Hove XIIIIbunderen landts bi Mechelen ende t hof in den Scriec gheheten. Jan ende Boudewijn sijn brueders houdent nyet en weetend of sijt ontfaaen hebben ende aldus steet in d oude boeck. Dit goet leyt in de prochie Putte ende heet t Hof Van den Hove (B. Leenhof van Brabant n° 4 folio 1r°) De vertaling is blijkbaar lichtjes gewijzigd en aangevuld met de ligging in de parochie Putte. Hoe deze gronden vanuit de heerlijkheid in den Scriec dan later over drie afzonderlijke heerlijkheden wordt verdeeld, is mijns inziens te wijten aan politieke en structurele beslissingen bij de Berthouten, na de dood van Gilles (1310) of Floris ( 1331) waarbij bepaalde delen gebruikt worden als pasmunt bij de onderlinge verdelingen of als een doordachte zet bij de ruzie tussen de Berthouten en de bisschop van Kamerijk omwille van de nieuwe tienden. Lees hierover meer in de volgende hoofdstukken, als we het hebben over de grenscorrecties met onze buurdorpen. Delen van Schriek worden gebruikt als pasmunt : een rode draad doorheen onze geschiedenis. Hoe was het ook weer : Geschiedenis herhaalt zich. Het zal nog enkele malen gebeuren.
7° Bij een motte paste een neerhof. Wanneer we dit oude woord ontleden zien we het deel neer wat wijst op lager gelegen, en het woord hof, een term die men vanouds gebruikte om een omheinde of afgesloten bewoningsruimte aan te duiden. Zo kennen we heden ten dage nog altijd het Hof van Riemen te Heist of het Hof van Laeken te Booischot. Op de oudste kaarten van 1702 zien we nog steeds verschillende gebouwen juist ten zuiden van den Uyl. Deze hoeve van weleer (nog niet zo lang geleden afgebroken) heet nu toch wel toevallig Neerhof hoeve.
Detail van de kaart van de landerijen van den Uyl en de neerhofhoeve (abdij van Tongerlo)
8° Men spreekt ook over de heerlijkheid of het leenhof onder den hertog Hovel . In de oudste stukken Hove wat zou betekenen : omheind stuk land of rechtbank. Hovel staat dan weer voor heuvel, en waar zou die daar anders kunnen gevonden worden als bij die oude motte. Tevens is het ook maar een deel van het eerdere grote leen Halenborch, waar Hovel oftewel Uylenborch werd uit afgesplitst. Het andere deel heet Horvette, ons beter bekend als het Gorterleen of Gorters Laathof, genoemd naar Willem de Gorter, Heer van het leen in 1415. (Pitsemburg n° 856)
9° Wat dan te denken van de namen Halenborg, Huylenborch, Uylenborch, Noelenberg. Noëlen is het Schriekse dialect voor uilen, en berg werd al snel gebruikt in de plaats van heuvel. Waar nestelen uilen zich ? Zoals de meeste roofvogels maken ze hun nesten op hooggelegen plaatsen, dus kerktorens en de toren van de motteburcht. Welke geluiden maken ze ? Ze huilen als kinderen. Dus : Halenborch werd huylenborch, en die verloor haar h, zodat Uylenborch definitief als plaatsnaam in de omgangstaal werd gebruikt.
10° Legenden spreken steeds over roofridders als men het had over de bewoners van den Uyl het symbool van hun nachtelijke strooptochten. De oudste legende verhaalt dat ouders hun kinderen angst inboezemden voor de omgeving van Uylenborch. Kinderen werden daar opgepakt en opgesloten in den toren en s nachts kon je hen horen huilen. Het is duidelijk, de omgeving van den uyl was geen voorbeeld voor opgroeiende kinderen, men kon ze dus maar beter zo ver mogelijk verwijderd houden van deze plaats. Dergelijke legenden doen mij terugdenken aan de verhalen over de voddenman of de loekebeer uit mijn kinderjaren. De werkelijkheid was even anders. Bij oorlogsgevaar bood deze plaats bescherming voor de plaatselijke bevolking en gedroegen deze roofridders zich als Robin Hood of Sint-Hubertus. Dit doet mij vermoeden als was de werkelijkheid zo dat de soldaten die daar gelegerd waren preventieve uitvallen deden in het graafschap Brabant ter bescherming van de plaatselijke bevolking. Zo zagen de Schriekenaren in de Uil het symbool van hun bescherming.
Als erkenning vindt men dit symbool of deze naam veelvuldig terug in Schriek. Het was wijlen Theofiel Goovaerts, hoofdonderwijzer en tevens geïnteresseerd in het Schriekse verleden, die de verbanden tussen Uylenborch en Schriek had ontdekt. Als medeorganisator van de feestelijkheden, georganiseerd voor een opknapbeurt van de parochiezaal in 1967 werd er gekozen voor de naam Uylefeesten.
Eerste affiche van de Uylefeesten 1967. Het embleem is van de hand van Jos Van Craen.
Later volgden een kinderkarnavalvereniging, een studentenclub, een vrije radio, een motoclub, een dansclub, een parochiale vereniging, in producten en reclame bij plaatselijke handelaars, e.a. ?
Eerste ontwerp van de sticker is van de hand van René Lambrechts.
Studentenclub Uilenspiegel van Schriek.
Besluit : In de omgeving van de Uylehoef bevond zich destijds een Frankische nederzetting Halenborch. Alle nuttige elementen waren bij de hand, voldoende bossen voor de jacht, om varkens te hoeden en voor het hout (timmer- en brandhout), vruchtbare alluviale gronden om in cultuur te nemen gelegen tussen de Uylehoef en de Raambeek, stromend water van deze beek en stilstaand water van de moerputten leverden dan weer ideale visgronden. Ook het moerasgebied rond de moerputten (het laagste punt van Schriek) was een ideaal vluchtoord bij dreigend gevaar. Deze kleine nederzetting werd tijdens de regeerperiode van de Graven van Loon omgebouwd tot motte en later tot leen- en laathof. De Berthouts zagen het helemaal zitten om onze streken verder te ontwikkelen en te verdelen binnen hun familie. Ook voor Schriek met Grootlo en Bollo zagen ze prachtige mogelijkheden. De afsplitsing van de verschillende delen uit het land van Mechelen zoals Berlaar, Keerbergen, Duffel, ... was volop bezig. Ook voor Schriek werden de nodige voorbereidingen getroffen. Wouter V geeft in 1270 een landgoed onder Schriek in leen aan zijn zoon Wouter VI ter waarde van 500 ponden tournois per jaar. Dat is geen klein stukje! Vermoedelijk is dit te situeren vanaf de kerckebossen (= het Schriekbos) tot de Raambeek en de huidige Van der Borchtstraat (later terug te vinden als het Gorterleen Huylenborch en het Venneschot). Dit leen en de tienden van Schriek was een ideale start voor een Berthout telg. De bestaande motte kon omgebouwd worden tot kasteel welke op minder dan 1 km via een rechte dreef was verbonden met de nog nieuw te bouwen kerk.
Waarom werd deze droom geen werkelijkheid?
Wouter VI was als oudste zoon voorbestemd om zijn vader op te volgen als Heer van Mechelen wat dan ook gebeurde in 1287. De heerlijkheid Schriek was dus voorbestemd voor een van zijn kinderen, waarbij zijn eerstgeboren kind Wouter VII hem na zijn dood zou opvolgen en Jan of Gillis later de heerlijkheid Schriek zouden ontvangen.
Doch het noodlot sloeg toe. Wouter VI sneuvelt in de slag bij Woeringen op 05.06.1288, amper één jaartje na zijn vader. Wouter VII, nog minderjarig, volgt zijn vader op onder de voogdij van zijn oom Floris Berthout. Ook hem is geen lang leven beschoren en hij sterft reeds in 1294. Zijn broer Jan, nog minderjarig op dat ogenblik, wordt nu de nieuwe heer van Mechelen, maar ook hij sterft zeer jong en kinderloos in 1304. Het is nu de beurt aan de jongste telg Gillis Berthout, nog in 1303 heer geworden van Heyst, die nu heer wordt van de heerlijkheid Mechelen, waarvan Schriek nog altijd deel uitmaakte. Hieruit valt af te leiden dat Schriek eigenlijk bestemd was voor Jan. Ook zijn naam wijst duidelijk in deze richting: Jan I Berthout, heer van Sint Jans in den Scriecke.
Samen met zijn moeder zal Gillis de overeenkomst van zijn grootvader met de bisschop van Kamerijk uitvoeren, nl te Schriek een kerk bouwen en de pastoor vergoeden. Maar ook voor Gillis luidden de doodsklokken vrij snel en aangezien ook hij geen nakomelingen had, is het Floris Berthout, toen heer van Berlaar, die in 1310 de heerlijkheid van Mechelen erft. Schriek blijft binnen de heerlijkheid van Mechelen, maar het mooie landgoed dat Wouter V had geschonken zal nu worden opgesplitst, een deel bij Putte, een deel bij Keerbergen en een deel blijft bij Schriek. Dit is het einde van Wouter V zijn droom voor wat betreft de heerlijkheid Schriek.
29-06-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
28-06-2010
De Berthouten
De Berthouten van de xii tot de xiv eeuw
WOUTER I BERTHOUT
Eerste vermelding in 1140 als Wouter van Grimbergen Huwt met Margareta van Grimbergen, dochter van Gerard I van Grimbergen en Oda van Aarschot Kinderen : Wouter II Berthout (en een mogelijke bastaard : Adam) vermoedelijke datum 14.06.1180
Het patrimonium van de heren van Grimbergen werd te saam beheerd en bestuurd, wat dus betekende dat bij het overlijden van Gerard I en Arnold I van Grimbergen er geen opsplitsing van het patrimonium is gebeurd. Dit gold niet voor de eigen aanwinsten die hij zou verkregen hebben door bv; huwelijk, koop of op een minder aanvaardbare wijze! Daarom zou hij ook in de kerkban worden geslagen als gevolg van een conflict met de St-Remigiusabdij van Reims over onrechtmatig verkregen bezittingen in het Waverwoud. Wij kunnen ons afvragen of dit iets te maken had met onze gewesten?. Hoogst waarschijnlijk wel! Van deze ban blijkt later niets meer terug te vinden te zijn.
WOUTER II BERTHOUT
Vermeld tussen 1178 en 1202, zoon van Wouter I Berthout en Margareta van Grimbergen Huwt met Guda van Loon (1169-1202), dochter van graaf Lodewijk I van Loon (1141-1171) en Agnes van Metz Kinderen : 1. Wouter III Berthout 2. Gillis I heer van Berlaar (1195-1241) huwt met Catharina van Belle en is de stamvader van de Berlaarse Berthouts 3. misschien ook een Guda vermoedelijk op een 05.11 1202 en begraven in de St.-Romboutskerk te Mechelen
De verdeling van het land van Grimbergen tussen de Berthouten en de van Grimbergens vond plaats in 1197 (*). Voorheen werd het patrimonium bestuurd door de van Grimbergen en de Berthouten samen. Bij deze deling erfden de Berthouts het gedeelte van de Aarschot-erfenis in het land van Grimbergen, nl.Werchter met Haacht, Berlaar, Keerbergen en Schriek. Omdat we Schriek nooit terugvonden als deel van het Graafschap Aarschot, zou dit betekenen dat Schriek in volle eigendom behoort tot de Berthouts, in tegenstelling met Werchter en Haacht die tot het graafschap Aarschot blijven behoren, maar waar de Berthouten bepaalde rechten en eigendommen blijven bezitten. Ook op juridisch vlak valt een en ander af te leiden. Zo weten we dat uit het ten hoofde gaan valt af te leiden dat Schriek vroeger in het Berthout-patrimonium is opgenomen dan Grootlo of de nieuwe dorpen in het Waverwoud zoals : Putte, O.L.V.Waver , In het dorp en bank van Sint-Jan in den Schriek zijn de breuken als te Berlaar en halen ze hun hoofdvonnis te Berlaar, terwijl die van Grootlo of Beerzel of Putte of dat te Putte moeten doen. Berlaar kan ook een beetje beschouwd worden als het centrum van het Berthout-imperium ; het heeft zich duidelijk gelijk ontwikkeld met Schriek, maar vroeger dan Grootlo of Putte. * Godfried Croenen : de familie Berthout en de Brabantse adel blz 82
WOUTER III BERTHOUT
Vermeld tussen 1195 en 1220, zoon van Wouter II Berthout en Guda van Loon Huwt Sofie (1200-1220), waarschijnlijk de dochter van graaf Floris III van Holland Kinderen : 1. Wouter IV Berthout 2. Hendrik I 3. Gillis 4. Dirk 5. Arnold 6. Maria waarschijnlijk te Damiette (Egypte) tijdens de 5de Kruistocht, kort nadat hij de schenking had gedaan aan de Ridders van Pitsenburg op 27.01.1220.(*)
Voor het eerst in de geschiedenis voert een Berthout de titel Heer van Mechelen. Zijn vader en grootvader noemde men : Heer van Grimbergen of Voogd van Grimbergen.
Bij het overlijden van Wouter II Berthout krijgen we naar alle waarschijnlijkheid de splitsing van het Berthout-imperium tussen Wouter III , die Mechelen + ten dele valt, en Gillis I die Berlaar + krijgt. Waar we Schriek moeten situeren is niet duidelijk, daar geen enkel document enig uitsluitsel biedt. Pas in een oorkonde uit 1270 (**) vinden we Schriek terug in de lijst van opbrengsten van het Land van Mechelen. Dit bewijst niet dat het altijd in het Mechels imperium heeft gezeten. Er was nog heel wat onverdeeldheid tussen beide groepen zoals in het oude Werchter of het Waverwoud en heeft Schriek of delen ervan misschien gediend als pasmunt tussen beide takken van de familie, waardoor het van Berlaar is overgeheveld naar Mechelen. Wie zal het ons zeggen? In het testament van 1266 van Lodewijk I van Berlaar (***) is er wel geen spoor van Schriek te vinden, maar wel van Beerzel, waarvan Schriek nog altijd deel uitmaakte. Bestond er misschien een deel Schriek onder Beerzel en een deel Schriek buiten Beerzel met Grootlo en Bollo? Wat we later vinden is voer voor deze optie. Aan elke lezer om zelf een oordeel hierover te vellen. * Zie hierover : Schenking van Wouter III Berthout in 1220 op dit blog ** Godfried Croenen : de familie Berthout en de Brabantse adel blz 106 *** Godfried Croenen :Oorkonden van de familie Berthout blz 375-376
WOUTER IV BERTHOUT
Vermeld vanaf 1219, zoon van Wouter III Berthout en Sofie Huwt Adeloia van Edingen, dochter van Engelbert van Edingen en Ida van Avesnes Kinderen : 1. Wouter V Berthout 2. Hendrik 3. Jacob 4. Gillis 5. Sofie 6. Catharina 10.04.1243 en begraven in de Minderbroederskerk van Mechelen Nam samen met zijn vader deel aan de 5de Kruistocht, maar was hoogstwaarschijnlijk reeds vertrokken toen zijn vader de schenking van Grootlo deed, en hij de nieuwe heer van Mechelen werd na diens dood. Het is tijdens zijn bestuursperiode dat de verdeling van het patrimonium effectief verder wordt doorgevoerd, waarbij Gillis II, zoon van Gillis I, Heer wordt van Berlaar, Keerbergen en Wouter IV krijgt Mechelen, Schriek en en zijn broer Hendrik I krijgt Duffel, Geel en Grote delen van het Waverwoud (Putte, O.L.V.Waver en Sint-Katelijne-Waver) bleven nog onverdeeld en werden ook volop ontgonnen. WOUTER V BERTHOUT
Vermeld vanaf 1238, zoon van Wouter IV Berthout en Adeloia van Edingen Huwt tussen 1238 en 1244 met Maria van Auvergne (1238 - 20.05.1282), dochter van graaf Willem IX van Auvergne en Aleid van Brabant. Maria was dus de kleindochter van de Brabantse hertog Hendrik I. Kinderen : 1. Wouter VI Berthout 2. Willem 3. Sofie 4. Mathilde 5. Floris 15 of 16.06.1287 en begraven in de St-Romboutskerk te Mechelen
Deze telg uit de Berthout dynastie zal voor Schriek de geschiedenis in gaan als de ontwerper van deze heerlijkheid in het Land van Mechelen. Ook bij de Mechelaars kreeg hij de titel : de Grote en Jan Van Boendale noemde hem de Goede.
De Berthouten in conflict met de bisschop van Kamerijk over zowel de oude als nieuwe tienden verkregen in dit deel van het Waverwoud, proberen uit de impasse te geraken door het op een akkoord te gooien met de bisschop. Wouter V slaagt daar wonderwel in, maar Hendrik van Duffel en Gillis van Berlaar slagen daar niet in. Wouter V Berthout ontvangt van Nicolaas III van Fontaines (1249-1272) de tienden van Schriek op voorwaarde dat hij aan de kapel 12 pond Leuvens zou toewijzen bij de oprichting van een nieuwe kerk en parochie. Dit betekende de definitieve ondergang van de parochie Beerzel, dat het deel van Schriek aan zijn neus zag voorbij gaan. Ook de oprichting van de parochie Putte St. Niklaas in 1265 past volledig in de samenwerking tussen de landheren, zijnde de Berthouten en de bisschop van Kamerijk.
Ook zal er tussen de Berthouten onderling weer geschoven worden met grondeigendommen om de nieuw ontgonnen gronden van Waver en Putte en Schriek en Grootlo te kunnen verdelen en om er nog zoveel mogelijk voordeel uit te halen. Misschien dateren van die tijd al sommige kleinere of grotere grenscorrecties met Keerbergen, Heist en Putte.(Zie Grenscorrecties) In 1270 wordt van alle bezittingen van Wouter V een inventaris gemaakt. Schriek en Winklem zijn goed voor 120 ponden Leuvens tegenover Noorderwijk slechts 25 ponden. Ook weten we dat Wouter V aan zijn zoon Wouter VI een leengoed had geschonken, gedeeltelijk gelegen onder Schriek, ter waarde van 500 ponden tournois.
WOUTER VI BERTHOUT
Vermeld vanaf 1268, zoon van Wouter V Berthout en Maria van Auvergne Huwt met Adelisia de Guines (1270-1324) dochter van graaf Arnold III de Guines en Alice van Coucy Kinderen : 1. Wouter VII Berthout 2. Jan 3. Gillis gesneuveld in de slag bij Woeringen 05.06.1288 Adelisia de Guines heeft na de dood van haar man zich bijzonder ingezet voor abdijen en kerken. Zo ook voor Schriek, waar zij samen met haar zoon Gillis een nieuwe kerk liet oprichten en op 9 maart 1309 aan bisschop Filippus ootmoedig smeekte om deze kerk als parochiekerk te erkennen.
WOUTER VII BERTHOUT
Vermeld vanaf 1289, zoon van Wouter VI Berthout en Adelisia de Guines Ongehuwd vermoedelijk 05.06.1294
Werd Heer van Mechelen genoemd, maar was hoogstwaarschijnlijk nog minderjarig en dus onder de voogdij van zijn oom Floris Berthout.
JAN BERTHOUT
Vermeld vanaf 1290, zoon van Wouter VI Berthout en Adelisia de Guines Huwt met Blanche van Brabant, dochter van Godfried van Brabant, Heer van Aarschot en Vierzon en Johanna van Vierzon vermoedelijk 25.08.1304 en begraven in de St.-Romboutskerk te Mechelen
Werd heer van Mechelen na het overlijden van zijn broer Wouter VII in 1294. Ook Jan was nog minderjarig wat blijkt uit een akkoord gesloten tussen Floris Berthout, voogd van Jan, heer van Mechelen enerzijds en Jan Berthout, heer van Grammene en zijn zoon Jan, heer van Neckerspoel anderzijds, over wederzijdse verhoudingen tussen de Mechelaars en de inwoners van Neckerspoel in 1294. (Laenen Gesch.Mech. p.31)
GILLIS BERTHOUT
Vermeld vanaf 1299, zoon van Wouter VI Berthout en Adelisia de Guines Zou gehuwd zijn met Maria, dochter van Jan van Loon en Chiny, zonder kinderen, volgens J.Th.de Raadt en Baerten, maar Godfried Croenen verwerpt deze stelling bij gebrek aan bewijzen. Wel zijn er geen erfgenamen in leven bij zijn overlijden in 1310. vermoedelijk 23.10.1310
In 1303 heer van Heist en na de dood van zijn broer Jan die kinderloos overleed in 1304, werd hij heer van Mechelen. Hij zou samen met zijn moeder de kerk bouwen te Schriek en zorgen voor de oprichting van de parochie. Hier is dus duidelijk dat Schriek op dat ogenblik nog steeds deel uitmaakte van het Mechelse patrimonium.
Voor meer info over de bouw van de kerk verwijs ik naar een van de volgende hoofdstukken.
FLORIS BERTHOUT
Vermeld vanaf 1283, zoon van Wouter V Berthout en Maria van Auvergne Huwt met Mechteld van de Mark, dochter van graaf Engelbert I van de Mark en Elisabeth van Valkenburg Kinderen : 1. Sofie van Mechelen Bastaardzonen : Floris, Boudewijn, Jan, en misschien ook Walewein vermoedelijk 17.10.1331 en begraven in de Minderbroederskerk te Mechelen
Na de dood van Gillis, die geen nakomelingen heeft, wordt Floris, toen reeds heer van Berlaar, de nieuwe heer van Mechelen. Door al de aankopen en erfenissen was Floris een van de rijkste edellieden geworden van zijn tijd. Niet te verwonderen dat zijn enige dochter een fel begeerde bruid was, gezien de grote bruidschat die zij meedroeg.
In 1315 schonk Floris aan de abdij van Grimbergen woeste gronden te Beerzel en te Grootlo.
Dit is de opvolging van de Berthouts op voorwaarde dat Schriek steeds deel uitmaakte van het patrimonium van de Mechelse tak. Volgt er nu scenario 2 : Schriek werd opgenomen in het patrimonium van de Berlaarse tak. Wouter I en Wouter II worden nu opgevolgd door :
GILLIS I BERTHOUT van Berlaar
Vermeld tussen 1195 en 1241, zoon van Wouter II Berthout en Guda van Loon Huwt Catharina van Belle, dochter van Gerard en de weduwe van Boudewijn van Grammene Kinderen : 1. Gillis II 2. Lodewijk I + enkele dochters waarschijnlijk op 18 februari 1241
Gillis was ook kruisvaarder bij de 5de Kruistocht, maar was reeds huiswaarts vertrokken bij de gift aan de Ridders van Pitsemburg van 1220 door zijn broer Wouter III. Deze gift gaat over eigendommen van Wouter te Grootlo (deel van Schriek) en te Rama = Gestel (deel van Berlaar). Gillis was nochtans heer van Berlaar, maar wellicht niet van Gestel en was het wellicht ook zo te Schriek? Of bezaten de Mechelse Berthouten bepaalde eigendommen binnen de verschillende heerlijkheden? Feit is dat we Hameiden (= Rama = Gestel) terug vinden bij Jan I van Berlaar, zoon van Lodewijk I.
Gillis, stichter van het klooster van Rozendaal te Walem, was een grote weldoener voor kloosters, abdijen en andere kerkelijke instellingen. Hij treed ook zelf toe tot de Duitse Orde omstreeks 1229 en laat het bestuur over aan zijn zoon Gillis II van Berlaar.
GILLIS II BERTHOUT van Berlaar
Vermeld tussen 1227 en 1236, zoon van Gillis I Berthout, heer van Berlaar (1195-1241), en Catharina van Belle Huwt Helvide van Barbençon, dochter van Gilles, Heer van Barbençon waarschijnlijk in januari 1236
Gillis II, aangeduid als de stichter van de St.-Bernardusabdij, zet de politiek van zijn vader als vrijgevige landheer verder. Dit leidde tot financiële problemen welke dan maar door zijn broer Lodewijk I van Berlaar dienden te worden opgelost.
LODEWIJK I BERTHOUT van Berlaar
Vermeld tussen 1233 en 1270, zoon van Gillis I Berthout, heer van Berlaar (1195-1241), en Catharina van Belle Huwt Sofie van Gavere dochter van Raas van Gavere en Sofie van Breda Kinderen : 1. Jan I 2. Lodewijk 3. Raas waarschijnlijk in januari 1271
Door de vrijgevigheid van zijn vader en broer kwam Lodewijk in financiële problemen. Deze probeerde hij op te lossen door zelf de geldkraan voor kerkelijke instellingen dicht te draaien, vroegere giften aan te vechten en een enorme ontginningsdrang in het Waverwoud met de drie Wavers (St- Catharina, O.L.Vrouw en St.-Niklaas) op kop, te ontwikkelen wat nieuwe tienden en dus nieuwe inkomsten opleverden. Dit zou echter leiden tot een conflict met de bisschop van Kamerijk en zeer zware boetes. Wouter V Berthout lost zijn problemen met de bisschop op en verkrijgt de oude tienden van Schriek. Waren deze wellicht al door de bisschop aan Lodewijk ontnomen? Hoogstwaarschijnlijk wel en zo zag Wouter V de kans om zijn ontginningen te Grootlo, te koppelen aan de oude ontginningen te Schriek en zo een nieuwe grote heerlijkheid te creëren voor een van zijn kleinkinderen.
Besluit:
Om de zaken welke volgen in zijn juiste context te zien moeten we ervan uitgaan dat het oude Schriek bestond uit twee delen, nl het oude en reeds ontgonnen gebied onder de parochie van Beerzel, en het nog niet ontgonnen moerasgedeelte van Grootlo en Bollo.
Na de verdeling van de eigendommen tussen de van Grimbergen en de Berthouten in 1197 komt Schriek in handen van de Berthouts. Als na de dood van Wouter II de verdeling van het Berthout imperium wordt aangevat zien we het oude Schriek overgeheveld worden naar de tak Berlaar, samen met Keerbergen, Rijmenam, Beerzel, een groot stuk van het Waverwoud, enz Ondertussen blijft het grote moerasgebied (met daarin het tweede gedeelte van Schriek) en de Luikse enclave van Heist in handen van de Mechelse tak.
Zo worden volgende zaken heel duidelijk.
1. In het dorp en bank van Sint-Jan in den Schriek zijn de breuken als te Berlaar en halen ze hun hoofdvonnis te Berlaar, terwijl die van Grootlo dat te Putte moeten doen.
Grootlo en de Waverwoud dorpen waren in het begin van de 13e eeuw nog een vrijwel onontgonnen gebied met schaarse bevolking, daar waar Keerbergen (dat later zijn eigen bank zal oprichten) en Beerzel met Schriek reeds veel vroeger in ontginning lijken te zijn genomen. Daarom konden die van Schriekdorp niet naar Putte, want die bank bevond zich toen vrijwel zeker te Mechelen of Bonheyden. Pas na de enorme ontwikkeling van dit gebied in de eerste helft en het midden van de 13e eeuw, verhuist de schepenbank van Befferen naar Putte en konden die van Grootlo naar Putte in plaats van het verre Berlaar voor hun hoofdvonnis te halen. Grenzen worden verlegd, landheren verdwijnen en er verschijnen nieuwe heren ten tonele maar gewoonten en tradities blijven meestal veel langer doorbestaan. Zij volgen de plotse wijzigingen niet of niet zo snel.
2. Wouter III trok op kruistocht (de 5e) met zijn broer en zonen Maar zou sneuvelen te Damiette in 1220. Daar deed hij op zijn sterfbed een gift aan de Ridders van Pitsenburg van VI bonuaria dure terre in GRUTLO, en verkregen ze het recht tot het kappen van hout en het hoeden van varkens in het Waverwoud, zoals het drie ridders toekomt.
Deze gift bewijst het bezit van Grootlo in het Mechels imperium, maar tevens de onverdeeldheid die er nog bestond i.v.m. het Waverwoud daar Wouter III hierin een gunst verleende aan de Duitse Ridderorde zonder goedkeuring van zijn broer Gillis, waarvan velen aannamen dat hij ook dit deel volledig onder zijn bezittingen mocht rekenen.
3. Schriek evolueert op een dubbelspoor aan verschillende snelheden.
a) Het oude reeds deels ontgonnen Schriek onder Beerzel,opgenomen bij de Berlaarse Berthouten, wordt een beetje vergeten. Zij leggen in de eerste helft van de 13e eeuw de nadruk op de ontwikkeling van de Waverdorpen.
b) Grootlo met Bollo, het nieuwe Schriek, evolueert onder de vleugels van de Mechelse Berthouten duidelijk veel intenser. De bevolking groeit er gestaag aan en de Berthouten slagen er zelfs in om het gebied uit te breiden naar het zuiden en de veen- en heidegronden tot tegen Emelo en Veldonck van Werchter af te snoepen. Wij weten dat de Berthouten bepaalde rechten hadden binnen het dorp Werchter en daarom was deze aanhechting hoogstwaarschijnlijk een onderhandelde oplossing met de graven van Aarschot. Maar hoe zat het dan met de belangen van de Kerk, lees de abdij van Park? Waarom zwegen zij? Dit is alleen te verklaren door het feit dat zij rustig mochten blijven voortwerken en hoe meer zielen, hoe meer inkomsten. Dit betekent wel dat de oude kapel van St.-Jan in den Scriecke ergens in dit nieuwe deel, dus Grootlo of Bollo moet hebben gestaan ! Anders was er een duidelijk conflict ontstaan met de pastoor van Beerzel. Hierover meer in het hoofdstuk over de oude kapel.
4. Onder Wouter V Berthout worden de beide delen geheel of gedeeltelijk verenigd.
Het conflict tussen de bisschop van Kamerijk met de Berthouten van Mechelen, Berlaar en Duffel, en de grote financiële problemen van Lodewijk I van Berlaar hebben tot gevolg dat de heren van Berlaar stelselmatig delen van hun bezittingen verkopen aan hun familie van Mechelen. Schriek is wellicht één van de eerste transacties tussen Berlaar en Mechelen. Hierover is tot op heden nog geen specifiek document ontdekt maar er zijn wel duidelijke aanwijzingen dat deze overdracht heeft plaats gevonden.
a) In 1265 ontvangt Wouter V de tienden van Schriek.
b) In 1270 vinden we Schriek tussen de lijst van inkomsten van Wouter V.
c) In 1270 schenkt Wouter V een groot leengoed deels onder Schriek aan zijn zoon.
Er zijn nu twee mogelijke scenarios bij deze overdracht.
1- Het volledige oude deel van Schriek onder Beerzel wordt overgeheveld. 2- Slechts een groot gedeelte wordt Mechelse eigendom.
Dit laatste scenario doet mij vermoeden dat bepaalde delen van het oude Schriek eigendom bleven van Lodewijk I, nl. het deel ten zuiden van de huidige Grensstraat werd bij Keerbergen gevoegd en het deel ten noorden bij Putte, waar de pas opgerichte parochie deze injectie best kon gebruiken. Het grote leen Halenborg zie ik dan weer wel volledig in de handen van Wouter V, die dit mooie stukje schenkt aan zijn zoon. Indien deze verdeling niet is uitgevoerd bij deze overdracht, dan zal dit op een later tijdstip zijn voltrokken. 5. Op 22 juni 1329 gaf de bisschop van Kamerijk de opdracht aan de deken van Mechelen en Antwerpen om de grenzen te bepalen tussen de kapel van Schriek en de parochie van Werchter.
Pas 20 jaar na de oprichting van de parochie wordt de grens ervan reeds in vraag gesteld.
De bouw van de nieuwe kerk te Schriek en de komst van een eigen pastoor ,zorgt voor problemen binnen de heerlijkheid Schriek met betrekking tot de verdeling van de kerkelijke taken. De paters van Park, die nog steeds de dienst verzorgden in de kapel van Grootlo voor de meest afgezonderde families binnen Schrieks Grootlo en Werchter, voelden zich bedreigd door de nieuwe parochie Schriek, die steeds meer en meer gezinnen van binnen het oude Grootlo wist aan te trekken. Het feit dat het gedeelte Werchter (Berthoutmoer) dat was bijgevoegd eigenlijk tot het bisdom Luik behoorde was nog een reden te meer om deze toestand aan te klagen en zoveel mogelijk munt te slaan uit het geschil met Kamerijk en de Berthouten. Het gebrek aan een echte Berthout als heer van de heerlijkheid Schriek laat zich nu duidelijk voelen. Floris was ondertussen zo groot en machtig geworden dat hij geen grote confrontatie met het bisdom Luik gaat voeren om een stukje moeras en heide. Dit waren in zijn ogen maar borrelnootjes, en men kon het machtige Luik en de abdij van Park beter tot vriend als tot vijand hebben voor het regelen van grotere en belangrijker zaken. Ik verdenk hem er dan ook nog van de naruurlijke in onnatuurlijke grenzen met Heist, ook een Luikse enclave, te hebben gewijzigd. Het resultaat van dit conflict is voor Schriek het totale verlies van de Bollo tot boven de Raambeek. De Bollotienden en de gronden verdwijnen onterecht in de rijke koffer van de abdij van Park, iets wat ze bij de vergroting van de kerk door een royale gift hebben trachten te verbloemen.
28-06-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (1)
27-06-2010
De oude kapel
De oude kapel.
Goedkeuring door de bisschop Op 8 juni 1309 werden door de bijzondere zaakgelastigde van de bisschop van Kamerijk te Brussel, alle schikkingen bekrachtigd, alsook de afscheiding der kosterij, zodat voortaan elke kerk, Schriek zowel als Beerzel, een zelfstandige parochie zou zijn en blijven, met eigen doopvont en begraafplaats en alles wat een parochiekerk volgens recht dient te hebben. Schriek bezat dus reeds rond 1260, ten tijde van Wouter Berthout en bisschop Nikolaas, een kapel toegewijd aan Sint Jan de Doper, die nadien de hemelse patroon van de nieuwe parochie is gebleven. In 1309 kregen zij een eigen pastoor, met kerkelijke diensten, met Sacramenten en godsdienstonderricht. Hoe gelukkig voelden zij zich, al heeft het ongetwijfeld nog lange jaren geduurd, vooraleer de huidige toren in witte zandsteen opgetrokken werd. (K. A. S., nr 13, kopie. Analectes Hist. Eccl. Belg., 1872, blz. 38-41).
Dit lezen we bij Verellen in zijn parochiegeschiedenis op blz 12. Waar hij deze informatie heeft gehaald heb ik tot op de dag van vandaag nog niet kunnen verifiëren. Het aangehaalde werk - Analectes Hist. Eccl. Belg., 1872, blz. 38-41- heb ik nog niet kunnen raadplegen of inkijken, maar laat mij toe te stellen dat ik hoegenaamd niet twijfel aan de juistheid van deze tekst.
Dat Schriek een kapel bezat welke was toegewijd aan St.-Jan Baptist en tevens een deel was van de aloude parochie Beerzel met de H.Remigius als patroon, deed bij vele historici de wenkbrauwen fronsen. Hoe was dit mogelijk : twee verschillende heiligen binnen één parochie.
Fr.L. Van den Wijngaert ziet het in zijn boek over de Sint Remigiusabdij van Reims en het ontstaan van het Land van Mechelen zo op blz 55-56: Als parochie nu, was Beerzel een unicum. De kerk gebouwd op een oude Germaanse bidheuvel herbergde onder haar dak eigenlijk twee verschillende parochies, ieder met zijn eigen patroon. De heilige Remigius voor wat nu tot de parochie behoort met daarbij dit deel van de vroegere gemeente Schriek, dat gelegen is ten noorden van de baan, welke de grens vormt tussen Putte en Keerbergen en Schriek omzeggens in twee sneed. Dit gebied was hoofdzakelijk bos, onder meer de leenbossen of Venne-schot groot 18 bunderen (19); de bossen van Henric van Hofstade samen groot 36 bunderen (20); de Verbrande bossen, groot 24 bunderen en de Bastaardbossen een blekbos of kreupelhout groot 7 bunders (21). De kapel van « Sint-Jan in den Schrieck » werd in de loop van het jaar 1309 gebouwd door Gilles Berthout. Zijn grootvader Wouter Berthout, die een grote verering koesterde voor de heilige Johannes de Doper, had, voor die op te richten parochie, twaalf pond lovens toegezegd te nemen uit de heerlijke tienden aldaar alsmede nog een klein tiendeke ter waarde van honderd schellingen Turonensis. Daar Schrieck, dat tot het bisdom Kamerijk behoorde, voortaan samen één parochie zou vormen met Grootlo, welk uit Werchter werd gespleten dat tot het bisdom Luik behoorde, gaf dit aanleiding tot betwisting. De kerk van Schriek werd bediend door de Norbertijnen van Park. Op 22 juni 1329 gaf Guido, bisschop van Kamerijk, opdracht aan de deken van Antwerpen en die van Mechelen om de grens te bepalen tussen de kapel van Schriek van zijn bisdom, en de parochiekerk van Werchter van het bisdom Luik om de twist tussen de heer van Mechelen en de abt van Park te beslechten (22).
In de noot betreffende de datering van het testament van Adelize de Guines zegt Godfried Croenen dan weer op blz 391 R28 : Schriek werd afgescheiden van de moederparochie Grootloo
In zijn boek kerkelijk en godsdienstig Brabant zou het Schriekse gebedshuis dan weer door de paterkens van Afflighem moeten worden bediend, als kanunnik Laenen het bij het rechte eind zou hebben. En hij staat niet alleen met deze visie. Zo vond ik in het boek "Synopsis actorum Ecclesiae Antverpiensis van Pierre François Xavier de Ram - 1856 dezelfde bevinding op blz 314.
Rik Van den Broeck ziet in het Zwaantje XII dan weer de kerk van Heist als de moederkerk van Beerzel en dus als de grootmoeder van Schriek.
Probeer daar nu maar eens wijs uit de raken. En toch vond ik voldoende elementen om op zoek te gaan naar een benaderende waarheid steunend op nog gevonden oude toponiemen en documenten ter ondersteuning van mijn visie op heel deze zaak.
Reeds in de vierde eeuw trokken kleine groepen Germanen (zij kwamen van over de Rijn) het noorden van het Romeinse Rijk binnen. Aangezien ten noorden van het Kolenwoud weinig Romeinse activiteit was waar te nemen, afgezien van de verdedigingsgordel langs de Rijn, was dit een ideale plaats om zich te vestigen. In 406 dringen de verenigde legers van de Franken de Romeinen reeds terug tot aan de Somme in Frankrijk, later veroveren ze steeds meer gebieden op de Romeinen.
Deze verhalende brok geschiedenis begint bij de aankomst van de Franken in onze gewesten, in ons eigen Schriek en Grootlo. Hierop een datum plakken zou ons verleden zwaar beledigen maar op zoek gaan naar hun oudste verblijfplaatsen zou reeds een eerste lichtpuntje kunnen zijn uit deze wazige tijden. Uit alle oude documenten die ik tot op heden heb doorworsteld blijven er voor mij 3 plaatsen over nl. de omgeving van de Uylehoef (zie de uiteenzetting van Halenborch), rond de kapel van Grootlo, omwille van het driehoekige plein (een duidelijke verwijzing naar de Frankische periode) en de plaats het Schalleken bij de Raambeek en nu onder Keerbergen (hierin zie ik een zeer oud toponiem Esgenloken vermeld in een document van WouterV Berthout uit 1243. (Hierover later meer)
De volgende stap is de kerstening in onze streken. Algemeen wordt aangenomen dat de eerste geloofsverkondigers, zij het sporadisch, in onze gewesten arriveerden omstreeks 650. Waarschijnlijk is dit voor Schriek ergens gebeurd in de loop van de VIIIe of IXe eeuw.En wat moeten we ons daar nu bij voorstellen?
Wat onze streken betreft zijn er dus eerst de grote families die vanuit de zandige Kempen stelselmatig zijn afgezakt naar het zuiden om zich te vestigen in de vruchtbare valleien van het Vlaamse land. Dit ruwe volk van landbouwers, herders en jagers is ongenadig in zijn drang naar bezit en macht. Zeer strenge wetten regelen hun vormen van samenleving. Zij bouwen zich houten huizen, sommigen voorzien van een uitkijktoren (het vroonhof) en ook meestal omheind met houten palen of struiken met grote doornen. Zij vereren hun eigen heidense goden als Wodan, Thor, Freya, enz Bossen beschouwen zij als heilige plaatsen. Vreemdelingen werden steeds zeer argwanend behandeld. Naarmate ze meer en meer in contact kwamen met meer geciviliseerde mensen, gingen zij zich ook steeds minder brutaal gedragen doch hun gemeenschappen bleven zeer gesloten voor buitenstaanders. U zal nu wellicht begrijpen dat de taak van die eerste geloofsverspreiders een zeer moeilijke opdracht was. Zij dienden eerst en vooral het vertrouwen van die Frankische gemeenschap te winnen en dan konden ze zich op een veilige afstand zelf vestigen. Zij werden zeker niet opgenomen binnen die gemeenschap. Daarna kon de kerstening beginnen. De meeste zendelingen predikten met een kruis in de hand en zo ontstond er een bidplaats of altaria toegewijd aan het H. Kruis.
-BIDPLAATSEN :ontstaan beetje bij beetje overal sinds rondtrekkende predikers het geloof in onze gewesten naar de plaatselijke nederzettingen hebben gebracht. Sommigen kapelletjes of altaria groeien uit tot doopkerken. Een dergelijke bidplaats ontstaat ook te Schriek (lees-Grootlo).
-DOOPKERKEN :zijn bidplaatsen die uitgroeiden tot een grotere nederzetting en waar een presbyter, zeg maar pastoor, voldoende inkomsten kon bekomen om goed van te leven. Deze inkomsten bestonden in de eerste plaats uit een stuk goede grond om te bewerken (want deze eerste presbyters waren zelf ook boer) en voldoende inkomsten uit de tienden (= de toenmalige belasting, en offergaven ). Dus moesten er wel voldoende mensen in de buurt wonen, die ook voldoende inkomsten hadden voor hun gezin. Zo zien we doopkerken verschijnen te Beerzel, Heist, Aarschot, Baal, Keerbergen, Rijmenam en Werchter. Dat Schriek-Grootlo niet uitgegroeid is tot een doopkerk moet men zoeken in het feit dat de schaarse bewoning onvoldoende financiële garanties gaf. Niet vergeten dat de bewoners ten westen van de Drayboomstraete vanouds tot de parochie Beerzel behoorden. Welke presbyter zou zich in dat arme plaatsje bij en in het moeras komen vestigen ? Of nu deze bidplaats soms ook al eens als doopkerk is gebruikt durf ik hier niet met zekerheid verklaren; maar er zijn wel enkele aanwijzingen die wijzen op het feit dat de paters van de abdij van Park hier hun graantje kwamen meepikken ! Niet vergeten dat zij ook de lakens uitdeelden te Werchter, en alzo financieel nadeel ondervonden door het eventueel wegvallen van deze parochianen.
1* De presbyter van Beerzel was te ver weg, en dat deel interesseerde hem blijkbaar niet, veel te moeilijk bereikbaar. Hij moest of door het moeras of rond langs Tremelo-kruis. 2* Hoe heeft de prelaat van Park anders de Bollootienden weten te versieren? 3* Waarom stond er destijds zon grote kapel als het enkel een bidplaats was? Zie het bedevaartsvaantje van omstreeks 1562 ! 4* Vergeet niet dat er regelmatig grensbetwistingen waren tussen : Schriek-Grootloo en Werchter na de oprichting in 1309 van de nieuwe parochie. De vroegere pastoor van Beerzel had alles zo zo gelaten, maar de nieuwen herder van Schriek ontfermde zich waarschijnlijk over gans Schriek en kwam zo in het vaarwater van de prelaat van Park. 5* Waarom spreekt de prelaat van Park van de kapel van Schriek, als iedereen weet dat sinds 1309 Schriek een volwaardige parochiekerk had en uit de plannen zal blijken, helemaal geen kleintje !
Is deze eerste bidplaats nog terug te vinden?
Na lang zoek en puzzelwerk denk ik te mogen zeggen dat de plaats bij benadering met een grote waarschijnlijkheid kan aangetoond worden op de volgende plannen en aan de hand van oude toponiemen en documenten.
Detail van de kaart uit 1742 (RAB) De oude toponiemen als : cruysbosch (2) cruysbrug (1) cruysbempt (3) altenaer (5) en gote (4 - niet in de betekenis van afwateringskanaal, maar afgeleid van gode) liggen op een steenworp van elkaar.
Daarbij komt dat den altenaer een driehoekig perceel grond is, wat er op zou kunnen wijzen dat het zeer vroeg in de tijd is ontstaan. Heel eigenaardig is ook de aanduiding van dat driehoekig perceeltje (een deeltje van het grotere stuk) op de oudste kaart van Schriek uit 1742. Waarom wordt het trouwens nog aangeduid op een kaart ook al staat er op die plaats reeds vier eeuwen lang geen kapel meer? Als herinnering aan deze memorabele plaats? Het kleinste gedeelte bij de weg was ook nog eens eigendom van de gemeente, waarschijnlijk omdat er niemand gevonden werd om die plaats te verbouwen. Een beetje bijgeloof was vroeger niet uit de lucht. Wie zou het aandurven te zaaien of te planten op de heilige grond waar ooit de eerste kapel stond? Ook de tekst op de kaart Grootloo by cruys zegt voldoende. Van de gote weten we dat het in de oudste rekeningen van omstreeks 1560 steeds vermeld is als: de kerckenbosch genaemt de gote . Was dit wellicht het heilige bos van de Frankische nederzetting van voor de kerstening?
detail van de Ferrariskaart
En wat te denken van de twee huisjes nabij die plaats (6) welke kerkelijk onder de parochie Werchter ressorteerden; wellicht een overblijfsel van de oude twist tussen de kerk van Werchter en de Berthouten. We weten dat Schriek reeds een kapel bezat toegewijd aan Sint-Jan Baptist omstreeks 1265, dus voor de bouw van de nieuwe kerk in 1309. Ook in 1329 waren de problemen met Werchter in verband met de kapel te Schriek lees Grootlo nog niet van de baan.
Detail van de wegenkaart uit 1834. Hier zie je de opsplitsing van het ganse stuk in twee delen 35 en 34
Stelt zich nu de vraag Van waar is Sint Jan dan als patroonheilige gekomen?
Hoogstwaarschijnlijk vindt die patroonswissel plaats tijdens de prediking en aanwerving van het voetvolk voor de eerste kruistochten omstreeks 1096, waarbij de toenmalige heren van Aarschot en Grimbergen ook vertegenwoordigd waren. Deze prediking kon best gebeuren aan de reeds bestaande bidplaats. Er was toen immers hoegenaamd nog geen sprake van een permanent aanwezige presbyter of pastoor.
Waarom volg ik deze hypothese ?
a) De patroonheilige van deze kapel werd Sint Jan Baptist, tevens de beschermheilige van de eerste kruistochten. De ridders en strijders aan deze tochten moesten zich tooien met een sint-janskruis. Dit symbool was vrij eenvoudig te maken en aan te brengen in de kapel. De oude toponiemen met cruys kunnen ook hiervan zijn afgeleid.
b) Vertrekkende vanuit Leuven naar s Hertogenbosch (de beide hoofdplaatsen van het graafschap Brabant), vinden we op dagafstand van elkaar steeds oude kerken met dezelfde patroonheilige terug, namelijk St.-Jan Baptist. Volg je mee op een kaart : Leuven Tildonk Werchter Schriek Wiekevorst Herentals Poederlee tot s Hertogenbosch.
c) Naar alle waarschijnlijkheid verzamelde dit voetvolk zich in steeds groter wordende groepen terwijl het zich begaf naar de plaats van vertrek. Aangezien de legers zich oostwaarts bewogen lijkt het mij zeer logisch dat deze groepen zich verplaatsten langs de oude heirbaan van Grimbergen over Elewijt en Keerbergen langs Veldonck naar Aarschot. Hebben dergelijke groepen verzamelt te Grootloo Cruys?
En hoe zit dat nu met Sint Jan in den Scriecke?
Zoals we voorheen reeds hebben gezegd is Grootlo steeds een deel geweest van het oude Schriek, zoals ook Bollo. Grootlo en Bollo waren eigenlijk het echte moerasgebied met de grote poelen en Schriek moet je situeren als het geheel met de droge plaatsen binnen en buiten het moeras. Men spreekt ook altijd van in den Scriecke. Wanneer je de plaats van de eerste kapel bekijkt dan ligt die wel degelijk op een droge plek in het moerasgebied met in het westen de laagten van de huidige Tramlei, in het oosten de laagten van de Peyerlanden en in het noorden de laagten van het Rot.
Maar op het vaantje heeft de kapel van Grootlo als patroon : de Zoete Naam Jezus.
Het is duidelijk, de kapel van St.-Jan in den Scriecke op den altenaer had na de bouw van de nieuwe kerk in 1309 in principe zijn waarde verloren. Maar dat was buiten de tradities van de oude Grootlonaren gerekend die (ik vermoed enkele jaren later) de oude kapel hebben vervangen door een nieuwe kapel in het centrum van Grootlo. Deze vrij grote stenen constructie is wellicht het werk van een plaatselijke weldoener of een berekende gift van de abdij van Park, die nu heel wat inkomsten hadden verworven, zelfs binnen Schriek. Afgaande op de gekende tekeningen zou ik durven opteren voor een bouwwerk uit de 14e eeuw. Misschien koesterde de abdij nog andere plannen voor Grootlo en omgeving maar heeft die om een of andere reden niet ten uitvoer kunnen brengen. Na de turfwinning bleven er alleen de zanderige heidegronden met enkele grotere waterpoelen en moerassen over in dit zuidelijke deel. Zeker niet ideaal om nog een grote bevolkingsaangroei in deze regio te realiseren. Daarbij komt dat de meeste nieuwe nederzettingen in noord en centraal Grootlo zich richten tot de kerk van Schriek en niet tot de kapel van Grootlo, welke geen echte kerk was voor doop of begrafenis.
Wat mij ook steeds heeft verwonderd is het feit dat er geen oude misweg is gekend tussen de kerk van Schriek en de oude of nieuwe kapel te Grootlo, wat er nogmaals op wijst dat de bediening vanuit Beerzel of later vanuit Schriek weinig of onbestaande was. De moeilijke bereikbaarheid door de grote waterpoelen en moerassen zijn daar zeker niet vreemd aan. Naarmate de ontginningen in het noorden van Grootlo toenemen zien we daar wel twee lange miswegen ontstaan te weten : de Goorvoetweg vanaf de Goorschrans en de Leegen Kerkweg vanop de Hoge Heide. Dit zou kunnen wijzen op het feit dat de monniken van Park nog verschillende jaren na 1309 de diensten verzorgden te Grootlo. In 1560 is het de kapelaan van Schriek die de zorg van Grootlo voor zijn rekening nam. Ook de grote processie hield destijds halt aan de kapel. Op dat ogenblik is er geen enkele relatie met Park meer te vinden, tenzij dat ze nog steeds beschikten over de Bollotienden en de gronden van de Bollo de eigendom waren van een rijke familie. k Ben bijna zeker dat ik ooit familiebanden zal vinden tussen deze familie en een abt van Park.
27-06-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (0)
26-06-2010
Schriek in de oudheid
Schriek in de oudheid.
DE PREHISTORIE
Archeologische vondsten als : een vuurstenen vuistbijl (1), pijlpunten (2), schrabbers (3) en andere voorwerpen, in de omgeving van de Valkelarenbeek, Schopbossen en Koudhalzen laten vermoeden dat er zich in onze gewesten tijdelijke vormen van bewoning hebben bestaan. We spreken hier over een periode van meer dan 3000 jaar geleden. Deze eerste bewoners waren rondtrekkende nomaden die zich uitsluitend bezig hielden met jacht, visvangst en vruchtenpluk, iets waarvoor onze streek zich duidelijk leende, met aan de ene kant de uitlopers van het grote Waverwoud, en aan de andere kant het grote veengebied met aan zijn randen de heidegronden met talloze vennen en de stromende rivieren van Dijle, Raam en Nete. Een grondiger onderzoek kan wellicht in de toekomst nog verrassend uit de hoek komen, maar dit is duidelijk een werk voor specialisten.
(1) Geslepen bijl gevonden ter plaatse Schopbossen, nu onder Grasheide, door P. Van den Broeck (2) Gesteelde pijlpunt met vleugels gevonden ter plaatse Koudhalzen door Erik Ceuppens (3) Afslagschrabber gevonden ter plaatse Koudhalzen door Erik Ceuppens
OUD-BELGEN
Met een bijna aan waarheid grenzende zekerheid kunnen we stellen dat geen van de zeven Oud-Belgische volksgroepen of stammen in onze streken lang hebben verbleven. De Menapiërs vonden we terug rond Antwerpen, de Eburonen rond Tongeren en de Nerviërs in onze huidige provincie Henegouwen. De anderen vinden we in de polders aan zee en in onze Ardennen. Daar deze stammen elkanders gezelschap niet apprecieerden en onze gewesten centraal gelegen waren tussen de drie eerst genoemden, kunnen we begrijpen dat het hier een soort van niemandsland was, sporadisch bezocht door enkele verdwaalde jagers of een vogelvrij verklaarde, dit is een veroordeelde welke zijn stam als straf moest verlaten.
ROMEINEN
Uit de lessen van Onze Vaderlandse Geschiedenis herinneren we ons zeker nog de geromantiseerde strijdverhalen van de dappere Oud-Belgen tegen de supermacht uit Rome. De uiteindelijke gevolgen voor onze geschiedenis zijn niet niks. Zij gaven ons de naam : Belgen. Zij romaniseerden ons land, dat zich vroeger uitstrekte tussen Rijn en Seine, en, dus beduidend groter was dan zijn huidige grenzen. Deze Romeinse invloed bloedde echter dood aan de zuidgrens van het Kolenwoud. Deze grens ondertussen verschoven naar de noordgrens van het Kolenwoud - werd na jarenlange politieke strijd vastgelegd, en is nu bij ons gekend als : de taalgrens tussen Vlaanderen en Wallonië. Afgezien van de versterkingen langs de Rijn en enkele sporadische vondsten in Vlaanderen, zoals te Rijmenam, kunnen we besluiten dat onze gewesten weinig Romeinen op hun grondgebied hebben zien passeren. De kans dat we op Schriekse bodem ooit Romeinse munten of restanten van een villa of heirbaan zouden aantreffen, is enorm klein.
FRANKEN
Zoals reeds is beschreven in het hoofdstuk over de oude kapel is de Schriekse bevolking gegroeid uit enkele Frankische nederzettingen van weleer. Zij zijn dus de eerste echte bewoners van Schriek. KAREL DE GROTE Hem kunnen we bestempelen als de eerste Heer in onze gewesten, die daadwerkelijk heeft gezorgd voor de ontwikkeling van onze streken. Hij zorgde voor een verbetering van de landbouw, het droogleggen van moerassen en de ontginning van de bossen. Hij vond hierin een bondgenoot bij de verkondigers van het christelijk geloof. Deze samenwerking wordt beloond met de veralgemeende invoering van de tienden ten voordele van de kerk, haar bedienaars en de armen. Over deze tienden zal in de loop der tijden heel wat worden geruzied, je weet wel, voor het geld danst de beer . Daarom volgende toelichtingen bij deze eerste vorm van belastingen voor onze mensen.
Wij onderscheiden in de komende eeuwen volgende soorten :
a) Oude, volle of grote tienden : van alles wat men produceerde, maar voor onze streken was dat vooral de graanoogst, diende men 1/10 af te dragen aan de priester, abdij of een vertegenwoordiger van de kerkelijke macht. In werkelijkheid was het meestal de 11e schoof op het veld ( koren, gerst, tarwe, haver, spelt, boekweit ) welke werd betaald als bijdrage. Dit is geen 10 % van de opbrengst maar slechts 9,09 %. Waren wij, Vlamingen, toen al bedreven in het ontduiken van belastingen ? Om deze schoven te bewaren werden er tiendenschuren gebouwd, zoals er heden op de binnenkoer van de abdij van Tongerlo nog eentje is te bewonderen. Of er ook te Schriek zo een schuur heeft gestaan is tot op heden niet bekend. Wel vinden we in het kerkarchief dat de torenzolder werd verhuurd aan de koster om er zijn graanoogst te bewaren. Misschien is dit een aanwijzing voor het feit dat de Schriekse pastoors destijds hun granen bewaarden op de kerktorenzolder. We moeten toegeven, een veiligere plaats kon men zich toen niet voorstellen.
b) Smalle of kleine tienden :1/10 deel van minder bekende gewassen als koolzaad, vlees, kippen, kaas en eieren, enz en ook nieuwe producten als aardappelen. Deze tienden zijn van latere datum, en werden meestal ingevoerd als de opbrengst van de grote tienden onvoldoende bleken. Heden zouden wij dat benoemen als maatregelen om de begroting in evenwicht te brengen.
c) Nieuwe of novale tienden : 1/10 deel van de nieuw ontgonnen gronden of later van de nieuwe gewassen op deze gronden gewonnen. Tijdens de eerste jaren bedroeg de belastingdruk 1/30 of soms 1/16, om na enkele jaren op het gebruikelijke 1/10 deel te worden gebracht. Deze nieuwe tienden verdwenen stelselmatig in de zakken van de grondeigenaars, meestal de heren van de heerlijkheid, omdat zij de eigenaars waren van alle vage en onontgonnen percelen binnen hun gebied.
d) Slapende tienden : gronden waarvoor het tiendenrecht bestond maar waarop geen gewassen zij het tijdelijk werden verbouwd. Dit was een manier om als grondeigenaar in het bezit te komen van bepaalde stukken grond met hun tienden. Men liet de gronden enkele jaren onbewerkt, zodat er geen tienden dienen te worden betaald, en daarna bracht men ze terug in cultuur en werden het nieuwe tienden, minder zwaar belast en meestal ten voordele van de grondeigenaar of leenheer.
De verdeling van deze tienden gebeurde volgens een vast schema :
1/3 voor de abdij of de presbyter, wat we nu de pastoor zouden noemen, om in hun levensonderhoud te voorzien. We zouden het zijn loon of wedde kunnen noemen voor zijn pastorale werkzaamheden.
1/3 voor de kerk, sacristie en pastorie, als gebouw, om al de nodige zaken aan te kopen en herstellingen uit te voeren tot onderhoud, vergroting of verfraaiing.
1/3 voor de tafel van den H.Geest , het OCMW uit het verleden, waarmee de abdij of de presbyter de armen en behoeftigen konden helpen. Dit deel moest in theorie worden beheerd door de H.Geestmeesters, meyer en schepenen, maar werd meestal overgelaten aan het eerlijke oordeel van de pastoor.
Of deze ganse verdeling steeds op deze wijze correct werd uitgevoerd ? Laten we zeggen dat ik dat ten sterkste betwijfel. Het dient ook gezegd dat sommige pastoors zich niet bezig hielden met het innen van de tienden, en zij deze tienden of een deel daarvan verkochten aan bepaalde welstellende personen, voor een vast gelegd bedrag. De pastoor was op deze wijze van dit vervelende werk verlost, maar het risico dat dit kon leiden tot diefstal van tienden door derden was nu zeer groot geworden.
DE GRAVEN van LOON
Na het uiteenvallen van het grote rijk van Karel de Grote belanden we in het feodale tijdperk van onze geschiedenis. Deze periode zal de geschiedenis van de volgende tien eeuwen beïnvloeden om uiteindelijk met de Franse Revolutie in 1789 of enkele jaren later volledig te verdwijnen.
Wat dienen we te verstaan onder feodaliteit ?
Het is de vorm van het sociale en politieke samenlevingspatroon van de middeleeuwen. Het betekende de decentralisatie van de macht. Waar vroeger de koning of keizer alle macht in zich droeg, gaat deze nu de macht over delen van zijn land gedeeltelijk overgeven aan enkele grote leenmannen (graven, hertogen, ), in ruil voor geleverde, en in de toekomst te leveren diensten, meestal waren dat zuivere militaire diensten, zoals manschappen, soms voedsel en verblijf voor bevriende legers, enz Van de leenheer kregen deze leenmannen ook de algemene rechtsmacht, zoals het innen van belastingen, het leveren van herendiensten, rechtspraak, enz Deze grote leenmannen pasten, zij het soms onder andere bepaalde regels, dit zelfde systeem van in leen geven toe aan de kleinere leenmannen, die dat soms op hun beurt nog maar eens overdeden aan de gewone ridders of jonkers. De graven van Loon en de Prins-bisschoppen van Luik kunnen we hier zien als de grote leenmannen van onze gewesten, later gevolgd door die van Aarschot, Grimbergen, de Berthouten, enz tot bij de Familie Van der Stegen.
De eerste eeuwen na het uiteenvallen van Karel de Grote zijn rijk zijn voor de historici met een waas van onduidelijkheden omgeven. Komt daarbij nog dat op het einde van de 9e eeuw de invallen van de Noormannen de situatie hier niet verduidelijkten. Integendeel, buiten enkele grote algemene lijnen valt voor onze streken weinig informatie te rapen. Na de opsplitsing in 843 behoorden onze gewesten onder Lotharius (van waar de naam Lotharingen). In 925 veroverde Hendrik I de Vogelaar Lotharingen, zodat we op dat moment deel uitmaakten van het Grote Duitse Rijk ( ook Ottoonse Rijk genoemd ). Het is tijdens deze nevelige jaren die daar op volgden, dat het Prinsbisdom Luik en het graafschap Loon de rechten verwierven in onze contreien. In 974 werd dan het markgraafschap Antwerpen opgericht, en onze gewesten ressorteerden onder dit nieuwe graafschap.
Uit al deze vage informatie springt ons een zaak duidelijk in het oog : het oude Schriek was en zal het helaas ook blijven een grensgeval, bij al deze verdelingen en opsplitsingen. En zegt het spreekwoord niet : men moet zijn grenzen verleggen, iets wat voor Schriek echt letterlijk zal genomen worden, en wat meestal niet in ons voordeel zal uitdraaien.
Even opsommen :
-Schriek bevond zich in het grensgebied van de Noormannen. We mogen niet vergeten dat deze veroveraars via de Dijle richting Leuven voeren. Zij zouden ongeveer zeven jaar in onze streken hebben verbleven, alvorens in 891 nabij Leuven definitief te worden verslagen., om dan één jaar later volledig te zijn verdwenen uit onze gewesten.
-Schriek bevond zich op de zuidgrens van het Waverwoud. In alle oude documenten spreekt men steeds over deze groene long, gelegen tussen de beide Neten en de Dijle.
-Schriek lag op de grens van het oude Graafschap Loon, later het Graafschap Aarschot, ook op de grens van de bisdommen Kamerijk en Luik, nog later op de grens van de heerlijkheden van Grimbergen of de Berthouten, het Land van Mechelen, het land van Kleef, het Land van Arkel, nog later op de grens van de bisdommen Mechelen en Antwerpen, of op de grens van het Franse département Des deux Néthes of onze huidige provinciegrens Antwerpen.
Wie nu denkt dat deze grenspositie ons voorspoed heeft gebracht, komt bedrogen uit. Dure processen en lepe zetten van de tegenpartijen zullen Schriek herleiden tot de 1109 ha van vandaag, of moeten we sinds de fusie met Groot-Heist op 1 januari 1977 besluiten dat Schriek volledig is opgepeuzeld door zijn naaste buren ? Niet te verwonderen dat velen met ons meevoelden en toen de Bolloo bijna volledig van Schriek werd ontnomen spraken de mensen van Arm Schriek, uit medelijden. Anderen gaven de schuld aan zijn bestuurders en spraken van Lomp Schriek. Zij zouden het anders aangepakt hebben, of hoe de woorden van politiekers door de eeuwen heen nog steeds niet zijn veranderd !
26-06-2010, 00:00 geschreven door renic Reacties (1)
