Wie wordt wereldkampioen?

Vrijdag 11 november begint in New York, Amerika de finale voor de titel van wereldkampioenschap schaken. De huidige wereldkampioen, Magnus Carlsen -25 jaar- uit Noorwegen, neemt het dan op tegen zijn uitdager Sergei Karjakin -26 jaar- uit Rusland. (Inzet: de beide prijkten samen op de cover van NICmagazine 2011/5).

Wonderkinderen

Deze titelstrijd is ook de eerste waarin de wonderkinderen elkaar bekampen voor de hoogste kroon. Totdat Carlsen in 2013 de titel ontfutselde aan de Indiër Viswanathan Anand  domineerden de grootmeesters van de ‘oude’ garde het topschaak (Anand, Kramnik, Gelfand, Topalov, om maar enkele te noemen). Carlsen en Karjakin daarentegen zijn beiden opgegroeid in het computertijdperk.

Voor kenners staat het buiten kijf dat deze generatie de scepter definitief heeft overgenomen. Naast de beide titelpretendenten zijn er ook nog het Nederlands talent Anish Giri en de Italiaans-Amerikaanse grootmeester Fabiano Caruana bijvoorbeeld. Deze laatste werd door Karjakin verslagen in de laatste ronde van het kandidatentoernooi, waardoor Karjakin Carlsen’s uitdager werd.  

Waarom de beide schaakwonderkinderen zijn? Magnus begon op zijn achtste te schaken en werd internationaal meester vijf jaar later(!), hij was toen amper 13 jaar. Kort daarna werd hij de tweede-jongste grootmeester met 13 jaar en 3 maand. Tweede jongste dus, na —u raadt het al—Sergei  Karjakin die 12 jaar en 7 maand was toen hij GM werd. Daarna werd hij echter overklast door Carlsen die zich sneller ontwikkelde onder het toeziend oog van zijn vader Henrik en coach Agdestein. Karjakin’s weg was woeliger: hij trouwde jong, scheidde snel maar lijkt nu de balans gevonden te hebben die hij nodig heeft.

Carlsen torenhoog favoriet

Algemeen geldt de Noor als favoriet om zijn titel te behouden. Hij is de nummer één op de ratinglijst, hij heeft maar liefst 81 elo-punten meer dan zijn tegenstander), hij kan de beste resultaten voorleggen in hun onderling gespeelde partijen (4-1 met 16 remises) en heeft zijn speelstijl mee. Carlsen wint de partijen niet in de opening, het liefste vermijdt hij openingstheorie. Hij rekent op zijn inmiddels vermaarde middenspel- en eindspeldoorzicht waarmee hij met kop en schouders boven de rest van de superGMs uitsteekt.

Over en out voor Karjakin?

Niet helemaal. Net als Carlsen is hij al lang bezig met dit éne doel. Daarin gesteund door miljardair Filatov en niet in het minst door president Poetin die mogelijks hoopt de Russische hegemonie in het schaken te herstellen (schaken was in Rusland altijd deel van de propaganda om hun superioriteit te bevestigen). Het is wel twijfelachtig of Karjakin zelf achter die Russische hoogblazerij staat: de jongeling is goedlachs en vrij verlegen –mogelijks deels door zijn gestotter.  Voor alle duidelijkheid, Karjakin is geen toevalstreffer: in het vorige kandidatentoernooi eindigde hij net tweede achter Anand, deze keer haalde hij het wel.

Ook superGMs schrijven Karjakin nog niet af: ze geven wel Carlsen als favoriet maar wijzen erop dat het een korte match is (12 partijen slechts) en dat kan in het voordeel van Karjakin spelen zeker mocht hij als eerste een voorsprong krijgen. Karjakin geldt als één van de stugste verdedigers onder de grootmeesters, en heeft al meer dan één verloren stelling remise gehouden. Maar insiders weten ook dat Mamedyarov een van Karjakin’s coaches/secondanten is. De Azerbeidjaanse grootmeester staat bekend om zijn hyperagressieve aanpak en Karjakin liet in enkele interviews al verstaan dat hij met Mamedyarov traint om meer scherpte en agressie in zijn spel te krijgen.

Hackers en verraad

Voor vele schakers is het altijd weer uitkijken naar welke openingen de beste der besten zullen spelen. In dit tijdperk is het belang van openingen nauwelijks te onderschatten. Herinner u openingsgoeroe Kasparov die tegen Kramnik in het stof beet doordat hij diens opening, de Berlijnse Muur-variant 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 niet kon slopen. Karjakin speelt met wit 1.e4 en het Dame-Indisch met zwart 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Nf3 b6. Carlsen heeft een breder repertoire maar de Berlijnse variant was in de matches met Anand zijn ‘geheime’ wapen.

Opmerkelijk daaromtrent was dat volgens verschillende bronnen Carlsen laatst nog een oproep deed naar Microsoft toe om zich te beschermen tegen (Russische) hackers die zijn openingsresearch/voorbereiding zouden doorspelen aan Karjakin. Het zou om hetzelfde hackerscollectief gaan dat ook de privé-gegevens van de Amerikaanse Olympische turnsters online plaatste. Mogelijks nog erger voor Carlsen is het feit dat zijn jeugdvriend, de Rus Ian Nepomniatchi, die bij Carlsen’s matches tegen Anand zijn secondant was, nu zijn tegenstander Sergei Karjakin helpt. Dit nieuws raakte slechts gisteren bekend.

Glazen kooi

Zullen de heren trouw blijven aan hun openingen of switchen ze naar iets anders? We weten het vrijdag om 14u. Dan zullen de heren in het Fulton Street Market building in Lower Manhattan, New York de eerste zetten spelen waarbij ze zullen worden gadegeslaan door het publiek vanachter een eenrichtingsglazenwand. Naar verluidt is deze ook geluidsdicht, een les die de New Yorkse organisatoren leerden toen ze in 1995 de Kasparov-Anand match organiseerden. Gastgrootmeester en commentator Seirawan werd toen gevraagd om zijn zettenreeksen te fluisteren omdat de spelers anders zijn varianten konden horen doorheen de glazen wand. Van anti-valsspelers-regels gesproken.

Live te volgen op verschillende schaaknieuwswebsites (oa www.chess24.com). Korte verslagjes op deze site. De tweekamp eindigt zodra één speler zes en een half punt heeft gescoord, ten laatste op 28 november.