1. Op welke school geef je les?
VBS De Bosstraat Wilsele-Putkapel

2. Hoelang sta je al op deze school en hoelang sta je al in het (kleuter)onderwijs?

"Ik werk nu vier jaar op deze school en ben vier jaar geleden afgestudeerd als kleuterleidster."

3. Heb je al eens te maken gehad met verlies in de kleuterklas. Hoe vaak?

"Ik heb tot nu toe drie keer het verlies van een grootouder van een kleuter meegemaakt. Ook het verlies van een huisdier kan op kleuters een grote indruk nalaten."

4. Op welke manier kreeg je te maken met verlies?

"Zoals hiervoor al vertelt, was dit het verlies van een grootouder. Ook al van huisdieren van de kleuters." 

5. Op welke manier help je de kleuter die te maken krijgt met verlies?

"Dit hangt af van kleuter tot kleuter. Niet elk kind reageert natuurlijk hetzelfde op verlies. De manier van helpen of de activiteit die je aanbiedt moeten natuurlijk afgestemd zijn op de kleuter in rouw. Ook de leeftijd van het kind speelt hierbij een rol. Ik werk met kleuters van 4 tot 6 jaar en deze kinderen kunnen wel een onderscheid maken tussen dood en levend, maar ze zien dit vaak als iets tijdelijks, iets omkeerbaar (magisch denken). Het is dan ook heel belangrijk om kinderen concrete info te geven (iemand die gestorven is slaapt niet of is niet op reis). Kleuters kunnen ook sneller van stemming wisselen, ze kunnen momenten van verdriet hebben en even later alweer vrolijk spelen, geef hen die ruimte, de dag moet natuurlijk niet volledig in het teken staan van het verlies. Kinderen van deze leeftijd verwerken verlies of gemis ook vaak in hun spel, geef hen hiertoe de kans. Kleuters kunnen zich ook niet altijd even goed verbaal uiten en daarom moeten ze ook op een niet-communicatieve manier hun gevoelens kunnen uiten. Ze kunnen een tekening maken of iets knutselen voor de overledene. Elk jaar werk ik ook het thema gevoelens uit, hierbij maken we in de klas een ‘gevoelsbarometer’. Hierop kunnen kleuters ook visueel duidelijk maken hoe ze zich voelen (verdrietig, boos,…). 
Sommige kleuters brengen een foto mee van de overledene en deze krijgt een plaatsje in de klas in het godsdiensthoekje. Er wordt meestal een kaarsje gebrand waarbij we een gebedje zeggen of waarbij de kleuter (als die dat wil) iets kan vertellen over de overledene. Kleuters kunnen ook steun vinden in verhalen rond gemis, verdriet of rouwen, ze identificeren zich dan met de verhaalfiguren. 
Andere mogelijke activiteiten die ik zelf al op stage zag:

- een herinneringsdoosje knutselen (kan mee naar huis genomen worden maar kan ook een plaatsje krijgen in de klas, wanneer het kind hier nood aan heeft kan het hiernaar teruggrijpen)

- een troostboekje maken voor de kleuter die te maken heeft met rouw en gemis (bijvoorbeeld tekeningenbundel)"

6. Gebruik je bepaalde bronnen of theorieën om de kleuter hierbij te helpen?

"Je kan concrete lesideeën en activiteiten vinden in de methodes Tuin van heden of TOV. Er bestaan ook rouwkoffers, deze heb ik al bekeken tijdens mijn opleiding maar ik heb er wat gebruik betreft zelf nog geen ervaring mee."

7. Ga je kleuters uit andere culturen op een andere manier helpen?

"Dit heb ik tot nu toe nog niet ervaren. Natuurlijk zal je rekening moeten houden met de culturele verschillen. In sommige culturen viert men bijvoorbeeld feest na het overlijden van een dierbare."

8. Hoe begin je aan het verwerkingsproces met de kleuter?

"Ook hier hangt dit weer af van de manier waarop het kind in kwestie reageert op de gebeurtenissen. Geef het kind de liefde en aandacht waar hij of zij nood aan heeft, biedt het kansen om zijn verdriet te tonen/verwerken door aanbod van materiaal en activiteiten, toon als leerkracht ook gerust je eigen emoties, wees ten allen tijde eerlijk en concreet."

9. Hoe zorg je ervoor dat het verwerkingsproces in de klas overeenkomt met de manier van het verwerkingsproces thuis?

"Door je betrokkenheid aan de ouders kenbaar te maken en door samen te bespreken hoe het thuis en in de klas loopt." 

10. Welke prentenboeken gebruik je rond de dood in je klas? Werk je hier enkel mee wanneer het echt aan bod komt?

"Mogelijke prentenboeken (er zijn er veel meer natuurlijk maar met deze heb ik al gewerkt):

-Kikker en het vogeltje

-Derk Das blijft altijd bij ons

-Lieve Oma Pluis

-Rikki en de eekhoorn

-De oma van Jules

-Vier bevertjes en een kastanje

-De mooiste begrafenis van de wereld

-Ik mis je

-…

Ik werk hier niet enkel mee wanneer het echt aan bod komt, ook binnen het belangstellingscentrum gevoelens komen deze verhalen aan bod."

11. Is er een bepaald stramien waaraan jij en de andere kleuterleidster van de school zich aan moeten houden? (Indien je al op een andere school stond, was deze manier van werken anders?)

"Er is geen stramien bij ons op school waar we ons aan moeten houden en ik werkte nooit in een andere school."

12. Richt je een speciale hoek in voor de rouwende kleuter

"Dit heb ik nog niet gedaan, maar het is natuurlijk wel mogelijk. Je kan een herinneringstafeltje maken bijvoorbeeld of een stil hoekje aar de kleuter zich als het nodig is kan terugtrekken. Een gevoelenshoekje zoals een 'boze hoek' waar kleuters zich kunnen en mogen afreageren. "

13. Zijn er bepaalde tips die je hebt voor mij, toekomstige kleuterleidster? Zijn er dingen waar ik speciaal op moet letten of speciale aandacht aan moet geven?

"Nee, niet dat ik meteen weet. "