De oorsprong van 1 mei

Rosa Luxemburg

1894

Het goede idee om een proletarische actiedag in te voeren als een middel om de 8-urendag af te dwingen ontstond in Australië. Daar organiseerden de arbeiders in 1856 een algemene 24-urenstaking met meetings en een betoging voor de 8-urendag. De dag van die acties was 21 april 1856. Eerst dachten de Australische arbeiders om dit eenmalig te doen in 1856. Maar de actiedag had zo'n sterk effect op de arbeiders dat het hen deed opleven en leidde tot nieuwe agitatie waardoor beslist werd om de actiedag ieder jaar te herhalen.

Wat kon de arbeiders meer moed geven en meer geloof vestigen in hun eigen sterkte dan een massale werkonderbreking waartoe ze zelf het initiatief genomen hadden? Wat kon de eeuwige slaven in de fabrieken en werkplaatsen meer moed geven dan het samenbrengen van de eigen troepen? Zo groeide het idee van een proletarische actiedag en begon het ook naar andere landen uit te breiden.

De eersten die het voorbeeld van de Australische arbeiders volgden, waren de Amerikanen. Zij besloten een algemene werkonderbreking te organiseren op 1 mei 1886. Op die dag gingen 200.000 arbeiders in staking om de 8-urendag te eisen. Later werd het door politierepressie en juridische problemen moeilijk om een betoging van deze omvang te organiseren. Maar in 1888 werd de oproep bevestigd en werd besloten een grote betoging te organiseren op 1 mei 1890.

Intussen was de arbeidersbeweging in Europa numeriek enorm versterkt en ook beter georganiseerd. Een krachtige uitdrukking daarvan werd gegeven door het Internationale Arbeiderscongres in 1889. Op dit congres waren er 400 afgevaardigden en werd besloten om de eis van een 8-urendag centraal te stellen. Hierop stelde een afgevaardigde van de Franse vakbonden, de arbeider Lavigne uit Bordeaux, voor om deze eis in alle landen naar voor te brengen met algemene werkonderbrekingen. De afgevaardigde van de Amerikaanse arbeiders wees op de beslissing van zijn kameraden om te staken op 1 mei 1890, waarop het congres die datum aannam om overal acties te voeren.

Ook nu werd er - zoals 30 jaar eerder in Australië - gedacht aan een eenmalige betoging. Het Congres besliste dat de arbeiders in alle landen samen zouden betogen op 1 Mei 1890 voor de eis van een 8-urendag. Niemand sprak van een herhaling van deze actie in de daaropvolgende jaren. Natuurlijk kon niemand de impact van dit idee voorspellen en de snelheid waarmee het werd overgenomen door de arbeidersklasse in verschillende landen. Het volstond echter om 1 Mei één keer te vieren opdat iedereen zou begrijpen en aanvoelen dat het een jaarlijkse traditie moest worden [. . .].

Op 1 Mei werd de invoering van een 8-urendag geëist. Maar zelfs toen dit doel bereikt werd, bleef de internationale actiedag behouden. Zolang de strijd van de arbeiders tegen de burgerij en tegen de heersende klasse blijft duren, zolang niet alle eisen ingewilligd worden, zullen we op 1 Mei ieder jaar opnieuw onze eisen naar voor brengen. En als er zich betere tijden aanbieden, als de arbeidersklasse wereldwijd haar bevrijding heeft afgedwongen, zal het wellicht 1 Mei vieren ter herdenking van de bittere strijd en het vele lijden in het verleden.