Zaterdag 9 januari 

Fel licht in de ogen. Wakker. Er is terug elektriciteit, en de lichtschakelaar stond nog aan van 

gisteren. Moustapha komt ons lachend goedemorgen wensen en ons uitnodigen voor het ontbijt. 

Door het raampje zien we een stralend blauwe hemel en de zon, goed nieuws! Geen croissants 

uiteraard, maar de typische platte ronde broden met thee zoals ze die alleen hier kunnen zetten, 

olijfolie om in te soppen en alomtegenwoordige olijven. Er is ook een lekkere confituur, en als we er 

moeder er een complimentje over maken komt Moustapha lachend met de pot van de supermarkt 

af. Als we dan ook nog allemaal de badkamer/toilet gepasseerd zijn – sorry, geen warme douche-is 

het tijd om te gaan kijken of er een konvooi met sneeuwruimer komt. Ergens tussen 10 en 11 uur 

weet men ons te vertellen, dus nog even geduld. De anderen rijden door naar Er Rachidia, ik keer 

terug naar Fes. De reden voor deze drastische beslissing is dat ik een vlucht vroeger heb, en op de 

dag van mijn terugkeer is er weer hevige sneeuwval voorspeld voor de Atlas. Om niet het risico te 

lopen in mijn eentje op een besneeuwde bergpas vast te komen zitten besluit ik dat dit het 

verstandigst is. In Fes zal ik proberen mijn vlucht om te boeken, voor mij geen zand deze keer. 

We nemen afscheid 

van elkaar en ik sluit mij 

aan bij de rij wachtende 

auto’s richting Fes. De 

bewakers bij de slagboom 

nodigen me uit bij het 

houtvuurtje te komen 

zitten in hun hokje. 

Steevast krijg ik hetzelfde 

antwoord als ze horen dat 

je van België komt. “Ah, la 

Belgique, Flandres! J’ai de 

famille là-bas!” Ik kan er 

niet verwondert over zijn. 

Ze vertellen dat de pas nu 

berijdbaar is, maar met nog 

veel ijs over 25 km. Ik voel 

er niks voor om de 

Dominator weer enkele 

malen recht te zetten, en 

overweeg een andere 

mogelijkheid. Die dient zich 

aan in de vorm van een Pick up truck met lege laadbak. Ik vraag de chauffeur of de motor mee kan, 

wat geen probleem is. In mijn topkoffer heb ik nog een stuk touw en een zware elastiek waarmee we 

de motor vastleggen. Zelf moet ik mee in de cabine, wat niet zo evident is als er al 2 corpulente 

heerschappen inzitten. Met de nodige goede wil en een schoenlepel lukt het, en ik krijg nog pinda’s 

en dadels aangeboden op de koop toe. 

Na een half uur wachten gaat de slagboom open, en zet de colonne zich rokend en stinkend 

in beweging. De weg waar gisteren nog veel sneeuw lag is nu helemaal vrij, alsof er nooit sneeuw 

geweest is. Het verwondert mij dan ook dat mijn chauffeur traag blijft rijden. Hij had beloofd 

voorzichtig te zijn, maar dit is toch wel wat overdreven. Na een 3-tal kilometer komt het antwoord in 

de vorm van een hevig brobbelend geluid van de motor. De auto gaat langs de kant , de motorkap 

open, en het probleem is mij onmiddellijk duidelijk. Uit de radiator stroomt water, uit de 

veiligheidsdop stoom. Aan antivries hebben deze mensen nooit gedacht, en nu is de radiator 

dichtgevroren. Ze beginnen te klungelen aan de motor, vragen of ik sleutels bij heb en beginnen 

allerlei verkeerde stukken te demonteren. Ik kan het niet aanzien en wil helpen, maar wordt 

vriendelijk geweigerd. Ze besluiten dat het stuurhuis schoonmaken de oplossing is, en kruipen 

tevreden terug in de auto. Dit ritueel herhaalt zich enkele malen, telkens met en andere vermeende 

oplossing. Na zowat 2 uur ben ik het beu, en aangezien de weg er toch goed bij ligt stel ik voor om de 



motor af te laden en hulp te 

zoeken in het volgend dorp. Ze 

helpen met het afladen, maar van 

de hulp willen ze niet weten, ze 

redden het wel alleen. Eindelijk 

kan ik nu van de bergpas genieten, 

en stuif vrolijk gas gevend langs 

enkele tientallen andere 

antivriesloze auto’s in de berm. 

Waar we gisteren nog werden 

tegengehouden, beantwoord de 

agent nu mijn opgestoken hand 

met een glimlach en de hand op 

het hart; Marokkaanse 

vriendelijkheid. Wat verder vult 

een wegenwerker met een emmer 

steengruis de vele putten in de 

weg. Ook hij antwoord met opgestoken hand en buldert “ Bon voyage” in mijn helm, daarbij een 

gebit tonend dat een tandarts zijn jaar goedmaakt. Ook mijn dag kan niet meer stuk. 

Eerste doel in Fes is restaurant Taslit te zoeken. Daar kan ik de motor stallen als ik terugkeer, 

en ik kan er misschien ook overnachten. Ik heb het adres, dus dat moet lukken. In mijn naïviteit heb 

ik iets over het hoofd gezien: Fes is een stad met 2 miljoen inwoners, en navenant groot. 2 uur, 3 

politieagenten en een taxi later zoek ik nog steeds, terwijl het al donker is geworden. Als ik voor de 

2de 

keer een taxi aanhoud komt er een omstaander zich mengen. Hij kent het restaurant en zal mij 

voorrijden. Of ik hem wel eerst per motor naar zijn enkele straten verderop geparkeerde wagen wil 

brengen? Geen probleem voor mij, wel voor de Dominator die dermate onder het gewicht van de 

man in de veren zakt dat ik hem slechts met de grootste moeite van de zijpikkel krijg. We komen vlug 

bij het restaurant, iets van de betere klasse. Wat zich ook vertaalt in de prijs die ik betaal, het 10voudige 

van de gangbare prijzen. Mijn weldoener offreert mij een plaats bij hem thuis, hij heeft naar 

eigen zeggen een exquise kamer voor gasten, ik mag tevreden zijn dat ik hem ontmoet heb. Dit ruikt 

verdacht natuurlijk, maar op dit uur heb ik geen keuze en ga op zijn aanbod in. Voordeel is wel dat de 

motor in een beveiligde garage kan staan. Hij woont inderdaad in een heel mooi appartement, maar 

om mij slaapplaats te geven moeten zijn zoontje en 2 vrouwen ( de 3de woont in Frankrijk hoor ik 

later) van het bed en van voor de TV. Ik heb tenminste een onderkomen en wil er verder niet over 

nadenken. De man biedt mij een paar nieuwe leren pantoffels aan als huisschoenen, uit vriendschap, 

al blijft hij heel erg aandringen om ze mee te nemen naar België tegen een vriendenprijs. Ik wimpel 

hem af en stoor er mij niet aan,eerst slapen. 

Return of the Dominator 

Deze titel had ik al lang in gedachten. Hij schoot door me heen toen ik enkele maanden geleden in Marokko aan het begin van een prachtige afdaling stond, en ik mijzelf beloofde hier terug te keren met de motor. Het draaide anders uit, maar de titel bleef bruikbaar zij het in een andere betekenis. 

Vrijdagmorgen, 8 januari treffen we elkaar in de luchthaven van Fes. De motoren hebben op een aanhanger de reis gemaakt, wij zijn veel comfortabeler per vliegtuig overgevlogen. Op de parking worden de motoren afgeladen en kleden we ons om. De laatste dagen heeft het hier fel geregend, maar het ziet er naar uit dat we het even droog kunnen houden nu. In de verte hangen wel donkere wolken boven het Atlasgebergte. We besluiten de regenpakken nog niet aan te doen om de weergoden niet te provoceren. 

 

Eerst nog voltanken, en als we daar net mee klaar zijn komt Werner langs om te zeggen dat we een andere route dan die we eerst hadden afgesproken moeten nemen, die is afgesloten wegens hevige sneeuwval. Nu gaan we dus via Sefrou over de Atlas. Even daar voor bij is de weg eveneens verspert, en de politie laat niemand door. 

Na wat gepraat mogen wij met de motoren toch door, met de belofte dat we terugkeren als het niet lukt. Niks aan de hand eerst, van thuis zijn we ook wel wat sneeuw gewoon. Hoe hoger we rijden, hoe witter het echter wordt, tot uiteindelijk de baan volledig dichtgesneeuwd ligt. Vanaf hier wordt het echt uitkijken, want op de hoogvlakten heeft de wind de sneeuw op hopen van zo’n 20 cm geblazen. De wind blaast de sneeuw ook door de kieren van mijn helm binnen, zodat het vizier van binnen bevriest. Als de ondergrond dan ook nog bevroren is val ik de eerste keer om. Niks erg, de motor en ik zijn goed beschermd, en de snelheid is laag. We komen enkel nog auto’s tegen met sneeuwkettingen, de andere zitten vast in de berm. Verderop komt ons een sneeuwruimer ons tegemoet. In eerste instantie ben je daar blij om dat er nu minder sneeuw ligt, nadeel i s dat de bevroren ondergrond nu volledig bloot ligt met klompen sneeuw er bovenop. Weer onderuit. Zo gaat het nog een 20-tal kilometer verder tot we in een dorpje komen, Boulemane. Daar is de klimmende hoofdstraat spekglad, we zien de voetgangers voor ons uitglijden. Aan de kant een bordje “route barré”, maar dat kennen we al van de vorige post. 

Hier is het menens, de slagbomen zijn op slot, en de wachter is niet om te praten. We moeten wachten tot er een 

konvooi met sneeuwruimer passeert, misschien vanmiddag nog, of morgenvoormiddag. Terug is ook geen optie, want de pas achter ons is ook dichtgesneeuwd. Daar het al 16.00h is besluiten we maar wat te eten in het 

lokale restaurant. Soep, kip met friet maar eerst thee natuurlijk. De dames zetten de kachel dicht bij ons en willen hun klanten duidelijk verwennen. Voor de jeugd buiten zijn de motoren en quad een attractie, en ze komen beleefd vragen of ze foto’s mogen nemen. Het wordt nu duidelijk dat we hier vastzitten, dus moeten we een 

onderkomen vinden. Er is geen hotel hier, enkel een vakantiepark met enkele logementen; kleine stenen gebouwtjes, 3 bedden er in, geen dekens, geen verwarming. We gaan nog even in het politiekantoor informeren, maar die weten ook niks. Wel kunnen ze ons aan gesmokkelde wodka helpen tegen 1 dollar per fles. Uiteindelijk komt de burgemeester met een oplossing, hij heeft plaats gevonden bij iemand thuis. De motoren kunnen in een schuurtje staan, wij worden via een klein stalletje en een betonnen trap in de woonkamer geleid. 

We krijgen de keuze uit 2 onverwacht grote en rijk versierde kamers. Bescheiden als we zijn opteren we voor de 

grootste. Rondom de kamer staan grote zitbanken waarop we comfortabel kunnen slapen. Maar natuurlijk niet vooraleer we thee gedronken hebben, en dan nog koffie met een schaal zelfgebakken koekjes, en nog thee. Dan word volgens ritueel de handen gewassen, en moeder en vrouw van gastheer Moustapha komen uit de keuken met de ene na de andere grote schotel met eten. De oude houtkachel wordt regelmatig bijgevuld met grote blokken, de koude weg is lang vergeten. We krijgen nog bezoek van een official die onze gegevens wil registreren op de achterkant van een oud papiertje, 2 politieagenten komen nog eens vragen of we die wodka echt niet willen, en ook de broer van Moustapha wil ons eens komen bekijken. 

Zo wordt het gezellig laat, en de lange dag begint door te wegen. We worden in bed gestopt en om de nacht door te brengen krijgen we elk 4 dikke dekens die netjes ingepakt zijn. Het lijkt veel, maar zelfs met onze kleren aan liggen we nog niet te zweten in deze onverwarmde ruimte. Net als we in bed zitten valt de elektriciteit uit, maar de kaarsen staan klaar want dit zijn ze hier gewend. Voor ons maakt het niet meer uit, onze ogen zijn al toe.