De Szeklers (Hongaars: Székely, Roemeens: Secui - vroegere spelling: Săcui, Duits: Szekler) vormen een Hongaarse etnische groep, die voornamelijk leeft in Transsylvanië. Historisch gezien zijn de Szeklers de grensbewakers van het Hongaarse Rijk. De Szeklers waren in de middeleeuwen naast de Hongaarse edelen en de Transsylvaanse Saksen een van de drie gepriviligeerde naties van Transsylvanië. Het gebied dat historisch gezien door de Szeklers wordt bewoond staat bekend als Szeklerland (Székelyföld) en vormt tegenwoordig in Roemenië vrijwel het enige gebied met een Hongaarse meerderheid. De Szekleridentiteit is voor veel Szeklers een aanvulling op de Hongaarse identiteit. De meeste Szeklers voelen zich in de eerste plaats Hongaar en pas in de tweede plaats Szekler. In censussen bestaat dan ook geen aparte categorie "Szeklers", maar worden ze onder "Hongaren" geplaatst.
In 2002 woonden er 667.559 Szeklers/Hongaren in de districten Harghita, Covasna en Mureş en in delen van het district Cluj (het historische Szeklerland).
Het historische Szeklerland is iets kleiner dan de drie districten en heeft een andere afbakening. Binnen de grenzen hiervan wonen ongeveer 800.000 mensen, waarvan bijna driekwart Szeklers. Als de Roemeense steden en dorpen aan de randen van dit historische Szeklerland niet meegeteld worden, loopt het percentage Szeklers op tot bijna 80%. In verreweg de meeste steden en gemeenten in het Szeklerland vormen de Szeklers meer dan 80% van de bevolking, op veel plaatsen zelfs meer dan 90%. Alleen in het westen, in en rond de grootste stad van de regio, Târgu Mureş of Marosvásárhely (Duits: Neumarkt am Mieresch), vormen de Roemenen de helft van de bevolking.
Van de Szeklers is ruim de helft rooms-katholiek. Zij behoren tot het Hongaarstalige aartsbisdom Alba Iulia / Gyulafehérvár. Iets minder dan de helft is aangesloten bij de Hongaarse Gereformeerde Kerk (Magyarországi Református Egyház, ook vertaald als Hongaarse Hervormde Kerk), een calvinistische kerk vergelijkbaar met de Nederlandse Hervormde Kerk (nu Protestantse Kerk in Nederland). Zij behoren tot de hervormde kerkprovincie Zevenburgen, die sinds Transsylvanië bij Roemenië hoort als min of meer onafhankelijk kerkgenootschap fungeert. Verder bestaat een aanzienlijke unitarische kerk. De Roemenen zijn in overgrote meerderheid lid van de Roemeens-orthodoxe Kerk.
Zoals Belgie een enclave in Nederland heeft, Baarle Hertog, zijn er tal Roemeense dorpen, steden en gebieden die een Hongaarse meerderheid hebben en waar overwegend Hongaars wordt gesproken. Dit is vooral het geval in oa. de grensstreek tussen Roemenië en Hongarije, de provincies Baia Mare, Bihor, Arad en Timis. Maar ook strekt de Hongaarse invloed zich uit tot Centraal-Roemenië, nl. 3 provincies ten noorden van Brasov : Covasna, Hargita en Mureş. Daar ligt het Szeklerland.
Szeklerland (Hongaars: Székelyföld, Roemeens: Ţinutul Secuiesc, Latijn: Terra Siculorum) is een begrip dat tegenwoordig wordt gebruikt om het land aan te duiden dat door de Szeklers, een bevolkingsgroep binnen de Hongaarse minderheid in Roemenië, wordt bewoond. Het gebied is gelegen aan de oostgrens van Transsylvanië en omvat grofweg de Roemeense districten Harghita en Covasna, de oostelijke helft van het district Mureş en enkele randgemeenten van de districten Neamţ en Bacău.
Geschiedenis
In de middeleeuwen was Szeklerland een autonome provincie (eerst van het Koninkrijk Hongarije, daarna van Oostenrijk-Hongarije en uiteindelijk van Transsylvanië), die werd bestuurd door de Szeklers zelf. De Szeklers in het Szeklerland waren net als de Hongaarse edelen en de Transsylvanische Saksen volledig vrij en niet horig aan een heer. Deze drie groepen vormden de vrije naties van Transsylvanië. De vierde grote bevolkingsgroep in Transsylvanië, de Roemenen, had deze voorrechten niet.
In 1867 werd Szeklerland een onderdeel van het Koninkrijk Hongarije en vervolgens opgesplitst in vier districten: Udvarhely, Háromszék, Csík en Maros-Torda.
In 1916 werd Szeklerland binnengevallen door de Roemenen, die zich hadden aangesloten bij de geallieerden. Na de Eerste Wereldoorlog werd Transsylvanië (met het Szeklerland) op 1 december 1918 in Alba Iulia onder Hongaars protest aan Roemenië toegewezen. Deze situatie werd door de westerse mogendheden bevestigd met het Verdrag van Trianon op 4 juni 1920.
In augustus 1940 kwam onder toezicht van Benito Mussolini en Adolf Hitler de Tweede toekenning van Wenen tot stand, die bepaalde dat Hongarije een deel van Transsylvanië (met het Szeklerland) mocht annexeren. In 1947 kwam dit gebied weer toe aan Roemenië in navolging van het Verdrag van Parijs.
Hierna werd er een Hongaarse Autonome Provincie gesticht, die bijna gelijkviel met het Szeklerland. De Hongaarse Autonome Provincie heeft bestaan tot 1964, toen Roemenië (opnieuw) in districten werd verdeeld. Onder de dictatuur van Ceauşescu werd gepoogd door migratie van Roemenen naar het gebied de meerderheidspositie van de Szeklers in het Szeklerland te breken. Daarnaast werd de taal en godsdienst van de Szeklers onderdrukt. Hierdoor is er een Roemeense minderheid ontstaan in het Szeklerland, die echter nergens groter is dan een kwart van de bevolking.
Op 15 maart 2006 vond er in de stad Odorheiu Secuiesc (Hongaars: Székelyudvarhely) een massale betoging plaats waar tienduizenden Hongaren vroegen om autonomie voor het Szeklerland. De Szekler Nationale Raad onder voorzitterschap van de Hongaarse burgemeester van Odorhei Secuiesc, Jenö Szász, hield een conferentie hierover. Met het oog op de toetreding tot de Europese Unie op 1 januari 2007, moesten de Roemeense autoriteiten dit gedogen. Een van de sprekers was de protestantse bisschop László Tökés, die zei dat hij geen herziening van de landsgrenzen met Hongarije wou, maar wel meer autonomie voor het Szeklerland. De Roemeense president Traian Basescu werd ook uitgenodigd, maar wees die uitnodiging af, stellende dat Roemenië "een onafhankelijke, ondeelbare, natiestaat is" en "er dus geen ruimte is voor Hongaarse autonomie in Transsylvanië".
Ik heb de gewoonte aangenomen als ik wat Roemeens klaar maak, om het recept te noteren en dit dan onmiddellijk op de web site van Pele Mele te plaatsen. Na Plăcintă Dobrogeană, Papricaş de pui cu găluşte en Salată de boeuf, staat er vandaag Saramura de crap op het menu.
Bezoek de web site van Pele Mele in het Nederlands en vervolgens doorklikken naar Specifiek Roemeens > Gastronomie > Wat schaft de pot ?
1992 - 1.624.959 personen, 7,1% van de bevolking van Roemenië 2002 - 1.431.807 personen, 6,6% van de bevolking van Roemenië
Alleen Transsylvanië
1720 - 37,2% van de bevolking van Transsylvanië 1786 - 29,4% van de bevolking 1910 - 1.662.000 personen, 32% van de bevolking 1992 - 1.603.923 personen, 20,8% van de bevolking 2002 - 1.415.718 personen, 19,6% van de bevolking
Per district
De Hongaren vormen volgens de census van 2002 de meerderheid in twee districten in Zuidoost-Transsylvanië : Harghita en Covasna.
Gisteren op de begrafenis was ik getuige van iets wat ik nog nooit eerder zag.
Meestal neem ik op een begrafenis ergens achterin plaats om 2 redenen : ik dring me niet erg graag op en vooral ik ken niet al de gebruiken en versta niet alles (vooral de zang). Dus aap ik maar na wat de anderen doen. Maar dit kan niet altijd, soms wordt je op de voorgrond gedrongen. Dit was gisteren enkele malen zo, in de kerk, op op de begraafplaats en zelf aan tafel (zoals wij een koffietafel kennen na het overlijden) zat ik naast de priester.
Met 6 tot 7 personen in mijn auto heb ik het hele parkoer afgelegd. In de kerk viel het nog mee. Daar kan je je tijdens de dienst ingetogen opstellen. Op de begraafplaats vroeg men mij door te schuiven, zodat ik op de eerste rij kwam te staan. Schuin achter mij stond een jutten zak, met volgens mij, op het eerste zicht, vuil van op de begraafplaats. Er stak bovenaan ook een groot been uit de zak. Toen de priester tijdens het ritueel wijn over de overledene sprekelde, deed die dat ook over deze zak. Nog steeds niets vermoedend, volgde ik de ceremonie verder. Aan het einde, toen de kist werd neergelaten, werd ook deze zak bij in het graf gestopt. Ik dacht dit is misschien een familiaal gebruik, dat men spullen meegeeft met de overledene (voor onderweg). De gebruiken bij oa. geboorten, huwelijken en overlijdens zijn streek- en familiegebonden. Dus een familiegewoonte ... een andere verklaring kon ik er niet voor vinden.
Toen ik gisterenavond mijn vriend Marian ontmoette, stelde ik hem de vraag wat dit te betekenen had. Marian klaarde mijn raadsel uit.
De familie betaalt consessie, een taks per grafzerk. Als men meedere familieleden (meestal zonder nabestaanden) heeft, kan dit aardig oplopen. Pas na 7 jaar en mits toestemming van de gemeente en een dokter, mag men het lijk van een familielid opgraven. Dit gebeurt meestal de dag voor men een ander familielid ten grave draagt. Het stoffelijk overschot wordt dan bij de pas overledene begraven om aldus kosten te besparen.
Geen vuil van de begraafplaats, geen ritueel, maar een opgegraven lijk stond net achter mij in een zak !
Een klein uurtje geleden kreeg ik het droevige bericht dat mijn vriend Muchi is overleden.
Muchi was mijn buur op de Pescarie en komt dus ook veel voor in de 2 Roemenie ervaringenboeken die we samen met Belgen en Nederlanders hebben geschreven.
Muchi heeft rond Nieuwjaar een dringende operatie moeten ondergaan. Toen had men hem niet meer zo lang meer gegeven. Ondertussen heb ik hem nog regelmatig bezocht en zag ik hoe hij stilaan achteruit ging. Vorige week was ik samen met Virgil voor de laatste keer bij hem op bezoek.
Hoewel we het zagen aankomen is het toch heel erg een goede vriend te moeten afgeven.
Dumnezeu sa il ierte ! Ik ga nu naar de begrafenis.
De Hongaarse minderheid in Roemenië is met 1.431.807 mensen de grootste minderheid in Roemenië en maakt volgens de census van 2002 6,6% van 's lands totale bevolking uit. Het is tevens de grootste Hongaarse gemeenschap buiten Hongarije en na de Russische minderheden in de voormalige Sovjetrepublieken in absolute aantallen de grootste minderheid in Europa.
De meeste Hongaren in Roemenië wonen in Zevenburgen, waar ze ongeveer 20% van de bevolking uitmaken. Hierin zijn ook de historische regio's Banaat, Crişana en Maramureş inbegrepen. De Hongaren vormen de meerderheid in het centraal gelegen Szeklerland (71,92%) en een grote minderheid in de noordwestelijke districten Satu Mare (35,22%), Bihor (25,91%) en Sălaj (23,07%).
Etnische groepen
De Hongaarse minderheid in Roemenië is etnisch heterogeen en wordt in drie groepen onderverdeeld :
Hongaren Iets meer dan de helft van de Hongaarse minderheid in Roemenië bestaat uit etnische Hongaren, ook wel Magyaren genoemd. Deze groep behoort tot dezelfde etnische groep als de Hongaren in Hongarije. Zij leven vooral aan de grens met Hongarije.
Szeklers De Szeklers (Székely) zijn een Hongaarse etnische groep die in Szeklerland (Székelyföld) woont, dat ongeveer samenvalt met de districten Harghita, Covasna en Mureş. Hun dialect en specifieke culturele kenmerken onderscheiden hen van andere Hongaren maar toch beschouwen de Szeklers zich over het algemeen als Hongaar. Gebaseerd op de laatste officiële Roemeense census uit 2002 schat men het aantal Szeklers op 670.000, wat een kleine helft (46,8%) is van het totaal aantal Roemeense Hongaren.
Csángó's De Csángó's vormen een kleine etnische groep van naar Roemeens Moldavië geëmigreerde Hongaren. Ze beschouwen zich noch als Hongaars, noch als Roemeens, en vormen de enige Hongaarssprekende groep die nooit tot het Hongaarse Rijk heeft behoord.
Geschiedenis
Tot 1920 was er nog sprake van een Roemeense minderheid in Hongarije, dat tot dan deel uitmaakte van Oostenrijk-Hongarije. In de 19de eeuw voerde de Hongaarse overheid een actieve magyarisatiepolitiek in Transsylvanië en werden de Roemenen er gediscrimineerd. Na de toewijzing van het gebied aan Roemenië met het Verdrag van Trianon (1920)draaiden de rollen om. De Groot-Roemeense regering voerde vooral op sociaal-economisch vlak een anti-Hongaars beleid. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vervoegde Hongarije zich bij de asmogendheden en herwon zo kort de controle over Transsylvanië, maar na de Oorlog werden alle grenswijzigingen weer ongedaan gemaakt. Tot halfweg de jaren 50 werd er geen al te agressieve minderhedenpolitiek gevoerd, maar na de Hongaarse Opstand in 1956 sloeg de situatie weer om. Onder Ceauşescu kwam de roemenisering in een stroomversnelling. Na de Roemeense Revolutie in 1989 waar Hongaren en Roemenen aan hetzelfde zeel trokken werkte dit nog even door maar na 1995 neutraliseerden beide landen hun relaties met oog op toetreding tot de EU en de NAVO. Sindsdien verbetert de verstandhouding enkele diplomatieke rellen daargelaten en krijgen de minderheden in Roemenië steeds meer autonomie en sociale en culturele rechten.
Ik las onlangs iets over de Hongaarse minderheden in Roemenie, meer specifiek over de Szeklers die in een grote zone van Roemenie een meerderheid vormen. Ik was vooraf reeds op de hoogte van de situatie, maar ben er mij even gaan in verdiepen.
Ik ken tal van hulporganisaties die sinds de revolutie in oa. in Szeklerland de Hongaarse minderheden hulp bieden. Vandaar ook mijn interesse.
Ik wil dit absoluut niet politiek benaderen of de problemen ervan aankaarten. Ik sta er noch positief, noch negatief tegenover. Ik observeer ! Ik heb er meer informatie over ingewonnen en wil de lezers van mijn blog mijn opzoekingen per plezier overmaken. Net als voor mij, zal het voor jullie een wetenswaardigheid zijn.
Het kort werkje dat ik er over maakte is bijna klaar en zal in het kort op mijn blog staan. Kom maar kijken !
Korte tijd geleden bezocht ik een Nederlander in de gevangenis van Colibasi. Zijn familie had mij zakken meegegeven met zaken die hier moeilijk verkrijgbaar zijn en zeker niet in de gevangeniswinkel te koop zijn.
Na mijn aanmelding, bracht ik de zakken net als ik deze kreeg samen met mijn zoon naar binnen. Bij de eerste controle werd reeds ee heel deel geweigerd. Van de voedingswaren mochten oa. Chocolade hagel, Pindakaas, worsten en Sandwish Spread niet binnen (gewoonweg omdat ze het niet kenden). Deze zaken gingen terug in de wagen en ik ging met de rest op bezoek. Koekjes en Chocopasta mocht dan weer wel, maar over droge beschuit deed men dan weer eigenaardig. Uiteraard was de gedetineerde wat boos omdat hij zijn specifieke Nederlandse spullen niet kreeg. Ik bedacht een oplossing :
Toen de bewaker passeerde zei ik hem dat het mij verwonderde dat die spullen niet binnen mochten, want de vorige keer mocht het wel. Aan het einde van het bezoek mocht ik dan weer terug naar de auto om een aantal zaken terug te halen. Je ziet dus dat je met hard roepen veel minder bekomt dan met je onderdanig en gewillig op te stellen in Roemenie.
Salată de boeuf Olandeză Bij het overhandigen van de Sandwish Spread 4 gefrnste wenkbrouwen. Geen van beiden kende dit. Ik eigenlijk ook niet maar ik kan lezen, dus trachtte ik het in het Roemeens uit te leggen. Ze bleven verwonderd naar de potjes kijken. De ene opende 1 potje en rook eraan. Hij zei tegen zijn collega : "Dit is Salată de boeuf !", waarop de andere : "Neen, want er zitten geen erwten in !" Ik dacht bij mezelf, van dit moment moet ik gebruik maken, ze zijn op hun vriendelijkst. "Dat is het ! U heeft gelijk mijnheer ! Het is net als Salată de boeuf, maar dan Salată de boeuf Olandeză, zonder erwten. Het is typisch Hollands, zelfs wij als Belgen eten zoiets niet, vandaar dat ik het ook niet zo goed ken." ... en de Salată de boeuf Olandeză vertrok naar de overkant.
Ruim twee jaar geleden beloofde ik om Ina te helpen met het maken van een web site voor de stichting in Hardenberg. Toen maakte ik een ontwerp.
Persoonlijke problemen van ons beiden en ook andere hindernissen, hebben het afwerken van deze site steeds uitgesteld. Eind 2009 hielden we de oude projecten terug uit de koelkast en werden de updates, van de zaken die veranderd zijn, aangepast. In het voorjaar van 2010 was de web site klaar.
De Stichting Roemenië Comité Hardenberg zorgde voor een eigen domeinnaam, nl. http://www.srch.nl
Vanaf nu neemt Ina het beheer van de web site over, maar onder supervisie. Of we zeggen ... "De web site van Stichting Roemenië Comité Hardenberg werd op 01 augustus 2010 opgeleverd". Als er iets misloopt stuur ik wel bij, Ina !
Veel succes met jullie web site en jullie stichting !
