Parkeren: Toekomststraat 2 Kluizen.

Fietsknooppunten: 42  -36  -35  -26  -17  -78  -11  -05  -03  -13  -15  -28  -30  -34  -37  -31  -38  -40  -41  -46     -43  -42 = 37,2 km.

Woensdag 27 februari 2019. De weervrouw had het ons gisteren beloofd en wanneer we de pvc-rolluik optrekken zien we een helder blauwe hemel zoals we het soms zelden zien tijdens de warme zomermaanden. De thermometer geeft momenteel al 12°C aan maar er worden voor vanmiddag temperaturen voorspelt tot 20°C. Het lijkt wel een zomerse dag, maar het is nog steeds winter. Weer een dag om van te profiteren. Daarom rijden we met de auto naar Oost-Vlaanderen voor een uitgebreide fietstocht die start in Kluizen. Het dorp ligt in het Meetjesland, een wandel- en fietsregio tussen Gent en Brugge. Vanaf 1977 behoort Kluizen bij de gemeente Evergem en is vooral bekend voor haar spaarbekken en groene zones. 

Door vertraging en enkele files op de Antwerpse ring staan we eerst om 10:45u op de parking van Kluizen. Er was geen ontkomen aan. Het was wachten en aanschuiven tot voorbij de Kennedytunnel voor we zonder problemen weer vlot verder konden rijden. We houden de parking van Kluizen rechts van ons en fietsen op de Toekomststraat tot bij de Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekerk van Kluizen. Een eerste gebedsplaats was volgens de geschiedenis van 1122, gebouwd in opdracht van de graaf van Vlaanderen. Ze werd echter in 1580 vernield door Calvinisten. De volgende kerk werd in de loop der eeuwen afgebroken, uitgebreid en gerestaureerd tot de huidige kerk die we nu zien. De vierkante toren werd in 1768 – 1771 verbouwd maar op 22 mei 1940 opgeblazen door oorlogsperikelen.  

Tussen 1953 en 1956 werd de schade hersteld. Rechts van de kerk werd de Heilige Cornelius in een nis geplaatst als de patroonheilige van het dorp. Links zien we het monument voor de gesneuvelden van beide Wereldoorlogen. De kerkklok slaat net het volle uur. Binnen in de kerk werden talrijke Obiits aangebracht. Aan elke kolom of pilaar zien we een Heiligenbeeld hangen. Op de achtergrond horen we stille kerkmuziek uit een luidspreker. Het geeft meteen een andere sfeer. Achteraan staat de Heilige Rita op een sokkel. Ze wordt onder andere aanroepen voor hopeloos gewaande zaken, langdurig zieken en door vrouwen met een ongelukkig huwelijk. Naast de kerk is de begraafplaats waar enkele zerken staan van burgerlijke oorlogsslachtoffers en oud-strijders van beide Wereldoorlogen. Het dodenhuisje van 1863 staat in het midden van de begraafplaats waar tegen de calvarie werd bevestigd. Het bronzen beeldje op het pleintje is van Dirk De Keyzer uit 1996. Het stelt twee koningskinderen voor.  

Na ons bezoek aan de kerk en de begraafplaats fietsen we de straat ten einde en slaan linksaf op de Kluizendorpstraat. De bebouwing verdwijnt langzaam en de natuur neemt de plaats in. We fietsen onder een stralende zon en de temperatuur is ok. Toch lijkt de natuur wel doods door de kale bomen. Desondanks komen we terecht in een streek voor genieters. Fietsen door een pittoresk landschap waar we een mix van akkers, weiden en ja, toch nog uitbundig veel groen vinden. Het zou mij niet verbazen moesten we een kunstenaar naast de weg zien zitten die deze natuurrijkdom met een penseelstreek op het doek schildert. Voor het knooppunt staan de statige villa’s met een eentonige tuin. We verlaten Kluizen langs het “einde centrum” bord.  

We rijden over de brug van het “Watering De Burggravenstroom”, zoals we zien staan in de lage gemetselde muur. Het Verbindingsvaartwater stroomt onder de brug en vloeit in de Burggravenstroom die we ongeveer 2,7 km gaan volgen. Het is een prachtige waterweg die een totale lengte heeft van 33 km. De waterweg werd tijdens de dertiende en veertiende eeuw bevaren door schuiten, geladen met goederen zoals laken, appelen, hout en turf met bestemming Gent. Na de godsdienstoorlog kwam hier een einde aan. Langs de dijk groeien hier en daar de paasbloemen of narcissen in verschillende tinten. Aan knooppunt 36 dwarsen we de stroom en slaan rechtsaf. Nu houden we het water rechts van ons. Verderop slaat de Burggravenstroom linksaf naar Eeklo en stroomt verder via Assenede, Lembeke enzovoort. We dwarsen straks nogmaals de stroom in Lembeke. Links van ons moeten twee gigantische spaarbekkens zijn. Door de beplanting en de bebouwing zijn ze niet te zien vanop de fiets. Het is slechts duidelijk op Google-View of vanuit een luchtballon. De uitvinding van de heteluchtballon dateert van 1783 en spreekt nog steeds tot de verbeelding van avontuurlijke mensen. Hoe mooi moet dat niet zijn om vanop een hoogte de regio te zien? Maar ik dwaal af. De twee waterreservoirs hebben een gezamenlijke inhoud van meer dan 10 miljard liter. Vanuit Kluizen voorziet ‘De Watergroep’ heel het Meetjesland van drinkwater. Dagelijks kan er tot 60 miljoen liter geproduceerd worden. De spaarbekken bevinden zich tot aan het volgende knooppunt. Tussen de akkers en weiden, rechts van ons, werden ‘bescheiden’ villa’s gebouwd. Afgewisseld door mooie gerenoveerde boerderijen en statige landhuizen.  

Vanaf knooppunt 26 bevinden we ons op het grondgebied van Assenede en worden we meteen opgeslokt door een heerlijk stuk natuur. Vanaf de Abdijstraat werd de Antwerpse Heirweg gekasseid. We doen zoals de professionele wielertoeristen en rijden zoveel mogelijk naast de weg in de zijberm. Dat is niet veel beter want die zit vol kuilen, putten en regenwater. Hopelijk rijden we niet plat. De Antwerpse Heirweg maakt deel uit van de oude weg die van Antwerpen naar Brugge liep en doorsnijdt het bosgebied van Oosteeklo. Het deel dat over het grondgebied van Oosteeklo loopt dateert uit de zestiende eeuw. Een deel van de weg bevindt zich zelfs nog in zijn oorspronkelijke staat en is dus niet verhard. We zijn dan ook opgelucht wanneer de kasseien overgaan in een zandweg. Hier houden we halt aan een picknicktafel die ons uitnodigt om onze zelfgemaakte boterhammetjes te verorberen. Hier werd een infobord geplaatst. We bevinden ons in de Lembeekse bossen. Deze bossen, 305 ha groot, strekken zich uit over Lembeke, Oosteeklo en Waarschoot op een zandrug die loopt van Oedelem tot Stekene. Hier kun je heerlijk wandelen, fietsen of paardrijden. Na een stevige wandeling kun je aan de noordzijde van het bos nagenieten in één van de horecazaken. Het Bellebargiebos is een vochtig loofbos langs de Burggravenstroom. Links is een bosrijk gebied en rechts een afgespannen weide met een skyline van verschillende kale loofbomen. Op de hoeve, even verder, woont een echte paardenliefhebber. Zijn weide is rondom afgespannen met een doorsteekomheining van hout. Geen prikkeldraad want dat is voor paarden ongeschikt. Het is te onopvallend voor de viervoeter en vooral onveilig. Prikkeldraad is scherp en kan ernstige verwondingen veroorzaken. Over het Syngelbrugje fietsen we de Burggraventroom over en komen we in Sleidingen/Evergem en slaan rechtsaf in de Vierhuizen. Een smalle betonbaan tussen de velden. Landbouwgrond domineert hier boven de weidlanden waar binnenkort koeien vredig liggen te herkauwen. Naast ons pad zijn de grachten afgeboord met gesnoeide knotwilgen. Nostalgie! De knooppuntenbordjes zijn tot hiertoe goed aangegeven. We hebben het al meegemaakt dat er bordjes verdwenen zijn en dat weet je eerst achteraf als je na enige tijd geen bordje meer tegenkomt of een knooppuntenbordje met een vreemd nummer. Hoe frustrerend is dat? Voor vandaag lijkt er geen probleem te zijn. We ruiken dat er in buurt gemest wordt. Het aroma komt ons af en toe tegemoet.  

Aan knooppunt 78 fietsen we linksaf in het Meistraatje waar de betonbaan afgeboord is met hoge statige eiken. Hier werd een infobordje geplaatst over de legende van de “Bevende Hazelaar”. ‘Op deze driesprong staat de “Bevende Hazelaar”, eigenlijk een (tril)linde. Hij staat op de plaats waar de graaf van Kleef per vergissing werd vermoord. Toen de Oostmoerenaren het vertrek van de Oostenrijkse overheersers vierden, bemerkten ze een vreemde man die, aan zijn kledij te zien en aan zijn stem te horen, beslist een buitenlander was. Ze namen hem dan ook onmiddellijk voor een Oostenrijker en hij werd in het heetst van de verwarring gedood. Om deze misstap uit te wissen ging men het lijk in de bossen begraven. Boven zijn graf plantte men een (tril)linde. Later werd aan de boom een Mariakapelletje gehangen, waar de kooplieden hun penning offerden, om zegen te bekomen voor een goede koop.’

Rondom ons zien we niets anders dan natuur waar we ten volle van genieten door de kleur, de geur en de vele geluiden van bekende en minder bekende vogels. Deze streek is een echt fietsparadijs. Soms, heel soms, fietsen we te snel door het landschap over de kleine smalle plattelandswegen. Want aan het eind van het straatje komen we weer terug in de harde wereld. Ja, bebouwing is natuurlijk de dag van vandaag nergens meer uit te sluiten. Ook het lawaai van de auto’s hoort daarbij en is een tweede natuur geworden. Maar er is verbetering op til. De elektrische auto rijdt muisstil door de straten. Wees gewaarschuwd! Als je niets hoort is er een Hybride of een 100% elektrische auto in de buurt. Of dat nu veilig is of niet daar ga ik niet over discuteren. Tijd voor een frisse pint op een zonovergoten terras. Ik ben bijna uitgedroogd. We hebben flesjes water bij maar dat smaakt zelfs te droog. Het is nog wachten tot in de dorpskern van Waarschoot om de dorstige te laven. In Bellebargie, na knooppunt 11, rijden we al op het grondgebied van Waarschoot. Voor de rotonde links, in de Bellebargie, stond de oude Sint-Jozefkerk. Tijdens de renovatie van de Sint- Ghislenuskerk in de dorpskern van Waarschoot, werd de Sint-Jozefkerk gebruikt als noodkerk. In 2008 werd deze kerk ontwijd en in februari 2017 afgebroken. In de plaats werd een kleuterschool gebouwd. Op een betonnen sokkel werd de zware koperen klok tentoongesteld die herinnerd aan de Sint-Jozefkerk.  

De helft van het voetpad werd omgetoverd tot fietspad. We rijden langs de grote luxueuze woningen waar de eigenaars optimaal kunnen genieten van hun vrijstaande woning. Vooral omdat ze weinig of geen last hebben van burenlawaai, of ze kozen ervoor om rondom rond te kunnen genieten van een groene omgeving. De woningen hebben meer ramen, dus meer daglicht in elke kamer. Bij enkelen staat de grote mobilhome op de oprit. Klaar om te vertrekken naar het zonnige zuiden. Het is nog ongeveer twee kilometer tot de dorpskom van Waarschoot. Het dorp ligt in de regio Meetjesland en bezit nog ongeveer 154 ha bos. Genoeg om in te verdwalen dus maar met wat geluk spot de wandelaar of oplettende fietser zelfs herten, reeën, zwijnen, de kleine bonte specht of de kleine boomkliever. Op de hoek Kapellestraat/Hoeke staat een smalle wegkapel omgeven door knotwilgen. De kapel werd opgericht in 1860 in opdracht van pastoor Van Dorpe. In de nis werd het beeldje van O.L. Vrouw met kind geplaatst. Een zitbank nodigt uit voor een warme kop koffie. Boven het dak van een woning zien we een hoge ronde gemetselde schouw die samen gehouden wordt met ijzeren banden. Het is de fabrieksschoorsteen van het voormalige S.A.W.-textielfabriek dat opgericht werd in 1889. Na de stopzetting tijdens WOII kwam er een nieuwe bloei in de jaren 1950 en 1960. In 1981 volgde echter de definitieve sluiting. Ons volgende kapelletje bevindt zich ongeveer 250 meter verder in de Kapellestraat onder twee stevige Lindenbomen. Een donkere madonna prijkt op het kleine altaar. De kapel werd gebouwd in 1987, volgens de datum boven de nis. Onderaan werd een tekst gebeiteld: “Wij willen behouden dit volk en dit land, lief Meetjesland.” Getekend:” Lorand Verbeecke 1911-1985 stichter Godsdienstig en heemkundig erfgoed.”

Even verder, op het nummer 53 van de Kapellestraat zien we een prachtig herenhuis dat omringd wordt door een haag en vooraan door een hekwerk. Het is het voormalige priorshuis van de Priorij O.L. Vrouw ten Hove. Gesticht in 1444 door de Gentse patriciër. Het gebouw werd geplunderd en verwoest in 1578  en  1581 door de Calvinisten. Het klooster werd opgeheven in 1796 door de Franse bezetters en openbaar verkocht.  Vlak voor de spoorwegovergang met knooppunt 03 vertelt een bordje over “Het Goed te Diependale” is het voormalige neerhof van de priorij van O-L-Vrouw ten Hove. Het voormalige kloosterdomein (1444-1650) bestond uit de goederen van de stichter Simon Utenhove, aangekocht en later geschonken goederen. Het Waterschootse patrimonium van het voormalige Cisterciënzerklooster omvatte zo’n 100 ha bos en drie belangrijke landbouwuitbatingen: het eigenlijke kloostergoed, het neerhof van het klooster (dus het oorspronkelijke Goed te Diependale) en de hoeve Koudekeuken. De straatnaam Jagerspad verwijst naar het feit dat dit gebied ooit het jachtgebied van de graaf van Vlaanderen was.” 

Aan de parking van de Nieuwstraat bevinden we ons pal in het centrum van Waarschoot en wijken we af naar de Sint-Ghislenuskerk. Het ruïnegedeelte is afgezet met de bekende hekwerken. Je wordt totaal stil als je de voormalige kerk aanschouwd. In de overgang van 2001 naar 2002 werd op oudejaarsavond de Sint-Ghislenuskerk door een scholier uit het naburige Eeklo opzettelijk in brand gestoken. De reden kunnen we niet vinden, al is er voor deze vandalenstreek geen enkel excuus. Alleen bogen, koor en de massieve toren van 1393 bleven overeind. Er kwam een nieuwe kerk, tegen het schip van de ruïne aangebouwd. Ernaast staat de verbrande madonna op een sokkel. Ter herinnering aan de kerkbrand. Langs de oude toren kunnen we in de nieuwe kerk binnen. Het is een hele aanpassing om hier rond te lopen. We staan dan ook snel terug buiten. Tijdens de renovatie werd de Sint-Jozefkerk aan de Bellebargie gebruikt als noodkerk. Op 24 juni 2007 werd de nieuwe kerk ingehuldigd. Naar aanleiding van de renovatie van de verwoeste Sint-Ghislenuskerk besliste Waarschoot om meteen ook de dorpskern ter hernieuwen. Het resultaat is een groene ontmoetingsplaats met onder andere een petanquebaan en een kunstwerk ter ere van priester-dichter Basiel de Craene. Het dorp is uitnodigend met haar gezellig terrasje waar we eveneens van profiteren om een sanitaire stop te houden. Het is en blijft de favoriete halte van elke wandelaar of fietser. Dat hoort er nu eenmaal bij. Ik probeer telkens iets nieuw uit de streek. Schol!  

Na onze halte  in Waarschoot rijden we uit het centrum door een smal pad tussen hectaren weidegrond. Ze liggen er maar kaal bij omdat de dieren nog op stal staan. De nachten zijn nog te koud. Het is 15:00u gepasseerd als we knooppunt 13 bereiken. Vanaf hier volgen we ongeveer een kleine zes kilometer waterloop ‘De Lieve’ die rechts van ons stroomt, maar totaal geen functie meer heeft in de scheepsvaart. Het is een historisch binnenscheepvaartkanaaltje dat werd gegraven tussen 1251 en 1269. Het kanaal was in totaal 45 km lang en vormde de eerste kunstmatige waterverbinding tussen de Leie in Gent en de Zwinmonding in Damme. Nog tot de Tweede Wereldoorlog werd via de Lieve alle aal van de stad Gent met schuiten naar Lovendegem gevaren, om er de velden te bemesten. Het traject langs De Lieve is zondermeer lovenswaardig op het smalle asfaltpad. Ik veronderstel dat het kanaal vroeger breder was want links van ons groeien de schilderachtige knotwilgen die oorspronkelijk langs de waterkant staan. We genieten van onze fietstocht langs het water. We komen volledig tot rust langs de kilometers uitgestrekte natuur van weilanden en landbouwgronden. We kunnen zowaar proeven van al dat moois dat de streek te bieden heeft. De elektriciteitspylonen, in de verte, proberen we weg te denken. Dit is genieten van water en rust die enkel verstoort wordt door vogelgeluiden. Een eind verder moeten we een omweg maken. Zelfs een fietser mag niet door. Een wielertoerist komt uit die richting en vraag hem of we toch niet doorkunnen. De man is zo vriendelijk om halt te houden om ons te woord te staan. Hij was tot aan de versperring gereden om te kijken hoe ver de werken gevorderd waren. Er is geen doorkomen aan, vertelt hij. Het is beter even om te rijden. Het is nog geen kilometer roept hij nog terwijl hij terug snelheid maakt. Ik vergat te vragen waarom er een omleiding voorzien was. We moeten voor ons volgende knooppunt drie keer dezelfde spooroverweg dwarsen. Nog voor de eerste spooroverweg houden we halt bij een grote watertoren met uitkijk op het hoogste punt. Na 2020 komt er een betonstop, maar er wordt momenteel massaal nieuwbouw opgetrokken zodat er tegen die tijd geen plek meer vrij is om nog te bouwen. Dit zijn dan nog de vrijstaande woning die worden gebouwd. We bevinden ons in Sleidinge, nog een deelgemeente van Evergem. In de Wurmstraat zien we rechts het grote Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidingen. Een belangrijk gastvrij herstellingsoord, een ruimte die rust en voorspelbaarheid biedt waar mensen kunnen herstellen. We dwarsen de Weststraat en de derde spooroverweg in de Langendam. In deze straat uitkijken, we moeten rechtsaf op een smal pad tussen een weiland en een gracht. Veel geluk! 

Na knooppunt 31 rechtsaf tot de Sint-Joriskerk van Sleidingen. Ze heeft de meest spitse toren van de provincie. Er was al sprake van een gebedshuis in 1260. Ze brandde af, en werd groter heropgebouwd. Gerestaureerd en weer vergroot in de volgende eeuwen. In 1740 kreeg de toren zijn nieuwe spits. We kunnen binnen ook een kijkje nemen. De glas-in-loodramen maken de kerk donker. Achteraan staan er geen stoelen meer door het gebrek aan parochianen. Er bevinden zich vrij veel Heiligenbeelden die hier met naam benoemd zijn. We zien de Heilige Joris, de Heilige Godelieve, de Heilige Jozef met kind, de Heilige Coleta, het Heilig Hart van Jezus  en de buste van Pater Damiaan. De prachtige biechtstoelen springen echt in het oog. Zouden ze nog gebruikt worden? In een nis staat het Heilig Hart van Maria. Ook de preekstoel met rode loper op de dubbele trap is bezienswaardig maar waarschijnlijk slechts een pronkstuk. Terug buiten zien we de monumentale dorpspomp die dateert van 1863 om de lokale bevolking van zuiver water te voorzien. De laatste renovatie vond plaats in 1980. In de buurt van de kerk vinden we de bronzen premier Wilfried Martens. In 2016 werd het monument onthuld die geboren en opgegroeid is te Sleidingen. Van 1979 tot begin 1992 was Martens eerste minister in ons land. Het bronzen beeld van 1,92 m is een creatie van Leo De Buysere. Bij de onthulling werd het dorpsplein omgedoopt tot Wilfried Martensplein. We dwarsen verderop de N456. 

Na een tijdje fietsen we op de Meerbeke dat wordt gedomineerd door weiden met grazende paarden. Ze dragen een deken op hun lichaam. Een paard voelt zich best bij een temperatuur van 10°C. Bij langdurige regen of na een lange rit is een paard bezweet en heeft het vaak koud. Dan kan men het best het paard bekleden met een deken om de spieren warm te houden. Na enkele pedaaltrappen fietsen we Wippelgem, een deelgemeente van Evergem, binnen. De vrijstaande woningen voor de dorpskerk zijn statige gebouwen waar meer dan één auto de oprit siert. Links van de kerk werd de pastorie in 1856 gebouwd. Het landelijke dorp heeft in 1856 de Onze-Lieve-Vrouw Ten Troost kerk gebouwd die in de volksmond “De Boskapel” wordt genoemd omdat ze aan de rand van het dorp gelegen is, aan de bossen. De kerk, met haar vierkante klokkentoren van 1855 wordt geflankeerd door twee kapelletjes. Links werd de kapel gebouwd voor Sint-Antonius Eremyt in 1894 en rechts staat de kapel die opgedragen werd aan Sint-Appolonia in 1893. Ze hebben beiden fraaie heiligenbeelden staan op een altaar.  

Tegenover de kerk leidt een dreef naar het grootste kasteelpark van Evergem. Het “Kasteel van Wippelgem” is sinds 2008 eigendom van de gemeente. De oudste vermelding dateert van 1375. Het kasteel met zijn U-vormige aanleg, gelegen midden het omgrachte park, werd volgens kadastergegevens en volgens het op de voorgevel aangebrachte wapen van de kasteelheren wederopgebouwd rond 1892, nadat het vorige kasteel vernield was door een hevige brand. Het kasteel is volledig onderkelderd en heeft naast het gelijkvloers twee bovenverdiepingen en een zolderverdiep. Op het gelijkvloers waren de leefruimtes gelegen: het ‘petit salon’ als ontvangstruimte voor familie en belangrijke gasten en als fumoir, het ‘grand salon’ als dagelijkse leefruimte en verder nog de eetplaats, de bijkeuken en keuken. De immense traphal werd enkel gebruikt door de eigenaars, voor het personeel was er een kleinere trap aan de keuken. De eerste verdieping bestond uit slaapkamers en badkamers en op de tweede verdieping waren de huiskapel en de kamers voor het personeel ondergebracht. Op die verdieping staat tevens een immens grote watertank die het regenwater verzamelt. Via loden buizen en een grote handpomp werd het water tot in de kamers verspreid. Op de zolder staat een gelijkaardige watertank. Het kasteeldomein omvat 27 ha en is een openbaar domein zodat er vrij kan gewandeld en gefietst worden. In het kasteel worden nog huwelijken voltrokken en jubilarissen gehuldigd. 

Bij de kolossale vierkante duiventoren hoort uiteraard een infobordje. We lezen: “De eerste duivenhokken werden vanaf de zestiende eeuw ondergebracht in torens. Het doel van zo’n gigantische duiventil was vooral economisch en praktisch, want de duivenkweek vormde een belangrijk onderdeel van de voedselvoorziening voor de rijke tafels. De voornaamste verdienste van de duivenkweek was echter de productie van mest. Tegen het einde van de zestiende eeuw werd het duifrecht ingevoerd, als gevolg van de ontevredenheid onder de boeren wiens graan de duiven opaten. Het waren enkel de heren, abdijen en enkele pachthoven die nog duiven mochten houden. De komst van kunstmest luidde het einde in van deze traditie en vele duiventorens werden afgebroken of voor andere doeleinden gebruikt.

De duiventoren op dit domein is een vierkante toren van bak – en zandsteen met drie bouwlagen en een tentdak met bolbekroning. Hij zou dateren uit 1676 maar is hoogstwaarschijnlijk ouder. Volgens sommige bronnen dateert hij uit 1641, nog andere spreken van 1623. Wellicht deed hij oorspronkelijk dienst als vestingtoren en uitkijktoren. Hij had toen een plat dak. Pas later werd het duivenkwartier en het tentdak erop geplaatst. Aan de oost- en westgevel zijn consoles van de verdwenen loopplaten, alsook de vlieggaten bewaard. Twee deurtjes in de oostgevel verlenen toegang tot de begane grond met twee stalletjes. De deur naar het kippenhok op de verdieping in de noordgevel met steektrapje werd toegevoegd in 1912. Het huidige koetshuis was oorspronkelijk de boerderij. Het eerste gedeelte, met opbouw, was de paardenstal voor de werkpaarden. Minder luxueus en eenvoudiger van uitvoering dan de stallen voor de luxepaarden aan de hovenierswoning. Daarachter was de woning voor de boer die voorzag in het eten voor het kasteel. Verderop lagen de hooizolder en de stallingen. De twee kleinere gebouwen naast het koetshuis waren de stallen voor de varkens, de rookkamer (om hespen te roken), het fornuis en aanpalend de ‘remise’ of bergplaats om de wagens te stallen en een ruimte om mest op te slaan. Het voormalige koetshuis geldt nu als het hart van het sociaal-cultureel leven van Evergem. In de loop der eeuwen kreeg het kasteel heel wat bijgebouwen. In één ervan, de voormalige hovenierswoning, is vandaag Salon Sauvage gevestigd, een combinatie van theehuis, eetcafé en biertuin.