Wandelknooppunten: 123 – 122 – 115 – 116 – 100 – 120 – 111 – 123 = 4,0 km.

Parkeren: “Vakantiecentrum Corsendonck De Linde” Kasteelstraat 67 Retie.

Vrijdag 15 februari 2019. We rijden naar het noordoosten van de provincie Antwerpen. De boordcomputer duidt slechts 10°C aan maar het is een stralende dag met een helder blauwe lucht. Geen wolkje te bespeuren en last but not least, het is zelfs windstil. Een uitgelezen dag dus voor een mooie en stevige wandeling met de bekende wandelknooppunten. Via de wandelknooppunten kunnen we als liefhebber alle kanten op. De folder “Dorpswandeling Centrum Retie” loodst ons naar de parking van het vakantiecentrum Corsendonck. Daar zou normaal gesproken voldoende staanplaatsen zijn. Uitgezonderd vandaag dan. We rijden richting het centrum van Retie en plaatsen de auto op een parking met kiezelsteentjes, vlak over de Gildenstraat aan de N123. De ideale plek omdat hier borden hangen die naar fietsknooppunten verwijzen. En hier werd eveneens een klein bordje aangebracht van onze wandeling, nummer 123, met een pijltje naar rechts. Makkelijker kan niet! Wat ik toen nog niet wist. Ik had thuis alleen de knooppunten opgeschreven en het plannetje gelaten voor wat het was. Ik zou er spijt van krijgen.

Het dorp Retie is omringd door vele kleine gehuchten zoals Looiend, Geenend, Watermolen, Brand,  Weerbeek, Pontfort, Hodonk, Bosend, Duinberg en de deelgemeente Schoonbroek. De Markt is het centrale punt waar enkele belangrijke verkeerswegen elkaar kruisen. Het dorp is doorweven met talrijke slingerende riviertjes die de bovenloop van de Kleine Nete vormen en die, volgens de folder, de zuiverste riviertjes van Vlaanderen zijn. Retie heeft een rijke geschiedenis waarvan de vroegste bronnen dateren van de twaalfde eeuw. Het bekendste historische gebouw is wel de pastorie.

Onze parkeerplaats grenst toevallig aan de voormalige pastorie dat gebouwd werd in 1696 in opdracht van prelaat Crils van de Norbertijnenabdij van Tongerlo en bewoond werd door de pastoor en de onderpastoor van Retie. In 1797 verhuisden de beide pastoors en werd het gebouw een korte tijd als gendarmerie gebruikt. In 1799 werd de pastorie verkocht aan maire Van den Eynde, die ze in 1808 op zijn beurt verkocht aan de gemeente. In 1814 konden de pastoors er opnieuw hun intrek nemen. In 1984 verliet pastoor Frans Geuens definitief het pand en kort nadien nam het politiekorps er zijn intrek. Sinds 2000 vinden ook de Heemkring “Zeven Neten” en het jeugdatelier “De KolkKuyl” er een onderkomen. Het centrale gebouw en de twee zijvleugels worden omringd door een ruime tuin en een gracht. We volgen  knooppunt 123.

In de Sint-Paulusstraat staat een hoge vierkante rode telefooncel. We wanen onszelf even in Groot-Brittannië. Het is echter een blikvanger voor de kapperszaak “Ludo”. Er staat echter wel een echte telefoon in. Maar of hij werkt is weer een andere vraag. Ik vraag me af of het een rechtstreekse verbinding naar de U.K. is.

Onder het straatnaambordje “Gildenstraat” hangt een infobordje: “Gilde duidt op de boeren- en boerinnengilde, die er voor zorgde dat in 1925 langs die straat een parochiezaal, de zogenaamde Gildenzaal, werd opgetrokken. Ze werd ook wel ‘de boerenzaal’ genoemd. Het sociale en culturele leven van de dorpsgemeenschap speelde zich grotendeels af in de Gildenzaal. Een aantal jaren bood zij ook onderdak aan de bibliotheek. De Gildenzaal werd begin de eenentwintigste eeuw verkocht. Begin jaren vijftig, van vorige eeuw, was de Gildenstraat, omwille van haar asfalt, een geliefd voetbalterrein voor de buurtjongens. Een toen nog zeldzame auto hoorde men immers van ver aankomen” We dwarsen de Gildenstraat, zoals aangegeven door het knooppuntennetwerk. In de regel geldt dat als er geen aanwijzingsbordjes hangen loop je gewoon rechtdoor. Blijkbaar wordt hier van de regel afgeweken want een bordje met nummer 123 wijst aan dat we rechtdoor moeten. Geen probleem. Beter één bordje teveel dan één te weinig.

In de Jozef Cardijnstraat hangt weer een infobordje bij de straatnaam: “De straatnaam is genoemd naar Kardinaal Jozef Cardijn (1882-1967), stichter van de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ), bijgenaamd ‘De Kajotters’. Een grote troef was zijn retorisch talent. Hij sprak zijn publiek al roepend toe, hevig gesticulerend en erg overtuigend. In de Sint-Martinusbasiliek van de stad Halle droeg Cardijn zijn eerste mis op. In 2005 eindigde Cardijn op de drieëntwintigste plaats in de Vlaamse versie van ‘De Grootste Belg’.” Bij deze straat vinden we geen bordje meer dat ons wijst in welke richting we moeten stappen. Dilemma! Rechtdoor of linksaf? Of rechtsaf? Links zien we de spitse kerktoren als een baken boven de dakpannen uitsteken en besluiten om daar naartoe te stappen. We hebben inmiddels al drie straten gedwarst zonder een bordje van de wandelknooppunten te zien. De wandeling komt sowieso door de dorpskern. We nemen dus de kortste weg door het Molenaarspad. Het is trouwens tijd voor een sanitaire stop. Halverwege het Molenaarspad echter zien we rechts terug onze knooppuntenbordjes hangen met het nummer 122. We “zitten” dus op het juiste spoor. We hadden daarnet toch nog rechtdoor moeten wandelen, denk ik.

In het Bokpad spotten we onze eerste citroengele vlinder die men normaal als eerste van alle vlinders  in de lente te zien krijgt. Ze overwinteren in dichte vegetatie, zoals klimop, hulst of braam. Onze vlinder vliegt vlak bij een hoge groene haag die het zicht verbergt op de tuintjes van de vele vrijstaande woningen. De lucht hangt vol met vogelgeluiden. Vogels en insecten zijn, net als wij, de kluts kwijt. Ze denken ook dat de lente al in het land is. Bij de Akkerstraat is ons volgende infobordje: “Akker duidde oorspronkelijk het gezamenlijk lanbouwland aan dat door de inwoners van het dorp gemeenschappelijk werd bebouwd. De Retienaren waren ten tijde van de Franken allen boeren, voornamelijk veehouders. Het was ‘gezond volk met grote huishoudens’ zodat ze, om de kost te verdienen, almaar nieuw land moesten bijmaken. Zo’n stuk land noemden zij een ‘ekker’ of akker. Uit die tijd, meer dan 1000 jaar geleden, dagtekenen de Retie-ekkeren.

Aan het volgende kruispunt hangt weer geen knooppuntenbordje. We maken ons geen zorgen. Langs het “Huis St-Antonius” komen we in de Molenstraat, richting kerk. We lezen: “Deze oude straat, vroeger de weg naar Mol en Geel, leidde naar ’s heren windmolen op de Molenakker nabij de huidige Beukenlaan. Hij wordt reeds vermeld in 1595 en in 1837 overgeplaatst naar het gehucht Obroek waar hij in 1958 werd afgebroken. De straat, of een deel ervan, werd destijds ook ‘Ravennest’ genoemd. Het was een beschimpende aanduiding van de onbemiddelde vreemdelingen die er woonden.” De zon brandt af en toe in onze rug. Wat zou de reden kunnen zijn waardoor er enkele knooppuntenbordjes verdwenen zijn uit het straatbeeld? Misschien is de oorzaak te zoeken bij de afbraakwerkzaamheden die onlangs werden uitgevoerd aan oude woningen. Om schade te vermijden werden de paaltjes verwijderd? Misschien werden aanwijzingsborden verwijderd om het teveel aan borden in het straatbeeld te beperken en werden daardoor de knooppunten over het hoofd gezien? Een feit is dat er een massa nieuwbouw in het centrum is gekomen.

Bij café Amelie houden we onze sanitaire stop. Er is nog geen terras voorzien. Het is nog te vroeg in het voorjaar om tafels en stoelen buiten te zetten. Maartse buien en aprilse grillen moeten nog komen. Na een verfrissende pint wandelen we naar de lindenboom die zich midden op de Markt bevindt. Er zijn aanwijzingen dat deze eeuwenoude gerechtslinde zou dateren van voor de zestiende eeuw. Onder deze linde vergaderde vroeger de schepenbank die er boeten en straffen uitsprak. Van 1727 tot begin van de twintigste eeuw werd er elke maandag botermarkt gehouden. In 1988 kreeg de linde een grondige restauratie waarbij de metalen constructie van 1891 vervangen werd door de huidige ondersteuning in padoek hout. Enkele wandelaars of toeristen maken gebruik van de overschaduwde zitbanken rondom de boom.

Een ander gebouw met een geschiedenis is de Sint-Martinuskerk die gebouwd werd in 1872 en indrukwekkend toont. De toren met hoge spits dateert echter al van voor 1500. In de loop der jaren volgden verbouwingen en aanpassingen elkaar op tot de kerk haar huidig uitzicht kreeg. De klok begint te luiden en geeft net twee uur aan. We kunnen binnen het interieur bewonderen. De borstwering van het hoogzaal werd rondom in hout vervaardigd met enkele medaillons van pauzen. Naast de inkom werd een plaats voorbehouden voor de garderobe van de priester. Stevige pilaren ondersteunen de middenboog. Ook vooraan werd een orgel geplaatst. Er zijn maar liefst vier biechtstoelen die afkomstig zijn van de Augustijnenabdij van Corsendonk. Links naast het altaar werd een aparte ruimte voorzien voor een familiegebed. Het is een frisse en lichte kerk omdat de hoogste boogramen gewoon in glas werden vervaardigd. De onderste ramen zijn prachtige kleurrijke glas-in-loodramen die geschonken zijn door de Graaf van Vlaanderen. Door de ouderdom is de tekst niet volledig leesbaar. Rechts van de kerk werd het Heilig Hart opgericht. Links, naast de kerkingang, staat het grafmonument van de dichter Lodewijk de Koninck (1838-1927), de romantische dichter die vele jaren in Retie verbleef.

Op een steenworp van de kerk werd het gemeentehuis in 1898 opgericht. De laatste grote verbouwingen gebeurden in 2005. Toen kwam de ingang van het gemeentehuis langs de zijkant te liggen. Er is een infokantoor aanwezig. Een plaats voor alle toeristische informatie over wat er te zien, of te doen en te beleven is in de regio. Dan moet het wel open zijn natuurlijk. Vlakbij vinden we onze wandelknooppunten terug.

Al wandelend langs oude monumentale gebouwen doet een mens soms terugkeren naar de goede oude tijd. Of was die tijd niet zo prettig? We stappen even tot bij het prachtige gebouw op de Markt met het nummer drie. Het is een voormalig brouwershuis met achteraan nog de bijhorende bedrijfsgebouwen. Tijdens het Franse bewind bevond zich hier al een brouwerij. De woning zelf zou gebouwd zijn in de zeventiende of achttiende eeuw. Voor de aanleg van de steenweg, in 1860, diende men een gedeelte van de woning te slopen. Rond 1900 werd de site eigendom van burgemeester-brouwer Aloïs Van Gansewinkel. Sinds 1950 ligt de brouwerij stil.  

Op de hoek van de weg naar Turnhout en Arendonk staat de oude handbediende waterpomp op een hoge arduinen steen. Vroeger kwamen de huisvrouwen hier hun wasgoed spoelen. Hier zien we ons wandelknooppuntenbordje 100 hangen. We slaan wel de knooppunten 115 en 116 over. Maar we doen niet moeilijk.

Het gebouw Kloosterstraat 8 heeft enkele opmerkelijke torentjes die bij een groot herenhuis behoren dat circa 1908 gebouwd werd in opdracht van E. De Koninck en L. Van Herck. In 1964 werden diverse verbouwingen en aanpassingen gedaan en het gebouw werd afgelopen jaar nog gerestaureerd. Het wordt momenteel gebruikt als kleuterschool of kinderopvang. Een indrukwekkend gebouw.

We volgen bordje met knooppunt 100. Als we de Burgstraat dwarsen vinden we weer een infobordje: “De Burcht of ‘Borght’ was een groot herenhuis, omringd door watergrachten, aan wat toen nog de Oude Turnhoutsebaan was. Het huis werd in 1620 door Michiel van Belle, de secretaris van Retie en rector van de Latijnse school, opgetrokken. Er waren in die tijd maar drie huizen met een verdieping in dit dorp, waaronder het Hooghuis op de Markt, de Pastorie en de ‘Borght’. Het historische pand werd in 1964 gesloopt.”

Langs de kortste weg wandelen we terug naar de auto.