Fietsknooppunten: 71-72-86-74-75-99-98-95-09-67-48-49-71 = 32,5 km.

Parkeermogelijkheid: Lange Gaanweg, nabij de kerk van Bazel.

17 oktober 2018. Een prachtige dag voor een bezoek aan de Scheldestreek. De provincie Oost-Vlaanderen staat bekend voor haar gevarieerd landschap en talrijke natuurgebieden en het lijkt ons een reden omdat allemaal met de fiets te verkennen. We rijden al vroeg in de morgen, met de auto, naar het pittoreske dorpje Bazel dat op de lijst staat van één van de mooiste dorpen van Vlaanderen en dat is onmiddellijk duidelijk als we de auto parkeren voor de brede boogpoort van het adellijke kasteel van Wissekerke. Het poorthuis werd gebouwd in 1832 en heeft nog de wapenschilden van de families Vilain XIIII en de Zoë De Feltz. Het geheel zelf is al indrukwekkend met zijn kantelen en smalle schietgaten. Hier laten we onze fantasie de vrije loop. We wanen onszelf even terug in de middeleeuwen met blinkend harnas en een vlijmscherp zwaard in de hand. We laten ons stalen ros nog even op de drager achter en gaan de toegangspoort door tot op het domein van het kasteel dat sinds 1989 eigendom is van de gemeente. De historische waterburcht heeft een Engels landschapspark met talrijke bomen die nu hun herfstkleuren tonen. Ook de herfst zijn charme. Er hangt momenteel nog mist, maar de zon schijnt erdoor zodat het uitzicht romantisch en idyllisch wordt. Het levert exclusieve beelden op. Links in de hoek bevindt zich het hoevegebouw met indrukwekkende duiventoren uit de zestiende, begin zeventiende eeuw, die een vervallen indruk heeft. Het dak is kegelvormig met op de top een windmolen en overgroeid met groen klimop. De ronde bakstenen toren was ooit een symbool van macht en rijkdom. Er zouden volgens geschreven bronnen een 700-tal duivenhokken in gemetselde zijn. In de oude dienstgebouwen van het kasteel bevindt zich bistro Den Duiventoren. Het etablissement is nog gesloten. Vlakbij staat een vierkante waterpomp en een houten galg.

In 1824, werd in opdracht van Philippe Vilain XIIII, een smeedijzeren voetgangersbrug gebouwd over de kasteelvijver. De brug werd laatst nog in 2012 gerestaureerd en is 28 meter lang en 2 meter breed. Het koperen kunstwerk ‘Landende Zwaan’ is van de hand van de plaatselijke beeldhouwer Cees Huisman.

Het kasteel was oorspronkelijk van de tiende eeuw en maakte deel uit van een versterkingsgordel aan de Schelde. Het kasteel stond toen volledig in het water. Sinds 1803 ligt tot tegen de noordzijde een aarden dam. Het huidige kasteel dateert van de zestiende eeuw al werd het ook vanaf dan nog vaak verbouwd en gerestaureerd. Het kasteel is regelmatig toegankelijk voor individuele bezoekers. Het is nog vrij vroeg en we weten niet of we het kasteel binnen mogen. We zoeken eigenlijk een toilet. Binnen is geen levende ziel te bespeuren. We betreden toch de vestibule met haar wit- en rood marmeren vloer en zuilen. Dan komt een grote struise dame met een boenmachine onze kant op. Ze glimlacht vriendelijk en dat stelt ons al gerust. We mogen van het toilet gebruik maken. Ze zet het apparaat in gang en is ons compleet vergeten. Het interieur van weleer is precies tot op heden nog steeds overheersend aanwezig. We kunnen een blik werpen in de eetkamer met een uitgerekte lange tafel en twaalf stoelen. De eikenhouten lambrisering is donker maar geeft een warme sfeer weer.

We verlaten het kasteeldomein langs de toegangspoort en terwijl ik de fietsen van het draagrek haal neemt moeder de vrouw een foto van ‘Restaurant De Eenhoorn’. Het gebouw bestond al voor 1452 waarbij het een rol speelde in de slag om Bazel, toen het als verschansing diende tegen de Franse troepen van Filips de Goede. Het was de voormalige zetel van de Vierschaar en ook het hoofdcollege van het Land van Waas hield er lange tijd haar vergaderingen.

We fietsen eerst richting kerk omdat we nog niet weten in welke richting we moeten om knooppunt 71 te volgen. De dorpskern heeft als middelpunt de veertiende eeuwse Sint-Pieterskerk. De oudste delen gaan terug tot de vijftiende eeuw. In 1815 liet graaf Philippe Vilain XIIII een bidkapel bouwen met daaronder een grafkelder. De replica van een kroonjuweel van Zoë De Feltz, aan haar geschonken door Napoleon, is in de kerk te bezichtigen. Hoogbaljuw van het Waasland Servaas Van Steelant (+1607) ligt hier begraven. De preek- en biechtstoel zijn van de hand van Adriaan en Filip Nijs, twee bekende beeldhouwers uit de achttiende eeuw. Rond de kerk staan enkele beelden. Hoog op een arduinen sokkel staat ‘Anzie Seppe’  een fluitende en marcherende Chirojongen. Het beeld is van Frieda Mariën en werd geplaatst ter ere van het 45-jarig bestaan van Chiro inzet in 1988. Het andere bronzen beeld stelt een fietsend kind voor. Het opschrift luidt 13 maart. Er wordt hiermee aandacht gevraagd voor kwetsbare mensen in het verkeer, voetgangers en fietsers. In het midden van een groene haag werd een buste geplaatst van Amadee Verbruggen. Geboren en getogen te Bazel op 18 november 1886 en overleden op 28 november 1980. Hij was de ‘kasseilegger’ van de Vlaamse Beweging, een Vlaams-nationalistisch voorman, redenaar en politicus. Het standbeeld werd onthuld op 30 april 1988. In een hoek van de kerk werd een zandstenen beeld geplaatst op een gemetselde sokkel van Kardinaal Cardijn. Jozef Leo Cardijn (1882-1967) was priester en later verheven tot kardinaal vanwege zijn verdienste als stichter en bezieler van de jeugdbeweging Katholieke Arbeiders Jeugd, bijgenaamd De Kajotters. Het oorlogsmonument werd in de gevel ingewerkt. Het herdenkt de gesneuvelden en oud-strijders van Bazel van beide Wereldoorlogen. Ernaast bevindt zich het Heilig Hart.

Over de kerk werd in 1842 begonnen met de bouw van een bescheiden gemeentehuis. Het gebouw staat momenteel leeg en lijkt onderkomen. Het is niet direct duidelijk of het pand te koop staat. Om knooppunt 71 te volgen moeten we terug naar de toegangspoort van het kasteel en linksaf slaan in de Lange Gaanweg. Op de hoek van de Lange Gaanweg en de Verkortingsdijk werd een bronzen monument geplaatst van een man en vrouw die diepe voren moeten maken voor het koren. Het beeld werd geschonken op 9 december 2012 door het ‘Polderbestuur van Kruibeke’. Het infobord is niet meteen duidelijk maar ik veronderstel dat het met het overstromingsgebied te maken heeft.

We fietsen volop door het Waasland dat oorspronkelijk een overwegend agrarisch gebied was en bekend is door zijn typische panorama’s van bolle velden, begrenst door knotwilgen. Het Waasland wordt in het noorden begrenst door de Nederlandse staatsgrens, in het oosten door de Schelde, in het zuiden door de Schelde en de Durme en in het westen door het kanaal Gent-Terneuzen. We volgen knooppunt 86 als we rechts een blik opvangen van de Rupelmonde Kreek die 300 jaar geleden gevormd werd tijdens een dijkbreuk in de polders op 3 maart 1715. In de verte zien we reeds de Onze-Lieve-Vrouwtoren van Rupelmonde boven de kruinen van de bomen uitsteken en lijkt nog oneindig ver weg. Links vloeit de Rupel in de Schelde die we een tijdje gaan volgen. Rupelmonde, de stad van Mercator groeit in de middeleeuwen uit tot een bevoorrechte woonkern dankzij haar strategische ligging bij de Schelde tegenover de monding van de Rupel. De stad kan tol heffen op de Schelde en krijgt als grafelijke enclave een benijde positie binnen het landelijke Waasland. Zowat alle transport gebeurde toen nog via het water en deze rivieren waren van groot economisch belang.

We stoppen bij de ruïne van een waterburcht uit de twaalfde eeuw dat een kollossale burcht was die ooit 17 torens telde. De vesting, omgeven door een brede wal, werd opgetrokken door de graven van Vlaanderen, ter verdediging van de Schelde en de Rupel. Bijna 500-jaar lang domineerde de machtige burcht van de graven van Vlaanderen. Hier werden tegenstanders van de graaf onthoofd en opgeknoopt, werden veldslagen uitgevochten, onderwierp een grafelijke tollenaar alle scheepverkeer aan de gehate tol van Rupelmonde, borg de graaf een groot deel van zijn arsenaal en archief op, er was een garnizoenskern voor eventuele militaire acties en gevangenis. Het is in die gevangenis dat Mercator op 32-jarige leeftijd wordt vastgehouden op verdenking van ketterij. Februari 1544. In zijn woonplaats Leuven wordt Mercator met 42 anderen verdacht van lutherse praktijken. Op het moment van zijn arrestatie is hij niet thuis en wordt hij beschuldigd van voortvluchtigheid. Op dat moment was hij echter even terug in Rupelmonde om de nalatenschap van zijn oom Gijsbrecht te regelen. Uitgerekend in zijn geboorteplaats wordt Mercator gearresteerd en acht maanden gevangen gehouden in het kasteel. Op voorspraak van enkele hooggeplaatste figuren en bij gebrek aan bewijzen, wordt hij uiteindelijk vrijgesproken.

Nadat de burcht in 1583 al ernstig werd vernield, volgde in 1678, door de lange strijd van Spanje en de Verenigde Nederlanden tegen Frankrijk, de totale verwoesting. Van het imposante complex, in de stijl van het Gentse Gravensteen, is enkel het benedendeel van Doornikse kalksteen nog een zichtbaar overblijfsel. Op die restanten bouwde baron De Feltz in 1817 een toren als jachtpaviljoen, de huidige Graventoren. In de overgebleven toren werd in 1955 een Schelde- en Mercatormuseum ingericht. Op de tinne staat een oriëntatietafel en krijg je een mooi uitzicht over Rupelmonde en de Scheldestreek. De schietgaten zijn dicht gemetseld en de vlag wappert op het hoogste punt. De site is al een tijd niet meer toegankelijk wegens werkzaamheden maar het geheel spreekt zo al tot de verbeelding.

De watergracht onder de getijdenmolen staat droog aan de achterzijde. Langs deze zijde is ook het rad niet te zien. Aan de voorzijde hebben we er een beter zicht op. In 1187 stond op deze plek al een watermolen, aangedreven door de eb en vloed op de Schelde. De huidige molen dateert van 1516 en is de enige overgebleven getijdenmolen in Vlaanderen. De molen is tot op de dag van vandaag nog uitgerust met het grootste binnenwater rad van het land. In 1997 werd hij nog volledig gerestaureerd.  

Tijdens onze trip naar de kerk van Rupelmonde blijven we staan voor de gesloten kapel ter ere van “Jezus van het Kruis afgedaan”. Ze werd gebouwd in 1859 met een opvallend dak torentje. We plaatsen onze fiets vlakbij de kerk en bekijken het grote standbeeld van Mercator die indrukwekkend hoog op een sokkel zijn geboortedorp overkijkt. Het levensgrote beeld werd in 1870 gegoten te Brussel. Gerard De Kremer werd hier, in Rupelmonde, geboren in 1512 en was in zijn leven cartograaf, instrumentenmaker en graveur. Hij werd vooral bekend door de introductie van het woord ‘atlas’. Dit woord omvatte destijds alle kaarten van de kosmos, van zowel het heelal als de aarde. In 1552 verhuisde Mercator met zijn familie naar Duisburg waar hij op 82-jarige leeftijd overleed. Aan de overzijde van het Mercatorbeeld werd op 4 maart 2012 het bronzen beeld ingehuldigd van de “Jonge Mercator” in aanwezigheid van de toenmalige burgemeester en het koninklijk echtpaar van België. Het beeld werd onthuld tijdens het geboortefeest ter ere van vijfhonderd jaar Mercator.

Vervolgens draaien we rondom de imposante Onze-Lieve-Vrouw-Bezoeking kerk. In de achtste eeuw zou volgens de geschiedenis hier op deze plaats een kapel gestaan hebben. Deze werd vervangen door een romaanse kruisvormige kerk rond 1172. Vervolgens werd de kerk nog enkele malen uitgebreid en gerestaureerd. De toren werd opgericht in 1661. De huidige kerk dateert van 1757 en bezit talrijke beelden en een kopie van een schilderij van Jacob Jordaens. De huidige sacristieën werden in 1860 gebouwd. De collectie glas-in-loodramen zijn van grote erfgoedwaarde. Het is uniek in Vlaanderen om dergelijke taferelen van het Nieuwe Testament in een evenwichtig ensemble te zien. De ramen zorgen voor een mooi en kleurrijk lichtspel in de kerk. Het grote glasraam boven de toegangspoort is van 1971 en stelt Sint Michael voor, patroonheilige van Rupelmonde.

Terug naar de kapel en rechtsaf om stroomopwaarts de fietsen langs de Schelde. Het standbeeld van een reusachtige naakte vrouw staat uitdagend te zonnen met haar armen achter haar hoofd. Een realisatie van Irenée Duriez dat de Schelde symboliseert: groots, vloeiend, wassend, schoon en strak omlijnd. We maken een bocht om de voormalige scheepswerf van de “Chantier Naval de Rupelmonde” of kortweg CNR. Gesticht in 1913 en in 1962 uitgebreid met een tweede scheepshelling. Eind jaren van 1980, begin jaren van 1990 kende de werf een laatste bloeiperiode met de bouw van acht mijnenjagers maar in 1996 viel het verdict. De scheepswerf zette haar activiteiten definitief stop.

We fietsen door Steendorp, een deelgemeente van Temse. Hier bevinden zich langs de waterkant de voormalige steenbakkerijen. In 1881 waren er nog een groot aantal bedrijven gevestigd met een 1.000 à 1.200 werknemers die voor een jaarlijkse productie van ongeveer 90 miljoen stenen zorgden. We fietsen langs de enige steenbakkerij die nog actief is aan de rechterzijde “Steenbakkerij Wienerberger”. Voorbij Steendorp krijgen we aan de overzijde van de Schelde “De Notelaer” te zien. Het prachtige belvedère van de familie d’Ursel van het verderop gelegen kasteel van Hingene. Het paviljoen werd gebouwd tussen 1792 en 1797. De adellijke familie kwam er regelmatig dineren of om gasten te ontvangen en te feesten. Het belvedère is beter bekend als “Villa Vorlat” uit de tv-serie Stille Waters. Momenteel heeft “De Notelaer” een uitgebreid jaarprogramma met tentoonstellingen, wandelingen en concerten.

We verpozen even op een picknicktafel bij de kapel van O.L. Vrouw van de Schelde. De kapel werd vernieuwd in september 2011 nadat enkele vandalen het vorige plat brandden. Van de heiligenbeelden, het kruisbeeld en de kandelaars was geen spoor meer te bekennen. We krijgen zicht op de torens van de O.L. Vrouwekerk en het gemeentehuis die boven de daken van het centrum van Temse uitsteken.

We fietsen onder de Temsebrug door naar de Wilfordkaai. Het bronzen kunstwerk van beeldhouwer Valeer Peirsman werd gemaakt in opdracht van Toerisme Temse. Het zijn twee figuren die de oude en de huidige spotnaam van de Temsenaar voorstelt. “De Tuysscher en de Azijnzeker. Het monument werd onthuld op 20 september 1997. Verderop houden we halt bij de bronzen “Kaailopers”, de stoere bonkige kerels die de schepen in Temse laadde en losten op het einde van de negentiende, begin van de twintigste eeuw. Ze waren kleurrijke figuren die een eigen plaats innamen in de geschiedenis en de folklore van de gemeente. De beeldengroep werd onthuld op 25 mei 1991. De priemende zon nodigt uit voor een biertje op het zonnige terras van de plaatselijke taverne. Mensen lunchen, brunchen en genieten van een streekdrankje aan de kade terwijl op de Schelde de boten af en aan varen. Schol!

Vanaf knooppunt 75 hebben we een uitstekend zicht op de dubbele Scheldebrug. Met een lengte van 365 meter is de Temsebrug een van de langste van Vlaanderen. In 1870 overspande hier al een brug de Schelde, voltooid door de Franse ingenieur Gustave Eifel. Dezelfde man die de Parijse toren ontwierp. De brug maakte deel uit van de spoorlijn Mechelen-Terneuzen. In 1955 kwam er een nieuwe brug voor spoor- en autoverkeer. In 2009 werd een tweede parallelle brug aangelegd. We wijken af van onze knooppunten en rijden naar de Markt van Temse. Over de kerk werd van 1903 tot 1905 het gemeentehuis opgetrokken op de plaats van een schepenhuis dat nog dateerde van de vijftiende eeuw. Het schepenhuis werd vervangen in 1795 en verbouwd in 1828. Ook dit gebouw werd gesloopt in 1900 en het huidige gebouw werd in gebruik genomen in 1906 tot 2006. In 2006 opent de gemeente enkele straten verder het Administratief Centrum de Zaat dat de taken van het gemeentehuis overnam. Het voormalige gemeentehuis is sindsdien een ceremonieel-cultureel-toeristisch centrum. Het Belfort is 31 meter hoog en bezit in totaal 40 klokken. Het eerste klokkenspel dateerde uit 1976 en had 23 klokken. Tijdens de restauratie in 2006 werden er nog 15 klokken aan toegevoegd. In 2014 werden nog twee klokjes toegevoegd.  

De Onze-Lieve-Vrouwekerk van Temse werd vermoedelijk rond het jaar 770 gesticht en werd toegeschreven aan de Heilige Amelberga, beschermheilige van Temse. Wat men zeker weet is dat in 1496 de kerk door brand geteisterd werd dat Filips de Schone een speciale belasting toestond om de herstellingswerken te bekostigen. Vervolgens heeft de kerk in de loop der tijden diverse verbouwingen meegemaakt. De laatste grote verbouwing dateert van 1888. Bij de kerk werd een monument opgericht voor Priester Edward Poppe (1890-1924). De kerk verklaarde hem eerbiedwaardig op 30 juni 1986 omwille van zijn heldhaftige beoefening van de deugden. Hij werd op zondag 3 oktober 1999 zalig verklaart te Rome door Paus Johannes-Paulus II. Het monument werd onthuld op 29 april 2000.

We fietsen terug naar knooppunt 75 en volgen knooppunt 99. Een tocht van 3,5 kilometer. Links van ons is de Gewestweg. De Parklaan heeft naast de vele prachtige landhuizen ook nog veel groen. De middenbermen hebben nog te lijden onder de maandenlange droogte. We dwarsen de Krijgsbaan (N419). Verderop brengt de fiets ons tussen akkers en weilanden, over smalle asfaltwegen en dan weer over fraaie dreven met mooie villa’s. Voor elk wat wils!

We rijden over de Europese weg E17 die loopt van Antwerpen naar Beaune in Frankrijk. Onze volgende kapel wordt opgedragen aan Sint Amelberga en werd gebouwd in 1921 op de hoek Haagdam / Luiseekstraat. De binnenzijde is wit geschilderd en op het altaar staat het beeld van de heilige, geflankeerd door grote kaarsen. Twee kerkstoelen nodigen uit om te bidden. De kapel werd onlangs nog gerestaureerd. De uitzichten zijn hier wel spectaculair. Onze weg slingert zich tussen hoge dennenbomen. Rondom rond is er geen huis te bespeuren. We zijn hier helemaal alleen. We kunnen niet naar het Fort van Haasdonk. Arbeiders zijn verderop in de straat bomen aan het snoeien en het is te gevaarlijk om verder te rijden. We maken een omweg langs de Luiseekstraat en nemen de Bergstraat naar links. Het is de N485 maar van drukte valt het goed mee. Aan het volgende kruispunt willen we linksaf slaan om alsnog naar het fort te rijden. Maar ook hier is de straat afgespannen wegens het snoeien van bomen. Rechtsaf dan, naar het centrum van Haasdonk en knooppunt 95. Na dit knooppunt stoppen we bij het oud-gemeentehuis van Haasdonk. Dit gebouw is niet het originele uit de zestiende eeuw. Dat werd in 1926 gesloopt vanwege zijn slechte staat. Maar wel identiek heropgebouwd. Er  zijn momenteel vergaderruimte voor plaatselijke verenigingen.

De parochiekerk Sint-Jacobus de Meerdere in de Keizerstraat werd in twee fases opgetrokken tussen 1843 en 1872. Na de afscheiding van Melsele in 1150 werd meteen begonnen met de bouw van een eigen kerk. Ze werd in de loop der eeuwen afgebroken en vergroot terug opgebouwd. De kerk staat middenin het dorp en voor een gedeelte omringd door een grasveld met daarin het borstbeeld van de patroonheilige.

Een half uur later stoppen we bij de O.L. Vrouwekerk van Kruibeke, opgetrokken in zandsteen. In 1575 werd de kerk in brand gestoken door Spaanse troepen. Ze werd hersteld maar de daaropvolgende decennia werd de kerk opnieuw verbouwd. Na WOI werd de vervallen kerk gerestaureerd en uitgebreid. Het gemeentehuis van Kruibeke werd gebouwd in 1870. Boven de ingang bevindt zich een sokkel versierd met het gemeentewapen (eenhoorn) en het bouwjaar. Het voormalige kabinet van de burgemeester is afkomstig uit het huis van de ouders van Rubens, dat zich bevindt op de Meir te Antwerpen. Op het O.L. Vrouwplein staat de arduinen gemeentepomp van 1860.

Aan Broekdam-Zuid  staat de vierkante kapel O.L. Vrouw van zeven Weeën die aan een grondige restauratie toe is. Vooral het houtwerk heeft fel te lijden onder de weerelementen.  Bij de N419 werd in de middenberm een sokkel geplaatst met een bronzen brandweerhelm. Een infobordje met gedicht werd geplaatst op 11 september 2001. Het brengt hulde aan de inzet van brandweerlieden en andere hulpdiensten.

Onze laatste kapel bevindt zich op de hoek van de Kemphoekstraat en de Oude Kruibekestraat in Bazel. Het is de Heilige Petruskapel, patroonheilige van de parochie. Ze werd gebouwd in opdracht van de kerk van Bazel en met de financiële steun van burggraaf Stanislas XIIII, toenmalig burgemeester en eigenaar van het kasteel. Deze kapel dateert van 1902 nadat de vorige kapel werd afgebroken omdat op die plaats een tramlijn moest aangelegd worden. De kapel, gebouwd in Steendorpse baksteen, is nog een overblijfsel van de Sint-Pietersommegang. Die werd van 1587 tot 1617 jaarlijks gehouden, maar door het in voegen treden van de Heilige Sacramentsprocessie werd de ommegang niet meer gedaan. Jaarlijks wordt er nog wel een eucharistieviering gehouden in en aan de kapel. In de Tweede Wereldoorlog viel een vliegende V2-bom naast de kapel, maar de bom ontplofte niet. Men schreef dat toe aan de hulp van Sint-Pieter.

Bij bistro “den Bazelique” drinken we nog iets ter afscheid op het in de zon gedrenkte terras. De zon staat al laag  aan het firmament en werp lange schaduwen. Tijd om terug te keren naar Ekeren.