Fietsknooppunten: 99-98-81-80-68-37-36-41-40-44-99.

Afstand: 31,7 kilometer.

Parkeermogelijkheid: Langs de vaart bij brasserie Caro's met knooppunt 99.

Via het maandelijks mobiliteits- en lifestyle magazine 'Nieuws-lijn' wint ons Rina een etentje voor twee personen bij Brasserie Caro's te Brecht. Samen met haar broer, haar zus en enkele vriendinnen lossen ze de puzzels op en sturen het antwoord dan per post naar Meirbrug 1. Per briefwisseling wordt je dan verwittigt wat je gewonnen hebt. Voor ons wordt dat dus een lunch aan de Vaartdijk bij ophaalbrug 11. Afspraak 11:30u.

Maandag 16 oktober 2017. De weervrouw beloofde een stralende dag van om en bij de 24° C. “Te warm voor de tijd van het jaar”, gaf ze nog mee om haar weerpraatje af te sluiten. We kunnen er alleen maar van profiteren, vonden we. We besloten daarom om na de lunch een fietstocht rond Brecht te maken. Via het 'fietsnet' stippen we wat knooppunten aan en we houden het bij een afstand van 30 kilometer omdat we eerst na de lunch vertrekken. Het hoeven niet altijd 40- of 50 km te zijn. Door het mooie weer vertrekken we toch nog redelijk vroeg. Om tien uur staan we geparkeerd op de hoek Biest/ Hofstraat en wandelen richting de kerk van Brecht.

Brecht is een typisch Kempense gemeente met een rijk verleden waarvan de monumenten nog de stille getuigen zijn. De regio lokt zowel natuurzoekers, Bourgondiërs als cultuurliefhebbers. De Sint Michielskerk is toegewijd aan de Heilige Michaël. In 1422 startte men met de bouw van de toren gevolgd door de bouw van het middenschip met zijbeuken. In 1486 begon de opbouw van het nieuwe hoogkoor met de kooromgang. Zowel in 1575 door brand in de aanpalende kerkschool als in 1584 door de plunderingen van de Spaanse soldaten liep de kerk veel schade op. In 1610 werd de kerk opnieuw ingewijd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de kerk opnieuw schade op. Vier jaar na de oorlog werd het gebouw hersteld. We maken eerst een ommetje rond de kerk. Een deel van de vroegere begraafplaats achteraan is een parkeerplaats geworden. Er werd een klein monument geplaatst met infobord: 'Een werk van de Brechtse kunstenaar Luc Jaspers. Het werd geschonken door gebuurte “De Biest”. Schooldries, de naam van dit kerkplein. De kerkschool, de latere dorpsschool, is gebouwd voor 1450, op de drassige dries in de vallei van de “schouwloop”. (Vuile Steertse beek) op de achterste Biest. De deur is dichtgemetseld, in de achtergevel van de kerk, was de deur tussen de kerkschool en het kerkgebouw. In 1849 werd de oude dorpsschool afgebroken'. Tot zover het infobordje. De poort van de kerk staat uitnodigend open maar een glazen scherm houd ons tegen. We kunnen slechts door de ruiten het interieur bewonderen. De zuilen en muren werden spierwit geschilderd. De gewelven zijn in een donkere houtsoort gedecoreerd. Van hieruit gezien is het een mooie verlichte kerk met enkele glas-in-loodramen.

Het Heilig Hart monument werd tegen de gevel van het naburig huis geplaatst. Het is het oudste monument dat betrekking heeft tot WOI. Het werd in 1918 vervaardigd en op 15 juni 1919 ingehuldigd. Het robuuste kunstwerk is vier meter hoog en bijna drie meter breed. De afgebeelde Jezus houdt zijn hand zegenend en beschermend over de kerk van Brecht. In opdracht van Vice Eerste Minister en Minister van Landsverdediging Pieter De Crem werd een plaquette aan het monument bevestigd met een: 'Dankbare herinnering aan hen die in de Eerste Wereldoorlog gevallen zijn voor vrijheid en democratie'. Achter de kerk werd het bronzen Lessius standbeeld geplaatst in 1956. Leonardus Lessius (1554-1623) is wel de meest gekende humanist van Brecht. Hij werd op zesjarige leeftijd wees en kwam onder de voogdij van zijn oom. Leonardus verwierf een studiebeurs voor het Altrechtcollege en hij vertrok naar de universiteit van Leuven om er letteren te studeren. In 1572 studeerde hij af en trad toe tot de pas opgerichte jezuïetenorde. Hij doceerde filosofie en studeerde ondertussen theologie.

We dwarsen de Biest en wandelen verder over de Gemeenteplaats langs de oude dorpspomp. Wat verder pronkt het voormalige gemeentehuis. Het prachtige neogotische gebouw werd op vraag van de gemeente in 1860 gebouwd om er het gemeentepersoneel en andere diensten te huisvesten. Na de fusie groeide de bevolking en breidde dus ook de administratie uit. Het gebouw werd vanaf 1981 verhuurd aan de belastingdienst. Het gebouw werd in 2011 gerestaureerd en sindsdien hebben de cultuur-, jeugd- , sportdienst en de dienst toerisme hier onderdak gevonden. Het oud gemeentehuis wordt nog wel gebruikt voor huwelijken en jubilea. De gemeentelijke diensten verhuisden naar het park. Voor het gebouw werd in 2010 een mooie waterpartij met fontein aangelegd. Het beeld van Gabriël Mudaeus werd in 1865 vervaardigd. Mudaeus werd geboren in Brecht in het jaar 1500 en stierf te Leuven in 1560. Hij was humanist, jurist en professor.

Het Kempisch Museum, verderop, is van de 16de eeuw en noemde in die tijd 'Sint Huybrecht'. Na een renovatie werd in 1937 het museum gesticht dat op de dag van vandaag het op één na oudste museum van de Kempen is. Door de ramen zien we ladders en stellingen staan. De schilders zijn er bezig. Het gebouw wordt momenteel opgeknapt en zal in het najaar terug opengaan. In het museum krijg je oorspronkelijk een beeld van de manier van leven en werken van de Kempense voorouders. Voor het museum, op het driehoekige groene pleintje, werden de resten van de schepenbank en de schandpaal geplaatst. In de 15de eeuw stonden de 'pilorie' en de 'kaak' op de 'Plaetse' (Gemeenteplaats) voor “de Swaene” . Het zijn de laatste getuigen van de rechterlijke macht die vroeger in Brecht werd uitgeoefend.

Naast de ingang van het park werd een rechthoekig blauw kader bevestigd tegen de gemetselde stenen muur rondom het park. Een infobord ernaast geeft de nodige uitleg: “Je staat hier voor één van de laatste sporen uit de Tweede Wereldoorlog die nog aanwezig zijn in het Brechtse straatbeeld. Dit 'oorlogsmonument' staat symbool voor al het menselijk leed en de materiële schade die werden veroorzaakt door de hevige gevechten. Maar liefst 2/3 van de gebouwen in onze gemeente werd beschadigd! De grootste schade werd toegebracht door de talrijke artilleriebeschietingen die zich tussen 23 september en 20 oktober 1944 op Brechtse bodem hebben afgespeeld. Bijna een maand lang lag Brecht in de frontlijn! In de tuin aan de overkant van de straat werden maar liefst 122 bomkraters op een oppervlakte van 1 hectare geteld. Het historische pand 'Sint-Huybrecht', het huidige Kempisch museum, werd door 23 granaten getroffen! Deze muur draagt nog steeds de littekens van deze beschietingen. We zien de talrijke inslagplaatsen van kogelpunten en granaatscherven. Stel je even voor dat je hier tijdens de bevrijdingsgevechten stond… De blauwe liggende rechthoek verwijst naar het kenteken van de eerste bevrijders van Brecht. Zo droegen de soldaten van de Canadese 2de Infanteriedivisie een blauwe liggende rechthoek op hun mouw”.

We wandelen het park in, een groene oase te midden van het dorp met een kasteel, koetshuis, orangerie en hovenierswoning. We wandelen tussen de vijver over een oud bruggetje dat naar een voormalige Lourdesgrot leidt. We wandelen er door maar vinden geen spoor meer terug van Heiligen beelden. We komen bij het voormalige kasteel dat werd opgetrokken in 1848 en dat oorspronkelijk de notariswoning  van Jozef Frans Keysers (1773-1861) was. Hij werd burgemeester van Brecht in 1812. In 1974 kon de gemeente het domein en het kasteel kopen van de erfgenamen. In 1980 werd het vervallen gebouw gerestaureerd en kreeg het de functie van gemeentehuis. Voor het kasteel werd het fusiemonument geplaatst. Het kunststuk werd vervaardigd in 1980. Het koetshuis of remise werd in 1908 gebouwd. Na een grondige renovatie in 2003 verschaft het voormalige koetshuis een onderdak aan de muziekschool. De orangerie, in het midden van het park, gaf een tijd geleden onderdak aan een gerestaureerd steenbakkerijlocomotief. Oorspronkelijk werd deze serre gebruikt om tropische en/of subtropische planten in de winter onder te brengen om ze te beschermen tegen het koude klimaat. Er zouden naar verluidt nog zes verschillende druiven-soorten groeien. Zes soorten vijgen en een bananenplant overwinteren er eveneens. De voormalige hovenierswoning werd wellicht gebouwd tussen de twee Wereldoorlogen.

We stoppen even bij hotel 'Hotel-Brasserie De Statie' voor enkele foto's. Het is een prachtig gebouw dat mooi werd gerestaureerd. Het huidige gebouw dateert van 1910 en vervulde zijn functie van tramstation tot na de Tweede Wereldoorlog. Het restaurant biedt je een Frans-Belgische keuken aan en desgewenst kan je hier op de bovenverdieping overnachten. Onze GPS brengt ons naar Vaartdijk 16 voor Brasserie Caro's. Sommige bomen langs het kanaal hebben al hun herfstkleuren. Het levert mooie foto's op.

Sinds 06/03/2017 werd het voormalige restaurant 'Goeien Tijd' overgenomen door Maxim De Laet en Caroline Suringh. We kunnen achteraan op het terras plaats nemen. Het is er zonnig en niet te  winderig. We bestellen beiden kabeljauwhaasje met frietjes of puree en daarbij mogen de  aangepaste dranken niet ontbreken. Dat spreekt voor zich. Na een heerlijk maal wordt het tijd om de calorieën weg te fietsen.

Bij knooppunt 99 slaan we linksaf. Rechts begint het domein 'Brechtse heide' van 1.726 ha groot. Rond 1950 was het hier een uitgestrekt heidegebied. Nu is het een landschap met vooral wei- en akkerland, bos, vennen en plassen. We rijden via ophaalbrug 11 het kanaal over. De brug werd in 2013 vervangen door een nieuw complex. Het water waar we over fietsen noemt het kanaal Dessel – Turnhout – Schoten. Een van de zeven Kempische Kanalen tussen de Maas en de Schelde. In 1846 en 1858 vroeg de gemeente Brecht om het kanaal Dessel–Turnhout—Schoten via Brecht door te trekken om zo eenvoudig meststoffen aan te voeren en landbouwproducten af te voeren. Hierdoor hoopte de gemeente heel wat heide en verdorde grond vruchtbaar te maken. Bij het graven van het kanaal stuitte men op ondiepe kleilagen. Later begonnen steenfabrieken de klei te exploiteren. Het gedeelte, waar we nu en straks, gaan fietsen: Turnhout – Schoten, werd verwezenlijkt tussen 1854 en was eerst in 1875 klaar.

We gaan rechtsaf het jaagpad op. Rechts, in een inham, is een kleine jachthaven van Brecht. De ontelbare boten met buitenboordmotor schommelen zachtjes heen en weer op de deining van het water. De ene jacht is al dan niet groter en luxueuzer dan de ander. Sommigen staan te koop of te huur.  Links zien we het prachtige gebouw van de voormalige 'Maalderij'. Het gebouw van vier à vijf verdiepingen hoog werd in 2012 gerenoveerd en is sinds het voorjaar van 2017 het nieuwe gebouw van de Politiezone Voorkempen. De politie beschikt over het gelijkvloers, het eerste en het tweede verdiep. De overige verdiepingen worden verhuurt. De Politiezone Voorkempen omvat Brecht, Malle, Schilde en Zoersel. We fietsen verder tot knooppunt 98 langs het kanaal dat nog slechts een recreatieve functie heeft. 

We verlaten het kanaal naar links om knooppunt 81 te volgen en bevinden ons meteen tussen akkers en weilanden. De uitzichten worden weer prachtig nu de maïs op vele plaatsen is afgereden. De overige maïsvelden kleuren bruin. Hopelijk rot de vrucht niet. De talrijke bomen langs ons pad kleuren nog groen. Te vroeg om van herfstkleuren te spreken. Windturbines draaien hun rondjes in de verte. Voor het centrum fietsen we door enkele straten met statige villa's. De vrijstaande woningen hebben blijkbaar allemaal aangrenzende weilanden met grazende paarden.                          

Na knooppunt 81 rijden we opnieuw door het centrum van Brecht. Na de kerk verlaten we het dorp en fietsen door een industrieterrein van Brecht. Sinds 2012 werd het bedrijventerrein langs de E19 nog meer uitgebreid. Voorbij Meubleta meubelen fietsen we langs de voetbalvelden Brecht SK. De  Koeltunnel is een fiets- en wandeltunnel die ons veilig aan de overzijde van de E19 brengt. Rechtsaf fietsen we een eindje tussen de snelweg en het station Noorderkempen. Weer langs een tunnel onder het station door en verderop houden we halt bij het 'Stripverhalenhuisje'. Een houten schuilhuisje waar posters hangen van Suske en Wiske. Kinderen kunnen er aan een rad draaien. Via de Wuustwezelsesteenweg is het nog een kort stuk naar knooppunt 80.

Langs de grachten vinden we nog talloze knotwilgen, al dan niet geknot. De bomen en struiken weerspiegelen in het water. Een idyllisch moment. We fietsen op het grondgebied van Overbroek. Op het kruispunt van de Sint Willebrordusstraat en de Brasschaatbaan staat een oude wegkapel met een aangebouwde elektriciteitskast. Het leek eerst een diepe kapel te zijn. Schijn bedriegt. Boven de deur werd de tekst geschilderd: 'H. Hart bescherm Overbroek'. Daarboven werd een klein Heilig Hartbeeldje in een nis geplaatst achter beschermglas. De deur staat uitnodigend open. Ondanks de drukke baan kunnen we echt genieten van spectaculaire vergezichten. Alles oogt nog groen. Ook in de omgeving is duidelijk te zien dat de maïs werd afgereden. In de afgebakende weiden staan nog talrijke koeien te grazen. Uiteraard mogen de paarden in het landschap niet ontbreken. Een vlucht spreeuwen vliegt over ons heen en landt op een afgereden maïsveld. Er blijft allicht wat achter. Wat verder zien we een akkerland met chrysanten. De kleurige bloemen zijn al van ver zichtbaar en bij ons bekent als dé kerkhofplant bij uitstek. Het hoeft nauwelijks onderhoud en het oogt volumineus. In andere culturen staat de plant dan weer voor geluk en een lang leven.

Onze volgende halte is net voorbij het centrum van Brasschaat. Links is de kinderboerderij en het Golempad. Rechts is het domein 'De Inslag'. De naam heeft niets van doen met de inslag van een bom. Verrassend, gezien het oorlogsverleden van dit domein. De naam verwijst naar het oude woord “inslach” of “ontginning”. Vanaf de 17de eeuw werden heidegebieden ontgonnen voor de aanleg van akkers en weilanden. Pas in de 19de eeuw kwamen de bomen terug met de aanleg van het kasteeldomein. Tijdens de oorlogsjaren werd het bos gekapt om meer zicht te krijgen op vijandige manoeuvres. Na WOII namen grove den en lork opnieuw de ruimte in. Wij moeten rechtdoor. Wat verder rijden we pal naast de Antitankgracht en deze naam mag je letterlijk nemen. De gracht loopt dwars door het domein en werd aangelegd met de bedoeling vijandige Duitse tanks tegen te houden. Nu is het een prachtig stukje natuur en een geliefkoosd fiets- en wandeltraject. Voorbij de Antitankgracht moeten we onder de E19 door langs de E10-plas. Aan de overzijde zien we de speedboten liggen. Het seizoen is voorbij. De bootjes worden met een zeil afgedekt. Onder de brug zwemmen tientallen waterhoenen. Ze roepen constant naar elkaar. Of bakenen ze hun territorium af? Een prachtige locatie om nesten te bouwen tussen het riet. Het is druk geworden door fietsers en wandelaars. Blijkbaar zijn we niet de enigen die van het mooie weer willen profiteren. Linksaf brengt de weg ons door het grondgebied van Schoten langs het Antitankgracht.

Op het jaagpad langs het kanaal passeren we nog menige bunkers van WOII. Bij sluis 3 rijden we het water over. Aan knooppunt 44 fietsen we door de Brechtse heide. Verschillende percelen bosgrond werden omheind met groene gaas- en prikkeldraad. Nog vijf kilometer te gaan tot knooppunt 99. Tot schrijfs. Foto's: Rina Meurs.