Veelgestelde vragen over Q-koorts


Wat is Q-koorts?


Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen.

In Nederland zijn besmette melkgeiten en melk-schapen de bron van de ziekte bij mensen.

De meeste mensen lopen Q-koorts op door het inademen van lucht waar de bacterie inzit en dat gebeurt met name
tijdens de lammer- periode van geiten en schapen.

De letter Q komt van het woord ‘Query’ dat ‘vraagteken’ betekent en de bacterie die Q-koorts veroorzaakt,  Coxiella burnetii,
deze bacterie was  lang onbekend.

De  q koorts  werd  voor het eerst vastgesteld bij slachthuis-personeel in Queensland te Australië.


Waaraan herken ik de Q-koorts?


Q-koorts is niet altijd te herkennen. Meer dan de helft van de mensen met Q-koorts heeft geen klachten en de mensen die wel klachten hebben,
hebben vaak een griepachtig ziektebeeld.

Soms verloopt Q-koorts  veel ernstiger en dan begint de ziekte in korte tijd met heftige hoofdpijn, hoge koorts en een longontsteking met
droge hoest en pijn op de borst.

De bacterie kan een leverontsteking veroorzaken.

Deze klachten komen echter ook bij andere ziektebeelden voor.

Mannen hebben vaker last van Q-koorts dan vrouwen en ook mensen die roken worden vaker ziek.

Veel mensen die Q-koorts hebben gehad, zijn daarna nog lange tijd moe.


Hoe lang duurt het voordat je ziek wordt?


Meer dan de helft van de mensen die besmet zijn met Q-koorts worden helemaal niet ziek.

Krijgt u wel last, dan duren de verschijnselen gemiddeld 2-3 weken na de besmetting maar soms duurt het wel 6 weken.



Wat kan ik doen als ik q koorts klachten heb?



Als u klachten heeft ga dan naar de huisarts als u koorts heeft met hoofdpijn of hoesten, vooral als u in een gebied woont of bent
geweest waar Q-koorts voorkomt. De huisarts beslist da of er verder  bloedonderzoek nodig is.

Zijn er effectieve medicijnen tegen Q-koorts?

Als  Q-koorts is vastgesteld en u heeft klachten, dan krijgt u een antibioticum-kuur maar let wel, ook na de
Q-koorts kunt u lang last houden van vermoeidheid.

Die vermoeidheid is niet te behandelen maar zal uiteindelijk wel verdwijnen.

Bij chronische Q-koorts is vaak jarenlang behandeling met antibiotica nodig.


Wat is chronische Q-koorts?

Chronische Q-koorts is een zeer zeldzame vorm van Q-koorts en deze (komt voor bij ongeveer 1-3% van alle
patiënten  en die jarenlang kan duren.

Chronische Q-koorts begint sluimerend en u kunt last krijgen van benauwdheid, koorts, transpireren, vermoeidheid en vermageren.

De meeste mensen met chronische Q-koorts  hebben een ontsteking aan de hartkleppen (endocarditis).

Chronische Q-koorts komt meestal voor bij patiënten met een afweer-stoornis en hartpatiënten.

Bij zwangere vrouwen kan een eerder doorgemaakte Q-koorts-infectie tot chronische Q-koorts leiden.


Hoe kun je met Q- koorts besmet raken?


Kan ik besmetting met de bacterie voorkomen?

Nee, u kunt besmetting niet voorkomen want u kunt de bacterie namelijk via de lucht inademen.

Bent u zwanger? Bent u een hartpatiënt of heeft u een afweerstoornis? Vermijd dan in ieder geval direct contact
met melkgeiten en melk-schapen.  De meeste mensen worden ziek van maart tot en met juli dus wees in deze maanden extra
alert op klachten die passen bij Q-koorts en ga tijdig naar de huisarts.


Hoe kan ik Q-koorts oplopen?


Q-koorts kunt u oplopen door het inademen van lucht waar de bacterie in zit.

De bacterie komt in de lucht tijdens het lammeren van besmette geiten of schapen vanaf februari tot en met mei.

Vooral vruchtwater en de moederkoek van besmette dieren bevatten grote hoeveelheden bacteriën.

De bacterie kan ook in melk, mest en urine zitten, maar niet in het vlees van de geit of het schaap.

Andere dieren zoals koeien en huisdieren kunnen ook besmet zijn en de infectie overdragen op mensen.

In Nederland is dit nog niet of nauwelijks gebeurd.

De bacterie kan maanden tot jaren overleven in de omgeving.


Wanneer kan ik Q-koorts oplopen?


U loopt het meeste risico op besmetting tijdens de lammerperiode van februari tot en met mei.

De tijd tussen besmetting en het ontstaan van klachten is gemiddeld 2-3 weken, oplopend tot 6 weken en daarom
worden de meeste mensen  ook ziek van maart tot en met juli.


Waar kan ik Q-koorts oplopen?


U kunt Q-koorts overal oplopen want de  bacterie komt in de lucht tijdens het lammeren van besmette geiten en
schapen.

U kunt  Q-koorts ook oplopen door contact met geiten en schapen.

De bacterie kan op kleding en schoenen zitten, bijvoorbeeld van iemand die heeft geholpen bij de bevalling van schapen of geiten.

Als u in aanraking komt met die kleding kunt u besmet raken.


Kan ik anderen besmetten?

Nee, u kunt geen andere mensen besmetten als u Q-koorts heeft. U kunt dus gewoon naar uw werk of
school gaan als u zich niet meer ziek voelt.

Kan ik mijn kind besmetten?als ik zwanger ben?

Nee, tijdens de zwangerschap kunt u uw kind niet besmetten met Q-koorts.

In zeer zeldzame gevallen kan dit wel gebeuren tijdens de bevalling of bij het geven van borstvoeding.


Kan ik Q-koorts vaker achterelkaar  krijgen?

Voor zover we weten niet; als u Q-koorts hebt gehad, bent u langdurig beschermd.

Hoe weet ik waar een gebied met Q-koorts is?

Op de website van de VWA en het RIVM staat een kaartje van Nederland en op dit kaartje ziet u alle
gebieden waar Q-koorts bij melkgeiten- en melkschapenbedrijven voorkomt.


Mag ik  nog wel een boerderij met melkgeiten of melk-schapen bezoeken?

Besmette melkgeiten- en melkschapen-bedrijven mogen geen bezoekers in de stal toelaten.

Op een bedrijf dat niet als besmet is aangemerkt, kan een enkel dier toch al Q-koorts bij zich hebben voordat dit met
melk-onderzoek uit de melktanks aan het licht komt.

Het risico is dan wel zeer klein, maar niet nul.

Het is af te raden om een melkgeiten- of melk-schapen-bedrijf te bezoeken als u zwanger bent, hartpatiënt bent of als u een
afweer-stoornis heeft.

In ieder geval raden we u aan om te zorgen voor goede algemene hygiëne als u in contact komt met dieren en ook omdat dieren
andere ziekteverwekkers bij zich kunnen dragen.

Mag ik een kinderboerderij bezoeken?

Ja, dieren op kinderboerderijen hebben zelden Q-koorts. Bovendien worden vanaf 2010 alle schapen en
geiten op kinderboerderijen in Nederland gevaccineerd.

In het zuiden van Nederland zijn schapen en geiten op kinderboerderijen alreeds  in 2009 gevaccineerd.

Het risico op besmetting is daardoor veel kleiner, maar niet nul dus zorg  voor goede hygiëne als u een kinderboerderij bezoekt.

Kinderboerderijen hebben een hygiënecode en sinds kort is er ook een keurmerk zoönosen (dierziekten) voor
kinderboerderijen.

Kan iemand met Q-koorts gewoon naar dagverblijf, school of werk?

Alle patiënten met Q-koorts of mensen die contact hebben gehad met een patiënt met Q-koorts mogen
gewoon naar werk of school omdat Q-koorts niet van mens op mens overdraagbaar is.

Waarom worden mensen niet gevaccineerd?

In Australië is een vaccin beschikbaar voor mensen maar dit vaccin kan ernstige bijwerkingen veroorzaken bij
mensen die eerder besmet zijn geweest met de  Coxiella burnetii bacterie die de Q-koorts veroorzaakt.

Mensen moeten voordat het vaccin wordt toegediend eerst worden getest of zij eerder Q-koorts hebben gehad.

Het vaccin is ook nog niet geregistreerd in Nederland. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
bekijkt  de mogelijkheden om het vaccin beschikbaar te krijgen in Nederland.


Waarom worden niet alle dieren geruimd?

Bij andere dierziekten (zoals mond en klauwzeer) werden alle dieren geruimd.

Bij deze ziekten was het mogelijk om de bacterie uit te roeien maar bij Q-koorts kan dat niet.

Coxiella burnetii, komt voor bij vele diersoorten  zoals geiten, schapen, koeien, honden, katten, ratten, vogels, etc

Het is onmogelijk om de bacterie uit te roeien maar dat hoeft ook niet want de bacterie komt al sinds jaar en dag in
Nederland voor, zonder grote problemen te veroorzaken.

Deskundigen denken dat de grote hoeveelheid bacteriën die vrijkomt uit melkgeiten- en melk-schapen-bedrijven  de oorzaak is  van het grotere aantal zieke
mensen en daarom neemt de overheid  maatregelen op deze bedrijven.


Waarom moet er geruimd worden?


In de afgelopen maanden zijn al veel maatregelen ingezet om de risico’s voor de volksgezondheid te beperken.

Een belangrijke maatregel is de verplichte vaccinatie van melkgeiten en melk-schapen.

In 2010  worden de vaccinaties  van melkgeiten en melk-schapen voortgezet.

Daarnaast werkt het vaccin niet bij dieren die al besmet waren voor de vaccinatie.
Er is een nieuwe test beschikbaar om snel te kunnen achter halen of een bedrijf besmet is.

Het gaat om de zogenaamde tank-melk-test  waarbij onderzoek wordt gedaan in de melk in de melk-tanken.
Met hulp van deze test is gebleken dat er veel meer bedrijven besmet zijn dan werd verwacht.

Extra ingrijpen is daarom noodzakelijk om te voorkomen dat er nog veel meer mensen ziek worden.

Volgens de deskundigen komen er tijdens het lammeren van geiten en schapen de meeste bacteriën vrij,
die een gevaar vormen voor de volksgezondheid.

Als een geit of schaap een abortus doormaakt komen er nog meer bacteriën vrij.