Deze site is opgebouwd rond een aantal centrale categorieën.  Deze categorieën staan gerangschikt in de linkerkolom.

De bedoeling is een blog zodanig te organiseren dat deze als een Persoonlijk OnderzoeksPlatform kan gebruikt worden.

Voor de opzet van het onderzoeksplatform en de specifieke naamgeving : zie hiervoor categorie A : over POP377

Enkele toelichtingen over de verschillende categorieën :

• premissen en  uitgangspunten:
  
  • elke onderzoek positioneert zich op een of andere manier.  om misverstanden te voorkomen,  en een  deconstructie mogelijk te maken, worden premissen en uitgangspunten van het POP377 zo expliciet mogelijk gesteld.  
• methodische overwegingen:
  • het onderzoek hanteert verschillende methodische werkwijzen. Overwegingen die hiermee gepaard gaan worden geïnventariseerd.
    
• Que faire?
  
  • vraagstellingen en probleemstelling van  politieke filosofen worden hier geciteerd  en becommentarieerd. 
    
• Werkhypotheses:
• • een inventaris van de hypotheses waarbinnen het onderzoek loopt wordt beschreven.
  • het onderzoekskader waarbinnen gewerkt wordt, wordt beschreven.
    
    
• wortels van het westerse wijsgerig denken:
  
  • dit onderzoek is ingebed in de Westerse wijsgerige traditie.  In deze categorie worden inzichten verzameld van diverse auteurs die het westerse denken krachtdadig en bondig  karakteriseren.  Deze verzameling van inzichten wil toelaten de  gestelde premissen en uitgangspunten te situeren, de onuitgesproken premissen en uitgangspunten te expliciteren.
  • een inventaris van deze grondgedachten ambieert niet de geschiedenis van de Westerse wijsbegeerte weer te geven.  Voor het onderzoek is deze geschiedkundige context echter van wezenlijk belang.
• 10 mystificaties en misverhalen over de democratie:
  
  • het onderzoek stuit regelmatig op vanzelfsprekendheden die echter een mythische karakter vertonen die een analyse van het huidige functioneren van de democratie in de weg staan.  Deze vanzelfsprekendheden, of mysticaties (al of niet met mythische aspecten) worden in deze categorie bij elkaar gebundeld.  Een soort blindheid a la Oedipos wordt gepoogd hier tenietgedaan, om nieuwe politieke denkruimtes te ontdekken. 
    
• radicaal politieke initiatieven :
  
  • op basis van het onderzoek worden concrete politieke voorstellen geformuleerd die op de huidige maatschappelijke samenleving geënd zijn.  Deze voorstellen worden echter op een onrechtstreekse manier geformuleerd vanuit het achterliggende onderzoekskader.  Er wordt weliswaar getracht deze voorstellen te legitimeren. 
    
• ruw onderzoeksmateriaal :
  
  • in dagboekstijl worden losse gedachten op regelmatige basis neergeschreven.  Deze gedachten vormen het basismateriaal voor het onderzoeksplatform.  Deze gedachten worden verder uitgewerkt en opgenomen in het analysemateriaal.
    
• voorlopige politiek analyses
  • het uitgewerkte materiaal wordt bondig uitgeschreven in deze categorie.  De verzameling van deze teksten dient te eindigen in het finale onderzoeksrapport. 
    

• volgende werkhypothesen worden noguitgewerkt:
  

• een gevaarlijke democratie, in gevaar

• over , entropie, levende materie, katalyse, reentry : welke antropologie?
  

• andere onderzoekssporen

• www project : de platoonse geste of het kosmologische ontotheologisch denkspoor
  

• www project : socrates en zijn dilemma

• premisse : socialistisch, republikeins, ja-woord aan R. Viskers Lof der Zichtbaarheid, en toch conservatief
  

• methodisch : analyseniveau, traject en ensemble-niveau 

Kant of het kritische oordeelsvermogen

·         POP377 ondervraagt of het oordeelsvermogen in deze hoogtechnologische samenleving nog steeds die kritische functie kan hardmaken dewelke Kant voor ogen had in zijn derde kritiek.  Kant staat volgens POP377 op een scharniermoment in het westerse denken.  In zijn eerste kritiek hoopt Kant de contouren te kunnen schetsen van een nieuwsoortig weten, dat afscheid neemt van alle voorgaande metafysische stelsels.  Het POP herkent in de schriftuur van Kant het zoeken naar krachtige manieren van zelfstandig denken, en dat in een periode van de Westerse geschiedenis dat alle zekerheden een voor een hun gezag en legitimeringskracht verloren.  Het standaardwoordenschat voor de inrichting van een zinvolle wereldorde leken niet meers van pas te komen, onsterfelijkheid van de ziel, doeloorzaken, mechanisme doeloorzaken, godsbewijzen,.., dit alles leek plotseling niet meer tot de orde der dingen te bestaan. De Franse revolutie hing in de lucht, …, en Kant doorvoelde reeds de schok en de breuk die hiermee gepaard ging gaan.  POP ziet dan ook in Kant een existentieel geladen denker die de vraag naar het verband tussen denken, doen en existeren vooraan plaats. Reeds in de eerste kritiek komen deze vragen volledig onaangekondigd zijn onderzoeksvragen bespoken (zie drie vragen).    Kant ontdekte uiteindelijk het oordeelsvermogen als uitweg.  POP wil dan ook stilstaan bij de specifieke werkwijze van het oordeelsvermogen.  Kants conceptueel denkwerk getuigt van een existentieel opgeladen probleemstelling, waar hij ternauwernood in slaagde dit conceptueel kader overeind te houden.  POP volgt dan ook de interpretatielijn van Kant als de denker waar het onbewuste zijn intrede doet.  Kant slaagt er weliswaar in zijn derde kritiek het bouwwerk te stutten met zijn autonomiegedachte, de sensus communis, …, maar die begrippen komen met een dusdanige geladen te regelmatig voor. Ook de nadruk van het fyscio-theologische godsbewijs verwijst naar Kant gemoedsonrust dat hij uiteindelijk niet voorbij de metafyscia heeft durven denken.  Het oordeelsvermogen dat Kant uiteindeiljk ontdekt als nieuwe richtingwijzer voor een nieuwe betekeningskader staat uiteindelijk zodanig onderdruk dat het bijna zichzelf verliest in tegensprakelijke uitspraken (doelmatigheid zonder doel, ed).  Menig auteur heeft er reeds op gewezen dat juist in de acht paragrafen over het verhevene Kants begrippenkader uiteindelijk barsten begint te vertonen.  Het kritische denken ontdekt uiteindelijk dat het zijn eigen denkspoor onmogelijk kan funderen, en dit terwijl de werkelijkheid het denken opzadelt met versmachtende existentiële vragen. Het is dan ook niet te verwonderen dat vele latere denkers terug zullen keren naar Kant om zijn odyssee in ogenschouw te nemen. Zo ook het POP377. 

Waarom de woorden van Di Rupo zo fout klinken

·         Het zijn de woorden van iemand uit het systeem en de woorden zijn bedoeld voor het systeem.  Ze dienen in feite alleen maar om het eigen falen (dit falen is de inherente ontsporing, of lees onvolmaaktheid van het ideaal democratie niet onder ogen durven zien) ideologisch verdoezelen en de eigen legitimiteit te versterken.  Op de manier wordt er te doende vraagstelling, en in ruimere zin de filosofische vraagstelling, buiten spel gezet en kan alles blijven dysfunctioneren in de kritische speelruimte die toegestaan wordt door het systeem en  zodoende alles bij het oude laat, en het oude als het ware gaat koesteren.

·         Wat is er dan wel aan de hand ?  Di Rupo verdedigt het kapitalische staatsbestel, in globo zoals hij ook het Belgische staatsbestel verdedigt, en dit terwijl hij toch een socialist is. Het socialisme als een erfgenaam van een kritische lectuur van de samenleving, en toch staat voor een radicale breuk ten aanzien van de kapitaalslogica’s. Dat Di Ripu dit doet, is echter niet zo vreemd. Europa is, en dat wordt hoe langer hoe manifester, een mislukte democrati. Hoe langer hoe meer krijgen behoudsgezinde  denkpatronen de bovenhande, en krijgt het Ancien Regime terug zijn aanzien. Zo wordt toch door politieke commentatoren opgemerkt dat in het Westen de massa  langzaam maar zeker klaar is om terug een autoritair systeem en sterk leiderschap te gaan waarderen en aan te te hangen.   De huidige democratische legitimering is in hoofdzaak opgehangne  aan een mensenrechtendiscours. Maar dit is een manoeuver van het neoliberalisme om de andersdenkenden, zijnde de nog niet volledig geindocrtineerden,  bezig te houden  zodat ze storten in overbodige zaken.

·         Het is dus een legitemering van het kapitaaldenken, namelijk de fout bij de andere, de vreemde, de vijand te leggen. En de vijand, in Europa voor het establishment, en altijd voor het establishment,  zijn diegenen die de ordenende macht en de ordening aanvallen.  In dit geval zijn de interne vijanden diegene die de staat-natie gedachte aanvallen, zijnde dus allerlei nationalisten en afscheuringsbewegingen.  Zij vallen niet alleen een fundamentle bouwsteen aan (de soevereiniteit, de staat) maar ook de idee van een overkoepelende gemeenschap.  Hoewel dit genuanceerd dient te worden, de vlaamsnatioalisten willen zich afscheiden, enkel en alleen van de Belgisceh staat, maar willen blijven functioneren in de Europese ruimte.  Alleen is het wel dat binnen de huidige Europese structure alleen een land, zijde België, zetelt, hoewel er ook al een regio-beleid is.  Dus, het veranderen van deze situatie kan alleen maar voor interne moeilijkheden zorgen (en dus zijn ze gevaarlijk), maar de Europese gedachte zelf wordt er echter niet door aangetast.

·         Di Rupo, en met hem al zijn vazallen van het neoliberalisme zijn niet in staat, of durven niet in te zien,  dat er misschien wel een democratisch deficit aanwezig is in dit populisme. Meer nog dat de nog resterende emancipatoire energie in de Westerse samenlevigen zich hoofdzakelijk schuilgaat in dit populisme, en dus dat de machthebben in feite niet langer meer erkend wordt als democratisch verkozen, niettegensgtaande ze verkozen zijn door legale verkiezingen.  Zij vertegenwoordigen wel, maar niet langer meer de democratie.  De kritische vraag is dan :  Wat kan er dan gelezen worden als een potentieel emancipatoire slagkracht ?  Populisme is in de huidige tijd niet te vergelijken met het populisme waar Di Rupo naar verwijst. Nu maken de machthebbers misbruik van de economische situatie om hun machtspositie te versterken. Zij mobiliseren de angstgevoelens.   Zij gedragen zich of zetten zich in de positie van de populisten van de vorige eeuw.  Bijft nog steeds de vraag  waarin schuilt het emancipatoire ? Want de huidige populisten formuleren hun doelstelling niet in dergelijke ideologisch gekleurde termen. Welintegendeel, zij verleggen enkel het neoliberale discours van niveau. Maar juist in dit verleggen boren zij een emancipatoir momentum aan.  Zij vallen met hun discours, niettegenstaaande evenzeer neoliberaal ingekleurd, de bestaande ordening aan, en zij durven deze aan te vallen, met de bedoeling ze te veranderen. Het radicale emancipatoire willen zij voorlopig niet verwoorden en zij zullen er waarschijnlijk ook niet toe komen. Uiteindelijk willen zij alleen de machtspositie wisselen, maar niet een vernietiging van de machtsverhoudingen. Zijbeogen uiteindelijk geen sociale revolutie,  enkel een politieke omwenteling. Zij prediken revolutie maar de kapitaalsverhoudingen en de daarmee gepaarde gaan sociaal hiërarische verhoudingen willen zij onverminderd onaangeroerd blijven.  Het emancipatoire karakter is echter hierin geleven dat zij toch nog de democratische hoop laten koesteren van een rechtvaardiger verandering. En deze hoop is eigen aan het democratische project. De separsiten kunnen die hoop naar zich toe halen, namelijk die van de politieke hoop, dat de politiek erin zal slagen haar feitelijk doelstelling van rechtvaardiger samenleving te realiseren. Maw de separatisten bewegen zich in de belofte van de democratie daar de andere partijen die belofte en hoop niet meer belichamen in de ogen van de meerderheid van de samenleving.  Separisten beloven dat zij erin zullen slagen de politieke daadkracht aan de dag te kunnne leggen, om een « betere » samenleving, maar uiteindelijk weten zij ook wel dat de poliitiek als systeem ook maar weinig marge nog overhoudt om die belofte te kunnen waarmaken.

·         Het zal er dus op aankomen voor het linkse kamp, juist die emancipatoire dimensie niet uit het oog te verliezen, Juist door die populistische bewegingen te verketteeren is de kans hoog dat het « gebeuren niet gezien zal worden. Vergeet ook niet dat tegelijkertijd met die populistische bewegingen, die zich duideijk kunnen manifesteren via de verkiezingen, in dezelfde langen ook vormen van indignado bewegingen het daglicht hebben gezien.  Sommigen van die die rindignadobeweging willen de kapitatlische logica aanvallen maar voorlopig vertaalt dit standpuntzich nog niet binnen het democratische verkiezingssysteem. En dit is misschien wel het  heikele punt waar separisteh en de bredere idignadobeweging elkaar kruisen. Dit kruispunt is namelijk het punt  waar de democratie  in de loop van de geschiedenis zogezegd haar waarmerk heeft van gemaakt, maar die ze  in de eenentwingste eeuwn langzaam maar zekere een beetje aan het vergeten. Haar waarmerk is de demos, en de demos zijn diegenen die « geen deel zijn van het geheel » ; en die op een bepaald moment zich laten « horen », en hun deelname opeisen. Maar met die deelname gaat wel een breuk in het sociale denken gepaard, een breuk die gepaard gaat met terreur. Alleen zijn die diegenen die de positie innemen van de demos », niet langer meer  alleen de feitelijk uitgeslotenen daar deze grotendeels al grotendeels feiloos tot een eeel vaén het geheel gemaakt, oa door het mensenrechtendiscours (zie analyse van zizek), zodat hun reele aantal van uitgesloten « klein » is.  En dit in tegenstelling tot het verleden waar de demos samenvielen met de velen.  De uitgeslotenen die de aanspraken van de demos kunnen waarmaken, zijn momenten de vele virtuele » uitgesloten. Iedereen kan plotseling deel gaan uitmaken van diegenen die « geen deel meer zijn ». Voorlopig eigenen die virtueel uitgesloten zich geen aanspraken toe en blijven dus emancipatoire eisen afwezig in het politieke discours. Er zijn te veel mechanismes die het zwijgen wort opgelegd. Zie momenteel in Vlaanderen  Vlaanderen wat er gebeurt met Fordarbeiders. Zij worde door publieke opinie en door het politiek systeem tot en met in de watten gelegd. Noch de politiek noch rbeiders en hun beweging zij in staat een « democratische » positite te kiezen. Ook zij gaan voor het neoliberale discours dat hun bevoorrecht positie zal beschermen. De arbeidersbeweging, paradoxaal genoeg, ook democratisch bevoorrecht. Zij weet en besef bij uitstek wat die egalitaire positie is maar ze durven ze niet in te nemen.  In hun dagelijkse praktijk als vakbond blijven zij een horizon hantgern, terwijl de vakbondmensen maar al t goed maar al te goed dat zij inbinden, en voor het kapitaal uiteindeijk door de knieën zullen gaan. Eeven zag het er naar uit dat de « blinde  woede » van de arbeiders opnieuw die horizon  zou aanspreken toen ze naar het hoofdkantoor gingen in Duitsland. Het rechtsapparaat en zijn politieapparaat toont aan dat het grootkapitaal alle middelen in handen heeft en over meer troeven beschikt om alle verzet systematisch lam te leggen. Hier zwijgt het mensenrechtendiscours in alle talen, het schiet het arbeidsrecht niet tegemoet. Hier heerst een akelige stilte. nalysekader van zizek is er nog steeds het « geweld » aanwezig.  Voorlopig zijn er enkele fenoimenen van zinloos geweld, weer zo een neoliberaal ideologische  woord om de de vernederingsdynamiek van het kapitalisme vakkundig buiten te houden

·         Op welke manier zullen die virtuele uitgeslotenen aangesproken kunnen worden daar zij momenteel deel uitmaken (en er hun confort en voordeel uit halen) van het systeemen voorlopig stemmen voor de separisten.  Het analysegevaar bestaat hier om van de separisten verkeerd begrepen democraten van te maken. De globalisering is steeds bezig een onaangenaam gevoel, een onbehagen, te laten nestelen in de samenleving Dit onbehangen zoekt voorlopig in het democratische universum naar een vertaling en houdt zich voorlopig op  in allerlei soorten populismen.  Dit onbehagen heeft misschien eerder te maken met een radiacale en ontwrichtende  aantasting van het vrijheidsgevoel. We leven niet vrij terwijl we over een gigantische keuzevrijheid kunnnen genieten maar dit is door en door een « vals » gevoel en dat wordt aangevoeld maar voorlopig nog onuitgesproken.  Hier zit misschien een latent conficht verborgen.  Mensen in de westerse samenleving zijn formeel ongelooflijk vrij geproclameerd, en uiteindelijk zij kiezen voor het « slaaf » zijn. Zij leveren hun vrijheid in, en dit wordt momenteel subjectief ervaren en beleefd als een gelukservaring (dit is het beeld van de laatste mens van Nietzsche?). Het enige  wat hier nog overblijf als een potentiële drager is de lijfelijheid want uiteindelijk is dit een onleefbare situatie  voor iedereen die deelneemt aan dit systeem.  Zowel de slaven, zij worden langzaam maar zeker een « muslim », en ook de « uitvoerders », de machthebbers, zij zullen in hun geluksbeleving een « onbehagen » dienen te verdisconteren ; zij dienen de pervertering blijvend te kunnen (ver)dragen van vernederen, van beul te zijn zonder hoop op een verbetering van het eigen lot.  De mate waarin dan het populisme de bovenhand krijgt, wijst dan op een toenemende sluimerend conflict dat tot een uitbarsting zal komen.

[1] Toen het Vlaams Belang uitgroeide tot een dominerende stroming in Vlaanderen, en het erop leek dat zij de bovenhand gingen krigjen, deed de Vlaamse filosoof R. Visker een poging dit fenomeen te begrijpen.  Hij deed een ontologische analyse waarbij de auteur erop wees dat er een zekere vreemdheid in het geding was dat nog geen duidelijke articulatie kreeg. Het kiesgedrag van de Vlaming wees op onbegrepen schommeling van intimiteit/extimiteit. Vlamingen waren op dat moment voorbeeldig of exemplarisch aangesproken hun stemming te bevragen om een ontologisch aanspraak taal te geven.  Ook deze auteru wees op de bijzondere vrijheidservaring die hier tevoorschijn zou kunnen komen. 

citaat uit Etisch socialisme, nog te doen
citaat uit ontbinding, nog te doen

[1] In dit citaat van Flam herkent POP het droombeeld van Spinoza van de vrije denkende mens, als fundamentele voorwaarde voor een rechtvaardige samenleving, het vrije staatsbestel (democratie?). Het massafenomeen als dusdanig, is voor Spinoza een onbekend fenomeen, maar de idee van een collectieve waan waar afstand dient genomen te worden om juist die democratie echt mogelijk te maken, dat kent hij wel. In zijn voetsporen zou bij wijze van spreken een Massa-politiek traktaak geschreven dienen te worden. Flam heeft wel degelijk ook voor het massafenomeen, maar POP ziet hier eerder een negatieve (in de Spinozistische zin) massa actief. Zijnde als een belemmering voor de democratie. In navolging van het werk van Zizek , en de gevolgde werkmethode van verloren zaken durven te denken, wordt open gelaten of er een constitutieve democratische werking uitgaat van demassa.

In “in defence of lost causes” zet Zizek een onderzoekspoor op waar POP wel oor voor heeft. Hij vertrekt vanuit een aantal zogezegd foute of verbrande filosofen. Namelijk die filosofen, die vanuit hun denken zich effectief politiek geworpen hebben. Grote voorbeelden bijven Socrates, Plato maar die worden niet als verbrand gekenmerkt. Zizek staat voornamelijk stil bij Heidegger en Foucault. De idee is dat er toch wel degelijk iets filosofisch te leren valt uit hun schriftuur. Zoals hij het mooi omschrijft “ why Heidegger took the right step (albeit in the wornd direction)”. En dat doet Zizek systematisch in dit boek, een aantal politiek fenomenen waar bij wijze van spreken de intellectuele goegemeente neerbuigend over doet of afwijzend naar kijkt, wil hij nauwgezet bekijken en analyseren of er toch geen zekere “weg” is afgelegd die anders helemaal uit het blikveld zou verdwijnen. Methodologisch betekent dit hij enerzijds het denkspoor van de filosoof nauwgezet volgt, en anderzijds voortdurend zoekt naar een herinterpretatie van de aangereikte concepten om het doodlopende spoor dat de verbrande denker heeft opgezet net zolang mogelijk te volgen. Kortom, een gevaarlijke filosofische onderneming omdat hij dat zeer verketterde stellingen dient in ogenschouw te nemen. Het POP waardeert een dergelijke gedurfde denkoefening, als een betekenisvolle inspanning. In deze werkmethode zit dan een welbepaalde kijk op de geschiedenis en werkelijkheid geïncorporeerd, een soort eeuwige terugkeer van hetzelfde, niet zozeer als ontologische referent voor de werkelijkheid maar als politiek ontologische cyclus.

Euthanasie : wat is er aan de hand?

Dit jaar 2012 bestaat de euthanasiewetgeving tien jaar in België. Vanuit een politiek emancipatorisch aspect kan je feit of euthanasie wettelijk toegelaten is zien als een teken van bevrijding uit wat Derrida noemt het onto-theologisch denkspoor waarvan het Westen alle moeite heeft om het van zich af te schudden. Vanuit dat oogpunt is het dan wel slecht gesteld met het oude Europese continent. Maar in een weinig aantal Europese landen is een werkbare euthanasiewetgeving reeds lopende praktijk. België is hierin duidelijk een van de koplopers, misschien wel een van de baanbrekers. Maar het rechtjuridische kader omtrent de euthansiewetgeving blijft echter een strafjuridisch kader. Wie afwijkt van de voorgeschreven regulering, kan vervolgd worden. Die bevrijding uit dat kader dat euthanasie blijft linken aan moord is nog niet gebeurd. Dat markeert nog steeds de doorwerking van het onto-theologisch kader van het Westerse continent. Euthanasie, zowel het denken errond, de praktijk als de wetgeving markeert dus een zeer betekenisvolle breuklijn. De vraag is dan hoe die breuklijn ten volle te begrijpen. Agamben raakt deze problematiek aan in zijn werk Homo sacer. Politiek gesproken is hier een bio-politiek gebeuren aan de gang. Plotseling verschijnt in het westerse gedachte, weliswaar met een lange voorgeschiedenis dat Agamben laat beginnen bij de Romeinen, van een leven dat niet meer de moeite waard gevonden wordt om te leven, enerzijds en anderzijds wordt die gedachte ook toegekend aan het autonome individu en zijn zelfbeschikkingsrecht. In dit laatste ziet Agamben de doorwerking van het soevereiniteitsconcept doorheen een biopolitieke ordening. De biopolitieke ordening, in zijn ogen, erop uit om het leven in al zijn aspecten te gaan beheren (en al ultimo de democratie overbodig dreigt te worden, dat is zijn waarschuwing, zolang ook die democratie niet breekt met haar soevereiniteitsconcept). Voor Agamben is het feit dat er euthanasiewetgeving bestaat een teken dat de biopolitieke ordening tot op het persoonlijke leven, zijnde de eigen beslissing over levenseinde is doorgedrongen. Betekent ook dat die wetgeving des te meer de breuklijn markeert. Agamben staat stil bij de wetgeving, want in zijn ogen is het tot stand komen van gelijkwelke wet heden ten dage problematisch. Elke wet heeft zich bewogen doorheen de dynamiek tussen wetgevende macht en uitvoerende macht. En hier schort een democratisch deficit. De wetgevende macht incorporeert, ten dele, wat men in politiek ontologisch termen noemt het goddelijke geweld. Dit aspect noodzaakt een bijzonder verhouding tussen wetgevende en uitvoerend macht. En daar zit het momenteel grondig fout in de hedendaagse Westerse samenlevingen, daar geen gepaste afstand is tussen beide machten en zich eerder een soort versmelting manifesetert dat echter, politiek filosofisch gesproken, dodelijk is. En misschien is het daarom juist dat euthanasie steeds nogal wat stof doet opwaaien. Zij articuleert deze breuklijn ten volle. In beide gevallen, zowel wat het politieke gebeuren tussen de machten betreft, als het individuele beslissingsproces speelt het soevereiniteitsconcept een hoofdrol. De historische lijn die Agamben tracht te volgen aan de hand van de figuur van de Homo sacer, zijnde diegene die gedood mag worden zonder straf, maar niet geofferd. Indien de analyse van Agamen steekhoudt, zou het kunnen betekenen dat het soevereiniteitsconcept zich doorheen de samenleving aan het bewegen is (dat is biopolitieke kolonisatie van het leven tout court daar de onevenwichtige verhouding tussen de machten zich verplaatst doorheen de samenleving), en wanneer iemand euthanasie overweegt, hij zichzelf als soeverein gaat instantiëren, en gaat beslissen over leven en dood. Oorspronkelijk lag die beslissing enkel en alleen bij de soeverein, als politiek gezagsdrager. Die echter besliste over andermans leven, niet zijn eigen leven. Zijn eigen leven was een uitzonderingstoestand. Hij kon zijn eigen dood afkondigen, en in leven blijven. Hij kan zijn macht overdragen op zichzelf zonder hierbij te sterven. Het tweede deel van de bewering gaat blijkbaar niet op. Het niet mogen offeren : dit is een verbodsregel dat hetzelfde inhoudt, maar dan vanuit de verwerking van het dode lichaam. Het dode lichaam mag niet volgens de geldende normen begraven worden, zodat het ook uit het collectief geheugen gewist wordt, alsof die persoon nooit heeft bestaan. Waar zit dan de breuk? De euthanasie doorbreekt het kader en vertegenwoordigt een cesuur in dit gebeuren. Het herbevestigt het bestaan als dusdanig, terwijl het als niet meer waardig om te leven wordt bestempeld. Het eist terug het leven as such op, …, tegen de biopolitieke ordening. Dus tegen een diepgaande culturele diepgaan. De euthanasie is dus een wetgeving, om terug over het leven tout court terug durven na te denken, en te ontwortelen uit het ontotheologisch denkspoor. Er is maw onvoorstelbaar veel aan de hand bij euthanasie !!! Mensen die euthanasie overwegen doen een onzichtbare bevrijding van een theologisch denken dat nog veel mensen in de greep houdt en door vele politieke machten in stand gehouden wordt.

In Homo sacer formuleert Agamben de probleemstelling van de westerse samenleving en haar politieke fundamenten:

Zolang een nieuwe en coherente ontologie van de potentie (die verder gaat dan de stappen van Spinoza, Schelling, Nietzsche en Heidegger in die richting gedaan hebben) niet de ontologie vervangen heeft die berust op de voorrang van de actualiteit op de potentie, blijft een politieke theorie die bevrijd is uit de aporieën van de soevereiniteit ondenkbaar. 

Het probleem verlegt zich van de politieke filosofie naar de eerste filosofie (maw de politiek krijgt haar ontologisch rang terug). 

Alleen als we erin slagen de relatie tussen potentie en actualiteit anders te denken, ja zelfs los van hun relatie, zal het ook mogelijk zijn de wetgevende macht helemaal bevrijd van de soevereine ban te denken. 

De onopgeloste dialectiek tussen wetgevende macht en uitvoerende maakt plaats voor een nieuwe invulling van de relatie tussen mogelijkheid en werkelijkheid, tussen potentie en actualiteit, die niets minder vereist van een nieuwe overdenking van alle ontologische categorieën van modaliteit.  

In het moderne denken zijn er schaarse maar belangrijke pogingen geweest get zijn los van het sovereiniteitsprincipe te denken. In zijn Philisophie der Offenbarung denkt Schelling een absoluut Zijnde, dat geen enkele potentie vooronderstelt en nooit bestaat per transitium de potentia ad actum. Bij de late Nietzsche staat de eeuwige terugkeer van hetzelfde voor de onmogelijkheid potentie en actualiteit te onderscheiden, zoals de Amor fati voor de onmogelijkheid staat toeval en noodzaak te onderscheiden. Evenzo lijkt bij Heidegger, met de zijnsverlatenheid en het Ereignis, het zijn zelf te zijn ontslagen en ontdaan van iedere soevereniteit. Bataille, die toch een denker van de soevereiniteit blijft, heeft met de négativité sans emploie (de werkloze negativiteit) en de désouvrement (het nietsdoen) een uiterste dimensie gedacht waarin het vermogen om niet … niet meer in de structuur van de soevereine ban ondergebracht kan worden.[…] Al deze figuren drijven de aporie van de soevereiniteit op de spits, maar slagen er niet in zich helemaal uit de ban te bevrijden.  […] De metafysische aporie toont hier haar politieke karakter.    

Mystificatie : politieke uitspraak :een belofte in wording

Vaak  hoor je politici stellen, wanneer gepeild wordt naar hun motivatie of drijfveer dat zij hun voldoening halen uit de idee dat wanneer ze eenmaal verkozen zijn, en aan de macht mogen deelnemen, dat zijn dan in een positie terecht gekomen zijn om vorm te geven aan de samenleving, vanuit hun ideologisch gekleurd maatschappijbeeld.  Zij voelen zich dan als het ware aan het roer staan van de samenleving, waarbij zij de koers kunnen van gaan bepalen.  Politici van verschillende strekkingen beamen dit volmondig.   Het lijkt een evidentie te zijn waar zij vanuit gaan.  Maar wat is nu de legitimiteit van dergelijke uitspraken?  Maakt dit onderdeel uit van het democratische model van regeren?  Een van de eigenschappen van de democratie, waardoor het zo geroemd wordt, is zijn inherente openheid. Het POP vreest dat bovenstaande uitspraken juist die inherente openheid van de democratie weer sluiten, en dat die sluiting zijn aansluiting vindt bij een zeer diepliggend legitimeringsproces dat gevoed wordt door een totaliteitsdenken.    Het POP wil graag de lezer aanraden om Schuimen van Sloterdijk te lezen.  Hij tracht juist dit proces op te sporen, en via zijn negenvoudige topografie erop te wijzen dat er een miskend tegenproces op gang gekomen is sedert de Eerste Wereldoorlog dat, indien juister ingeschat, een nieuw solidariteitsdenken kan inhouden.   Maar voorlopig putten velen, en ook dus politici, nog uit die culturele onderstroom. En wat doen politici dan wanneer zij blijven vasthangen aan dergelijke redeneringen?  Ze maken zich ongewild en ongepland blind voor de feitelijke omstandigheden. Kortom met deze uitspraak installeren ze de kloof met de burger die hen zo vaak zorgen baart.  Maar de redding ligt bij wijze aan hun voeten.  Wanneer zij dergelijke uitspraken luidop uitspreken, dat bevinden zij zich in een double bind. Zij katapulteren zichzelf in een transformatietoestand,  waar het toekomstige effectief en affectief aanwezig gesteld wordt. Maar voorlopig laten zij zich de opportuniteit ongemoeid.   Zij sluiten doorheen de zelf gecreërde opening in het totaliteitsgebeuren.  Dit betekent wel dat de politici die dergelijke uitspraken  formuleren, de toekomstigheid nog steeds in zich bezitten, dat het nog tot hun talige vermogens behoort.  Het POP ziet hierin nog een hoopvolle aanwezigheid, voorlopig virtueel. 

Mystificatie  : de polis-gedachte als voorloper van de moderne democratie

Een vaak gehoorde opvatting : de Griekse polis als voorloper van de moderne hedendaagse democratie.  Een opvatting die een hardnekkig bestaan lijkt te hebben.  Een hardnekkigheid die echter wel een veelbetekend zou kunnen zijn.   Heel wat auteurs wijzen terecht op dit misverstand.   De antieke democratie was een van de verschijningsvormen van de polisgedachte, en het vreemde en betekenisvolle, is dat de verwijzing naar de polis als voorloper, niet op die antieke vorm van democratie wordt gewezen, maar op een geidalisseerde vorm van de polis van voortreffelijke en wijze aristocraten, op hun beurt weer de zogezegde voorloper van de moderne (wereld)burger.  In de antieke democratie had het volk helemaal geen inspraak in het beleid via een vertegenwoordiging, maar zij oefenen wel een populistische invloed op de heersers, en de heersers rekenden op hun steun om blijvend aan de macht te blijven.  Een soort virtuele vertegenwoordiging.

Een aspect dat ook vaak over het hoofd gezien wordt, en waarvan weinig of geen verantwoording wordt afgelegd , is de verandering van machtswerking in de samenleving.  Foucault is diegene die daar veel aandacht aan besteedt heeft in zijn onderzoekswerk, dat jammer genoeg onafgewerkt is gebleven waardoor de implicaties naar het functioneren naar de moderne democratie onaangeroerd bleven.  Maar het feit daar wel dat Foucault gewezen heeft op een breuk in de machtsuitvoering, een breuk die doorwerkt in de opvattingen over de democratie. Het werk van Foucault laat op zijn minst doorschemeren dat deze doorwerking niet strookt met de idealen van de moderne democratie. Hij heeft gewezen toch op een beslissend feit dat tot heden zich niet laat onvoldoende laat opmerken en tegelijk het politiek jargon bespookt!!  Democratie is een immer onvoltooid project, een inherent en noodzakelijk onvoltooid project. Dat is een ongelooflijke troef maar ook een beloftvolle risico.  Het POP meent te kunnen stellen dat heel wat hedendaagse samenlevingsproblemen terug te brengen zijn tot deze fundamentele misopvattingen (lees mystificaties) over democratie, wat tegelijk betekent dat er een enorm baanbrekend potentieel reeds aanwezig is om het samenleven te intensifiëren en te bevorderen naar een minder bespookte democratie.