Net als in de trailer begint de film
zelf ook met Wladyslaw Szpilman die een stuk van Chopin op zijn piano aan het
spelen is. Tot plots.... de bombardementen beginnen! Wladyslaw Szpilman moet
stoppen met spelen omdat hij gewoonweg van zijn stoel geblazen wordt door deze bombardementen.
De oorlog is begonnen, de Duitsers zijn Polen binnengevallen.
Szpilman is een joodse talentvolle
pianist en woont met zijn familie in het Poolse Warschau. Na het begin van de
bombardementen heerst het geloof dat de oorlog van korte duur zal zijn omdat
zowel Groot-Brittanië als Frankrijk de oorlog verklaren aan Duitsland. Maar
niets is minder waar. Polen wordt bezet en de joden krijgen met de dag minder
rechten. Ze worden in een getto gestopt, er wordt een muur rond gebouwd, een
groot deel wordt afgevoerd naar werkkampen of vernietigingskampen,
Op een dag wordt hij met zijn familie
gedwongen om naar zon werkkamp te gaan. Toen hij samen met zijn familie en een
grote groep mensen naar de trein wordt gebracht, wordt hij uit de groep
geplukt. Hij wordt gered door zijn bekendheid en connecties terwijl zijn
familie waarschijnlijk snel de dood in de ogen zal kijken.
Wladyslaw kan als arbeider gaan werken
voor de Duitsers. Hij krijgt met vele anderen een onderkomen in de getto. Één persoon
krijgt de toelating om eten in de stad te gaan kopen voor alle arbeiders. Die
persoon smokkelt ook een lange tijd wapens mee en binnen. Op deze manier wordt
er een opstand voorbereid.
Szpilman kan uit de getto ontsnappen,
maar op straat is het voor hem niet veilig. De Duitsers hebben immers een
klopjacht geopend op de joden. Hij kan een onderkomen vinden bij verschillende verzetsstrijders.
Szpilman leeft jaren ondergedoken, krijgt niet al te veel eten en krijgt ook
last van zijn gezondheid. Het einde van de oorlog nadert en de Duitsers dreigen
te verliezen van de oprukkende Sovjets. Het Duitse leger schiet op alles, zo
ook op het huis waar Szpilman verblijft. Hij kan ontsnappen en overleeft dagen
aan een stuk in de ruïnes van de stad.
Wanneer de oorlog bijna afgelopen is,
staat hij oog in oog met een Duitse officier. De officier laat hem een stuk van
Choppin spelen op de piano. Hij laat hem ongedeerd. Sterker nog, de officier
helpt Szpiman overleven door voor eten te zorgen en voor warmte tot de Sovjets
Warschau hebben bereikt.
Komt de Jodenhaat uit de tijd van
Hitler?
Hitler heeft antisemitisme of Jodenhaat
niet zelf uitgevonden. Hij groeide op in Wenen. Daar ontstonden aan het einde van
de 18de eeuw al antisemitische stromingen. Eind 1800 liet de
toenmalige burgemeester van Wenen bordjes hangen met verboden toegang voor
Joden. De burgemeester werd erg populair en joden werden vernederd. Deze periode
heeft een grote indruk nagelaten op de kleine Adolf Hitler.
Na de Eerste Wereldoorlog werd de
Jodenhaat ook uitgebreid naar de rest van Europa. Duitsland verloor die oorlog,
maar niemand kon zeggen waarom. Duitsland gaf, heel makkelijk, de joden de
schuld van de nederlaag. Joden bekleden vaak hogere functies en hadden het
daardoor financieel beter dan gemiddeld. Bovendien heerste er ook een zekere
jaloersheid omdat de joodse gemeenschap snel herstelde na de beurscrash eind
1800.
Nadat Hitler en zijn partij in 1933
aan de macht kwamen in Duitsland, begonnen de pesterijen tegen de joden. Op 1
april van dat jaar werden joodse dokters, winkels, geboycot. De nazis vonden dat
Duitsers niks meer bij joden mochten gaan kopen. Een aantal dagen later werd er
een wet goedgekeurd waarin staat dat de regering geen joden meer te werk mogen
stellen. Vanaf toen konden joden enkel nog ondergeschikt werk uitvoeren.
In september 1935 gingen de
rassenwetten van Neurenberg van kracht. Hierin werd bepaald wie wel of geen
jood was. Vanaf toen waren joden geen gelijkwaardige burgers meer. Ook werd
bepaald dat joden en niet-joden geen relatie met elkaar mochten beginnen. In 1937
en 1938 werden nog een aantal wetten goedgekeurd waarin joden financieel
gestraft werden voor hun afkomst.
De pesterijen worden steeds erger: de
regering doet geen zaken meer met joodse bedrijven, dokters mogen geen joodse
patiënten behandelen, joodse kinderen mogen niet meer naar gewonde scholen,...
In november 1938 schoot een Poolse jood twee Duitse officieren neer in de
Duitse ambassade van Parijs. Als wraakactie werden in de nacht van 9 op 10
november tientallen joden vermoord, winkels, huizen en synagogen in brand
gestoken, Deze nacht wordt ook wel Kristallnacht genoemd.
Het hoogtepunt van de Jodenhaat
speelde zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar schatting zouden tussen de
5 e 6 miljoen joden omgekomen zijn in heel Europa. In mei 1943 wordt Duitsland gezuiverd
van joden. Bijna 200 000 Duitse joden werden toen omgebracht.
Waarom kwam er een einde aan de
samenwerking tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie?
Eind jaren 40 zag de Sovjet-Unie
Duitsland al als een bedreiging. De Sovjet-Unie zocht toenadering met Europese
landen, zoals Engeland en Frankrijk, maar zij namen de Sovjets niet serieus.
Zij werden toen immers als een even grote bedreiging gezien als Nazi-Duitsland.
West-Europese steurden lagere officieren naar de Sovjet-Unie voor
onderhandelingen. De Sovjets voelden zich niet serieus genomen en zochten dan
maar toenaderen bij Duitsland.
Die twee landen gooiden het uiteindelijk
op een akkoord waarin stond dat beide landen elkaar niet zouden aanvallen en
dat ook niet zouden doen als Duitsland of de Sovjet-Unie door een derde land
zou worden aangevallen. Het akkoord werd de Molotov-Ribbentroppact gedoopt,
genoemd naar de ministers van Buitenlandse Zaken van beide landen. Het akkoord
werd ondertekend in de nacht van 23 op 24 augustus van het jaar 1939.
Zonder dit pact had Duitsland Polen
waarschijnlijk nooit kunnen aanvallen. Groot-Brittannië stond borg voor de
neutraliteit van Polen. Als Duitsland de aanval op Polen zou openen, zou er dus
zeker een reactie van Groot-Brittannië komen. Daarnaast was de Sovjet-Unie de
grote vijand van Nazi-Duitsland (links vs rechts). Het akkoord met de Sovjets
was dus nodig om niet op twee fronten te moeten vechten: West-Europa, wat niet
uit te sluiten was door de reactie van Groot-Brittannië door de Duitse inval in
Polen, en in Oosten (Sovjet-Unie). Maar het laatste kwam er in eerste instantie
dus niet van door het pact.
Één week na het ondertekenen van het
pact, werd Polen aangevallen (zie later). Na de Poolse inval, bezette de
Sovjet-Unie heel wat andere landen zoals Estland, Letland en Finland. Duitsland
bezette op zijn beurt West-Europa, Denemarken en Noorwegen. De twee landen
werkten elkaar niet tegen. Al leek het wel een wedstrijdje wie de meeste landen
kon bezetten.
Duitsland had ook controle over de
Balkan. Daar wringt het schoentje. De Sovjet-Unie wou meer macht in de Balkan.
Dat liet Hitler echt niet toe. In juni van 1941 viel Duitsland de Sovjet-Unie
aan en was er van het pact dus geen sprake meer. De Sovjets zouden ook op een
plan broedden om Duitsland aan te vallen, maar Hitler was sneller.
Hitler dacht in het begin dat alles
goed ging: hij zag bij de inval bijna geen Russische soldaten, het leek wel
alsof zijn soldaten zo door Moskou konden gaan. Stalin, de toenmalige dictator
van de Sovjets, bedacht een slim plan. Hij wist dat zijn leger groter en
sterker was dan dat van Hitler. Stalin trok zijn legers terug en verbrandde
zijn eigen land. Toen de Duitse troepen in die platgebrande dorpen kwamen,
konden ze geen voedsel en geen onderdak vinden.
Hitler kreeg nog een nieuw plan. Hij
verdeelde zijn leger op in drie groepen. De eerste groep moest naar het
Noorden, naar Stalingrad gaan. De tweede groep naar Moskou en de derde groep
ging naar het Zuiden. Het leger van Hitler geraakten vermoeid en uitgeput. Het
koude weer speelde hen parten, zeker omdat ze helemaal geen goede uitrusting
hadden voor deze tocht te doen. Ze droegen nog steeds hun zomeruniform terwijl
het temperaturen waren van onder de nul graden.
De Russen hadden zich goed voorbereid
in de hoofdstad Moskou terwijl de Duitse tanks meer en meer kwamen vast te
zitten in de modder of in de sneeuw. De eerste grote nederlaag die de Duitsers
kregen was die bij de slag van Stalingrad in 1943. Hier verloor Hitler veel
soldaten, natuurlijk was Hitler koppig en liet zijn soldaten een half jaar
vechten. Wat daarna nog overbleef van zijn soldaten moest richting Moskou gaan
om daar te vechten, ook daar hebben de Duitsers het gevecht niet gewonnen.
Waarom is Polen het eerste land dat
aangevallen wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog?
De Tweede Wereldoorlog heeft
verschillende aanleidingen:
In Duitsland heerste politieke instabiliteit.
Links en rechts vochten om de macht. Er was veel armoede en chaos. Het fascisme
kreeg vrij spel om op te rukken.
Na de Eerste Wereldoorlog werd het
Verdrag van Versailles ondertekend. Dat verdrag was heel nadelig voor
Duitsland. Ze moesten heel wat gebieden afstaan, ze werden gedwongen tot het
betalen van een torenhoge boete en ze mochten militair niet meer zo actief
zijn.
Niet alleen Duitsland kreeg te maken
met het fascisme. Ook in Italië rukte de extreemrechtse stroming snel op.
Rusland werd dan weer communistisch. De andere landen werden bang.
De economische situatie in Duitsland
was dramatisch. Hitler kon profiteren van de chaos en kwam aan de macht.
Hitler had een grote drang naar macht
en wou gebiedsuitbreiding naar Oost-Europa toe. Polen moest worden vernietigd. Ook
wou Hitler gebruik maken van de grondstoffen van Polen voor de rest van zijn oorlog.
Bovendien had Duitsland veel gebied moeten afstaan aan Polen na het tekenen van
het Verdrag van Versailles.
In de ochtend van 1 september 1939
viel Duitsland Polen binnen. De inval werd Operatie Fall Weiss genoemd.
Duitsland wou op korte tijd Polen volledig inpalmen. Dezelfde dag verklaarde
Engeland en wat later ook Frankrijk de oorlog aan Duitsland. Zij stonden
namelijk garant voor de Poolse neutraliteit. Half september viel ook de
Sovjet-Unie Polen binnen. Zij richtte zich alleen op de gebieden die hen na de
Eerste Wereldoorlog werden afgepakt door Polen.
Het Poolse leger was sterk verouderd,
maar ze konden toch meer dan vier weken weerstand bieden tegen het sterke en
vernieuwde leger van Duitsland. In de eerste week van oktober capituleerde
Polen uiteindelijk na dapper weerwerk.
Waar komt het woord getto vandaag? Hoe
leeft men in een getto?
Bij een getto denken de meeste mensen
aan probleemwijken in de VS, zoals bv. The Bronx in New York. Toch is een getto
niet afkomstig uit Amerika, maar wel uit de Italiaanse stad Venezia. Ongeveer
vijf eeuwen geleden moet de joodse gemeenschap in Venezie verhuizen naar een
aparte wijk aan de rand van de stad. Na zonsondergang mochten de joden hun wijk
niet meer uit. Het blijft niet bij één getto, want ook in Polen en in Portugal
worden gettos geïntroduceerd. In de 18de eeuw worden de joden
bevrijd uit hun gettos, maar ze worden er later door de nazis terug in
gestopt.
Voor het uitbreken de Tweede
Wereldoorlog had Warschau een grote Poolse gemeenschap die samenleefde in een
wijk. In 1940 besloten de nazis om alle joden onder te brengen in één wijk, de
getto van Warschau. Officiële cijfers zijn er niet, maar naar schatting zouden
ongeveer 500 000 joden in de getto geleefd hebben. Niet-joden die op de plaats
van de getto woonden, moesten vertrekken. Omgekeerd ook, joden die niet op de
plaats van de getto woonden, moesten alles achterlaten.
Door ondervoeding, overbevolking en
ziektes daalde het inwonersaantal drastisch. Vanaf 1942 moesten de joden
vernietigd worden. Velen werden overgebracht naar werk- of vernietigingskampen.
Het inwonersaantal daalde tot 37 000 joden.
De getto van Warschau was zeker niet
het enige, maar wel het grootste die de nazis oprichtten.
Hoe zag het dagelijks leven eruit in de
getto?
In het begin ging alles zijn gangetje
nog en konden de joden de getto verlaten om te gaan werken in het gewone deel
van de stad. Maar op een zekere dag werd er prikkeldraad gespannen, de poorten
gesloten en de wachtposten bewaakt met soldaten. Dat zorgde voor een
economische catastrofe, want de kleine bedrijfjes binnen de getto konden maar
aan enkelingen werk bieden. Bovendien werden er dagelijks nog joden in de getto
gepropt. Honger, afranselingen en openbare executies waren dagelijkse kost.
Honger is misschien wel het ergste
waar de mensen mee te maken hebben. Het Duitse leger levert vaak bedorven
etenswaren die voor hen niet goed genoeg meer zijn. De joden proberen
ruilmiddelen met handwerk te vervaardigen die dan in het gewone deel van
Warschau geruild kunnen worden voor eten.
Mensen sterven gewoon op staart van
armoede, honger en uitputting. Wie hier niet sterft, wacht misschien nog een
ergere dood in de vernietigingskampen. Uitwerpselen en afval liggen gewoon over
de stoep verspreid. Het gebeurde vaak dat een kind eten van een voorbijganger stal
op straat. Zelfs al werd het kind door een menigte afgeranseld, dan nog blijf
hij eten. Kinderen worden ook gebruikt als voedselleveranciers. Ze klimmen
over de muur wanneer de wachters niet kijken en proberen terug te keren met
eten. Als een wachter een kind betrapt, wordt er gewoon op geschoten.
De joden probeerden zich te behelpen
met alle mogelijke middelen:
Een liefdadigheidsorganisatie kon soep
voorzien voor 2/3 van het getto.
Men mocht vier basisscholen inrichten
van de joodse kinderen. In het geheim werden er ook andere scholingen gegeven,
zoals universiteitsopleidingen.
Er was ook een weeshuis waar kinderen
terecht konden, maar deze werd in 1942 wel ontruimd.
Er werden lezingen gehouden, concerten
en theaters georganiseerd om het culturele leven in stand te houden.
Voor het vak PAV kreeg ik de opdracht om wekelijks een culturele activiteit te doen om gaten in mijn achtergrondkennis op te vullen. Hieronder vind je de planning van mijn activiteiten voor de komende weken.
Week
Opdracht
Soort
1
Persepolis
Film
2
The pianist
Film
3
De prestatiegeneratie
Lezing
4
In Flanders Fields
Museum
5
De revolutieroute
Reportage
6
Het raadsel van alles wat leeft ...
Boek
Onderstaande activiteiten heb ik reeds in het verleden uitgevoerd en komen later op deze blog terecht.
Deze week
kijk ik naar Persepolis. Dat is een animatiefilm die geschreven en geregisseerd
is door Marjane Satrapi. Satrapi geeft een beeld van Iran van voor, tijdens en
na de omwentelingen in haar land een aantal decennia geleden. De animatiefilm
is autobiografisch.
Ik weet dat
Iran vaak op een slechte manier in het nieuws komt. Neem nu de slechte relatie
met het Westen, de nucleaire activiteiten of de onderdrukking van de vrouw. Al
mijn kennis blijft op de oppervlakte. Ik wil hier graag meer over weten. Ik heb
mij voorgenomen om tijdens de film de vragen die in mij opkomen te noteren en
ook deze te onderzoeken.
Het bekijken
van een animatiefilm is op zich is al een grote opgave voor mij. De beelden zijn,
meer dan bij een gewone film, moeilijk waarneembaar. Maar ik wil de uitdaging
niet uit de weg gaan.
Korte inhoud
Hieronder
kan je de trailer van Persepolis bekijken:
De film
begint met een flashback van Marjane. Deze scene is in kleur. Ze zit in een
luchthaven en denkt terug aan haar leven in Iran. Marjane is ondertussen al een
vrouw geworden. Vanaf dan spelen de scenes zich in zwart-wit af.
Marjane is
acht jaar en woont met haar ouders in Teheran. Ze beleeft haar kinderjaren
zoals een meisje in het Westen haar kinderjaren zou beleven. Onder het bewind
van de sjah kent de bevolking, desondanks de dictatuur, veel vrijheid. De sjah
wordt afgezet, maar het slechte nieuws is dat de moslims met zeer radicale
ideeën aan de macht komen. Vanaf dan ziet Iran er helemaal anders uit: het
drinken van alcohol is verboden, het luisteren naar westerse muziek mag niet
meer, de positie van de vrouw is niet meer wat het geweest is,
Marjane is niet
op haar mondje gevallen. Ze is niet bang om haar mening te uiten over de
rechten die ze haar en haar landgenoten hebben afgepakt. Ze is er niet vies om
tegen haar leerkrachten in te gaan. Maar Iran is niet veilig voor mensen die
hun mening negatief uiten tegenover het regime. Daarom beslissen haar ouders om
haar naar het buitenland te sturen.
Ze komt
terecht in Wenen, waar ze een aantal dagen bij een vriendin van haar moeder
logeert. Maar daar is al snel geen plaats meer voor haar. Daarna komt ze
terecht in een soort van internaat bij de nonnen en bij een oude zotte vrouw,
waar ze uiteindelijk verdacht wordt van diefstal en op straat moet gaan slapen.
In Oostenrijk komt Marjane opnieuw in aanraking met de vrijheid, maar ook met
de westerse cultuur. Ze heeft het erg moeilijk om zich aan te passen. Nadat ze
met een zware bronchitis in het ziekenhuis belandt, besluit ze naar huis te
gaan. De voorwaarde is dat er geen vragen worden gesteld over haar tijd in Oostenrijk.
Bij aankomst
in Iran is Marjane een jonge vrouw geworden. In Iran is er ondertussen weinig
veranderd. De moslims hebben de macht nog steeds stevig in handen. Marjane
besluit om naar de universiteit te gaan. Maar het contrast met Wenen is te
groot. De Iraniërs en de vrouwen in het bijzonder hebben weinig vrijheid. Alles
moet stiekem gebeuren. Na een huwelijk dat stuk loopt, besluit Marjane Iran
voorgoed te verlaten.
Waar ligt Iran?
Iran grenst
in het Oosten aan Turkmenistan, Afghanistan en Pakistan. In het Westen aan Azerbeidzjan,
Armenië en Irak. De hoofdstad van Iran is Teheran.
Waarom werd de sjah afgezet? Een stukje geschiedenis
Begin 1900
kwamen de toenmalige sjah en een Britse ondernemer tot een akkoord over de
exploratie van de olievoorraden van Iran. Hiermee kwam de Anglo-Persian Oil
Company tot stand. Iran werd hier erg in benadeeld en kreeg slechts een klein
aandeel van de nettowinst.
Door het grote aandeel van Groot-Brittannië in
de olie-industrie aldaar, ging het zich ook moeien met de binnenlandse politiek
van Iran. Zo verleenden ze steun aan Reza Shah Pahlavi, een westersgezinde
sjah, bij een staatsgreep in 1925. Diezelfde sjah verklaarde zich in 1940
neutraal tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar hij sloot wel een handelspact met nazi-Duitsland. Als reactie bezetten Groot-Brittannië
en de Sovjet-Unie Iran in 1941 en zetten de Sjah af.
Reza Shah
werd met de steun van Groot-Brittannië opgevolgd door zijn zoon, Mohammed Reza
Pahlavi. Hij besloot om goede vriendjes met Groot-Brittannië te blijven en
veranderde daarom niks aan het lage aandeel van de nettowinst dat Iran kreeg door
de olie-industrie. De politieke tegenstanders van de nieuwe sjah, onder wie Mohammed
Mossadegh, kunnen hier niet mee lachen.
In 1951 werd
Mossadegh premier. De sjah kon hier geen stokje voor steken, want de nieuwe
premier was erg populair bij de bevolking. Dat kwam door zijn sociale politiek
(een uitkering voor werklozen, het investeren in publieke voorzieningen, ) en
omdat hij zich afkeerde van het bemoei van het buitenland. Op 1 mei van datzelfde jaar maakte hij bekend
dat hij de olie-industrie wilde nationaliseren. Hierop besloten de Britten de
Iranese olie-industrie te boycotten en zo kwam het land in een crisis terecht. Er
ontstond ook een machtsstrijd tussen de premier, die ondertussen steun kreeg
van de communisten, en de sjah, die nog steeds de kant van Groot-Brittannië
koos. Mossadegh wist een jaar later zijn gelijk te halen en verkleinde de macht
van de sjah.
Door de
Koude Oorlog maakten Groot-Brittannië en nu ook Amerika zich zorgen over de
banden tussen de premier en de communisten. Het was hoog tijd voor een
machtswissel in Iran, vonden ze. In maart van 1953 orkestreerde de CIA een
staatsgreep. Ze huurden een grote groep
misdadigers in om een opstand te beginnen in Teheran. Bij de rellen, waarbij
heel wat gebouwen vernield en in brand gestoken werden, kwamen honderden mensen
om het leven. Een aantal maanden laten sloot het Iraanse leger zich aan bij de
opstandelingen en kwam er een einde aan het tijdperk van premier Mossadegh.
De macht van
de sjah werd hierna terug hersteld. Zijn bewind en zijn goede banden met het Westen,
zorgden ervoor dat hij, zijn omgeving en de elite in grote weelde konden leven.
Dat in schril contrast met de mensen op het platteland die vaak in schrijnende
armoede leefden. De sjah werd ook wel een dictator genoemd omdat hij de
vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid aan banden legde.
In 1978 kwamen
scholieren, studenten, communisten en intellectuelen op straat om te
protesteren tegen het bewind van de sjah. In eerste instantie eisten ze alleen
de vrijlating van politieke gevangen en dat vrijheid van meningsuiting en de
persvrijheid hersteld werden. Al snel klonk het dood aan de sjah op straat. De
protesten werden hard aangepakt door de sjah en dat zorgde voor honderden
doden. Hierdoor geraakte hij de steun van het Westen kwijt. In 1979 besloot de sjah te vertrekken uit Iran, naar eigen zeggen voor een langdurige vakantie,
maar zijn positie was onhoudbaar geworden. Ruhollah Khomeini greep de macht in
Iran en de Islamitische Republiek werd uitgeroepen.
Dit is de laatse sjah van Iran.
Waarom kwamen de Islamieten aan de macht? Wat is hun visie?
De sjah
vertrok . en daarna kwam de kater.
Ayatollah
Khomeini laat voor het eerst van zich horen in 1960. De sjah wou
vrouwenkiesrecht invoeren en niet-moslims laten deelnemen aan lokale
verkiezingen. Khomeini en de andere geestelijken kunnen deze wet in eerste
instantie tegenhouden, maar een aantal jaren later volgt er opnieuw een
voorstel van de Sjah. Khomeini gaat hard tegen de sjah in en noemt het voorstel
een bedreiging van de fundamenten van de Islam.. Er volgen heel wat opstanden georganiseerd
door de geestelijken, maar deze worden hard neergeslagen. De ayatollah wordt en
uiteindelijk gearresteerd en na zijn vrijlating verbannen. Hij verblijft meer
dan tien jaar in Irak waar hij zijn strijd tegen de sjah verder zet. Maar velen
vergeten hem. Tot in 1978.
De jonge ayatollah Khomeini.
Vanaf het
begin van de opstanden tegen de sjah, weet de ayatollah heel de bevolking
achter zich te krijgen. De linkervleugel van het politiek spectrum weet hij te
boeien door te pleiten voor meer vrijheid en democratie. De conservatieven
krijgt hij aan zijn kant door zijn verzet van de import van westerse producten
en gewoonten. Toen hij nog in Irak verbleef, verspreidde hij zijn boodschap
door middel van cassettebandjes die dan te beluisteren waren in de moskeeën of
te koop werden aangeboden in winkels.
Khomeini
moet het Iraaks grondgebied verlaten en komt terecht in Frankrijk. Daar kan hij
het Westen overtuigen van zijn goedheid.
Hij doet zich voor als een democraat en iemand die staat voor rechtvaardigheid.
De BBC deed hierover uitgebreid verslag en de hele Iraanse bevolking volgde de
uitzendingen op de voet.
Na een jaar
van demonstraties vertrekt de sjah onder grote druk van het Westen. Half
januari wordt het nieuws onthaald met enorm veel vreugde. Net voor zijn
vertrekt benoemd hij nog iemand tot premier. Hij geeft hem als taak de kalmte te
bewaren. Maar omdat de premier benoemd is door de sjah, wilt de bevolking hem
niet. Ze willen maar één persoon: ayatollah Khomeini. Hij laat nog een aantal
weken op zich wachten. De nieuwe premier verbiedt hem om ook maar één voet op Iraanse bodem
te zetten. Hij dreigt ermee om het vliegtuig waarmee hij naar Iran komt uit de
lucht te schieten. Begin februari 1979 durft de ayatollah het aan om naar Iran
te vliegen. Aan boord zitten meer dan 100 journalisten die dienen als levend
schild. Khomeini wordt als een held onthaald in Teheran. Premier Bakhtiar stelt
voor om een coalitieregering te vormen, maar de ayatollah houdt de bood af. Elke
dag krijgen de geestelijken onder leiding van de ayatollah meer en meer grip op
het land.
Hieronder vind je de allereerste toespraak van Khomeini bij zijn terugkeer uit Frankrijk:
http://www.youtube.com/watch?v=3nvkeGmnvRs
In de nacht
van 11 op 12 februari grijpen de Islamieten officieel de macht in Iran. Aanhangers
van het oude regime worden hard aangepakt of zelfs vermoord. Iran groeit uit
tot een Islamietische staat. Van oppositie en vrij meningsuiting is geen
sprake meer. Een slechte droom wordt een nachtmerrie. De woorden van ayatollah
Khomeini blijken één grote leugen.
Hij is één
van de grootste bedriegers uit de geschiedenis van Perzië en misschien van het
hele Midden-Oosten. Hij heeft de vrijheid beloofd aan communisten, liberalen,
vrouwen met of zonder hoofddoek. Hij beloofde dat we een parlementaire
democratie zouden krijgen. Hij verzekerde dat hij alleen onze geestelijke
leider zou zijn, een soort Ghandi-achtige mystieke man die geen macht wilde.
Geestelijken zouden nooit en te nimmer het land leiden, zei Khomeini.
In de nieuwe
Islamietische staat werd Bani Sadr president en Khomeini geestelijke leider. De
positie van de ayatollah is onaantastbaar. Hij kan wetten blokkeren als ze in
strijd zijn met het Heilige Boek of het Islamietische recht. Oppositie werd in
de jaren 80 hard aangepakt. Er vonden heel wat zuiveringen plaats. De partij
van Khomeini was de enige partij. Khomeini verlaagde onder meer de
huwelijksleeftijd voor meisjes naar 9 jaar en legaliseerde pedofilie. Hij legde
de bevolking heel wat voorschriften op die het dagelijks leven helemaal beheersten.
Ayatollah Khamenei, de opvolger van Khomeini.
Hieronder vind
je een aantal richtlijnen/leefregels:
Niet-moslims zijn net als honden en varkens
onrein;
Een man mag gemeenschap hebben met dieren zoals
schapen, koeien, kamelen en dergelijke;
Wijn en bedwelmende dranken zijn onrein, opium
en hasj zijn dat niet;
Een vrouw die een voortdurend huwelijk heeft
aangegaan heeft niet het recht het huis zonder de toestemming van haar
echtgenoot te verlaten; zij moet te zijner beschikking blijven voor de
vervulling van zijn wensen blijven, zijn wensen ontzeggen mag alleen als daar
een dringende godsdienstige reden voor is.
Hoe zit het met de vrouw in de samenleving?
Voor de
revolutie was Iran vrij Westers. Vrouwen konden genieten van onze waarden. Het
was mogelijk om een korte rok te dragen, om veel bloot te laten zien, om
alcohol te drinken, om te studeren, Na de revolutie werd alles anders
Hieronder vind je de gedragsregels voor vrouwen:
Vrouwen
moeten verplicht een hoofddoek dragen. Wie dat weigert is volgens de
Islamietische wet een afvallige. Afvalligen krijgen de dood als straf.
Vrouwen zijn
baar-machines. De taak van de vrouw is om te trouwen en kinderen te maken.
Vrouwen
kunnen niet alle studies volgen.
Tijdelijke
huwelijken zijn mogelijk. Een man kan verschillende vrouwen hebben.
Iraanse
vrouwen moeten toelating vragen aan de overheid om te kunnen trouwen met een
buitenstaander.
Alleen
mannen hebben het recht om te scheiden.
Een gehuwde
vrouw mag niet deelnemen aan het dagelijks leven, bv. werken. Om het huis te
verlaten is er toestemming nodig van de man.
Een vrouw
moet geweld of marteling van haar man kunnen verdragen.
Vrouwen die
door hun man beschuldigd worden van overspel, worden gestenigd.
De
gevangenisbewakers van vrouwelijke politieke gevangen kunnen met hen doen wat
ze wille en worden dan ook geregeld verkracht.
Iran is tot
2015 lid van de vrouwenrechtencommissie van de VN. Vrouwenrechtenactivisten
zijn vaak niet veilig in Iran. Iran wordt al jaren lang op vingers getikt door
de VN omdat ze weinig doen aan vrouwenrechten. De huidige ayatollah wilt niks
weten van meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Daardoor wordt de strijd
tegen de activisten steeds erger.
Het ergste
vind ik persoonlijk dat vrouwen seksueel geterroriseerd worden. Vrouwen kunnen
met geweld tot seksuele gehoorzaamheid gedwongen worden. De term verkrachting
bestaat in Iran niet. Ook huiselijk geweld is toegestaan. Als een man al vreest
voor ongehoorzaamheid, mag hij de vrouw slaan. Mannen hebben het recht om hun
vrouw ieder moment te kunnen verstoten.
Hieronder vind je een getuigenis van een Iraans meisje, die net zoals Satrapi, voor een beter leven heeft gekozen. Mooi geïntegreerd.
http://www.youtube.com/watch?v=CdOYzysvrS4
Hoe is de relatie met het Westen nu?
Het nucleair
programma van Iran baart het Westen al een hele tijd zorgen. Men vreest dat
Iran kernenergie opwekt voor niet-vreedzame doelen, het vervaardigen van
kernwapens. Eerdere sancties tegen Iran boekten weinig vooruitgang. Daarom
beslisten heel wat westerse landen in 2012 geen olie of gas meer te importeren
uit Iran.
Het Westen
is ook bezorgd over de schendingen van burgerrechten en politieke vrijheid in
Iran. In 2013
lijkt er een lichte ommekeer te komen in de relatie tussen het Westen en Iran.
De kiezer kiest voor de gematigde en diplomatieke Hassan Rohani als president. Hij
staat voor meer openheid naar het Westen toe en rationaliteit. Begin 2014
bereiken Iran aan de ene kant en de VS, Groot-Brittannië, China, Rusland en
Frankrijk aan de andere kant een akkoord met Iran. Dat akkoord houdt in dat
Iran minder uranium zal verrijken. Daar het akkoord worden eerdere sancties
tegen Iran in kracht afgenomen.
Hassan Rohani
Is het mogelijk om op vakantie te gaan in Iran?
Buitenlandse
Zaken geeft het volgende reisadvies over Iran: Waakzaamheid is geboden bij
reizen naar Iran. Verplaatsingen naar bepaalde regio's van het land zijn
afgeraden. Verder word je verzocht je low profile te houden en massabetogingen
te mijden. Fotos nemen van overheidsgebouwen, betogingen, politieagenten, is
ten strengste verboden. Verder moet je ook voorzichtig zijn met wat je precies
op het internet plaatst aangezien het net nauwlettend in de gate wordt gehouden
door de overheid. Op avontuur trekken binnen Iran wordt afgeraden als het niet
goed voorbereid en omkaderd is. In sommige delen van Iran komt het vaak tot
gewapende conflicten tussen bendes en de veiligheidsdiensten.
Na wat
rond zoeken op het internet kom ik het televisieprogramma Reizen Waes tegen.
Daarin trekt Tom Waes in aflevering vijf naar Iran. Om een beeld te kunnen
vormen van hoe Iran eruit ziet en hoe de reis er precies aan toe gaat, besluit
ik de aflevering te kijken.
De
aflevering begint met een telefoontje van Tom naar de ambassade. Hij vraagt
zich af of reizen naar Iran mogelijk is. Als u zich aan de Islamietische
gedragsregels houdt, is het veilig. Je mag absoluut geen alcohol gebruiken.
Uitgaan in Iran kan niet. Tom reisde naar Iran toen Ahmadinejad er nog
president was. Bij aankomst in Teheran, hangt er een dikke laag smog in de
lucht. Dat komt door de drie miljoen autos die er dagelijks rijden.
Tom heeft
voor zijn programma natuurlijk een cameraman bij. Daarom is hij verplicht om
overal een officiële staatsgids mee te nemen. Volgens de gids zijn er de gewone
regels zoals in ieder ander beschaafd land, maar moet je in Iran ook rekening houden
met religieuze regels. Daar moeten bezoekers zich ook aan houden.
Het Westen
wordt duidelijk afgestempeld als de boeman. Zeker Amerika. In het straatbeeld
kom je Amerikaanse vlaggen tegen met slogans down to America. Het pronkstuk
van de haat lijkt wel de lege Amerikaanse ambassade. De Iraniërs hebben het
personeel tijdens de revolutie verjaagd en ze zijn nooit meer terug gekomen.
Aan de andere kant zie je fotos van ayatollah Khomeini in het straatbeeld
verschijnen. Hij wordt op deze manier verheerlijkt.
Op de
nationale feestdag komt Tom de huidige president Rohani tegen. Hij zegt dat de
Iraniërs de revolutie moeten beschermen en dat ze zichzelf moeten beschermen
tegen de complotten van het Westen. De gemoederen raken tijdens de toespraak
van Ahmadinejad verhit. Amerikaanse vlaggen worden in brand gestoken. Doeken
met logos van BBC, Facebook, Twitter, blijven niet heel. Tom wordt
aangeklampt door mensen die hem vragen om de realiteit weer te geven: de
Iraniërs staan achter hun regering, de Iraniërs verrijken enkel uranium voor
energie, . Om eerlijk te zijn stel ik de eerlijkheid van deze mensen wel in
vraag. Misschien zeggen ze dit gewoon uit angst, zijn ze ingehuurd door de
overheid om dit op straat te verkondigen bij journalisten, waarschijnlijk zijn
de meest vurige aanhangers van het regime aanwezig tijdens de nationale
feestdag,
Tom merkt de
censuur in het land heel erg. Het is niet mogelijk om naar bepaalde sites als
google, Facebook en Twitter te surfen. De reactie van de gids is dat de
regering niet wilt dat de bevolking met bad things in aanraking komt. Hiermee
bedoelt hij waarschijnlijk Westerse muziek, Westerse gebruiken, . Iran heeft
ook een museum voor moderne kunst. In het museum hangen alleen maar Iraanse
werken. Belangrijker, in de kelder liggen schatten van onder meer Picasso en
Magritte, maar deze zien niet zichtbaar voor het publiek. Naar schatting zou er
in de kelder voor 2,5 miljard dollar aan moderne kunst liggen.
Tom trekt
naar Shemshak, een skigebied op een paar uur rijden van Teheran. Hier komen
vooral de rijkere Iraniërs naartoe. Op een of andere manier is de sfeer er
minder strikt. Vrouwen dragen geen hoofddoek, in de skilift kan je gewoon naast
een vrouw gaan zitten, Dat komt omdat de mensen in Shemshak gewoonweg niet
achter het beleid in hun land staan. In bar is het zelfs mogelijk om alcohol te
nuttigen. Als hij naar Isfahan, de tweede stad van Iran, trekt, geraakt hij aan
de praat met een oudere man. Hij zegt het volgende: Ik leefde al in Iran voor
de revolutie. Nu is alles anders. We hebben geen vrijheden meer. Westerlingen
hebben geluk, jullie zijn vrij. Jullie kunnen alles doen wat jullie willen.
Jullie kunnen praten over wat jullie willen. Ik kan niet niks zeggen. Omdat
ik mag het niet zeggen. Ik wil niet naar de gevangenis. Als ik bijvoorbeeld een
glas alcohol drink, vlieg ik de gevangenis in. Ik ben niet gelukkig in Iran.
Maar dat mag je niet zeggen. Als ik naar mijn hart luister, moet ik huilen. Hij
is een van de velen, maar hij heeft wel de moed om het tegen Tom te vertellen.
Nog een
aantal leuke weetjes:
Naast
Shemshak heeft Iran nog een skigebied. Dat gebied is dan weer heel religieus.
Isfahan is
volgens de Iraniërs de mooiste stad van Iran. Het plein van Isfahan is
UNESCO-erfgoed en is het tweede grootste plein ter wereld.
Het is
weldegelijk mogelijk om alcohol te krijgen in Iran. Niet alleen in de bar van
de skipiste, maar Westerlingen worden op straat ook aangesproken.
