Beste vrienden in België,
Ik krijg de laatste uren steeds vaker de vraag wat hier in Istanboel
aan de hand is. Wel, er is heel wat aan de hand, en het feit dat jullie
dat aan mij moeten vragen is uitermate frustrerend, maar daarover zo
meteen meer. Eerst wat achtergrond:
Al een hele tijd - in feite al sinds het begin van
zijn ambtstermijn, maar in het bijzonder de laatste maanden - tracht de
Turkse eerste minister Recep Tayyip Erdoğan zijn land terug te doen
keren naar de tijden vóór Atatürk en de oprichting van de seculiere
staat. Nieuwe en aangepaste wetten zijn overduidelijk op religieuze
leest geschoeid. oor een voortreffelijk artikel omtrent Erdoğans agenda
kun je hier terecht: http://goo.gl/wzYK2.
Tegen deze wetten werd in de voorbije maanden geprotesteerd, met
vreedzame betogingen in Taksim, het moderne centrum van de stad, en
Istiklal, de daarop aansluitende grootste winkelstraat van de stad. Elk
van deze betogingen, zelfs al ging het om een paar tientallen hippies
met een spandoek, werd steevast vergezeld van een bataljon robocops met
traangaslanceerders en pantservoertuigen. Elk van deze protesten werd
uiteen geranseld en voor de rest straal genegeerd, zowel door de Turkse
media als door de regering zelf. Elke tegenstem wordt ogenblikkelijk met
buitenproportionele middelen in de kiem gesmoord.
Deze week
dinsdag was anders. Voor het eerst konden burgers fysiek een beslissing
van de staat tegen houden: het enige park in het overbebouwde centrum
dreigde vernield te worden voor de bouw van een winkelcentrum.
Activisten namen plaats in het park en verhinderden de afbraakwerken.
Ook op woensdag bleven enkele honderden hardnekkig ter plaatse, en
woensdagnacht kampeerden enkele tientallen in het park. Op
donderdagmorgen voor dag en dauw werden zij echter brutaal gewekt door
politie die hen uit hun tenten sleurde, met traangas beschoot en
vervolgens de tenten en alle bezittingen daarin in de fik stak (http://goo.gl/VKfZh).
Verontwaardigd door dit politie-optreden kwamen op donderdag duizenden
mensen bijeen in het park. Leiders van alle oppositiepartijen en enkele
andere actiegroepen gaven toespraken, er werden slogans gescandeerd en
spandoeken geschilderd, er werd gezongen en gedanst, gedronken en
gekust. In een land waar plezier systematisch wordt verboden, is het op
zich al een daad van verzet om een pint te drinken en je lief eens dicht
tegen je aan te trekken.
Maar dan dus vrijdagmorgen. Opnieuw
werd voor dag en dauw het deze keer aanzienlijk grotere kampement uiteen
geranseld, met meer geweld en met enkele gewonden. Op sociale media
werd opgeroepen om massaal naar Taksim te trekken om te protesteren. Een
evenement genaamt "Istanboel gas festival" op Facebook (http://goo.gl/lZBB3)
trok 25.000 aanwezigen in vier uur tijd. En wat doet de politie, in de
plaats van dit vreedzaam protest toe te laten? Het volledige plein
afzetten en zich zichtbaar nog zwaarder bewapenen. Iets kookte over in
de bevolking, die dan maar besliste om over de gehele stad op
verschillende plaatsen samen te komen om te protesteren. Vrijdagavond en -nacht was de stad een oorlogszone (http://goo.gl/fdH5r).
Mensen werden vanop enkele meters afstand omver gekegeld met
waterkanonnen (één ervan is ondertussen overleden), en met helicopters
werden duizenden opeengepakte mensen in de winkelstraten met traangas
besproeid. De gasgranaten werden zonder pardon binnen geschoten in
handelszaken en open vensters van appartementen, en zelfs op honderden
meters van Taksim moesten mensen hun vensters sluiten om te kunnen
ademen (http://goo.gl/c5CJE).
De politie blokkeerde her en der de doorgang van ambulances, en mensen
die gevallen vrienden overeind wouden helpen werden meteen ook
aangevallen. Ondertussen deelden hotels hun lege kamers, water,
wi-fi-toegang en citroenen (tegen de irritatie van het traangas) met de
manifestanten, en deelde het leger hen gasmaskers uit. Ondertussen brak
ook in 15 andere grote steden protest uit, en in twee van die steden
weigerde het voltallige politiekorps dienst, omdat ze niet tussen de
bevolking en hun doelen wouden staan. In Istanboel besliste de voorbije
dagen een duizendtal politiemensen, waaronder een aantal belgangrijke
chefs, om hun job op te geven.
Het protest is sindsdien niet
opgehouden. Omstreeks drie uur 's nachts begon de gehele stad vanuit
ramen en vanop balkons lawaai te maken met potten en pannen en slogans à
la "Erdoğan moordenaar" te scanderen. Omstreeks zeven uur deze morgen
trokken tienduizenden mensen te voet over de Bosporusbrug naar het
centrum (http://goo.gl/ppyCf).
Terwijl ik dit schrijf hoor ik constant sirenes - al zit ik in een vrij
kalme en tot dusver volstrekt gasvrije zone, geen zorgen - en zie ik de
ene foto na de andere op twitter verschijnen. De gitarist van mijn band
zit gevangen in de school waar hij werkt, mijn ex-collega ziet vanop
haar balkon de straat niet meer doorheen de wolken gas, etc.
Politiemensen uit andere steden worden momenteel naar Istanboel
verscheept, en vers traangas wordt aangevoerd.
Dit is allemaal
héél erg, maar zo mogelijk nóg erger is dat de Turkse media er met geen
woord over reppen. Erdoğan vertelt op tv vrolijk over de bouw van een
nieuwe brug, maar houdt zich voor de rest grotendeels van den domme. Ook
internationale media waren traag om het verhaal te brengen. BBC bracht
deze nacht eindelijk op adequate manier bericht uit (http://goo.gl/4gdlH), en De Morgen (http://goo.gl/4aHqZ) en Knack (http://goo.gl/A79Ai)
leken het deze morgen ook stilaan te begrijpen, maar het is niet
voldoende. Nog te vaak zie ik onjuistheden passeren. Vooral het idee dat
dit enkel over een honderdtal bomen in een park gaat stoort me
mateloos. Het park was het symbool, zoals vermeld de eerste kans om écht
in de weg te gaan zitten, maar nu, nu gaat het over alles. Dit is een
stad die een regering spuugzat is, en een regering die daar enkel op
reageert met geweld.
Daarom, beste vrienden in België, zou ik
jullie willen vragen om uit deze post de foto, video of link te kiezen
die jullie het meeste aangreep, die in een mail te plakken en te
versturen naar alle Belgische media, vergezeld van de vraag wat er nu
eigenlijk écht gaande is. En ik vraag jullie ook om hetzelfde te doen
met het ministerie van buitenlandse zaken, en om een formele
veroordeling van de Turkse regering te vragen. Alle adressen vind je
hieronder.
De Standaard, hoofdredacteurs en chefs Nieuws en Redactie: bert.bultinck@standaard.be, bert.bultinck@standaard.be, ruud.goossens@standaard.be, bart.sturtewagen@standaard.be, karel.verhoeven@standaard.be
De Morgen, redactie: info@demorgen.be
Knack, hoofdredacteur: eddy.eerdekens@roularta.be
VRT nieuwsdienst: nieuws@vrt.be
Minister van buitenlandse zaken Didier Reynders: contact.reynders@diplobel.fed.be
