Terug een zeer onrustige nacht gehad. Twee of drie uren aan het stuk was Oma-oma aan het kreunen, kermen of roepen. In geen enkele positie kon ze tot rust komen. Ik zat naast haar vannacht in de hoop dat dat geruststellend zou zijn voor haar. Mij viel op hoe bijzonder haar manier van ademen is. Als wij na een lange werkdag naar huis komen en zien dat er nog een berg afwas te wachten staat zuchten we diep. Wel, Oma-oma's ademhaling is een continu zuchten. Elke uitademing is een diepe zucht. Alsof dat haar werkdag bijzonder lang was geweest. Of de berg afwas die voor haar staat nog heel groot is...
Helena schrijft: "Vandaag rond 11 uur kwam de gepensioneerde pastoor van Gentbrugge. Hij kent oma goed, maar vergeet en verwisselt vermoedelijk zelf al het een en ander. Hij vertelde dat oma een trouwe avondmis-door-de-week-bjwonster was. Naar mijn weet was en af en toe op zaterdagavond in de mis maar voornamelijk op zondag. Maar goed. Hij gaf haar de ziekenzalving en kort was ze helder maar eigenlijk sliep ze erdoor heen... Toch ben ik blij dat hij gekomen is. Twee dagen terug werd ik plots wakker met de idee dat oma dat nog graag zou willen.
Zoals ik eerder als zei mag ze bij ons blijven zolang ze wil, maar toch verbaast het mij hoe stevig haar strijd is. Ik denk dan : 'waarom los je niet gewoon? Wat houdt jou nog tegen? Welk lijden heb je nog nodig om verlost te kunnen worden?' Is het de zorg waar ze van geniet, zorg die ze misschien nooit zelf gekregen heeft? Ze sterft zoals ze was denk ik dan: volhoudend, standvastig, berekenend, verstarrend ... een taaie, kranige dame. Ik wens haar toe dat ze eindelijk kan lossen en rust kan vinden! Ik heb haar net verzorg en hoor hoe ze langzaam rustiger wordt om de nacht in te gaan. Hopelijk slaapt ze tot morgenvroeg!
Helena schrijft: "Hopelijk wordt deze nacht rustig. Vorige nacht was Oma-oma zeer onrustig, kermde, kreunde, riep en zuchtte ze diep en babbelde veel. Ik verzorgde haar om 3 uur, vroeg haar of ze pijn had maar dan kijkt ze alsof ze uit de lucht valt en trekt haar schouders op. Als ze oncomfortabel ligt laat ze zich wel horen, maar dit was anders. Ik twijfel dan of ze pijn heeft of niet? Ik denk van niet, want evengoed slapt ze uren diep in dezelfde posities. Wel levert ze een strijd vermoed ik, maar een andere, en emotionele, voert nog gesprekken met mensen, dingen, gestorvenen. Soms ligt ze te rekenen, te regelen, voor zover k dat juist begrijp. Wel zei ze eens duidelijk iets van "rekening" en "ik betaal dat we" en "ge moet er niet naar kijken". Voor ons is het intensief, vooral als de nachten gebroken zijn. Vorige nacht was ook Nora 2x wakker en om 6.30 was ze klaar om op te staan. Wij eigenlijk niet, maar Nicola is toch met haar opgestaan. Dan slaapt je overdag bij, los je elkaar af voor verzorging, opkuis, koen, boodschappen doen, en dan blijft een deel liggen wat je graag had gedaan. Maar eigenlijk: ça va."
Chris schrijft: "Een kort bezoekje aan oma. Ik was in Gentbrugge, bracht enkele kledingstukken mee en in het bijzonder de foto van opa. Ik toonde haar hoe ik opa op de piano neerzet, zodat hij dicht bij haar is. (...) Ze heet mooi warm dankzij de warme kousen en sokken. Ze beaamt dit als ik aan haar voeten voel. Dan valt ze in een diepe slaap. Tot morgen, oma!"
Na de ochtendverzorging heeft Oma-oma de hele voormiddag zeer diep geslapen. Zo diep dat ik regelmatig ging luisteren. Pas tegen de middag werd ze terug wakker. Havermoutpap gegeten, in begin met moeite bij het slikken, maar uiteindelijk een goede kleine portie. "Is 't zondag morgen?" 'S avonds terug onrustiger en zuchten, kermen en kreunen. Maar toch een goede nacht.
Helena schrijft: "Steeds na de verzorging is Oma-oma rustig, dan is ze moe, voldaan en slaapt. 'S ochtends tussen 9 en 10 u en rond 17 u komt Marijke, de verpleegkundige. Rond 22 uur ververs ik haar nog eens en geef haar een zachte lavendelmassage, daarna slaapt ze. Ik heb mezef beloofd de nachten te slapen omdat dat hoogst noodzakelijk is om alles - werk, kids, de zorg voor Oma-oma - draaiende te houden, dus hoor ik haar niet 's nachts. Maar 's ochtends vind ik haar nog onder haar dos met roze en gele bloemen toegedekt tot aan haar neus, dus ik neem aan dat de nacht dan goed was. Ze is een beetje als en klein vogeltje, toegedekt onder een dons. Zelf heeft ze niet veel extra meer: haar neus is scherp, haar onderkaak dun en alles wat niet toegedekt ligt koelt heel snel af. Maar onder haar dons is het warm en behaaglijk. Vaak steunt en kreunt ze, dan weer slaapt ze diep en af en toe praat ze onverstaanbaar voor zich uit. Drinken doet ze amper maar wel laaft ze zich aan de korte contacten met wie bij haar langskomt. Nora aait haar zacht en zoent haar voorhoofd en Oma-oma lacht haar breedste lach. Ronja helpt bij de verzorging, wil haar gezicht insmeren en haar lippen balsemen, ze doet het heel voorzichtig en oma knippert als knipoog naar Ronja met glanzende ogen van blijheid en laat zich genietend verzorgen. Carmen speelt af en toe piano in de buurt van Oma-oma en dekt haar toe, heeft schroom maar durft steeds meer rondom haar te zijn. Zie vindt vooral de rolstoel de Oma-oma hier niet gebruikt geweldig en rijdt de hele tijd rond, oefent zelf om op twee wielen te balanceren. Dario was er vandaag niet. Ikzelf sta in de verzorging enerzijds en in het bewaken van haar comfort als arts anderzijds en af en toe heb ik een oma-kleinkind-moment waarop ik haar vraag wanneer ze naar onze lieve heer zal gaan. Dan lacht ze, zelfs zachtjes schaterend en trekt haar schouders op . Mijn hand knijpt ze zacht. "Het is 't moment nog niet, zeker?", vraag ik. "We hebben het hier zo goed samen." En ik verzeker haar dat het voor ons OK is zo, dat ze zelf mag kiezen, dat het voor ons goed is, zoals het komt en dat ze maar de tijd die ze nodig heeft om alles los te kunnen laten en de sprong naar het leven na dit leven te wagen mag nemen. Dat er geen haast bij is. Ze lacht en haar ogen twinkelen, draaien af en toe weg maar dan is ze er weer en drukt me nog eens mijn handen. Dan los ik haar, laat haar rusten, zo'n kort contact is vermoeiend, de slaap/waakslaap haalt haar dan terug. Of ze alles begrepen heeft weet ik niet. Maar het contact was mooi.
Alex schrijft: "Ik (...) ben toch geschrokken hoe ze mijn hand vasthield. Ze wou me voelen en iets zeggen maar dat lukte niet, ik kon haar niet verstaan. Ze is duidelijk minder goed. Helena zei me dat ze amper nog eet. Ik voel dat ze ons aan het verlaten is." En later "Vanavond is ze nog wakker en blij dat ze mij ziet. Ze herkent me direct? Opnieuw mijn hand geklemd. Ze kermt en kreunt van zodra ze alleen is. Ze luistert god wat ik zeg en geeft de indruk van te begrijpen."
Medicatie innemen lukt vandaag niet goed, na 1 uurtje ligt het pilletje nog in de mond. Oma-oma kreunt veel maar kan niet duidelijk maken waarom. Haar adem gaat moeilijk maar toch lacht ze af en toe zo mooi. Om 12 uur wil ze plots wafels bakken!
Chris komt vandaag helpen. Na een onrustige nacht komt Oma-oma pas tot rust nadat de thuisverpleging geweest is. Ze wordt op haar zijde gelegd en slaapt zo een uurtje. Daarna draait ze zelf op haar rug en wil terug niets eten. Drinkt enkele slokjes. Er is een hele tijd een kermen en zuchten alsof ze uitgeput is maar wat haar bezighoudt kunnen we niet achterhalen. Na de avondverzorging om 17 uur terug rustiger. 'S avonds een massage met lavendel om de dag af te sluiten.
Zeer onrustig vandaag. Continu hard aan het werk met naaien en organiseren. Roept meerdere keren naar Alex: "Alex, kom, we zijn weg. Ik ga naar huis!" Ronja gaat naar haar toe: "Oma-oma, Alex is hier niet. Ik ben het, Ronja." Oma-oma is druk in gesprek met iemand om een feest in het Braamhof te organiseren: "Het is hier een doopfeest maar daar heb ik niets mee te maken. Ik kom hier om een feest te plannen met die oude groente, allez, ik zie ze voor mij en kan er niet op komen zeker. Ja, spruiten, want dat is Tante Maria haar lievelingsgroente." De drukke, verwarde momenten wisselen af met heldere: "Doe de persienne maar dicht, de mensen zien mij hier liggen". Ze herkent iedereen tijdens de heldere momenten, zelfs Nora.
