Het antwoord op deze vraag is niet zo eenvoudig, want de natuur is een zeer uitgebreid begrip. Daaronder verstaan wij alles wat op en om en in de aarde aanwezig is, zonder dat het er door de mens aangebracht is. Daar hoort bij: de zee en het land, de bomen en de bloemen, de vissen en de vogels, de bergen en de woestijnen, de lucht en de regen, de bliksem en de donder, de aardbevingen en de vulkanen, maar ook de mens zelf. Kortom, alles van de aarde, zelfs de geweldige krachten, die diep in haar binnenste verborgen liggen. Ook buiten de aarde zijn zon, maan en planeten onderworpen aan natuurwetten.
Om een goed inzicht te krijgen in de hele natuur, is het nodig om een overzichtelijke indeling te maken. We delen de natuur meestal in in de levensloze en de levende natuur. Tot de levensloze natuur rekenen we dan de bergen, de zeeën, de wolken, de lucht, de vulkanen, de stormen en de krachten in het binnenste van de aarde, enz Tot de levende natuur rekenen we alle levende dingen van de aarde. Vanaf de kleinste bacterie tot en met de grootste zoogdieren en reptielen. Alle planten en dieren, maar ook de mens.
De hele natuur verandert elke dag, elke minuut. De gehele natuur is in beweging . Niet alles verandert even snel en evenveel. De levensloze natuur, zoals de bergen en de zeeën, verandert maar heel langzaam, terwijl levende wezens snel kunnen veranderen. Bloemen en planten groeien snel. Hoe dan ook, verandering is er altijd. De krachten van de natuur werken altijd door. De zon, de regen, de koude en de wind laten de hardste rotsen op den duur uiteenvallen. De zwaartekracht is er altijd en de wind laat de zeeën altijd golven. Ook de levende natuur is altijd aan het veranderen. Diersoorten passen zich aan hun veranderde omgeving aan; soms sterven diersoorten uit en nieuwe soorten ontstaan. Een ander klimaat, ander voedsel, alles heeft zijn invloed. Deze langzame verandering in de levende natuur noemen we evolutie. Een bekend geleerde, die dit ontdekt heeft en er veel over heeft nagedacht en geschreven is Charles Darwin.
Mestkevers benutten de mest van andere dieren om er 'pillen' van te maken, waarin ze hun eieren leggen
Toen Darwin in het jaar 1831 de gelegenheid kreeg om deel te nemen aan een expeditie die bijna vijf jaar zou duren, greep hij deze mogelijkheid meteen aan om als natuuronderzoeker mee te reizen. In 1835 bezocht hij de eilanden van de Galapagos-archipel. Op elk van deze eilanden, die ver van elkaar verwijderd lagen, vond hij diersoorten die alleen op dat eiland van de groep voorkwamen. Op ieder eiland werd een speciale vinkensoort aangetroffen. Darwin vroeg zich toen af of al deze soorten vinken soms heel lang geleden uit één enkele vinkensoort ontstaan zouden kunnen zijn. Eenmaal terug in Engeland bestudeerde hij uitvoerig het dagboek dat hij op zijn tochten nauwkeurig had bijgehouden. Na jaren van studie stond het voor hem vast dat alles in de levende natuur langzaam maar zeker evolueerde. De levende wezens die zich het best konden aanpassen, waren de sterkste, de intelligentste en de snelste. Zij konden de strijd om het bestaan met succes bekronen. Zij gaven deze eigenschappen door aan hun nakomelingen. Zo konden er steeds hoger en beter ontwikkelde planten en dieren komen.
Foto van Charles Darwin (1809-1882)
Charles Darwin was een Engels geleerde, die na een studiereis door Zuid-Amerika verschillende boeken geschreven heeft. Het belangrijkste boek is: 'De oorsprong van de soorten', waarin hij zijn theorie brengt over de evolutie van de verschillende diersoorten. Hoewel zijn theorie later is herzien, is hij toch de eerste geleerde geweest, die ons gewezen heeft op de evolutie in de natuur.
Wat is eigenlijk de plaats van de mens in de natuur?
Als wij ons de hele natuur zouden voorstellen als een berg, waarbij de levensloze natuur de voet van de berg voorstelt, dan kunnen we de planten en dieren erboven plaatsen al naargelang hun ontwikkeling. De mens zou dan boven op de top van de berg staan. De mens wordt algemeen beschouwd als het meest ontwikkelde element van de natuur. Hij is erg goed aangepast aan allerlei omstandigheden en kan zich door zijn verstand in de meest extreme omstandigheden overeind houden. Denk maar eens aan de Eskimos. Door zijn verstand is de mens in staat de natuur te gebruiken naar eigen inzicht en verlangen. Daarom wordt de mens wel eens de koning van de natuur genoemd. Hij verbouwt de planten die hij nodig heeft, fokt die dieren die nuttig zijn voor hem. Hij maakt gebruik van de krachten in de natuur, die hij aanwendt om de levensomstandigheden nog meer naar zijn hand te zetten. Windmolens pompen water weg uit polders; uit watervallen wordt elektriciteit gewonnen; zelfs uit het zonlicht wordt energie geput, nu de natuurlijke voorraden steenkool en aardolie dreigen uitgeput te raken. De mens is zelfs in staat atomen te splitsen en de vrijkomende energie te benutten. Hoe deze krachten gebruikt kunnen en mogen worden, is echter nog een heel belangrijk vraagstuk apart. Het gezonde en nuchtere verstand van de mens zal ook hiervoor een oplossing moeten vinden.
Foto van een mol
De mol is een insectenetend zoogdier, dat voornamelijk leeft in zelfgegraven gangen onder de grond. Hij heeft een blauwzwarte pels en is vooral nuttig omdat hij zoveel insectenlarven eet. Door zijn gangen kan verse lucht in de bodem doordringen. Toch zien niet alle mensen de mollen even graag, want ze eten ook veel wormen op die erg nuttig kunnen zijn voor de bodem. En in gazons zijn al die lelijke molshopen van omgewoelde grond vaak een doorn in het oog van de tuinman. Je ziet op de foto ook duidelijk de graafklauwen.
In de natuur is vooral het evenwicht een uiterst belangrijke zaak. Elke biotoop (woongebied) heeft zijn eigen dieren en planten, die bij elkaar horen. Ze kunnen gewoonweg niet buiten elkaar en meestal is het zo, dat wanneer in een bepaald gebied één diersoort uitsterft, hiermee ook andere soorten verdwijnen. Dat geldt niet alleen voor dieren, maar veelal ook voor planten.
Met olie besmeurde vogel
Langs de kusten leven vele zee- en strandvogels. Een ramp met een olietanker heeft voor deze groep fatale gevolgen. De vogels worden met olie besmeurd en zijn doorgaans gedoemd om te sterven.
Wat is een territorium?
Onder territorium (meervoud: territoria) wordt verstaan het gebied waar een bepaalde diersoort leeft, en dat verdedigd wordt tegen soortgenoten. Dit gebied kan op verschillende manieren worden afgebakend, b.v. door geluiden (brullen) of gezang (vogels). Maar er zijn ook geurvlaggen: urine, uitwerpselen of bepaalde klierafscheidingen.
Waarom een territorium?
Heel, heel lang geleden was er nog volop ruimte en konden alle dieren vreedzaam naast elkaar leven. Maar gaandeweg werden de aantallen zo groot, dat er tussen de soortgenoten een strijd om het bestaan op leven en dood ontbrandde. Kracht, slimheid en ook het soort voedsel bepaalde welke dieren er in een bepaald gebied konden leven en hoeveel dat er konden zijn
Wat is het verband tussen roofdieren en prooidieren?
In de natuur komen talloze roofdier- prooidier betrekkingen voor, die zorgen voor de handhaving van het evenwicht. Het is namelijk zo, dat wanneer een bepaalde soort prooidieren zich te sterk vermeerdert, ook het aantal roofdieren toeneemt, en wel net zolang tot de prooisoort opnieuw tot een minimum is terug gebracht. Dit heeft tot gevolg dat de roofdieren er zelf voor hebben gezorgd dat er een voedseltekort voor ze is. Ook hun aantallen worden opnieuw kleiner, zodat de prooidieren zich dus weer kunnen ontplooien. Al deze processen zorgen voor het evenwicht in de natuur.
Hier een duidelijk beeld van luchtvervuiling
De lucht die we inademen is belangrijk voor hezt evenwicht in de natuur. Zonder gezonde lucht kunnen vele dieren niet leven. De fabrieken die de mensen bouwen, veroorzaken veel luchtvervuiling. Ook de auto's en de vele verwarmingsinstallaties in de huizen dragen tot de vervuiling bij. In de uitlaatgassen van auto's zit bijvoorbeeld veel koolmonoxide, een stof die voor levende wezensdodelijk kan zijn.
Wie is de grootste boosdoener die het evenwicht in de natuur verstoort? Dat is de mens! Enorme oppervlakten bos heeft hij omgekapt omwille van het timmerhout en daardoor zijn allerlei woongebieden voor diverse soorten dieren verloren gegaan. Ook heeft hij grote stukken land, die anders door verschillende diersoorten werden bewoond, in cultuur gebracht om er huizen, boerderijen, fabrieken en dergelijke te bouwen. En het eind ervan is nog niet in zicht. Maar de mens berokkent de natuur nog véél meer schade. Hij loost allerlei afvalstoffen in rivieren en meren en andere waterlopen, zodat de dieren en planten die er in leven, omkomen. In elk huisgezin worden wasmiddelen gebruikt. Ook het schuim hiervan, dat via riolen in de waterlopen geloosd wordt, maakt dat heel veel wateren ongeschikt worden voor dierlijk en plantaardig leven. De mens heeft ook het natuurlijk evenwicht in de war gebracht door dieren over te brengen naar plaatsen, waar ze eigenlijk normaal niet thuis horen. Een voorbeeld hiervan zijn de konijnen, welke werden ingevoerd in Australië. Deze import had één van de grootste, ooit door dieren veroorzaakte verstoringen van het natuurlijk evenwicht tot gevolg. De konijnen hadden geen natuurlijke vijanden en vermeerderden zich razendsnel. Het duurde niet lang of er waren miljoenen konijnen! Waar deze langoren verschenen, verdween haast elk ander leven. Het rijkste, weelderigste grasland werd volkomen kaal gevreten, bomen werden ontdaan van hun bast en struikgewas werd doodgevreten. Zo ontstonden droge stoffige woestijnen, zonder enige plantengroei. Om de konijnen te bestrijden, voerde de mens vossen en hermelijnen in, maar deze deden meer kwaad dan goed. Zij vonden de Australische dieren even lekker als konijnen en talloze buideldieren en vogels werden het slachtoffer.
Een pracht van een ransuil
Het spijtige is dat deze mooie ransuil de kans heeft te sterven omdat hij muizen heeft gegeten die vergiftigd waren door DDT. De muizen deden die vergiftiging op door planten te eten die door de mens met DDT (een produkt om insekten te bestrijden) waren bespoten.
