Welkom aan alle mooie mensen. Zoals de ondertitel van deze blog reeds weergeeft, is elk van ons "mooi" omdat elk van ons "is". Laat ons dan niet in de eerste plaats denken aan de buitenkant. Want de buitenkant is uiteindelijk minder belangrijk als er aan de binnenkant van alles en nog wat schort.
Ook in het dagelijks leven kunnen we van alles en nog wat mooi vinden of juist niet! It all lies in the eyes of the beholder. Mijn besluit om dit blog te beginnen is zeker niet om jullie te boeien, maar wel om van alles en nog wat van me af te schrijven.
Verwacht geen schoonheidstips of tips hoe je dunner kan lijken in een zwarte spijkerbroek want deng advies dat mi no abi. Ik weet wel dat mooi zijn een state of mind is en één van de minst belangrijke dingen in het leven. Jaja ik hoor jullie al brommen: ma 't oog wil ook wat! Geloof me als puntje bij paaltje komt vindt 't oog andere dingen in het leven belangrijker hoor dan wie mooi, mooier of 't mooist is.
Ik zal proberen regelmatig iets toe te voegen aan mijn blog. Ik hoop dat jullie regelmatig komen piepen of dat ook daadwerkelijk gebeurt, en voel je vooral vrij om te reageren en er op die manier een leuke boel van te maken.
Nee niemand wordt vermist. Ik was gewoon op zoek naar het graf van mijn oma. Recentelijk op vakantie in Suriname, wilde ik haar graf bezoeken.
Zo een moment van "hey ik wil dat doen". Ik besloot dus rechtsomkeer te maken, want de ingeving kreeg ik op het moment dat ik langs de begraafplaats reed. Ik loop de begraafplaats binnen en vraag aan de heren die zich daar bezighouden met het verzorgen van de graven, om hulp. Ik weet van een eerder bezoek dat je op het kantoor van de begraafplaats, met het opgeven van de naam alleen al, het graf van jouw overledene kan vinden. De laatste keer was echter een paar jaar geleden. De administratieve situatie is veranderd. Voor informatie over graven moet men naar het kerkkantoor in de binnenstad. Geen nood oma, ik kom volgend week naar jouw graf kijken. Maandagmorgen vroeg zal ik de nodige info ophalen. Ik begeef me zoals voorgenomen vroeg naar het kerkkantoor, en wordt er te woord gestaan door een meneer. "Waarvoor komt u?" Ik wil graag informatie over de ligging van een graf. Ik mocht het kantoor betreden en ik mocht plaatsnemen. Heel plechtig slaat die meneer z'n handen in mekaar, kijkt me bloedserieus aan en vraagt:" U wilt informatie over een graf. Waarvoor is dat eigenlijk?" Ik voelde hoe mijn ogen nog net niet uit hun oogkassen rolden? Wat voor vraag is dat nu in Godsnaam! Ik realiseerde me net op tijd dat ik op het kantoor zat van een kerkgenootschap. En elke religie krijgt mijn respect. Want anders had die meneer een andere kant van mij gezien die ik maar liever voor mezelf houd of aan diegenen laat zien, die het echt te bont maken. Ik antwoordde dus beleefd en mierzoet , maar super sarcastisch: "om het graf te bezoeken." Oh, ok. Zucht. Meneer kon daarmee leven. Mn hart maakte ondanks meneer zn banale vraag toch een sprongetje. Ik zou snel weten waar het graf ligt, en kon er dan naar toe.
Dat was buiten de waard van meneer zn geweldigheid gerekend hoor.
Naam? Ik gaf 't door. Jaar van overlijden? Ik gaf 't door. "Weet u het zeker?" Jammer dat ik niet van die vreemde bewegingen met mn hals kan maken zoals ik vaak sisters met "attitude" zie doen. Want geloof me op zulke momenten komt dat goed van pas, ook al heet je geen Shequeenie-Sha. Ik blijf dus toch beleefd want mi pot na mi ede dat na tideh mi e go luku a graf fu mi granma. Klaar. Meneer steekt daar geen stokje voor. Ik zeg dus dat ik het haast zeker weet, maar dat het ook een jaar eerder zou kunnen zijn. Meneer raakt geïrriteerd en zegt nog net niet zijn gebit verliezend, dat ik moet begrijpen dat het dan moeilijk wordt voor hem om de ligging van het graf te vinden. Ik keek hem gewoon doordringend aan met ogen op gepierde stand. Dat schrikt gewoonlijk wel af. Niet zo deze keer. Meneer voelt zich geweldig want hij is nodig. De lijdensweg is nog niet gedaan. Maand? Nou dat kon ik echt niet doorgeven hoor. Ik deed maar een gok en zei ook nog dat ik het niet zeker wist. Meneer was de wanhoop nabij. Ja is vervelend zoeken zo. Ik probeer te ontspannen, want voel ik zweetdruppels midden op mn rug, dan weet ik dat het met beleefdheid gauw gedaan kan zijn.
Meneer begon zn zoektocht. Ik keek niet meer naar 'm. Hoorde hem wel grommen en tjilpende geluiden maken. Ik dacht ondertussen, bekijk 't maar. Jij zit achter het bureau met jouw logboek, niet ik. Haperende dienstverlening in mijn heerlijk land altijd. Na wat een eeuwigheid duurde hoorde ik een veelbelovend geritsel, ik durfde een halfwas blik naar hem te werpen en ja hoor hij had een papiertje vanonder een ander antiek boek op zijn bureau gegrist. Daar ging ie zowaar iets op krabbelen. Ik heb van mn leven niet zo een miezerig handschrift gezien als wat het heerschap daar op dat vodje produceerde. Maar wat wil je? Ik was allang blij dat ik de begeerde informatie nu bijna had. Ik vroeg quasi geïnteresseerd of het was gelukt en of het jaartal dat ik had opgegeven wel klopte? "Ja, maar hij moest vanaf januari van dat jaar zoeken." Goh, wat slim. Januari is de eerste maand van het jaar, Einstein! Hij overhandigde me zijn krabbel en ik vroeg nog ten overvloede: "Dus met deze informatie zal ik het graf kunnen vinden?" En meneer heeft het gore lef mij te zeggen: Ik hoop het, anders moet u terug komen!" God, wat begrijp ik de Shequeenie- Sha's van deze wereld! Soms moet je met zigzag bewegingen van jouw hals, jouw wijsvinger, een omlaag trekkende mond en rollende ogen, duidelijk maken aan mensen, that you have enough of their comedy. Ik blijf netjes. Ik bedank beleefd dat die meneer me zijn tijd heeft willen geven. Ik zal niet liegen, het sarcasme droop van me af. Ik mag. Hij had me lang genoeg geïrriteerd. Ik vertrek vrolijk naar de begraafplaats. Vriendelijk volk daar om me op te vangen. Ik overhandig mn briefje met de gegevens aan wat de chef van de groep leek. Hij nam het briefje aan, tuurde ernaar en vroeg met bulderende stem, "mevrouw sorry, maar wie heeft u deze rotzooi gegeven? Gelach alom. Hij beschreef mij wie hij dacht me te hebben geholpen, en het klopte als een bus. Hij verklaarde ook meteen erachter aan wat ik zelf al had geconcludeerd daar op het kerkkantoor. Chronische last van geweldigheid, met minimale kans op genezing. En nu zoeken maar, met de gegevens van meneer Geweldig. Bijna een uur! Nul op 't rekest. Maar dat rijmt toch niet? Ik vroeg naar wat er precies op het briefje stond. Nou ik bespaar jullie de liederlijke taal waarmee de meneer van de begraafplaats mij duidelijk maakte wat er op het briefje stond. Er stond beschreven naar welke "buren" van het graf wij moesten uitkijken. Enfin met het briefje zouden we niets vinden, zoveel was duidelijk. Ik wilde er al de brui aan geven hoor, weet zeker dat mn omaatje niet boos zou zijn. Maar toch. . . . . Op gegeven moment zei ik dus Oma, dit is de tweede keer dat ik je kom zoeken, waarom laat je je niet zien dan? En zoals ik 't hier opschrijf, zo gebeurde het. Ik geloof, want ik maakte 't mee. Op dat moment riep één van de jongens naar me, mevrouw is dit 't graf? En ja hoor daar was't. Heel netjes ligt het er nog bij. Gewoon laten wassen en de letters op het naamplaatje laten bijschilderen. Ik was blij en kon niet boos blijven op Mister Fabuleus van het kerkkantoor. Mijn missie was geslaagd en dat was belangrijk.
Mensen denken soms echt dat ze onsterfelijk zijn. Onsterfelijk belachelijk ja.
Ik kon geen titel bedenken vandaar de rare hierboven. Wat was 't eigenlijk voor een dag gister? Voor velen een gewone doorgesneden dag. Niet zo voor velen. Voor ons zeer zeker niet. Wij zijn met vier en hopen in alle nederigheid dat nog heel lang zo te mogen houden. Helaas hangt dat niet van ons willen of onze hoop af. Dat naïeve willen en hopen kan met een paar knallen aan flarden worden geschoten.
Zo ook op Zaventem, de Brusselse luchthaven. En in een metrostation. Enkele knallen en voor velen ging het licht voorgoed uit. Hen die zij achterlaten blijven met de brokken van een wel zeer wreed ontregeld leven achter. We volgen het nieuws, realiseren ons dat er iets heel ergs is gebeurd. Maar het drama achter elk één van de slachtoffers, doden en nabestaanden kennen wij niet en zullen wij waarschijnlijk ook nooit in detail kennen. Een flard hier of daar, daar doen we het mee en verder pikken wij de draad van onze dagelijkse doen weer op. Zo is 't leven. Maar dat leven kan zo afgelopen zijn. Beangstigend is het feit dat we nu in een wereld leven waar leven en dood, naar het schijnt in de handen van mensen gelijk onszelf ligt.
Ik weiger mij daarbij neer te leggen. We komen allemaal uit dezelfde bron hoe moeilijk dat voor sommigen te verkroppen is. We zijn allen gelijk. Eén ras. Het mensenras. Arabier, zwart, blank, aziaat geen verschil. Eén ras. Het is ons denken dat ons verschillend maakt. In denken in zijn en in handelen. Zolang mensen ongeacht hun achtergrond zich superieur blijven voelen tegenover anderen zullen de aanslagen nog lang niet tot het verleden gaan behoren. Zolang mensen ongeacht hun achtergrond op hele volken blijven neerzien zullen wij niet alleen opgeschrikt blijven worden, maar zullen er steeds meer slachtoffers vallen. En het trieste van dit alles is dat wij allemaal verliezers zijn. Wij kunnen allemaal een keer op een zwarte dag in dit leed delen. Niets is nog ver van ons bed. Het gebeurt op de gang, net buiten de kamerdeur! Mooie toespraken, verscherpte grenscontroles dat alles zal niet helpen. De ene mens is niet beter of waardevoller dan de andere.
Enorme solidariteit over de gehele wereld. Betuigen van medeleven. Minuutjes van stilte. Overal de driekleur van België. Op social media gaan kaarsjes rond. Ik merk jammergenoeg niets van die solidariteit na aanslagen in Turkije of Ivoorkust. Ook daar gaan losgeslagen donkere zielen op de meest lafhartige wijze tekeer. Ook daar worden lichamen geborgen met afgerukte ledematen. Zijn de doden daar niet vermeldenswaard? Waarom mogen wij niet om hen treuren? Waarom worden zij slechts door hun naasten en geliefden gemist? ARROGANTIE!!! En dat is de bron van al het leed waar wij nu steeds vaker mee worden geconfronteerd. Ik zal het nooit begrijpen. Die arrogantie, die onverschilligheid het racisme, zaden van verderf.
En de zich superieur wanenden leren niet, staan niet stil bij het gevaar dat nu steeds op de loer staat. Waar zijn we nog veilig? Hoe goed voelt 't aan om als een superieure dwaas aan stukken te worden gereten door een andere gek die zich even superieur voelt? We leven in een dwaze wereld waarin mensen met de dag gevoellozer worden. Een wereld waarin bloed wordt vergoten alsof t zure wijn is. Een mensenleven is niets meer waard. Rest ons niets anders dan te hopen niet op de verkeerde plaats op 't verkeerde moment te zijn. En te leven in de overtuiging dat we niet eerder gaan dan wanneer het universum ons hier niet meer nodig heeft. Eerder niet.
Mijn oprechte gevoelens van medeleven gaan uit naar diegenen die een geliefde moeten missen. In Ivoorkust, in Turkije, in Brussel. Vooral in Brussel. Mijn oudste zat op de metro vlak voor die, waarin het kwaad geschiedde. Hij had de metro 5 minuten later kunnen nemen, maar dat deed hij niet want het Universum bepaalde anders. Hij liep op een ogenschijnlijk gewone dag het metrostation uit en kort daarna veranderde het leven van iedereen die nog in het station was.
Vele moeders kregen gisteren het meest verschrikkelijk nieuws te horen. Ik mocht n telefoontje krijgen waarin hij me zei: Mama ik ben ok. Op zo'n moment voel je je beschermd en weet je dat je werd behoed voor 't kwaad. Maar wie verdient zo een lot? Mogen we die vraag wel stellen? Want 't antwoord wordt ons toch kwijtgescholden. Ik stel daarom geen vragen waarop er geen antwoord komt. Wat ik wel doe is aan iedereen te vragen ieder moment met jouw geliefden te koesteren want het kan zò voorbij zijn.
Dat was mijn eerste reactie na 't lezen van dit artikel. Oef!!! Verder dan dat kwam ik de eerste vijf minuten daarna niet. Verbazing, vertwijfeling, afschuw maar boven dat alles onbegrip.
Ik weiger te begrijpen dat mensen zich moedwillig in zo een situatie plaatsen. Er vliegt van alles door mn hoofd. Zonder beledigend over te willen komen. Maar nee ik ga me niet verontschuldigen voor de afschuw dat dit alles bij me oproept.
Waar begin je eigenlijk na het lezen van wat zo wel gegrepen lijkt uit het script van een horror movie. Ik weet niet hoeveel kinderen en volwassenen samen hokken daar op wat in mijn verbeelding een krot zou zijn voor zelfs varkens. Ik wil niet nog een keer lezen hoe deze mensen in een misère leven die je jouw grootste vijand niet toewenst. Lijkt wel de hel op aarde dit. Nee ik weet zeker het is de hel op aarde.
Nou beseffen we allemaal dat armoede heerst. Overal en nergens. En vaak genoeg kan men in armoede terecht komen door omstandigheden, door het niet hebben van kansen, door het niet benutten van kansen, door. . . . . tig redenen.
Maar er bestaat ook zo iets als jouw hersenen gebruiken! Hoe krijgt een moeder het in haar hoofd om maar vrolijk door te gaan met het bevolken van de aardbol, terwijl zij voor zichzelf niet eens te eten heeft. Mijn God heeft ze überhaupt nog zin in een potje vrijen. Lukt dat nog als je privacy met een gordijntje wordt afgeschermd van pottenkijkers, die zich waarschijnlijk ook aan het vermenigvuldigen zijn?
En de mannen die zich zo goed van hun taak kwijten! Deze dames bezwangeren en dan naar hun eigen "verblijfplaats" vertrekken? Want uit het verhaal lijkt mij dat de "burcht" door vrouwen en kinderen wordt bewoond. Voor 't geval je het nog kan hebben over bewonen.
Dit gaat toch elk normaal verstand te boven? Oudste kind 18, jongste 1jaar en hoeveel nog in het verschiet? Dit tart iedere verbeelding. En van ons wordt ook nog verwacht empathie te tonen. Empathie waarvoor? Voor de onverschillige domheid waarmee velen door het leven willen gaan? Yu no law. Yu ab yu bun bun verstan!
Nu begrijp ik dat het oudste beroep heel vaak soelaas biedt om misschien voor die dag wat brood te halen voor de koters. Maar voorbehoedsmiddelen worden gratis en voor niets verstrekt. Denken de mensen daar niet aan? Onbeschermd te keer gaan, kan je in deze tijd en zeker in het milieu waarin de mensen uit het artikel (over)leven, jouw leven kosten. Yu kan dede, libi ala den ptyin na baka. Suma sa sorgu den? Jij kan 't zelf niet.
Woede, woede voeg ik nog toe aan de lijst van gevoelens die dit artikel bij me opriep. Woest wordt je van deze situaties, waarbij mensen willens en wetens gewoon doorgaan met het krijgen van kinderen, omdat God hen die heeft gegeven. Ga en vermenigvuldig u, wordt maar al te graag letterlijk geleefd.
Maar bid en werk wordt over het hoofd gezien. Vooral het werken is geen favoriete bezigheid. We weten welke bezigheid wel onder de noemer favoriet valt.
Schrijnende gevallen zijn er. En er zijn mensen die de hulp van anderen goed kunnen gebruiken. Maar verdorie un stop nanga a gedoe fu kisi elf en dertig ptyin. Geen dak boven je hoofd, geen sanitair. Mi Gado, maar er is wel tijd en ruimte om te kroelen? Wel dan mek Gado yepi unu yere, want weldenkende stervelingen hebben geen oplossing voor zoveel domheid.
Een ieder zijn geloof en overtuiging. Maar religie kan ook apathisch maken. Kan zelfredzaamheid volledig uitschakelen. Omdat "Gado sa sorgu unu". Maar die man heeft ook zn rust nodig. Hij zal maar onbetaald overuren maken, terwijl jullie zijn bedoeling met de mensheid volstrekt niet hebben begrepen.
God, ik hou het op 't universum functioneert perfect ja, maar op zelf gecreëerde misère heeft zelfs de kosmos geen antwoord.
Ik heb het woord opgehokt, dat in de titel van DWT is gebruikt, niet opgezocht, want ik zie 't voor 't eerst. Ik zou 't eerder hebben over "opgefokt", wegens toepasselijker in deze situatie.
Een bekend gezegde in Su is:"yu no sab mi stuurman, yu no sabi mi kapten. . . en dat aangevuld met wat op die specifieke situatie van toepassing is. Een andere, niet typisch Surinaams maar wel heel gebruikelijk: "Kijk eerst de kat uit de boom".
Eerst de kat uit de boom kijken ja, want yu no sabi wan trawan den kapten of stuurman, dus zou je lelijk op je neus kunnen kijken als mocht blijken dat je de ander gering hebt geschat.
En dat is de bere van deze krabbel. Men (Mi kondreman vooral) gaat er vaak genoeg vanuit dat die beter is dan een ander. De maatstaven die daarbij worden gebruikt zijn vaak genoeg futiliteiten als: welke auto men rijdt, welke buurt men woont, is men huiseigenaar, en meer van dat fraais.
Inderdaad allemaal leuke en mooie dingen. Zeker als je ze bezit. Maar mensen toch! Teh un langa un futu in a dede kisi gaat geen moer mee. Als je nou had of niet, maakt geen blauwe bal uit. Je ligt daar nog net niet in je blote kont zonder schoenen aan. Want den no e beri sma nanga susu.
Eenvoud siert de mens. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen. Is mij van huis uit in mijn hoofd getimmerd. Streef naar goed, streef naar mooi, streef zelfs naar veel zo je wilt. Maar doe in jouw streven naar al dat "hebben", niemand te kort. En mocht je erin slagen te "hebben", steek de anderen dan de ogen niet uit. Want je "hebt" niet om het oog van de mens. Sma ay sani e weri yu skin. Want je zal altijd maar moeten blijven bijbenen.
Je zal er nog bij dood kunnen neervallen! Denk a tori, zoveel hebben en er niet van kunnen genieten omdat je te druk bezig was met geweldigheid.
In dit zelfde kader is mij reeds vaker opgevallen dat mensen (mi kondreman) al heel gauw van wal steken met allerlei, in mijn ogen, bleke verhaaltjes, om vooral te doen doorschemeren, dat ze "hebben", dat ze "zijn". Dat ze op een bepaalde trede van de maatschappelijk ladder staan, of zich wanen. Er worden dan quasi onbewust, opmerkingen in het gesprek gegooid. Huisvesting, buurt, vervoersmiddel, scholing (maar niet heus). Alles wordt er met de haren bijgesleept.
Mi ede nanga unu! Tjeh Gado, alles om maar een streepje voor te kunnen zijn? Maar denk aan die kapitein en die stuurman. Abun dan!
Best zielig dat gezwam en die drang naar erkenning. Wanneer mensen beginnen meer diepgang aan hun leven te geven en stil te staan bij wat werkelijk telt, dan wordt je onherroepelijk door jouw omgeving opgemerkt. Het blijft niet onopgemerkt a fasi fa yu e tyari yu srefi. En ook al weten de meesten niet wàt het precies is dat zo opvalt, opvallen zal het zeker.
Het feit dat de mens bij jou centraal staat. En niet de wagi die hij rijdt of hoe groot zn oso is. Of waar zn dofo staat. De mens, de persoon, a libisma na yu fesi, dat moet tellen. Dat geeft een heel andere dimensie aan jouw vriendschappen en relaties, omdat materiële rommel niet belangrijk is.
Wel fijn die materiële rommel. Zeker als je daar op eigen kracht en met veel inzet aan bent gekomen. Maar no wan taki no ab fu taki. Jij weet, laat de anderen maar raden. Met eenvoud kom je veel verder dan met gekwaak en holle grootdoenerij. Tenslotte. . . . al 't aardse is vergankelijk, maar een mooie ziel leeft voort. . . .
Dus un tapu met die indruk en stemming makerij hoor. Het is niet omdat mensen niet hoog van de toren blazen dat ze niet stevig op een treetje staan. Jullie weten wel, die ladder. Maar als je valt kan je je smond breken hoor.
Zullen we gewoon proberen elkaar te waarderen voor de MENSEN die we zijn?
How you climb up the mountain is just as important as how you get down the mountain. And so it is with life, which for many of us becomes one big gigantic test, followed by one big gigantic lesson. In the end, it all comes down to one word. GRACE. It's how you accept winning and losing, good luck and bad luck, the darkness and the light.
Deze diepzinnige tekst vloeide niet uit mijn pen. Ik vond m op de flacon van een zeer welriekend parfum. En geen woord van de tekst is minder waar dan zoals het er staat. Gratie of klasse, zelfvertrouwen, geloof in zichzelf. Kwaliteiten die jammer genoeg door mensen die deze zelf niet bezitten, heel makkelijk en te vaak worden afgedaan als arrogantie. Bigi fasi so bun. Deze zucht naar gemak en het ontbreken van diepgang maken dat men niet de moeite neemt bij zichzelf naar binnen te kijken.
Niet te koop Klasse is niet te koop. Je kan het wel verkrijgen door jezelf te vormen met de ervaringen die je opdoet in het leven, de ontmoetingen die je hebt, de tegenslagen die je te verwerken krijgt. Verraden vriendschap of gewoon de doorsnee huis tuin en keuken sores die ons allemaal ten deel vallen. Ga je bij elke tegenslag mokkend jezelf zielig vinden en je afvragen, waarom met mij? Waarom ik? Zal je bij elk verraad of banaal gedrag van deze of gene in woede uitbarsten en de wereld verachten omdat men je weer te grazen heeft genomen? Rollend over de vloer van ellende kunnen we beter bewaren voor de grote stormen. Want die zijn er ook. Maar die komen niet zonder de kracht om ze te weerstaan!!
Niet noemenswaardige futiliteiten kunnen we maar beter schouderophalend bekijken en links laten liggen. Juist ja, links laten liggen voor de futiliteiten die ze zijn. En elke keer wanneer het ons lukt één zo'n akkefietje te herkennen en ons niet erdoor te laten beïnvloeden, komt er weer een beetje klasse bij. Je voelt je hart een greintje vergroten. Je voelt de rust van binnen, die maakt dat je sterker wordt en jouw schouders omhoog trekt. En bedrog is het niet. De kracht die je voelt. Want niet alleen heb je een ongemakkelijk gevoel dat een bepaalde situatie je geeft, overwonnen,. . . . je hebt die situatie herkend en yu wini. Ja yu, yu wini. En hier is waar die groene creaturen (groen, de kleur van jaloezie) hun zegje beginnen te doen. Ze kunnen niet definiëren wàt het precies is dat de ander uitstraalt. Want zij hebben het niet! Kennen het niet. Laten we het houden op arrogantie en bigi fasi. Daar is nog nooit iemand aan dood gegaan. Zeker niet als de betiteling onterecht is. Want arrogante donders daar lopen wel degelijk veel van rond, maar die behoren tot de categorie "futiliteit". They still have lessons to learn.
Zie je elke dag als een les, ben je elke dag opnieuw weer bereid om te leren, sta je open voor hetgeen het leven je biedt en pas je je aan wanneer het anders loopt dan je had verwacht? Dan bruya no deh: Grace will be yours to have and to behold. Laat de kleine zielen maar knorren dat je arrogant bent. Jij weet wel beter.
Bigi fasi? Ay mi no e moeilijk yu nanga yu ptyin fasi toch? Dus ga elders in de ruimte kletsen. Zelfvertrouwen is de norm hier! Buhbuh. . . . . . !
Na het lezen van het stuk in bovenstaande link is de enige vraag die in mij opkomt. Maar dan hoe dan? Fa!!!!! Een missie fu pur fyo fyo tussen zwarten onderling en tussen enerzijds zwarten en anderzijds blanken. Laten we het laatste maar laten voor wat 't is. Fyo fyo tussen blanken en zwarten vind ik persoonlijk de grootste kolder. Maar goed. Geef het een andere naam. Maar fyo fyo. Bigi tyuri yere. Un libi sma. Maar een missie fu pur fyo fyo tussen zwarten onderling. Aaaayyyy now un kan tak tori. Schrijnend is het hoe zwarten elkaar afmaken, opvreten en desnoods de dood in wensen of jagen, simpelweg omdat we elkaar niets dan maar ook niets gunnen. Blaka sma no lobi den srefi. Ik heb het al tig keren gezegd en ik blijf erbij. Zolang wij elkaar het licht in de ogen niet gunnen, zolang wij elkaar als tegenstanders in alles zien, zullen wij als ras niet verder komen dan de afstand tussen onze hiel en onze grote teen. En dit gedonder tussen zwarten is universeel. Ala sey peh blaka sma deh na a sref' gedonder. Aangezien ik een Surinaamse zwarte ben hou ik me bij mijn kleurgenoten uit eigen land of van die komaf. Als het nou kennissen, goede "vrienden", mensen die je vertrouwt of familieleden zijn. Vroeg of laat krijg je te maken met de meest venijnige streken, die je de daver op het lijf geven. Maar no bruya, als ervaringsdeskundige op dit gebied geef ik één raad, misschien geen goede, want die is duur. Maar simpelweg een tip. Wees als blaka sma altijd op je hoede voor jouw kleurgenoten. Donker, midden of licht. Hou er rekening mee, dat je altijd in de gaten wordt gehouden en dat jij op vooruitgang of succes wordt afgerekend. Op welke meedogenloze manier, dat hangt af van hoe zwartgallig de dader zijn hart is. Maar ben je op je hoede, dan ben je ze altijd een stapje voor. Kwetsen zal het altijd, maar de wond heelt sneller dan wanneer men je "opo goal" te grazen heeft genomen.
Wees niet te goed van vertrouwen, want dat is gewoon stom onder ons zwarten hoor. En suma wani ing ati kan bron. Interesseert me niet. Aan den lijve ondervonden. Refererend aan het stuk van de link. Luku drapeh. Zo een mooie missie. Kijk naar het doel van de missie en lees zelf hoe men alweer elkaar publiekelijk zal afmaken. En een ieder mag meelezen met het over en weer gekissebis. Zelfs advocaten zullen erbij gehaald worden. Las ik ook iets over vergoeding van gemaakte kosten? Pfffffftttttt Fu pur fyo fyo denk ik niet dat men naar Ghana hoeft hoor. No wan wasi no ab' fu wasi. Mek blaka sma bigin ler' fu waardeer den srefi, wroko makandra en lob' den srefi. Dat vooral. Genegenheid en solidariteit naar elkaar toe, dan hoeft er geen enkele wasi gedaan te worden. Wasi fu san! De bitterheid en vijandigheid onder zwarte mensen naar elkaar toe is met geen oceaan weg te wassen. We moeten gewoon in ons hart kijken en iets doen aan de zwartheid daarvan. A no omdat un blaka un ati mus blaka tu. En ja, ik heb het over zwart en blaka want eeuwig un e suku eufemismen voor woorden waar er niets mis mee is. Zwart of blaka daar is niets mis mee. Voor mij geen gedoe van donkere mensen. Ik ben geen donkere vrouw Ik ben een zwarte vrouw, wan blaka uma. M'e baar yu! Ik hoop dat de missie lukt want ik gun het de organisatoren van harte. Maar. . . . . . . . of Surinaamse zwarten of zwarten van Surinaamse komaf, daardoor elkaar meer zullen appreciëren? Ik heb er een zwaar hoofd over hoor en tegelijkertijd mi ati e brudu. But facts are facts. Ik sla alvast popcorn en cola in, want dit krijgt nog een heel lange staart. Ik weet niet of fyo fyo's staarten hebben. Maar deze wel.
En voor de leken onder ons, zoals ik. Fyo fyo heeft te maken met verstoorde relaties ontstaan door onder andere verwensingen tussen individuen of groepen van mensen. Iets in die geest hoor. En pur fyo fyo is het ritueel waarbij de verwensingen of harde uitspraken ongedaan worden gemaakt, waardoor de relaties weer worden hersteld. Yeah right!
Mijn Oma heeft haar hele leven op het adres gewoond waar ze ook ter wereld kwam. Dus 86 jaar lang. Op Kofroru. Zo werd de buurt genoemd omdat de familie Coufreur de oorspronkelijke eigenaars waren van wat eens een boiti was. Zijstraten van de Verlengde Hogestraat. Wanneer ik in Su ben, kom ik er nog vaak. Want Kris Roti shop bevindt zich op de hoek van de straat waar het ouderlijk huis van mn oma zich bevond. En Kris zijn roti's zijn lekker! Oma's huis staat er helaas niet meer. Heel veel plezier hebben wij daar als kleinkinderen beleefd. Op het grote erf met de vele vruchtbomen. Spelen konden we naar hartelust en dat deden we ook. Oma had 18 kleinkinderen of waren het er 17? Ik ben de tel kwijt. Maar ook haar zuster's kinderen kwamen langs. Dus we waren vaak met meer dan 20. Vooral de avonden waren gezellig. Zeventien kinderen of meer op bezoek. De maaltijden waren een hoogtepunt maar ook een drukte van belang. Hoe deed dat rustige vrouwtje het. Zoveel kinderen. Geen televisie, geen computerspelletjes. Dus entertainment was zelf uitgevonden spelletjes, spookverhalen en elkaar treiteren. Gedurende de dag werd er naar hartelust gespeeld. Ruimte genoeg. Er was over de hele breedte van het oude houten huis een balkon. Er was het grote erf, dus voor ieder wat wils. Elle (pakkertje), dyul, schuiltje, poptyi patu, huisje. Alles passeerde de revue. Oma woonde niet alleen. Er was ook een jongere zus van haar die er woonde. En God bless her soul, zo zachtmoedig en lief als onze oma was, zo vervelend en krakelig was die zus. Altijd iets te mopperen. Kon de drukte van zoveel kinderen misschien niet aan. Want ik kan me niet herinneren dat haar kleinkinderen langskwamen. Maar die had ze wel degelijk. Net als mijn oma was zij modiste. En menige nicht kan meepraten over haar "haute couture"! Voor haar was de minirok nooit in de mode geweest. Dus ze naaide steevast rokken op knielengte of bijna knielengte. Ik lachte me een stuip als één van mn nichten weer een creatie van Peta, zoals ze genoemd werd, kregen. Niet lang daarna kreeg de jurk of rok een stevige zoom. Want serieus, met zo een nonnenrok wilde je niet gezien worden in het disco tijdperk. Ik had geen last van de naaikunsten van Omapeet, zoals ik haar noemde. Goddank deed mijn moeder geen beroep op haar diensten. Was dat even boffen. Want als ik één van die creaties aan moest doen, was ik zeker in hongerstaking gegaan. Terug naar de jolige boel wanneer zoveel neven en nichten samen waren daar op Kofroru. Zoals ik al zei, er werden allerhande spelletjes gespeeld. De kleintjes waar ik ook een hele poos onder viel, mochten voor spek en bonen meespelen. Jouw inbreng telde dus niet. Je rende maar mee, maar geen hond die naar je keek. In jouw beleving speelde je echter mee. Maar niemand blijft klein. Dus op gegeven moment mocht ook ik, echt meedoen. Daargelaten dat ik er niets van bakte. Belangrijk was, ik mocht meedoen. Ik was altijd de eerste die werd gepakt bij pakkertje. Bij dyul kwam ik nooit langs de eerste lijn en bij schuiltje wisten ze mij door mijn onophoudelijk gegiechel binnen de kortste keren te vinden. Dat alles was niet erg. Er werd gespeeld en un bin rigeri! Daar op het erf met het mulle zand, op blote voeten. Tegen de tijd dat we in het bad moesten waren die blote voeten krijtwit. Omapeet had een heel subtiele manier om haar ongenoegen te tonen over zoveel kinderlijk gejoel. Speelden wij vrij en blij buiten, dan ging ze kleren wassen en de was ophangen. Einde spel. De jongens konden niet voetballen. Je kon ook niet rondrennen want die verdomde was hing daar. Je kan als kind alleen maar stiekem pruilen, want aan een bigisma ga je toch niets zeggen. Suma skop yu. Een andere gewoonte van onze lieve Omapeet was om s'avonds waneer wij op het balkon allerlei por' toris zaten te geven, dat zij dan post vatte aan haar kamerraam boven. Luistervinkje spelen. En als ze enigszins van mening was dat wij over iets spraken dat volgens haar geen kinderonderwerp was, liet ze haar stem horen. Ik heb in die jaren menige tyuri laten horen als die vrouw weer pedagogisch bezig was. Je mocht bijvoorbeeld niet zeggen: Oh jee! Dat was voor haar geen uitroep van verontwaardiging: Nee dat was een afkorting van Oh Jezus. En je mag de Heer zijn naam niet ijdel gebruiken. Ik gebruikte dus quasi onschuldig de hele tijd die uitdrukking. De Heer is vooralsnog niet boos geweest op mij. Als je bijvoorbeeld binnenkwam en zei: goedenavond samen. Waren de rapen gaar! Meisje yu a no bigisma yere. Groet netjes. Je moest alle volwassenen apart groeten. Mij niet gezien. Vrijpostigheid is mijn tweede naam. Goedenavond samen was voor mij eerbiedig genoeg. Nu hebben jullie zo beetje een beeld van onze lieve tante. We werden zo balorig van het gefit altijd van Omapeet, zodanig dat de genegenheid die je automatisch voelt voor je bigismas tot niets verwerd. In ieder geval bij mij. Snapte niet dat iemand altijd maar zo krakeri was. Onze wraak kwam echter eens heel onverwachts en ongepland. We zouden Bat en Bal spelen. Battembal. Niemand wilde me eigenlijk in hun groep, want van mij was bekend dat ik altijd missloeg. Wat zeg ik. Misslaan? Ik raakte de bal nooit. Zwaaide altijd maar in de wind. Maar goed, uiteindelijk mocht ik toch meedoen. We waren nauwelijks begonnen of Spelbreekster liep naar buiten met haar bekken, haar koren spier en poederzeep. Ze zou kleren wassen. Onder de Sterappelboom achter op het erf was er een oude canapé en daar zette ze zich. Iedereen keek met hangende schouders, want het spel kon duidelijk niet doorgaan. Ik protesteerde en instrueerde al sissend: we spelen gewoon door. Ze wil pesten noh? Wij waren er eerst. We gaan door. Aangezien ook onze oma niet zei dat het spel moest ophouden, voelden wij ons gesterkt. A pley bin go doro. Omapeet liet haar korenspier met woedende halen over haar wasgoed gaan. Haar gezicht stond op storm. Want ze verwachtte dat wij zouden afdruipen. Niet zo! Ik weet niet welke van de neven een perfecte bal sloeg, suizend vloog het projectiel richting Omapeet en kwam met een klets tegen haar baka ede. Oh Jee! Die vrouw wist niet hoe ze t had! Wij vlogen allemaal uit elkaar, Achter de badkamer, naast 't huis, in ieder geval uit het zicht van de toorn van Aupeta, zoals ze ook wel werd genoemd. Verschillende koos naampjes voor één en dezelfde krakeri vrouw. Vanuit onze schuilplaatsen hoorden wij haar brullen: Dit neem ik niet, dit neem ik niet! Genoeg voer voor ons om nog jarenlang om dit gekke voorval te lachen. Ze nam het niet? Dat hoefde niet. Ze kréég het gewoon. Ik weet bij God waar niet hoe het verder is afgelopen die dag. Ik weet wel dat niemand straf heeft gehad of zo. En het was natuurlijk einde spel, maar a vrouw kis wan bun baka ede klets fu a bal. Sommige gebeurtenissen vergeet je nooit. Omapeet, ze zal haar plaatsje wel hebben in het universum, krakelig of niet.
Ik weet niet op wiens initiatief, maar ik vermoed dat de directeur van de SLM een pijpje mee wilde roken. Ik las bovenstaand artikel en vroeg mij al na de eerste regels af vanwaar de drang van deze meneer om in zijn hoedanigheid van directeur van "onze nationale trots", te moeten reageren op het drama in de Alpen. Erg genoeg dat wij er als mensen eens te meer op worden gewezen dat de wereld een steeds engere plaats wordt om te vertoeven. Dat anderen vaak genoeg menen God te moeten spelen en hun medemens de dood in jagen en/of meenemen. Het gebeurt helaas steeds vaker en steeds gruwelijker. Het moet ons hopelijk doen beseffen dat nu meer dan ooit, het in een fractie van een seconde voorbij kan zijn. Het kostbaarste dat wij bezitten, ons leven, kan in een fractie van een seconde voorbij zijn. En niet omdat het ons lot is. Wat een simpele uitleg. Nee, omdat één of andere gek besloot nog gekker te doen op een bepaald moment. Misschien wel zijn gekste en laatste moment, en afgrijselijk genoeg ook het laatste moment van anderen. Het nieuws volgen is sinds jaar en dag een kwelling, maar wil een mens op de hoogte blijven van het een en ander dat doe je het maar. Vertwijfeling, afgrijzen en een beetje angst als gevolg.
De waarom vraag stellen we niet eens, want dat antwoord blijft ons schuldig. Dat brengt mij terug naar het gewauwel van meneer de directeur van ons aller SLM. De rode draad welke door zijn gammele verhaaltje ging was dat zoiets bij de SLM niet zal kunnen gebeuren. Want de onderlinge controle is goed, grmlmpgfff blablabla. Dit zou ons heel blij moeten maken. Deze opbeurende verklaring. "Grote maatschappijen zijn zeer prestatie gericht en individualistisch." Oei hier schiet mn intelligentie tekort. Want mi no grabu a uitleg disi. In ieder geval niet in verband met hetgeen er is gebeurd in de Alpen. Toch kijkt hij uit naar de richtlijnen, die na evaluatie van de ramp, gegeven zullen worden om in de toekomst herhaling van zo een drama te voorkomen.
Ik vermoed dat er ook richtlijnen bestaan voor wanneer vluchten vertraagd zijn en de kist aan de grond moet blijven. En passagiers huiswaarts moeten keren, met het advies de media te volgen in verband met hun noodgedwongen uitgestelde vertrek. Er bestaan ook richtlijnen voor het uitbetalen, wanneer de passagier buiten zijn schuld om niet kan vertrekken, omdat bijvoorbeeld er weer een technisch mankement is geconstateerd aan de machine. Of, Lord have mercy, wanneer honderden passagiers worden gedupeerd omdat de president van het land van de national carrier gebruik wenst te maken. Of wanneer de kist wordt gecharterd naar Cuba voor parlementsleden en hun zieke familieleden. Kent u die richtlijnen? Meneer de directeur?
Ik zou zo nog een poosje door kunnen gaan, maar dat heeft geen zin want ik heb reeds lang besloten niet meer met de SLM te vliegen. Onbeschofte behandeling bij een vertraagde vlucht was mij een druppel teveel en heeft gemaakt dat ik de half zure KLM stewardessen en het afgezaagd eten van de KLM verkies boven "Geloof in eigen kunnen". Want a bribi no deh moro. De KLM weet ook te vertragen, maar dan wordt het ongemak op korte termijn verzacht met uitbetaling van waar je als passagier recht op hebt. Bij de SLM heb ik mn mooiste deuntje gefloten want geen cent kreeg ik. Ik floot ernaar. Dus moet ik vertragen, dan het liefst bij Blauw en niet bij Rood/geel.
Oh ja de directeur had het ook over een piloot die weigerde te vliegen omdat zijn collega dronken was. Dat om te illustreren hoe goed de onderlinge controle functioneert binnen het team. Wat goed zeg! Yere noh driko, dat is een normale reactie. Is niet eens vermeldenswaard. Wij horen dat liever niet. Dat een piloot het in zn SLM kop krijgt dronken achter de knuppel te gaan zitten met de bedoeling sma ptyin over de oceaan te vliegen? Un law noh? Of kunnen jullie niet helpen? Hebben jullie zulke gasten in dienst? Meneer driko als je een pijpje mee wil roken kijk dan goed welke tabak je erin stopt hoor want jouw verhaal was in het geheel overbodig en raakt kant noch wal.
Een drama kan overal ter wereld gebeuren. Gekken heb je overal. Dronkelappen ook, gezien uw eigen verhaal. Enne. . . . is die drungu kil destijds ontslagen? Als wij het eenmaal over het BELEID hebben bij de SLM. U verkondigde trouwens trots dat de directie geheel achter de piloot stond, die niet met een dronken collega wilde vliegen. Maar mi gado, verwacht u hiervoor een pluim? Sorry, alleen uitzonderlijke daden krijgen een pluim.
Ay en vorige week was de SLM weer een dag vertraagd. Laten we zeggen hoe meer vertragingen, hoe minder kans dat er zich een drama afspeelt. Ik schrijf dit op en denk, shit, nee dit is wrang. Maar ik laat 't staan. Want dit stomme verhaal van de SLM directeur heeft danig op mn zenuwen gewerkt.
Openen jullie bovenstaande link en ik hoop dat jullie het net zo warm krijgen als ik, toen ik het artikel las. Ja mang, zo kan 't ook. Fonkelende sterren hoog aan 't firmament en die ons niet op de kaart zetten als een stelletje - kont draaiende, hersenloze, om een man verlegen zittende - wezens. Un no kosi, zo worden we helaas te vaak aan de wereld getoond. Dus mi bin breti, tot ik kwam bij de alinea, waar mevrouw Verwey toegeeft niets anders te weten over dr. Sophie Redmond, dan dat ze de eerste ZWARTE vrouwelijke dokter was in Suriname en dat er een straat naar haar is vernoemd. Ik bedoel te zeggen, je bent uitgenodigd om een voordracht te geven op een dr. Sophie Redmond lezing. Je bent er uitgenodigd. Jij bent geëerd om zodoende de ander te eren. Jij bent zelf een zwarte vrouwelijk arts. Niet gewoon een arts, maar een cardioloog. Gespecialiseerd in het beter maken en verminderen van "au" aan het belangrijkste orgaan van de mens. Mevrouw Verwey, neem dan toch heel even een fractie van uw ongetwijfeld kostbare tijd om een beetje te lezen over dr. Sophie Redmond! Vooraleer u uw lezing houdt!!
U bent tenslotte daar ter ere van deze pionier. Of zeg helemaal niets over die geweldige blaka uma. Liever niets zeggen dan toegeven dat je alleen maar weet dat een straat naar haar is vernoemd. Daarom schoppen ook velen onder ons het nooit verder dan ons zwart zijn. Hoe ver we het ook schoppen. Wij eren elkaar niet. Ik hoop zo dat deze mevrouw Verwey dit alles niet met opzet heeft gedaan. Nee zeker niet. Des te erger. Want voilà, het bewijs dat wij ons niet verdiepen in elkaar, en op een voetstuk plaatsen we elkaar al helemaal niet. En dat beogen de organisatoren van deze lezingen denk ik juist. Dus een ontwikkelde dame als deze mevrouw die wordt uitgenodigd om ons nog meer reden te geven op hoop voor de toekomst, juist zij zou moeten weten hoe het hoort.
Mijlpalen Maar nee haar mijlpalen zijn belangrijker dan die van dr. Sophie Redmond? Nee. Uw mijlpalen zijn niet te onderschatten, zijn zelfs van onschatbare waarde, maar die van dr. Redmond evenzeer. Ook al was het alleen al omdat u vandaag op een symposium ter ere van haar mag spreken. Ze was een pionier. Een zwarte vrouw die in het koloniale Suriname van toen, arts werd. Zij werkte vaak zonder daar honorarium voor te kunnen krijgen, laat staan te vragen. Ze kon juist daarom het aantal patiënten dat haar bezocht en die zij aan huis bezocht, niet aan. Ik heb verhalen gehoord van mijn oma, wiens huisdokter dr. Sophie Redmond heel lang is geweest. En ik heb gelezen over dr. Sophie Redmond. Zwarte vrouwen tegen wie ik kan opzien interesseren me altijd. Bij de hoofdingang van het Academisch ziekenhuis staat er een borstbeeld van deze geweldige vrouw die zoveel en niets heeft betekend in ons land. Zoveel om haar pionierswerk en niets, omdat de groten na haar niet eens weten wat zij voor Suriname in haar tijd heeft betekend. En de moeite daartoe ook niet doen. En dat is jammer. Ik geef u alle eer mevrouw Verwey, ik had alle reden u hoog in te schatten,. . . . tot dat ene zinnetje. Maar toch. . . . RESPECT!
