Regeringsvorming Israël kan nog alle kanten uit
[Benjamin Netanyahu wil een kleine, rechtse coalitie op de been brengen.]
Benjamin Netanyahu wil een kleine, rechtse coalitie op de been brengen.
De dag na de Israëlische parlementsverkiezingen is nog altijd niet duidelijk wie de nieuwe regering mag vormen, en hoe die regering er zal uitzien. De formateurstaak kan zijn weggelegd voor de leider van de grootste partij, Tzipi Livni van de centrumpartij Kadima. Maar ook Benjamin Netanyahu van het rechtse Likoed maakt kans, omdat een rechts blok een meerderheid van 65 op 120 zetels kan hebben. De beslissing ligt nu bij president Shimon Peres (Kadima), die daarvoor nog tot volgende week donderdag tijd heeft.
Verschillende scenario's
De komende dagen gaat Peres met de voorzitters van de verschillende verkozen partijen praten. Die mogen hun kandidaat voor de regeringsvorming voorstellen, maar Peres is niet gebonden aan de voorgestelde namen. Wie het zal worden, is voorlopig nog lang niet zeker. In de Israëlische media circuleren al een paar mogelijke scenario's, maar er is altijd wel een partij die zich niet kan vinden in een daarvan.
Nationale eenheid
In haar overwinningstoespraak pleitte Livni voor een regering van nationale eenheid, maar analisten achten zo'n regering weinig waarschijnlijk omdat ze "tegennatuurlijk" is. Livni wordt dan premier van een coalitie die bestaat uit Kadima, Likoed, de Arbeidspartij en de extreemrechtse partij van Avigdor Lieberman, Yisrael Beiteinu. Probleem is echter dat Netanyahu al verklaard heeft zo'n coalitie niet te zien zitten. En Labour staat weigerachtig tegenover regeringsdeelname. De partij haalde immers het slechtste resultaat in haar bestaan, 13 zetels.
Rechtse coalitie
Netanyahu van zijn kant is voorstander van een kleine, rechtse coalitie waarvan ook de religieuze partijen en Yisrael Beiteinu deel uitmaken. Zo'n coalitie is problematisch omdat "ze kan vallen wanneer een centrale speler de regering verlaat", zegt de politicoloog Asher Cohen. "Bovendien kunnen de kleine, religieuze partijen te veel macht krijgen in die coalitie".
Arbeidspartij
De Likoedleider kan ook premier worden van een grotere coalitie, zoals hij al zei voor de verkiezingen. Dan kan hij Kadima en eventueel ook de Arbeidspartij vragen om in die regering te stappen. Vraag is of Kadima in een coalitie wil stappen die geleid wordt door Netanyahu.
Rotatiesysteem
Het vierde scenario, waarvan melding gemaakt wordt in enkele Israëlische kranten, bestaat uit een rotatiesysteem. Dat betekent dat Kadima en Likoed elk twee jaar de premier zullen leveren, zoals Yitzhah Shamir (Likoed) en Peres (Labour) al deden van 1984 tot 1988. Volgens Cohen staan de twee betrokken partijen voorlopig nog weigerachtig tegenover dit scenario. Bovendien "moeten de twee partijen het nog akkoord raken over sleutelkwesties zoals het vredesproces, Syrië of de economie", zegt politicoloog Peter Medding.
Sleutel
De partij van de Moldavische immigrant Lieberman maakt waarschijnlijk sowieso deel uit van de nieuwe regering. En dat beseft hij zelf ook: "wij hebben de sleutel voor de regering in de hand", verklaarde de partijleider tijdens de verkiezingsnacht. Yisrael Beiteinu wil geen directe of indirecte gesprekken met Hamas en wil de vernietiging van Hamas. Daarnaast weigert Lieberman ook het vredesproces verder te zetten.
Obama
Deze standpunten staan echter lijnrecht tegenover die van de Amerikaanse president Barack Obama. Maar Netanyahu zat tijdens de campagne ook in veel kwesties op dezelfde lijn als Lieberman, en stond zo tegenover Obama. Die wil werk maken van een vredesproces voor Israël en Palestina, maar ook voor het hele Midden-Oosten. Hij duidde de ervaren George Mitchell aan als speciaal gezant voor het Midden-Oosten. De Amerikaanse president zal deze uitslag waarschijnlijk niet toegejuicht hebben. Maar volgens een Israëlische diplomaat is het nonsens dat Netanyahu niet zal overeenkomen met de Democraat. "Hij had misschien liever een andere regering gehad in de VS, maar zal de band zeker warm houden." Zo kwamen de twee, tijdens gesprekken in Washington, al overeen dat Iran geen nucleaire wapens mag ontwikkelen. (afp/dpa/sps)
11/02/09 16u57
