Onthaalcentrum “De Pelgrim” - Scherpenheuvel

Van toeval naar Vriendengroep! Terugblik op eerste half jaar werking

We kijken telkens uit naar een volgende samenkomst. Op 15 juni 2008 kwamen we de eerste keer bijeen om over enkele boeken rond mystiek iets te vernemen van iemand die zich daarin al jarenlang verdiepte. Ik was in de mogelijkheid om haar enkele zeldzame documenten uit te lenen vanuit grote bibliotheken in Vlaanderen. Als een ironische uitlating vroeg ik haar om aan enkele vrienden en kennissen iets daarover te vertellen... Zo gezegd, zo gedaan. Wat bedoeld was als iets eenmaligs of hooguit twee bijeenkomsten groeide uit tot een vriendengroep. Misschien veranderen we de naam wel van gespreksgroep in vriendenkring omdat de dynamiek en waarachtigheid in de benaming te voorschijn mag komen.

Het was boeiend om in een half jaar tijd mensen te ontmoeten. De laatste keren waren we telkens met een achttal. Het is vooral de mondreclame die het deed, ofschoon reclame zeker niet het juiste woord is. Er trilt iets door van de bezieling als we erover praten met anderen en dat maakt het verrassend uitnodigend. Eigenlijk eigen aan het begrip “mystiek” als we in onze uitleg “de stoffelijke vergankelijkheid” van de gesproken woorden “loslaten”. Want in één van de vele definities van mystieke ervaring komen we bij vier kenmerken: onuitspreekbaarheid, vermogen om inzicht te schenken, voorbijgaand karakter en passiviteit.

Geen ledenlijst, geen jaarplanning en geen verplichtingen, ook niet voor mezelf. Enkel een terugblik om in verwondering te bezinnen over wat goed was in deze stroming van mensen die zoeken en luisteren naar innerlijke stemmen van verdieping en voldoening die tot leven komen in de resonantie, weerklank en luisterbereidheid bij anderen.

Omdat er telkens wel iemand anders of een paar anderen voor 't eerst opdaagden, vertelde ik meestal bij aanvang iets over het ontstaan en over wat we tot dan toe hadden besproken. Het aanvankelijke doel om over mystieke vrouwen uit de Middeleeuwen iets te vernemen en te toetsen aan de tijd van nu, is verdergegaan in de bereidwilligheid van Pater René Gijbels om iets van zijn visie en ervaringen te vertellen. Zowel zijn liefde voor de God in de natuur als getuigenissen over mystieke figuren en belangrijke boeken die hij las en in leesgroepen heeft behandeld, vormden een leerzame bijdrage om ons verder op weg te helpen in ons peilen naar wat mystiek in wezen betekent. Uiteraard is de goddelijke dimensie ondertoon en boventoon in het klankengamma dat leven heet, maar ergens is ook zo beschreven: “ ... als het streven naar het zo klein mogelijk maken of het opheffen van het onderscheid tussen god en mens, als een streven naar een extatische vereniging van de menselijke geest met de goddelijke (unio mystica)”.

De naam van mysticus en 13de eeuwse dichter Roemi werd aangebracht en zo kreeg onze gespreksgroep een interreligieuze kleur, want bij mensen die zoeken naar God leeft ook bijvoorbeeld boeddhistisch en islamitisch gedachtegoed.

Een vierde golfbeweging – na de mystiek in de Middeleeuwen, de liefde van God via de natuur in hedendaagse mystiek, en dichter Roemi of Rumi – opende zich in de persoonlijkheid van Anselm Grün, de benedictijnenmonnik, econoom, psycholoog en schrijver van tientallen boeken. We bekeken in december en in januari een DVD waarin hij zich liet interviewen voor het Tv-programma Braambos over zowel zijn persoonlijk leven als over zijn zienswijzen op de hedendaagse mens, maatschappij en Kerk. In alles wat hij zei en uitstraalde, trilde zijn speciale eigenwaarde en krachtdadigheid, gekoppeld aan deemoed en zwakheid. Deze paradox heeft inderdaad iets onuitspreekbaar en dan klinkt zijn vermaning over de gemiste kansen van de Kerk niet echt als kritiek maar veeleer als een ode aan een mentaliteit die ook maar menselijk is en product van eeuwenlange kerkleer, die afdreef van wat Jezus heeft willen zeggen en tonen...

De verstilling die Grün spontaan, helder en spiritueel teweegbracht, uitte zich in ondermeer volgende uitspraken en overwegingen die nazinderden:

l “Uw wil geschiedde”, synoniem van de deemoed...

l “Uitstraling”, een ander opvallend kenmerk van zijn wezen...

l “Zen-gerichtheid en interdisciplinaire benadering met psychologische gronding...”.

l “Seksualiteit als ultieme waarde en extase” om op weg naar het goddelijke via menselijke intimiteit de vertaling van God in ons te ervaren. Seksualiteit is een motor voor lichamelijke en geestelijke gezondheid die als een instrument van God eeuwenlang door de Kerk miskend werd: in schril contrast met wat sommige Oosterse filosofieën en religies in harmonie tot ontwikkeling lieten komen als een belangrijk onderdeel van cultureel en sociaal leven en dus ook als religieus erfgoed in plaats van erfzonde. Denken we maar aan het taoïsme en tantra. Vandaar ook dat in de geciteerde definitie van mystiek is toegevoegd: “De vereniging met de godheid is een geheim dat alleen maar door de godheid kan worden geschonken, in het Latijn aangeduid als unio mystica. De vereniging met de godheid kan ook lichamelijk plaatsvinden als een vereniging met de priesteres of de tempeldeerne of door het nuttigen van een offermaaltijd.”

In de bespreking van 18 januari kwam “de spiritualiteit van beneden” heel sterk aan bod.

Innerlijke ruimte en orde kunnen maar pas een plaats krijgen als het oude begraven of toegedekt is, niet als verdringing, maar door er bloemen op te planten... Rituelen zijn daarbij van grote betekenis, bijvoorbeeld door de morgen goed te beginnen en de avond in vrede te beëindigen.

De moederband heeft een aparte plaats. Te dichtbij geeft infantiliteit en werkt verslavend. Te ver betekent verdorring en werkt traumatiserend...

Zoals ook “wetenschap” moet gedoseerd worden. Soms moet men het weten op het schap zetten, een beetje relativeren. Zoals Jan Vermeire, stichter van Poverello, in zijn toespraken vaak zei: “Ik heb de boeken leren Toe doen...”

Het Hier en Nu is in mindfulness een basisregel. Ook op het gebied van emoties moeten woede en agressie aanvaard worden als oergevoel en van daaruit kan loutering of een herschikking plaatsvinden, ... een plaats vinden. Hoe bevinden wij ons in het universum?

Verslaving kan een stap zijn naar bewustwording, een fase in een groeiproces. Er is een verband tussen verslaving en verlangen. Extreem verlangen zou men verslaving kunnen noemen...

Spiritualiteit van beneden is een roep naar de waarom-vraag. Waarom is er zoveel agressie en angst? Wat zijn de onderliggende redenen? Verslaving, agressie, angst, enz. kunnen uitersten zijn in passiviteit of activiteit...

Pas als de vraag komt: Waartoe leidt me dat?, is een kentering mogelijk.

Grote levensvragen als euthanasie en reïncarnatie: ook vanuit dat standpunt bekijken...

Uitstraling en harmonie hebben iets gemeenschappelijk, evenals liefde en seksualiteit: de vier kenmerken van mystiek daar op toepassen is een mooie denkoefening of meditatie. De taal waarmee we dit trachten te verwoorden is niet altijd die met woorden...

In “het slechte” zijn verschillende aspecten: de mens en zijn gedrag. Met de mens kan men mededogen hebben maar het gedrag is te veroordelen... Er is licht en schaduw... :

kijk naar de schaduwzijden en erken ze maar leef met de mogelijkheden van licht en hoop!

Op relaties is dit toe te passen en daar valt veel uit te leren. Ook op het gebied van godsbesef.

Hoe hoopvol en verlichtend de godservaring ook mag zijn, we leven in het Hier en NU.

Tussen oerinstincten, emoties en duisternis of schaduw enerzijds en het verlangen en streven naar God is de realiteit van het alledaagse en daar het beste van maken.

Om met de beeldspraak in het begin van de bespreking te eindigen: graven is gevaarlijk als we de wortels onzorgvuldig willen blootleggen...!