Beste kleuterjuffen,

Ik ben Laetitia Faut, een tweedejaarsstudente kleuteronderwijs  aan de KHLeuven. Voor het vak RZL maakte ik een onderzoek rond ‘vluchtelingen in het onderwijs’ en hiervan deel ik graag mijn gevonden resultaten met jullie.

Door mijn relatie met mijn Bosnische vriend die op zijn 6 jaar naar België is gevlucht, werd mijn onderzoek verder uitgediept op basis van nieuwsgierigheid en het bekomen van een mooi persoonlijk verhaal. Ik ondervraagde mijn vriend en zijn familie naar informatie en ging opzoek in verschillende bronnen naar antwoorden op mijn vragen.

De eerste vraag dat ik mezelf onmiddellijk stelde bij vluchtelingen in het onderwijs was: ”mag een school een inschrijving weigeren?”. Bij nader onderzoek wisten alle bronnen mij hetzelfde te vertellen. Geen enkele school mag een vluchtend kind weigeren, dit door de logische reden dat elk kind in België (6-18jaar) leerplichtig is. Ook krijgt de vluchtende leerling dezelfde regels en afspraken toegewezen als de andere kinderen in school. Als enige uitzondering krijgt het kind geen kans op een studietoelage van de overheid.  

Na dat antwoord zat ik zelf als toekomstige kleuterjuf nog met een belangrijke vraag in het achterhoofd. Hoe worden de leerlingen (en eventueel hun ouders) begeleid door de school en of de leerkracht in kwestie? Tijdens het opzoeken hiervan botste ik steeds op drie dezelfde kernwoorden. “Redder – Wegwijzer – Steunpilaar” De drie mogelijke rollen die een leerkracht kan aannemen bij de begeleiding van een vluchtende leerling. Alle rollen zijn divers en leggen de focus op iets anders, toch wordt er steeds benadrukt dat de rol van leerkracht de aller belangrijkste blijft! De functie van het kind te ontvangen in een stabiele omgeving en het aanbieden van zo veel mogelijk ontwikkelingskansen zorgt ervoor dat het kind zich het beste begeleidt zal voelen.

We mogen een vluchtend kind niet weigeren in de school, begeleiden doe je het beste door je rol als leerkracht te evenaren. Maar wat doe je als het kind plots het land wordt uitgestuurd? Laat je het gebeuren? Ga je in protest? Vergeet je het kind zomaar? Hoe pak ik dit aan met de andere kinderen in de klas?... Na de pakkende verhalen van mijn vriend te horen over hun uitwijzing in België ben ik nog wat verder gaan nadenken. Hierna botste ik op mijn laatste onderzoeksvraag. :“Hoe ga je als leerkracht om met eventuele uitwijzing van het kind?”.

Als leerkracht is het belangrijk dat je professioneel omgaat met de uitwijzing en je binnen de ‘groene grenzen’ blijft. Het is een moeilijke taak om het persoonlijke te scheiden van het professionele, maar dit is in het belang van het kind. Een kind dat op het punt staat om uitgewezen te worden heeft meer aan een leerkracht dat 100% voor de job gaat en het kind de juiste kansen aanbiedt, dan een leerkracht dat gaat opboksen tegen de ‘rode grenzen’ en het wetsysteem (zonder enige kans) wilt aanpassen en/of aanvechten. Deze antwoorden vond ik terug in verschillende bronnen eveneens uit het interview en verhalen van mijn vriend.

Vluchtelingen in het onderwijs is voor mij niet zo’n groot vraagteken meer als dat het voorheen was. Ik heb pakkende verhalen, teksten, tips, bronnen… gehoord, gekoesterd en bijgehouden op mijn blog “Vluchtelingen in het onderwijs” op http://www.bloggen.be/laetitiafaut/ Indien u mijn onderzoek, mijn persoonlijk verhaal wilt bekijken deel ik dit graag met jullie.

Vluchtelingen hoeven bij een goed voorbereide juf niet te vluchten!

Laetitia Faut 

02-04-2015 om 00:05 geschreven door Laetitia  

02-04-2015 om 00:00 geschreven door Laetitia  

In deze stap beantwoord ik de leervragen die ik vooraf voor mezelf had opgesteld (zie STAP 3). 

Vraag 1: 

Kan een school vluchtelingen weigeren wanneer ze zich willen gaan inschrijven? 

Gevonden antwoord:

Een school mag de inschrijving van een vluchteling niet weigeren. Dit om de logische verklaring dat elk kind tussen zes en achttien jaar leerplichtig is in België.

De meeste regels en afspraken zijn net hetzelfde als deze voor niet vluchtende leerlingen. Zo krijgt de school bijvoorbeeld werkingsmiddelen voor alle studenten (ook deze zonder papieren), zo geldt de schoolverzekering voor elke ingeschreven leerling, en eveneens kan een vluchtende student ook stage lopen zoals zijn klasgenoten en heeft hij ook het recht op het behalen van een diploma.

Recht op een studietoelage heeft een vluchtende leerling wel niet. Dit is een regel dat niet geldt voor leerlingen met Belgische papieren.

(Onderwijs en vorming (2013). Asielzoekers in de klas.)

Vraag 2: 

Hoe worden leerlingen (en eventueel ouders) begeleidt door de school? 

Gevonden antwoord:

Bij deze vraag heb ik veel informatie gevonden en kan ik mijn antwoorden opsplitsen in twee duidelijke stukken.

1) De school

Voor de vluchtende leerlingen (en ouders) is het belangrijk dat de school een ‘sterke school’ is. Als de school voldoet aan onderstaande punten, is ze goed in het begeleiden, helpen en ontvangen van vluchtelingen.

·      Open & veilige sfeer

de school staat open voor iedereen, zorgt voor een veilige sfeer door kinderen te accepteren, ze niet onder druk te zetten en zeker niet te dwingen om te praten.

 Structuur = veiligheid

Door het aanbieden van structuur in de school (speelplaats, daglijn, organisatie…) werk je aan voorspelbaarheid, dat op zijn beurt weer zorgt voor veiligheid bij de kinderen. Ook kan deze veiligheid nog worden versterkt wanneer de leerling weet dat hij of zij altijd terecht kan bij de leerkracht.

Verantwoordelijkheid

Door de leerling verantwoordelijkheid te geven d.m.v. het geven van kleine opdrachten (haalbare voor de leerling) wordt er gewerkt aan de groei van het zelfwaardegevoel.

 Normale behandeling

Ondanks de situatie van de vluchtende leerling en alles wat hij of zij heeft meegemaakt, is het belangrijk om als school / leerkracht(en) het kind zo normaal mogelijk te behandelen. Het inspelen op de positieve vaardigheden en talenten van de leerling kan hier een hulpmiddel bij zijn. Bij de normale behandeling dient er wel rekening gehouden te worden met de toch wat moeilijkere thuissituatie.

 Betrekken van de ouders

Als ‘sterke school’ is het belangrijk om te werken aan ouderparticipatie en hen zo veel mogelijk te betrekken bij het schoolgebeuren. Bij ouders van vluchtende leerlingen is dit niet altijd even makkelijk. Dit omdat het onderwijs vaak niet hun eerste zorg is, en ze met andere dingen in hun hoofd zitten. Toch is het belangrijk om te proberen en indien nodig hier zelfs tolken voor in te schakelen. (indien de vluchtende leerling wat ouder is kan hij hier voor instaan – zie puntje verantwoordelijkheid)

 Samenwerking met buitenschoolse netwerken

Er zijn vele instellingen / netwerken buiten school waar op gerekend kan worden voor de extra begeleiding van vluchtelingen in het onderwijs. Als ‘sterke school’ is het een must om ook eens buiten de schoolmuren te kijken wat er gedaan wordt / kan worden. Enkele voorbeelden van zo’n netwerken zijn OCMW, vzw’s, armoedeorganisaties, CAW…

2) De leerkracht

Als leerkracht kan je jezelf op drie verschillende manieren ‘rollen’ opstellen bij het begeleiden van de vluchtende leerlingen. Maar de belangrijkste ‘rol’ blijft nog steeds deze van leerkracht. “zorgen dat het kind zich goed voelt op school en zorgen voor de maximale ontwikkelingskansen”

3 rollen

·        Redder

Als de leerkracht de reddersrol aan neemt, gaat hij of zij intensief betrokken zijn met de vluchtende leerling en sterk willen helpen. Dit doet hij door te luisteren naar verhalen van het kind en het aanbieden van oplossingen binnen de ‘dagelijkse sleur’. Hier is het belangrijk dat de leerkracht niet TE betrokken zal geraken, en alles zal meenemen naar het privéleven.

 Wegwijzer

Wanneer de leerkacht bovenstaande rol aanneemt, gaat hij of zij de leerling doorverwijzen naar professionele getrainde hulpverleners of specialisten. Met andere woorden de leerkracht neemt afstand. Een mogelijke valkuil voor de wegwijzer is het te snel denken dat hij of zij niet kan helpen.

In de praktijk worden er meestal meerdere uren met de zorgjuf of SES leerkracht voorzien. In meer noodzakelijke gevallen wordt een psycholo(o)g(e), CLB... bijgehaald om de situatie te observeren en de kleuter verder te helpen. 

 Steunpilaar

De steunpilaar is vooral bezig met zijn job. Het zorgen voor gestructureerde lessen, regelmaat, het zorgen van opdrachten die het zelfbeeld bevorderen… Wat bij deze ‘rol’ gevaarlijk is, is het puur schools bekijken van de leerling en geen rekening houden met wat er zich bij hem of haar persoonlijk afspeelt. 

Wanneer de kleuteronderwijzer(es) er voor kiest om als steunpilaar te functioneren is het wel belangrijk dat ze toch nog rekening houdt met datgene wat er zich afspeelt in het hoofd van de kleuter. De leerkracht kan er misschien voor kiezen om een BC op te starten in functie van de kleuter. Naar gelang de leeftijd kan er bijvoorbeeld gewerkt worden rond: samen zijn, kikker en de vreemdeling (is een prentenboek), het land en of de aparte cultuur van de kleuter... 

30-03-2015 om 00:00 geschreven door Laetitia