Wij hebben gedacht, dat er een grote spirituele kracht is die zich in myriaden tentakels in het Universum uitstrekt en levend werd, actief werd bij die allereerste impuls van het Universum en thans, in een immer verder doorgaande beweging loopt in de richting van een steeds maar toenemende complexiteit zich zelf realiseert. De Grote Levende die is omdat hij wordt.

Maar we kunnen ook stellen, en het gebeurt, dat er helemaal niets is, dat de overkant slechts inbeelding is en dat de nacht van Bede[1], of van deze van de ingebeelde ‘sparrow’, de mus die hij vliegen laat van uit de donkerste stormnacht, dwars doorheen de verlichte en verwarmde banketzaal van koning Edwin, om doorheen een venster aan de overzijde van de zaal terug in de nacht te verdwijnen - hiermede het leven van de mens symboliserend - dat in die nacht enkel het ‘niets’ zou zijn.

Indien we menen dat die nacht van Bede, het ‘niets’ is dan schijnt het ons toe dat onze queeste naar de waarheid geen opening heeft, dat ze afgegrendeld is, dat ze geen draagkracht, geen zuurstof heeft.

Indien we menen daarentegen dat de stormnacht van Bede, de Grote Levende verhult, dan kan deze zich enkel manifesteren via de mens. Of, zoals Raimundo Panikkar[2] ons leert: ‘Je kunt niet spreken over God hetzij in de context van Kosmos en mens; je kunt niet spreken over de mens hetzij in de context van God en Kosmos en je kunt evenmin spreken over de Kosmos hetzij in de context van God als horizon en de mens als waarnemer. De drie horen tezamen.’

En ook Freeman Dyson[3] vermengt deze drie elementen als hij het heeft over een sociniaanse god, een god die leert en groeit met het universum.

En, zegt Dyson: ‘I do not make any clear distinction between mind and God. God is what mind becomes when it has passed beyond the scale of our comprehension. God may be considered to be either a world-soul or a collection of world-souls.

En verder:

We are the chief inlets of God on this planet at the present stage of his development. We may later grow with him as he grows, or we may be left behind… If we are left behind, it is an end, If we keep growing, it is a beginning.

Of, wij mensen zijn, op het huidige ogenblik de voornaamste ‘inlets’, invloeiingen van God op deze planeet.’ We hebben dus een duidelijke boodschap: naar Hem - as world-soul - toegroeien of ten onder gaan. En ik weet niet waar we staan voor het ogenblik.

[1]  Bede : 'Ecclesiastical History of the English People' Ed. Penguin Classics 1990, p 129

[2] Raimundo Panikkar : 'Belonging to the Universe' ; Fritzof Capra and David Steindl-Rast, with Thomas Matus, Ed. Penguin Books 1992, p 101

[3] Freeman Dyson: ‘Infinite in all Directions’, Penguin books, 1988