Meer dan honderd jongemannen uit de gemeenten die vandaag deel uitmaken van de stad Hoogstraten, kwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog om het leven. Een veelvoud van hen werden, zoals dat indertijd zo mooi omschreven werd, ‘in bevolen dienst’ gewond. Weer anderen werden voor de duur van de oorlog geïnterneerd in het neutraal gebleven Nederland of belandden achter het prikkeldraad van een krijgsgevangenkamp in Duitsland.

Met deze blog probeer ik de herinnering aan hen nieuw leven in te blazen. In de eerste jaren die volgden op de Wapenstilstand was dit vanzelfsprekend. De doden herinneren was een noodzaak voor de rouwenden, maar de gewelddadige dood van zoveel jongemannen maakte die herinnering ook tot een plicht voor de hele samenleving. Elke gewapend conflict, elke oorlog verbreekt immers de normale patronen van leven en sterven en die anomalie moest na ’14-’18 des te meer worden uitgelegd omdat het aantal slachtoffers van een totaal andere schaal waren dan al wat men voorheen gewoon was én omdat de doden eigenlijk burgers waren die uit alle geledingen van de samenleving afkomstig waren. De meest van de Hoogstraatse gesneuvelden waren ongehuwd, maar enkelen waren gehuwd en hadden al kinderen. Veel van hen waren boerenzonen of arbeiders maar er waren ook bedienden, ambtenaren, studenten en priesters onder de gevallenen. De meesten van hen hadden voor het uitbreken van de oorlog wellicht niet verder gereisd dan Antwerpen of Breda, maar enkelen van hen zouden ver van huis in Nederland, Engeland, Duitsland, Frankrijk en zelfs Congo aan hun einde komen. Sommigen hebben zelfs geen gekend graf en zijn tot op de dag van vandaag officieel vermist gebleven wat het rouwproces voor de nabestaanden zeker niet gemakkelijker heeft gemaakt…

Vandaag, meer dan een eeuw later, is het herinneren heel wat minder vanzelfsprekend geworden. De dood van deze jongemannen liet een pijnlijke leegte achter in de Noorderkempen. Wat bleef was enkel de herinnering. De herinnering, die een houvast en wellicht ook troost bood na het vernietigende conflict dat zovele menselijke relaties had kapotgemaakt. Maar deze herinnering verloor in de loop der jaren veel van haar kracht en in feite zijn we vandaag de dag als gemeenschap vergeten wie deze jongemannen waren. De steeds meer vervagende foto’s, een paar brieven en de namen op de oorlogsmonumenten zijn vaak de enige tastbare herinnering die er nog van hen rest. Daarom deze blog tegen het ‘Grote Vergeten’.  Opat u niet zou vergeten dat achter elke naam op de oorlogsmonumenten in het Hoogstraatse een mens en een verhaal, sterker nog, een tragedie schuilgaat….    

‘Wij zijn de doden thans. Maar kortgeleden

nog levenden, die liefhadden en streden

voor dat schoon land, waarvan wij zonen waren.

Nu liggen wij alleen in Vlaanderens aarde,

In Flanders Fields…’

Uit ‘In Flanders Fields’ van Anton Van Wilderode