02-12-2009 om 18:53 geschreven door jeroen  

Dag allemaal!

Ik ben hier nu bijna een half jaar, en ben op het punt gekomen dat ik begin te beseffen dat ik nog totaal niet doorheb hoe het er in dit land en in deze cultuur nu precies aan toegaat. Dat lijkt me ergens wel een goed teken, want dat toont aan dat ik er toch iets van begin te snappen. De Burundese samenleving en de Burundezen zelf lijken toch wel wat complexer in elkaar te zitten dan ik zo op het eerste gezicht dacht. De recente geschiedenis van dit land is natuurlijk een regelrechte nachtmerrie, iedereen heeft hier zowat een moordenaar in de familie en buren en vrienden hebben elkaar met hun machetes een kopje kleiner gemaakt. Dat laat uiteraard zijn sporen na, en ik denk dat het nog decennia zal duren vooraleer de hoofden van de mensen hier weer wat tot rust gekomen zijn. Het etnisch verhaal is bovendien bizar: ik vind het moeilijk om Hutu's en Tutsi's uit elkaar te houden en ik hoorde laatst zelfs mensen beweren dat je makkelijk van etnie kan veranderen. Alsof het om een politieke stroming gaat. Ik vermoed wel dat ze dan spreken over kinderen uit gemengde huwelijken, maar zeker weten doe ik het niet.

Het geweld is trouwens nog niet helemaal over: hier in de provincie Kirundo vallen nog bijna wekelijks slachtoffers, zij het dan niet in etnische conflicten, maar in ruzies over grondrechten. Vele mensen die tijdens de genocide gevlucht zijn, zijn de laatste jaren teruggekeerd, maar moeten ondervinden dat hun gronden ondertussen ingepalmd zijn door anderen. Dat juridisch aanvechten heeft weinig zin: ten eerste zijn er vaak geen bewijzen op papier om de eigendomsrechten aan te tonen, en ten tweede is zowel de justitie als de hele overheid hier zo corrupt als de pest. En zij die de verworven gronden willen behouden, hebben daar ondertussen ook voldoende mee verdiend om een stokje in de wielen van het gerechterlijk apparaat te kunnen steken. Uiteindelijk zijn de gedupeerden vaak zo gefrustreerd dat ze ergens een granaat op de kop tikken (hier blijkbaar makkelijk te vinden, waarschijnlijk heeft het leger hier tijdens de crisisperiode wat spullen onder tafel verkocht) en de tegenpartij liquideren. Zo zijn hier de laatste tijd al verschillende granaten ontploft; eenmaal kwam één van de vertegenwoordigers van de boerenassociaties zelfs bij me langs op bureau om me de granaatscherven te tonen die zich onder de huid van zijn dij bevonden.

Vreselijk allemaal. Deze week nog was ik in het dorp Baziro (gemeente Gitobe) waar een jongetje rondliep wiens hele familie enkele weken tevoren was uitgemoord. Het verhaal daar was wel iets complexer: zijn broer was teruggekeerd uit Tanzania en zag dat zijn vader een tweede vrouw had en daar ondertussen ook kinderen bij verwekt had. Toen de broer zijn deel van de familiegrond opeiste, kreeg hij te horen dat hij zijn lapje grond ook met de kinderen uit het tweede huwelijk moest delen. Daar had hij duidelijk niet op gerekend en dus maakte hij maar meteen korte metten met zijn eigen familie...

Erger nog is de manier waarop ik dit allemaal te weten kwam: een van mijn collega's had me gevraagd dit jongetje op te zoeken en mee te nemen naar Kirundo. Ik dacht dat het ging om een neefje of zo, want die collega is van oorsprong ook afkomstig uit dat dorp, maar is daar weggevlucht bij het uitbreken van de genocide in 1993. Dus ik neem dat jongetje mee, hij vertelt ondertussen in de auto wat er allemaal gebeurd is en daarna hoor ik van mijn chauffeur dat het de bedoeling is dat dat gastje (12 jaar oud) bij de gepensioneerde vader van mijn collega gaat werken!! Dat wil zeggen dat hij het huisslaafje wordt en naast wat eten en onderdak misschien 5 euro per maand zal gaan verdienen!! Ik was echt gedegouteerd. Ik maar denken dat mijn collega het manneke naar school zou sturen, maar neen, hij wordt een van de vele verschoppelingen die misbruikt worden door de rijkere elite...

Naast al deze ellende een lichtpuntje: het werk is al enkele weken erg interessant! 's Ochtends houden we participatieve bijeenkomsten in elk van de 25 zones van de provincie, waarbij we het project voorstellen aan de gehele bevolking en vervolgens vragen wat zij van ons project verwachten. De bedoeling is uiteraard de algemene opzet van ons project te verfijnen door rekening te houden met de wensen van de doelgroep.

De plaatselijke burgemeester verwelkomt ons team in Mukerwa, een zone, zeg maar deelgemeente, van de gemeente Busoni.

Justin zet zoals altijd alles op alles, 's avonds komt hij dikwijls thuis met bloeddoorlopen ogen. Maar dankzij de recent aangeschafte megafoon zie ik toch opnieuw een toekomst voor zijn stembanden.

De mensen zijn in grote getale toegestroomd. We verspreiden het bericht van onze komst meestal een week op voorhand tijdens de kerkdiensten.

Sommigen zijn zelfs in de eucalyptusbomen geklommen om nog een glimp van ons te kunnen opvangen.

In Gisenyi, een andere zone van Busoni.

Hoewel de meeste mensen het fototoestel eerder achterdochtig bekijken – Burundezen zijn trouwens meesters in het trekken van achterdochtige gezichten – wouden deze kinderen graag op de foto.

Aan de slag in Mugendo, zone van de gemeente Ntega.

Antoine als rapporteur: hij noteert nauwkeurig wat er gezegd wordt, een rol die ik jammer genoeg (nog) niet op mij kan nemen aangezien de gehele bijeenkomst in het Kirundi gevoerd wordt.

In Rushubije, een andere zone van Ntega, kwamen zelfs de leerlingen van het nabijgelegen schooltje even luisteren. Vaak dienen deze jonge mensen al een heel gezin te onderhouden, aangezien velen hun ouders verloren zijn. Ze hadden juist hun examens afgelegd: juni is hier ook volop de examenperiode, het gehele Burundese schooljaar is trouwens een kopie van het onze.

In Ntega zelf hielden we onze bijeenkomst in het gemeentelijk voetbalstadion. Voetbal is hier een geliefde sport, maar het Burundese nationale elftal heeft nog nooit aan een serieus toernooi kunnen deelnemen.

Die dag was Micael (links ' ') op bezoek. Hij is een nieuwe vrijwilliger die voor de BTC in de provincie Ruyigi in een ander landproject gaat meewerken.

In de namiddag trek ik dan door het gebied, in het gezelschap van de landbouwkundige die verantwoordelijk is voor de zone. We voeren samen enquêtes uit gedurende één namiddag, zodat hij goed begrijpt hoe de enquêtes in elkaar zitten, opdat hij nadien alleen verder kan gaan met het werk.

Onderweg met chauffeur Richard in de zone Mukerwa, met op de achtergrond het prachtige Lac Cohoha.

Doel van de enquêtes is meer gegevens te verzamelen over de economische ketens van rijst, vis en melk. Dat houdt in dat we met melk- en rijstboeren, vissers en viskwekers, tussenhandelaars, groothandelaars, verwerkende 'industriëlen', verkopers en consumenten samenzitten om te spreken over de opbrengsten, de productiekosten, de prijzen, de klanten, ... Daarnaast brengen we ook hun problemen en noden in kaart en maken we een inventaris op van de bestaande diensten (bvb. opslagmogelijkheden, aankoop van meststoffen, zaaigoed, medicatie voor de dieren, ...). Niet gemakkelijk, vooral omdat mijn coach Fabien eind maart de bons gekregen heeft van de BTC en ik die enquêtes volledig zelf heb moeten opstellen. Maar naarmate ik bezig ben, breng ik voortdurend verbeteringen aan en echt, ik leer véél bij. En de landbouwkundigen ook, denk ik... amai, sommigen hebben het er toch moeilijk mee... maar de meesten zijn wel enthousiast (ze krijgen er dan ook de volle 6 euro per dag voor) en leergierig. Soms voel ik me hier wel eens een soort van leerkracht.

Op bezoek bij een varkensboer in de zone Mugendo. Hij heeft op dit moment 17 varkens en zou graag een krediet aanvragen om de stallen te renoveren. Daarnaast zoekt hij informatie over de geschikte voeding voor zijn dieren.

Lac Mwungere, waar een coöperatieve van vissers me hun 2 gammele bootjes toonde. Door de schamele opbrengst hebben ze het geld niet om te investeren in meer en betere boten. Maar zonder die boten is het ook moeilijk de opbrengst te verhogen. Een krediet is dus de oplossing.

Lac Narungazi. Naast boten hebben vissers ook nood aan geschikte netten. Dit is niet alleen cruciaal voor de vissers, maar ook voor de vissen: in het verleden gebruikten vissers bij gebrek aan beter vaak muskietennetten, die uitgedeeld werden door ngo's om malaria te bestrijden. De gevolgen waren catastrofaal voor het visbestand: het meer werd immers leeggevist tot het allerkleinste visje toe.

De uiteindelijke bedoeling van deze enquêtes is dat we met de resultaten ervan de voornaamste pijnpunten kennen voor deze (en andere) economische ketens. Daarna zullen we vooral die initiatieven gaan uitwerken die deze pijnpunten kunnen wegwerken. Onder initiatieven verstaan we voorstellen van de boeren zelf die we zullen ondersteunen met micro-kredieten, opleidingen en allerhande raadgevingen.

Visvijvers in de zone Baziro, gemeente Gitobe. Viskwekers hebben meestal nood aan andere vissoorten en kwalitatief startmateriaal (kleine visjes). Het onderhoud van de visvijvers is ook een kostelijke zaak. Ik vermoed bovendien dat de resultaten van de enquêtes zullen aantonen dat het kweken van vissen op dit moment totaal niet rendabel is.

Mmm... zo doorkruis ik dus de hele provincie en luister ik niet alleen naar de problemen, maar ontdek ook dat er diep in de brousse toch heel wat mensen leven die verdorie hersens in hun kop zitten hebben, ook al zijn ze zelfs niet naar de lagere school geweest. Ik hoor en zie dat ze goeie ideëen hebben en dat doet deugd. Maar het ontbreekt hun aan een duwtje in de rug om het allemaal haalbaar te maken.

Hopelijk kan ons project dat duwtje geven!

Enkele meisjes halen drinkwater aan een bron in Baziro, Gitobe. Het droge seizoen is begonnen, maar de bron zou volgens de bewoners de hele periode (tot eind september) water blijven geven.

21-06-2009 om 21:20 geschreven door jeroen  

Bonjour

Een tijdje geleden nog een tof weekendje met mijn vrienden uit Kirundo doorgebracht: zondagmorgen met de vroege bus (opstaan om 5u30 ai ai) naar Ngozi getrokken, met haar 40.000 inwoners de derde stad van Burundi, en dat op amper een uurtje rijden van Kirundo!

De grote troef van Ngozi voor mij is zowiezo het zwembad. En hoewel ik er al meerdere keren roodverbrand van terugkwam, blijf ik ervoor gaan!

Het tennisveld naast het zwembad kwam goed van pas, want zo 's ochtends vroeg was het water toch nog wat frisjes: Ngozi ligt dan op 1800 meter hoogte en het koelt er 's nachts behoorlijk af.

Maar uiteindelijk werd het schip te water gelaten: hier les amis van links naar rechts: Cadeau, Bashy en Basile.

Basile is ondertussen vertrokken naar zijn thuisland. Na 5 jaar in Kirundo te hebben gewerkt voor de Italiaanse ngo JVC, heeft hij een administratieve functie bemachtigd bij een andere Italiaanse ngo in Goma, Congo. Ik zal hem wel missen, hij was een goeie kameraad.

Wie hem nog zal missen, is Cadeau. Hij was beste maatjes met Basile. Hoewel je dit niet verkeerd moet interpreteren: mannen en jongens lopen hier hand in hand zoals tienermeisjes dat bij ons doen op de middelbare school.

Niet alle Burundezen zijn uitgemergelde hongerlijders! Het is toch duidelijk wiens ribben je het makkelijkst kan tellen...

Als echte Burundese krokodillen: ex-zwemleraar Bashy aan de slag met Basile. Zowel Basile als Cadeau hebben nooit leren zwemmen! Maar na een dagje met Bashy (die in Kirundo als landbouwingenieur voor de Amerikaanse ngo CRS werkt) was er al heel wat meer structuur in hun gespartel waar te nemen!

En ik dank ik weet niet precies wie - nog maar eens - dat ik in België geboren ben en gewoon op de lagere school heb leren zwemmen.

Ciao!

07-06-2009 om 18:38 geschreven door jeroen  

Hallo hallo!

Hmmm... misschien iets té enthousiast begonnen, want de laatste weken ben ik de blog wat uit het oog verloren... er is nochtans heel wat gebeurd! Ter compensatie, en vooral omdat ik dus wat lui ben, een fotoreportage met wat beperkte stukjes tekst.

1/ Validation des associations

Op het 'atelier de validation' van 22 april werden, in samenspraak met vertegenwoordigers van de 7 gemeenten van de provincie, de plaatsen vastgelegd waar ons project de eerste pilootproeven zou uitvoeren. Hierbij werd vooral rekening gehouden met de troeven van de verschillende gemeenten: wie geen meer op zijn grondgebied liggen heeft, hoeft geen aanlegsteigers voor de vissers natuurlijk...

Nadien gingen we aan de slag in de verschillende gemeenten zelf (hier in Vumbi) om te bepalen welke coöperaties de pilootproeven in handen zullen nemen.

Alle inwoners van de gemeente waren hiervoor uitgenodigd, en we lieten het democratisch proces zijn gang gaan.

Onder de eucalyptusbomen werden soms verhitte discussies gevoerd.

Maar uiteindelijk slaagden we er toch altijd in een paar namen op papier te zetten! Natuurlijk is alles nog onder voorbehoud: er worden eerst nog economische en technische haalbaarheidsstudies uitgevoerd. Deze zullen deels uitbesteed worden aan consulenten, maar als alles goed verloopt begin ikzelf op 1 juni ook aan het uitvoeren van enquêtes die ons duidelijk moeten maken of wat we voor ogen hebben wel realiseerbaar is! Voor mij wel een verademing om daadwerkelijk iets zelf te kunnen gaan doen; tot nu toe was ik toch vooral niet meer dan een aandachtige en kritische toeschouwer.

2/ Mont Heha

Tussendoor tijd voor een weekenduitstapje met de Belgische vrienden uit Bujumbura. Op naar het hoogstgelegen punt in Burundi: de Mont Heha, met zijn 2670 meter geen reus, maar toch een grotere broer van de Signal de Botrange.

De beklimming was een makkie: onze huurauto bracht ons via verschrikkelijke wegen op zowat een uurtje stappen van de top. Het was er wel mistig en koud, en het griepje dat ik al enige tijd voelde sluimeren, bleek zich daar volledig in zijn sas te voelen.

Volgens onze lokale gidsen – enkele jongens uit een dorp in de buurt – regent het er bijna het hele jaar rond: het droge seizoen zou hier maar een kleine twee maanden (juli-augustus) in beslag nemen. Dit liet zich ook duidelijk zien in de vegetatie, waar soorten in voorkwamen die me zelfs even aan de Zweedse wouden deden terugdenken.

Niet alleen de flora op deze sprookjesberg was heel bijzonder, volgens de gidsen kan je hier bij valavond ook 7 witte olifanten waarnemen. Met slurf en al, maar niet groter dan een ferme geit. Rarara... maar we kregen ze jammer genoeg niet te zien!

Een ander mysterie dat volgens Tom, één van de BTC-vrijwilligers, moest opgehelderd worden, was de hoogte van de Heha. Hij was er eerder al eens langsgereden en had toen met een paar collega's verbaasd staan kijken: zijn GPS gaf een hoogte aan van 2400 meter en die berg leek toch nog een heel stuk omhoog te rijzen. Zou de hoogste berg van Burundi dan toch zijn geheim hebben? Zouden we in de geografische wereldgeschiedenisboeken belanden? Onze GPS – die we speciaal hadden meegenomen – sloeg onze ijdele droom echter genadeloos aan diggelen.

De terugweg verliep opnieuw erg onstuimig...

... met om de zoveel kilometer een prachtig vergezicht, zoals hier op het Tanganyikameer.

3/ Préparation des voyages d'étude

Een dikke week later – en na het uitzieken van het griepje - was het opnieuw tijd voor een reisje, maar dan in werkverband. Met de collega's toerden we 4 dagen door Burundi om projectjes te bezoeken waar we later eventueel zouden kunnen terugkomen met enkele boeren/vissers uit Kirundo, om hen te inspireren.

Op weg naar Cibitoke kregen we een wel heel mooi voorbeeld van erosie te zien. In Burundi wordt dit probleem maar beperkt bestreden.

In Cibitoke bezochten we onder andere een vereniging van suikerrietboeren, die zich samen enkele suikerrietpersen (waaronder een elektrische) hadden aangeschaft.

Omdat het bereiden van suiker uit het suikerrietsap niet vanzelfsprekend is, wordt het sap in dergelijke kleine projectjes meestal gebruikt om er een likeur van te bereiden. Daartoe wordt eveneens gemalen sorghum aan het sap toegevoegd.

Ook in Kirundo werken een 40-tal boeren rond een dergelijk project, wat dus mogelijkheden geeft tot het uitwisselen van ervaringen. Enkele van deze foto's komen trouwens uit de ouwe doos: we bezochten hen reeds eerder bij ons in Kirundo.

In Cibitoke bezochten we verder nog een interessant centrum waar allerhande opleidingen georganiseerd worden, van de bijenteelt tot de schrijnwerkerij toe. Ze geven er zelfs een vakblad uit voor de bijenteelt, dat in heel het land verspreid wordt.

Nadien trokken we zuidwaarts naar Gihanga, waar we een project rond rijstteelt bezochten, en naar Rumonge, waar gewerkt wordt rond palmolie. Daarvan heb ik jammer genoeg geen foto's, aangezien we voornamelijk de kantoren aandeden om te overleggen met de verantwoordelijken. Dus kan ik alleen maar zeggen dat de uitgestrekte rijst- en oliepalmvelden waar we doorheen kruisten verdomd indrukwekkend waren.

Langs het vissersdorp Nyanza-Lac en Makamba – waar we opnieuw enkel praatten, nu over vis en vissers - ging het naar Rutana, waar we terug de rijstvelden indoken.

Hier keken we even binnen in een hangar die gebruikt wordt door een coöperatieve om naast hun oogst hun kunstmeststoffen, zaaigoed en bestrijdingsmiddelen op te slaan. De provinciale landbouwdienst (DPAE) werkt hier trouwens met een uitgekiend terugbetalingssysteem. Het DPAE ontvangt vaak giften van NGO's etc. onder de vorm van kunstmest en pesticiden, maar verkoopt deze aan de coöperatieven, die na de oogst in natura, met rijst dus, betalen. Met die rijst kan het DPAE het seizoen erop nieuw aangelegde rijstvelden laten inzaaien, en zo de productie in de regio jaar na jaar verhogen.

De boeren hebben er samen ook een rijstpelmachine en een maniokmolen aangekocht.

De rijstvelden worden bevloeid via een ingenieus irrigatiesysteem, dat zijn oorsprong kent in een reservoir gevormd door een kleine stuwdam op een riviertje.

Nog in Rutana gingen we kijken naar een verzamelplaats met hangar, waar de bonen lagen te drogen in de warme middagzon.

Wat verder reden we even langs de SOSUMO, een door de staat geleide suikerfabriek omringd door ettelijke honderden hectaren suikerriet. Doel van deze missie was echter niet de fabriek zelf, die uiteraard niet binnen de proporties ligt die het project beoogt, maar wel het restaurantje 'Matonge', waar een ingeweken Congolese familie ons wat te eten voorschotelde. Het restaurant lag in de arbeiderswijken rond de suikerfabriek, waar volgens mijn collega's de hele vorige generatie geveld werd door het HIV-virus.

De laatste stop hielden we in een regio waar veel ananassen gekweekt worden, tussen Rutana en Gitega. Een makkelijke te vermenigvuldigen vrucht, die weinig eisens stelt aan klimaat en bodem. Jammer genoeg ontbreekt het de mensen hier aan een verwerkende industrie, zodat de prijzen bijzonder laag liggen: tussen de 10 en 15 eurocent per ananas.

Hoewel ik er hier niet veel woorden aan vuil gemaakt heb, was deze rondreis voor mij bijzonder interessant. Overal pikte ik wel iets op, zowel op technisch als op structureel-organisatorisch vlak.

En ik ben tevens opgelucht: dit land heeft echt nog mogelijkheden!!

24-05-2009 om 23:10 geschreven door jeroen  

Hoi piepeloi!

Ook in Burundi wordt op 1 mei de Dag van de Arbeid gevierd, en wordt er dus niet gewerkt! Een ideaal moment, dacht ik, om ook op donderdag een dagje congé aan te vragen en eens een stapje in de wereld te zetten!

Woensdagnamiddag was ik al tot in Bujumbura afgezakt, om mijn visum voor Rwanda op te pikken en nog wat papieren binnen te steken op de vertegenwoordiging van de BTC. De volgende ochtend vroeg uit de veren gekropen om Sébastien, Aline en Lorraine te vergezellen naar Kigali. Een busrit van een kleine 6 uur, maar best okee: we zijn mooi op tijd vertrokken, er waren geen overdreven vertragingen aan de grens en er werden zelfs 2 deftige actiefilms afgespeeld!

Eenmaal in Rwanda zochten we natuurlijk naar de 10 verschillen met Burundi. Op het eerste zicht niet zo makkelijk; het landschap, de mensen en de huizen en dorpen zien er gelijkaardig uit. Maar als je lang genoeg zoekt, zie je natuurlijk veel meer dan 10 verschillen. Opvallend is het algemene verbod op plastiek zakken: je vindt enkel papieren zakken! De politie schijnt onomkoopbaar, controleert op overtredingen en schrijft effectief boetes uit. In Kigali werken de stoplichten, is er straatverlichting en kan je 's nachts als blanke zonder probleem op straat rondlopen. In Bujumbura ondenkbaar! En wat de landbouw betreft: de akkers lijken groter en productiever, op de hellingen wordt steeds aan terrasbouw gedaan en op vele plaatsen zie je irrigatiesystemen. En de producten van het land worden ook verwerkt: langs de weg vind je bijvoorbeeld winkeltjes die zuivelproducten in een degelijke verpakking verkopen, tot en met lokale aardbeienyoghurt toe! Een heel ander iets is de overvloedige aanwezigheid van gedenktekens voor de genocide. In Burundi ben ik er zo nog geen tegengekomen.

Het belangrijkste verschil, en de oorzaak van vele andere, is dat Rwanda, in tegenstelling tot Burundi, geleid wordt door een staatsapparaat dat daadwerkelijk functioneert. Wat er ook gezegd kan worden van president Paul Kagame, hij staat aan het hoofd van een regering die haar verantwoordelijkheden wil nemen, die het land, in samenwerking met de aanwezige ontwikkelingsorganisaties, naar een hoger niveau wil tillen. Uiteraard is een regering slechts tijdelijk en ik hoor ervaren expats vaak kritisch zeggen: « Schitterend voor zolang het duurt ». Vingers kruisen dus...

In Kigali logeerden we die nacht bij enkele Rwandese BTC-vrijwilligers: Marie, Greg en Melek. Marie en Greg vertrokken precies diezelfde avond naar België, wat jammer was, maar ons wel de luxe van een goeie matras verschafte. Ik gooide mijn meegebrachte, opgerolde dunne slaapmatje dan ook tevreden in de hoek! Gelukkig maar, want de nacht was opnieuw kort: na een pitstop in een fijn restaurant ging het richting een lokale danstent, waar donderdag de salsa-avond bleek te zijn! We vonden er ook Laure terug, een Burundese vrijwilligster, net uit België teruggekomen van een korte vakantie om ons te vervoegen op onze trip.

De volgende ochtend was het opnieuw vroeg opstaan: met chauffeur en huurauto verlieten we de stad... onze bestemming: het Parc National des Volcans in het noorden van Rwanda, thuisbasis van de uiterst zeldzame berggorilla (Gorilla gorilla beringei) en gelegen op het drielandenpunt Congo-Rwanda-Oeganda. De streek waar Laurent Nkunda zich tot voor kort thuisvoelde zeg maar.

Op weg naar het noorden maakten we een ommetje voor de Foyer de la Charité, een katholiek bezinningsoord gesticht door een Belgische pater en gelegen in de buurt van het kleine Ruhondomeer. Onze chauffeur moest er flink zijn hoofd bijhouden, want we hadden natuurlijk de verkeerde afslag genomen, waardoor we met onze 25 jaar oude Toyota Landcruiser als een berggeit op een supersmalle weg omhoog tuften. Gelukkig bleef de regen uit. Aline kreeg het af en toe benauwd en ik had vooral last van mijn achterste, want ik zat achterin de koffer en hotste op en neer. Het opgerolde slaapmatje kwam dan toch nog van pas.

Dat wij Belgen smaak hebben, werd nogmaals bewezen door de ligging van het bezinningsoord. Hoewel de Belgische pater ondertussen vervangen was door een Poolse collega, werden we warm onthaald. Er was net een groot seminarie aan de gang voor broeders en zusters uit verschillende Zuid- en Oost-Afrikaanse landen, maar we mochten zonder probleem in de tuin picknicken. Het Ruhondomeer maakte oorspronkelijk deel uit van het grotere Belerameer, maar werd er vele jaren geleden van gescheiden door een lavastroom met een breedte van meer dan een kilometer (niet zichtbaar op de foto).

Op het vervolg van onze trip werden we meermaals geconfronteerd met kleine, maar prachtige natuurpareltjes.

In de buurt van Ruhengeri, een klein stadje vlakbij het park, hadden we slaapplaatsen gereserveerd in het Kinigi Guesthouse. Niet goedkoop, maar wel goedkoper dan vele andere en de winst ervan vloeit integraal naar de 'Association de Solidarité des Femmes Rwandaises'.

De vulkanen zaten jammer genoeg verborgen in de mist, we zagen enkel de voet ervan, maar we maakten toch nog een mooie wandeling in de buurt. De kinderen die we tegenkwamen haalden hun beste Engels boven en bleken geen Frans meer te spreken. Dit in tegenstelling tot de oudere generaties, waarvoor het omgekeerde geldt. Een tiental jaren geleden schakelde Rwanda immers over van het Frans naar het Engels als instructietaal op de scholen (met uiteraard de nodige problemen voor de leerkrachten). Dit volgens de Rwandezen vooral omdat Rwanda nu deel uitmaakt van de EAC (East African Community) en dus moet kunnen communiceren met Kenianen, Tanzanianen en Oegandezen. Ze willen niet meer geassocieerd worden met de Franstalige landen uit de regio (Congo, Burundi, Centraal-Afrikaanse Republiek) die economisch gezien veel minder goed boeren. Daarnaast zal er waarschijnlijk ook wel een Amerikaanse voet tussen de deur zitten. De Amerikanen zijn trouwens van plan Rwanda een nieuwe internationale luchthaven te schenken, waarvoor ze als wederdienst de bestaande luchthaven van Kigali als hun eigen militaire luchthaven zouden mogen gebruiken. Nu de Fransen uit de gratie gevallen zijn bij de Rwandezen, lijkt de weg vrij voor de Amerikanen om hun invloed in de regio te versterken, en met die invloed natuurlijk ook hun belangen... de Congolese bodemrijkdommen op een boogscheut van de Rwandese grens kunnen duidelijk geen enkele wereldmacht ongeroerd laten.

Maar allez, we babbelden wat met de kinderen en ik verzamelde wat brokjes puimsteen en andere vulkanische gesteenten. En nadien, na een lekkere maaltijd in het hotel, werd er nog duchtig kaart gespeeld.

De dag erop was de pijn van het vroege opstaan vlug verteerd: nauwelijks aangekleed snelde ik naar buiten om een toch wel heel bijzondere zonsopgang te kunnen meemaken.

Het Parc National des Volcans (aan Rwandese zijde slechts 164 km² groot) maakt deel uit van een internationaal natuurreservaat en telt zo maar eventjes 7 vulkanen, alle slapend of uitgedoofd.

Nochtans is het gebied, gelegen in de Afrikaanse slenkzone, zeker nog vulkanisch actief. In de buurt van het vlakbij gelegen Congolese Goma vind je immers een nog actieve vulkaan (de Nyiragongo), zoals de televisiebeelden in 2002 nog hebben aangetoond.

De hoogste van de vulkanen in het park is de Karisimbi (hier centraal op de foto), met zijn 4507 meter toch een imposante verschijning.

Omdat het niet op ons programma stond, lijkt het me gewoonweg een schitterend idee om hier nog eens terug te komen en één van de vulkanen te beklimmen.

Maar dit keer gingen we voor de gorilla's!

Onze groep werd aangevuld met 3 Amerikanen, waaronder een koppel dat in Nairobi woont en werkt, en een professioneel natuurfotograaf uit New York/Kaapstad die in opdracht van een ngo al 2 weken lang in het park rondsjokte, om in samenwerking met de parkauthoriteiten de aankleding (ontvangst, tentoonstellingsruimte, website, publicaties, ...) te verbeteren. Een kerel die weet van aanpakken: hij werkte voordien o.a. in opdracht van National Geographic.

Daarnaast werden we natuurlijk vergezeld door de gids, een jonge gast met de naam Hope, en door 2 militairen, die ons moesten vrijwaren van alle mogelijke ongemakken zoals de regio er de laatste tijd vele gekend heeft...

Op de vruchtbare vulkanische bodems op de flank van de vulkaan wordt intensief aan landbouw gedaan. De Europese Gemeenschap lanceerde in 1969 nog een landbouwontwikkelingsproject dat jammer genoeg 89 km² van het park omvormde in landbouwgrond. Er werd vooral gewerkt rond de teelt van deze bloem, een chrysantensoort die het natuurlijke insectide pyrethrum/pyrethrine voortbrengt.

Omhoog ging het. Langs donkere velden en stenen muurtjes van puimsteen. Langs hutten waar mensen wonen die in een jaar tijd amper verdienen wat ik betaald had om daar te mogen zijn.

Op de grens van het park vonden we enkele spoorzoekers terug, die de gorilla's overdag volgen. Ze wisten ons te vertellen dat de gorillafamilie die wij zouden bezoeken, de Susa-familie, vlakbij zat. Op zich wel een teleurstelling, want ik had gehoopt dat we urenlang door het dichte woud zouden moeten marcheren om ze te vinden.

%%% FOTO11%%%

Even verder kropen we een muurtje over en plots waanden wij ons in een andere wereld. Geen uit Australië geïmporteerde eucalyptussen meer, geen patatten meer uit de verre Andes! Hier heerste het Afrikaanse tropische bergregenwoud, zoals het dat al honderden jaren lang doet. Varens bedekten de vochtige bosgrond, lianen slingerden zich omheen kronkelige hardhoutboomsoorten en dichte bamboebossen versperden onze weg. Een stukje oerwoud kwam er dus gelukkig wel aan te pas!

En wat later hadden we al prijs! Ik voelde mijn hart in mijn keel kloppen en een mengeling van fascinatie, opwinding en angst overmeesterde me...

Een heel vreemd gevoel: je bent zo vlakbij de gorilla's dat je even denkt dat je in de zoo rondloopt, dat je bij hen in de kooi gekropen bent. Maar dan kijk je om je heen en je weet dat je in de wildernis zit, dat je bij hen thuis bent, dat dit het gebied is waar zij baas zijn.

Eén van de 4 zilverruggen van de familie. Een kolos van dik 200 kilo. Een gorilla wordt volwassen in zijn 8ste levensjaar, maar een mannetje krijgt pas een zilverrug op zijn 12de. Er is echter slechts één chef per familie: de andere zilverruggen worden getolereerd maar worden geacht niet met de vrouwtjes te scharrelen... wie dat niet kan verkroppen kan vertrekken. Er lopen dan ook een aantal celibataire zilverruggen in het park rond. Andere kapen een vrouwtje weg en beginnen hun eigen familie.

Poppy, het oudste vrouwtje van de familie, heeft al 37 kaarsjes uitgeblazen. Het is voor een groot deel dankzij haar dat de familie momenteel 41 leden telt. Van de 5 families in het Rwandese deel van het park is de Susa-familie de grootste.

Een kleine belhamel verstoort even de rust als hij aan een bamboestengel door de lucht zwiept. Hij was zeker niet de enige: overal om ons heen ruiste het struikgewas van de jeugdige activiteit.

Gorilla's zijn heel rustige en vredelievende dieren. Het zijn vegetariërs en zolang je enkele meters uit hun buurt blijft, gunnen ze je zelfs geen blik waardig. Ze eten, ze vlooien zichzelf of een ander, ze slapen, ze knuffelen of ze stoeien wat met elkaar.

Deze kerel besloot dat hij honger had en ging op zoek naar een bamboestengel. Toen hij wat later terugkwam, liep hij op een halve meter langs ons heen. De gids maakte aapachtige geluiden om hem te vertellen dat we geen kwaad in de zin hadden. En hij liep rustig verder. Ik voelde me toch even trillen op mijn benen...

Een half uurtje later was mijn ergste schrik verdwenen. Een deel van de familie zat samen en toonde ons mensen dat het leven ook eenvoudig kan zijn.

We namen er maar wat foto's van, opdat we hun wijze lessen niet zouden vergeten.

Jaren geleden was het erg onzeker dat deze bijna menselijke dieren het zouden overleven. Het werk van Diane Fossey, en vooral haar verfilmde boek 'Gorillas in the Mist' bracht hun lot echter in de schijnwerpers. Hoewel Diane Fossey in 1985 zelf vermoord werd door stropers, ging het nadien beter en beter. Tijdens de oorlogsjaren (1994-1999) was het park gesloten voor bezoekers, maar de gorilla's overleefden. In 2002 werden nog 2 vrouwtjes vermoord door stropers, die tegelijkertijd 5 babygorilla's kidnapten. Sindsdien werd het voortbestaan van deze prachtige wezens niet meer bedreigd.

Een uitzondering: oogcontact! Geef toe, je zou hem willen knuffelen! Maar het was wel deze jonge knaap die onze gids een korte tik op de schouder gaf toen hij iets te dicht in de buurt kwam.

« En laat mij nu maar efkes met rust, he »

En deze volgde haar voorbeeld... het blijven apen... maar ook ik had goesting om me erbij te leggen!

Hoewel ze een kleine 200 verschillende plantensoorten eten, bestaat hun lievelingshapje toch uit sappige jonge bamboescheuten.

« Wil jij mijn rug eens krabben? » En de ander deed het met plezier...

Een uurtje lang bleven we bij hun. Niet langer, want ze krijgen natuurlijk bijna dagelijks bezoek over de vloer. Ik vraag me wel af in welke mate ze daardoor beïnvloed worden.

Nadien gingen we terug omlaag...

... waar de militairen demonstreerden dat ze in de buurt van het park niet met tinnen soldaatjes spelen, maar met houten gorillaatjes.

Het bezoek was kort maar krachtig en het was hoe dan ook een heel indrukwekkende en bijzondere ervaring. Vooral een ervaring die een heel apart gevoel naliet, omdat je er opnieuw met je neus op gedrukt werd dat de mens heus niet de enige emotioneel-intelligente soort is op deze aardbol. Een geruststellende gedachte, want wanneer je jezelf eens niet terugvindt in het mensdom, is er nog iets om op terug te vallen, iets om naar te refereren! De mens en het menselijk gedrag hoeft niet langer de maatstaf te zijn. En na 4 maanden Burundi is dat toch een bevrijdende gedachte. Anderzijds is het ook beklemmend om te weten dat zij nog met zo weinig zijn en dat zij leven in een gebied zo groot als een overmaatse zakdoek. Een dubbel gevoel dus, en een gevoel dat de hele terugweg lang in mijn kleren bleef hangen... en ik had de indruk dat dat ook bij mijn kompanen het geval was.

Tot een volgende!

04-05-2009 om 09:47 geschreven door jeroen  

De FNL is de laatste grote rebellenbeweging in Burundi.

Rwasa deed de uitspraak tijdens een ceremonie voor de vredesakkoorden die onlangs gesloten werden. "Voortaan laten we de wapens zwijgen en gaan we ons toeleggen op de politieke strijd", klonk het in Rubira, zowat 20 kilometer van de hoofdstad Bujumbura.



Bij de plechtigheid waren onder meer vertegenwoordigers van de VN, de Afrikaanse Unie en enkele duizenden rebellen aanwezig.

Rwasa (foto) overhandigde symbolisch zijn wapen, een kalasjnikov, aan een Zuid-Afrikaanse soldaat. Daarna onderging hij een medisch onderzoek en ontving hij een erkenning als "gedemobiliseerd strijder."

De FNL telde naar schatting 20.000 leden. Een aantal van hen zal worden geïntegreerd in het leger. De FNL zou volgende week al geregistreerd worden als politieke partij.

Tijdens 13 jaar van etnische conflicten in Burundi zijn naar schatting 300.000 doden gevallen.

19-04-2009 om 22:11 geschreven door jeroen  

Mwiriwe neza!

Eerst en vooral bedankt voor de vele verjaardagswensen! Ik heb niet op alle berichtjes gereageerd, maar ik heb ze wel met veel plezier gelezen! Merci merci!!!

Ondertussen zoeft de tijd verder en zijn ook Pasen en Paasmaandag alweer gepasseerd. En hoewel ze hier nog nooit van paaseieren gehoord hebben, heb ik toch opnieuw een heerlijk weekendje achter de rug!

Vrijdag moest ik voor een vergadering in Bujumbura zijn. Net als een vorige keer was het een onderonsje voor de 4 Burundese landbouwprojecten, om een interne visie te formuleren omtrent de nodige inspanningen van de BTC voor de landbouwsector en dat voor de komende 3 jaar. Volgende week wordt immers een groot atelier georganiseerd om te discussiëren rond het PIC, het Programme Indicatif de Coopération. Er ligt voor de periode 2010- 2012 in totaal 121 miljoen euro op tafel voor Burundi, dus daar kan al eens over gepalaverd worden.

Maar goed, tot zover het werk, nu terug naar het weekend. Vrijdagavond hadden we een etentje gepland met de Burundese én Rwandese vrijwilligers. In een chic Indisch restaurant waar ik de volle 10 euro betaalde! De Rwandezen hadden een paar dagen vrij en hadden daarvan geprofiteerd om het mondaine Kigali in te ruilen voor het rurale Bujumbura. In Rwanda brak 15 jaar geleden immers de genocide uit (in de nacht van 6 op 7 april '94, kort na de vliegtuigcrash waarin de Rwandese en de Burundese president omkwamen) en dat werd er herdacht met een aantal massabijeenkomsten. Dit in tegenstelling tot de kille stilte die – volgens mijn Rwandese bronnen – normaliter gehandhaafd wordt omheen de genocide. Ze vonden dat er al een aantal dagen een vreemde sfeer in Kigali hing en dat ze de stad liever eventjes ontvluchtten.

Na het schransen was er uiteraard nog tijd om even de beentjes te strekken in Kibira Bar, waar de reggaecultuur schijnbaar aanwezig is en lokale muziekgroepjes regelmatig het podium beklimmen. De volgende morgen moesten we (dankzij de travaux communautaires) gelukkig niet te vroeg uit de veren...

Toen chauffeur Ali ons met de huurwagen kwam ophalen regende het pijpenstelen en ik vervloekte mezelf binnensmonds omdat ik mijn regenjas in België gelaten had. Aprilse grillen, de weergoden kennen er hier ook wat van! Maar goed, van een spatje regen gaat een mens niet dood, zeker niet als het ondertussen toch nog altijd tegen de 25 graden aanloopt. Dus hup, daar gingen we, Aline, Lorraine, Anne-Charlotte en ik, Bujumbura uit, de weg zuidwaarts volgend richting Bururi/Rutana.

De weg – van behoorlijke kwaliteit met slechts hier en daar een stevige put in het asfalt - klom flink omhoog en een uurtje later vertoefden we rond het stadje Ijenda al op een hoogte van pakweg 2000 meter, op een plek niet ver van de Mont Heha, met zijn 2670 meter de hoogste van Burundi. Ijenda zelf is een klein stadje, maar de katholieke kerk is hier – net als overal in Burundi – aanwezig! En er staan vreemde maar schitterende bomen!

Ook hier bleven de wolken dreigend grijs boven het prachtige landschap hangen. De 1300 meter extra lieten zich natuurlijk wel voelen: van de 25 graden bleven er misschien hoop en al nog 15 over; de meisjes haalden dan ook truien en sjaals tevoorschijn om zich stevig in te pakken tegen de kou. Een van de jongens (want ook Ali had zijn vestje aangedaan) probeerde zich als een stoere Belg te gedragen, niet uit zijn lood te slaan door de 'ietwat frisse temperaturen'.

Rond Ijenda zagen we vele theevelden. Thee is na koffie het tweedegrootste exportproduct van Burundi en dus cruciaal om de sterk hellende handelsbalans toch een klein beetje terug in de juiste richting te duwen. In Ijenda zelf bevindt zich een van de theeverwerkende fabrieken van het land.

Op de foto is het niet superduidelijk, maar de huizen in deze regio zijn anders dan in de rest van het land. Verschillende woningen en schuurtjes, meestal alle rond van vorm, staan dicht opeen en zijn omgeven door een omheining die altijd cirkelvormig is. Binnenin die omheining scharrelen enkele dieren rond en worden tevens gewassen gekweekt.

's Middags gingen we iets eten in een restaurant in Rutovu, blijkbaar eigendom van oud-president Buyoya (1987-1993), die met behulp van een staatsgreep de derde president van het land werd. Volgens sommigen een dictator als zovele andere, volgens anderen een voorvechter van het beleid tegen de corruptie. Hoe dan ook, hij zat aan het goed uitgeruste tafeltje naast ons en werd omringd door 3 mooie vrouwen, gekleed als koninginnen... en Ali zei dat zijn stem nog net zo klonk als destijds op de radio.

Uiteindelijk kwamen we op onze eerste bestemming aan! De piramide die je hier ziet is bekend in heel het land, want hij staat symbool voor de scheiding van de bekkens van 2 van Afrika's grootste rivieren: de Nijl en de Congo. Om het even duidelijk te maken: de regen die noordwaarts van de piramide valt, stroomt via talloze riviertjes naar de Nijl en mondt uiteindelijk uit in de Middellandse Zee. De regendruppeltjes die zuidwaarts van de piramide terechtkomen, zullen na een lange reis via de Congo de Atlantische Oceaan bereiken.

Als kers op de taart heeft Burundi zich het recht kunnen toeëigenen om te beschikken over de meest zuidelijke bron van de Nijl! De Nijl, niet zomaar een riviertje, maar met haar 6677 km de langste rivier ter wereld! En vergeet het nijlpaard niet!

Aan de grootte van de parking te zien verwachten ze horden toeristen, en onze auto stond er dan ook een beetje eenzaam en alleen. Nochtans is door talloze ontdekkingsreizigers (van Ptolemaeus tot Stanley) jarenlang gezocht geweest naar deze bron. Het water stroomt via de Ruvyironza naar de Ruvubu, komt zo in Tanzania terecht en vloeit in Rwanda samen met de Kagera, om vervolgens in het Victoriameer te belanden. Nabij Kampala (Oeganda) vervolgt de Nijl (de Witte Nijl) dan zijn weg, om zich in Khartoem (Soedan) te vervoegen bij de Blauwe Nijl (die in het Ethiopische Tanameer ontspringt) en als simpele 'Nijl' verder af te zakken tot in Egypte.

Ik kon het niet nalaten de Egyptenaren een slokje water te ontfutselen... wel vreemd om een beetje van de Nijl in mijn buik te voelen klotsen. Ik moest echter al gauw weer afscheid nemen van het Nijlwater, want de nacht erop voelde ik het klotsende gevoel ook ter hoogte van mijn darmen... maar het bleef beperkt tot dat ene nachtje... oef!

In de buurt van de bron stonden prachtige boomvarens, die de plek een prehistorisch tintje gaven.

Nog een foto van de moderne ontdekkingsreizigers. Naast mij zie je Anne-Charlotte, daarnaast Lorraine en helemaal rechts Aline.

Anne-Charlotte was een van de Rwandese bezoekers, ze werkt in Kigali als cartografe voor een herbebossingsproject dat in de aanplanting van 10.000 hectare bos voorziet! Ik moet toegeven dat ik toch eventjes een steekje van jaloezie voelde... dat klinkt voor een land- en bosbeheerder toch als een schitterend project!

Lorraine werkt in Bujumbura en pluist de Burundese procedures rond de 'marchés publics' uit om alle projecten te kunnen bijstaan waar nodig; een hels karwei als je 't mij vraagt!

Aline werkt in Gitega (centraal Burundi) voor een ander landbouwproject dat zich vooral bezig houdt met de vraag naar zaaigoed, want er zijn grote tekorten en er schort heel wat aan de kwaliteit van hetgeen de boeren nu gebruiken.

In tegenstelling tot de rest van het land, leek het zuiden van het land me minder dicht bevolkt. Ik vond het heel aangenaam om te zien dat er in Burundi nog bossen, moerassen en grasvlakten overblijven waar het niet krioelt van de mensen.

Doorheen dit magnifieke landschap volgden we een onverharde weg tot aan de warmwaterbronnen van Muhweza. Als in een klein paradijsje, verscholen tussen het groen, tussen klaterende riviertjes namen we daar een deugddoend bad, ondertussen vriendelijk babbelend of zelfs schaterlachend met de lokale bevolking. En omdat ik daar geen foto's van genomen heb, kan ik alleen maar vertellen dat het een superrelaxerende ervaring was!

's Avonds trokken we verder naar Rutana, een boerengat van niks maar toch de grootste stad van het zuidoosten van het land. En we sliepen er als prinsen. Zoals eerder vermeld was er wel één prins met darmstoornissen.

De volgende ochtend wachtten we het optrekken van de mist af, maar rond 9 uur konden we toch vertrekken. Bestemming: de watervallen van de Karera. Vlakbij, maar je moet ze weten te vinden: Ali kent de streek gelukkig op zijn duimpje, hij is dus naast chauffeur een uitstekende gids!

Toen we toekwamen, stormde een massa mensen ons tegemoet. Ze waren er bijeengekomen voor de doop van 8 mensen, maar jammer genoeg was dat al gepasseerd. We kregen van iedereen een handje, ik denk dat ze ons een 'joyeuse Pâques' wouden wensen.

Eén van de 4 watervallen... prachtig, en meer hoeft daar niet over gezegd te worden!

Een gigantische duizendpoot of een enorme miljoenpoot? Ik durfde hem niet omdraaien om te zien over hoeveel paar poten per segment het beestje beschikte, maar als ik goed kan tellen moet het een duizendpoot (1 paar poten per segment) zijn?

Net als in Bellewaerde, maar dan gene plastiek!

Op weg naar de volgende attractie: we sjokten 3 uur lang door de Burundese savanne, achter gids Théofile aan. Doel: de 'Faille des Allemands', een naar het schijnt spectaculaire kloof. Ik ben de gids wel vergeten vragen wat de Duitsers er precies mee te maken hebben...

Een ferm bloemetje langs het pad.

Veel toeristen komen hier niet langs: we werden belaagd door kinderen én volwassenen die gefascineerd waren door het kunnen van onze fototoestellen.

Het landschap was in ieder geval indrukwekkend ruw. Donkere wolken pakten zich echter opnieuw samen en even later barstte de bui los... doorweekt tot op het bot bereikten we uiteindelijk de toegang tot de kloof, maar de plots opgekomen mist verhulde al het moois dat daar op ons wachtte. We doken dan maar de auto in, om de terugreis naar Bujumbura aan te vatten!

Maar terugkeren doe ik zeker, de faille des Allemands zal zijn geheimen prijsgeven!

Tuzosubira!

17-04-2009 om 14:50 geschreven door jeroen  

Haai,

Zondag was een feestdag voor Kirundo: ik blies namelijk mijn 26ste kaarsje uit en vond dat meer dan voldoende om een vet feestje op poten te zetten. Bovendien was het een ideaal moment om mijn huis in te wijden. Ik nodigde een 50-tal vrienden en kennissen én de buren uit; een avondje exclusief Kirundonezen, want ik zag wel in dat mijn vrienden uit Bujumbura de drie tot vier uur durende tocht op een zondagavond niet zouden zien zitten. Misschien een wat gezocht excuus, want ik wist ergens dat het zowiezo al serieus 'bakske vol' zijn...

Met de voorbereidingen begonnen we ruim op tijd. De gardiens van mijn huis (Désiré, Gaspard en Adolphe) waren reuze-enthousiast en de hele week druk in de weer. Er waren avonden dat ze rond 22u nog aan de deur klopten om me te vertellen dat hen nog iets te binnen geschoten was waar we nog niet aan gedacht hadden.

Zondag zelf was het uiteraard een drukke bedoening. Er was dan ook een berg kuis- en snijwerk te verrichten: 2 enorme trossen bakbananen, een 10-tal kilo tomaten en misschien evenveel ajuinen, enkele avocado's, 12 witte kolen, 40 eieren en tenslotte 12 geitenpoten. Mijn kok en huishouder Michel had er zijn zoon en Pierre, een vriend van hem, bijgehaald, en tuinman Elias was ook ingeschakeld. Alles duidelijk onder het motto 'vele handen maken licht werk'. Daarnaast was er trouwens nog een expert in huis gehaald voor het bereiden van de brochetten, een specialiteit waar je in Kirundo (en Burundi) niet om heen kan. De expert in kwestie wordt hier trouwens de 'vétérinaire' genoemd en dat is zonder twijfel een nationaal begrip.



Michel (links) en Pierre (rechts) met het resultaat van hun noeste arbeid in de handen...



De te frituren bananen werden vakkundig gepeld door Elias (links) en de zoon van Michel (rechts). Vergis u niet: het pellen van een bakbanaan is niet te vergelijken met het snelle handgebaar waarmee een dessertbanaan van zijn jasje ontdaan wordt: ik heb er zelfs 2 speciale messen voor moeten kopen!



De vétérinaire aan het werk: er kwamen wel verdacht weinig brochetten (57) tevoorschijn uit de 12 geitenpoten; ofwel heeft hij mijn raadgeving om het vet voldoende weg te snijden te grondig uitgevoerd, ofwel is er toch iets over de haag verdwenen...



Kort na de eerste bezoekers liep het huis én het terras buiten al snel vol. Toen er plots een serieuze onweersbui losbarstte, kreeg ik het even benauwd, want ik had op het terrasmuurtje gerekend en er waren veel te weinig stoelen om iedereen binnen een plaatsje te geven. Gelukkig trok de bui snel over...



Oud en jong, rijk en arm, dik en dun: ik heb echt geprobeerd om iedereen uit te nodigen, wat in een klassenmaatschappij als de Burundese niet altijd het geval is...



Tijdens het onweer viel (uiteraard!) ook de elektriciteit weg. Gelukkig had ik een voorraadje kaarsen ingeslaan; ik zou anders mijn bezoekers op de tast begroet moeten hebben... het is echt niet zo gemakkelijk om een zwart gezicht in het donker te herkennen!



Ik weet niet of ik al eerder een foto van hem op de blog gezet heb, maar hier rechts zie je Marcien, de Directeur d'Intervention van ons project, en de Burundese evenknie van Josée.



Van Justine (rechts), die voor Agro Action Allemande, een Duitse ngo, werkt, kreeg ik de enige echte Burundese verjaardagskaart! Blijkbaar is dat hier toch niet zo de gewoonte...



Vanzelfsprekend diende ik ook een korte speech af te steken: een Burundese (en Afrikaanse) traditie als geen ander! Het was pas toen dat ik besefte dat ik de enige umuzungu (blanke) van de hele bende was... Fabien en Josée hadden immers laten weten dat ze niet konden komen.



Vervolgens was het etenstijd! Aanschuiven maar...



Geef toe dat het er lekker uitziet! Voor wie de gefrituurde bananen niet zou ontdekken: ze zijn bedekt met een tomatensausje!



Adolphe, die die avond geen dienst had, maar me toch goed geholpen heeft met het ronddragen van de drank, smulde mee.



Emery, Basile en Déo (vlnr) volgden zijn voorbeeld! Basile is Congolees en een van mijn beste vrienden hier; hij heeft me ondertussen al uitgenodigd voor zijn trouwfeest op 18 april in Bukavu!



Nadien was het tijd voor de taart, die ik cadeau gekregen had van... Cadeau, ook een goeie vriend van me. Hij had ze speciaal laten maken door enkele zusters van een katholieke kloosterorde hier vlakbij. Hij had ook één grote kaars gekocht, maar die zou de taart zowat verpletterd hebben, dus heb ik er zelf maar een gewone kaars in geplant. Een kaars die symbool staat voor mijn 26e jaar zeg maar, mijn Burundi-jaartje.



Hoewel ik er wat show rond verkocht heb, was het deze keer, in tegenstelling tot andere jaren, dan ook niet de lastigste keer om de kaarsjes uit te blazen...

Daarna was het snijden geblazen...

En ik moet zeggen: het smaakte helemaal niet slecht!

Vervolgens was het aan Bashy om zijn trukendoos boven te halen: hij had speciaal zijn muziekinstallatie meegebracht om iedereen eens flink uit zijn dak te laten gaan...

... wat dan ook gebeurde!

Opzwepende Afrikaanse ritmes, een mens zou er verslaafd aan geraken!

Cadeau (links) en Rachid, een halve Omaniet, dronken nog een glas, ik veronderstel op mijn gezondheid...

Later op de avond werden er echte broederschappen gesmeed. Hier met Arcade, Rachid en Joseph.

En nog later vonden Désiré en Gaspard dat het zeer goed geweest was! En die mening deel ik met hen!

Jullie zien het: een mens moet niet thuisblijven om zijn verjaardag te vieren! Wat natuurlijk niet wil zeggen dat ik hier niemand gemist heb!

Vele groetjes!!

02-04-2009 om 20:45 geschreven door jeroen  

Gisteren was een topdag voor ons project: in de gebouwen van de DPAE (provinciale overheidsdienst voor de landbouw) organiseerden we ons eerste grote 'atelier de sensibilisation', waarvoor we 150 mensen uitgenodigd hadden.

De voornaamste gasten onder hen waren de vertegenwoordigers van de rijsttelers, melkveehouders, vissers en viskwekers, aangezien het doel van de bijeenkomst was hen de doelstelling van het project volledig uit de doeken te doen, met nadruk op de activiteiten van het CAI (Centre d'Appui aux Initiatives). Daarnaast waren er de gemeentelijke en provinciale landbouwingenieurs en veeartsen, de vertegenwoordigers van alle ngo's actief in de provincie...

... en nog een aantal imposante persoonlijkheden, waaronder de altijd goedlachse gouverneur (links) en Paul Van Impe (rechts), de plaatselijke vertegenwoordiger van de BTC te Burundi.

Justin (de directeur van het CAI, links) en Fabien in volle actie!

Er werd aandachtig geluisterd... zolang het in het Frans was, natuurlijk! Rechts van mij zie je Nestor, onze boekhouder, en daarnaast zit Françoise, secretaresse en administratieve duizendpoot van ons project.

Om het hier heersende overwicht van mannen wat te breken, hadden we ook een 10-tal vrouwen uitgenodigd. En ze lieten zich in ieder geval zien! En af en toe ook horen!

Vervolgens was het Antoines beurt, die in het Kirundi uiteenzette hoe de efficiëntie en impact van het project opgevolgd en geëvalueerd zullen worden. Aangezien ik de projectie in het Frans op de achtergrond diende te verzorgen, was het even overleggen hoelang ik moest doen over een slide. En hoewel ik mijn best deed om het Kirundi te volgen, moest ik er op het einde toch nog snel snel 4 slides doordraaien...

Vervolgens was het aan mij: ik kon, met Antoine als tolk Frans-Kirundi aan mijn zijde, gelukkig in het Frans aan de slag. In mijn uiteenzetting had ik het over 'La protection de l'environnement et le développement durable', een transversaal thema van de BTC dat hier in Kirundo van cruciaal belang is. Geen landbouwontwikkeling zonder oog voor het milieu! Het hele ecologische wel en wee van de provincie draait immers rond de moerassen en de meren van de provincie. De moerassen zijn als grote sponzen die het water dat valt in het regenseizoen lang vasthouden en langzaam vrijgeven. Aangezien zij van nature zowel stroomop- als stroomafwaarts van de meren voorkomen, regelen zij ook het waterniveau ervan. Momenteel zijn de moerassen in grote mate in cultuur gebracht (70 tot 80%), maar vaak worden zij, door ondoordacht te werk te gaan, te intensief gedraineerd. Dit veroorzaakt de teloorgang van de veenachtige structuur van de bodem en dus ook de waterabsorberende capaciteit van het moeras. Wat niet alleen het einde betekent van een goed opbrengend stuk grond, maar ook – als het moeras stroomafwaarts van een meer ligt – een gedeeltelijke tot totale uitdroging van het meer met zich mee kan brengen.

Nu, ik was nadien tevreden, want ik had toch de indruk dat de boodschap goed overgekomen was; hoewel ik nadien van een enkele journalist te horen kreeg dat ik het iets te technisch had aangepakt...

Natuurlijk werd ook de inwendige mens niet vergeten...

Chauffeurs Richard (links) en Patrice (midden) en Josée, directeur van het project PADAP, alle drie in de kleuren van het BTC. Merk ook op dat sommige Vlaamse kranten zelfs in hartje Burundi aan hun publiciteit werken...

Doei*

28-03-2009 om 22:55 geschreven door jeroen  

22-03-2009 om 20:19 geschreven door jeroen