Wraak wordt in onze westerse christelijke cultuur doorgaans als negatief bestempeld. In ons hoofd zit bovendien nog het ideaal van het toekeren van de andere wang. Zoniet in sommige andere culturen. Wraak is daar een vergelding voor de aangetaste eer van zichzelf of van zijn geliefden. In hun visie geldt het ideaal van het haast letterlijke oog om oog.
Vanuit een 'passionele houding' kan ik mij perfect bij beide benaderingen aansluiten. In de eerste benadering slaat passie dan op (vrijwillig) lijden, in de tweede benadering op (onvrijwillige) hartstocht.
Neem van deze passionele mens aan dat bovengenoemde idealen je nergens zullen brengen.
Vraagt u zich waarom een bedrogen partner bozer is op 'de derde partij' dan op de partner die bedriegt? Ik geef u graag het antwoord. In concreto: Y is de partner van X1 maar bedriegt haar met X2. X1 is bozer op X2 dan op Y. Waarom? Zijn beide niet even schuldig aan overspel?
X1 is boos op Y omdat hij een ander begeert. X1 is bozer op X2 omdat zij Y, die van haar is, afpakt.
Wat is de logica? Zij vindt haar bezitten van de partner belangrijker dan zijn begeerte voor een ander. Het tiende gebod 'Begeer nooit iemands goed' lijkt ons meer te raken als het goed van ons is.
macht over mensen sommigen onder u benoemen het als verantwoordelijkheid anderen onder u zien het als deel van maatschappelijk engagement met goede wil kunnen we het als respectvolle beïnvloeding beschouwen met slechte wil doen we het af als egotripperij het zou niet mogen niemand onder u zou het willen als u de onmacht zou kennen niet als verliezer in een strijd maar als kwetsbare mens
U weet dat er een slang in het paradijs was. Ik weet niet wat uw interpretatie daarvan is maar de mijne is de volgende. Als er slang in het paradijs was, dan heeft God, als schepper en almachtige, die daar zelf en bewust geplaatst. Het was dus zijn bedoeling dat de mens van de boom van goed en kwaad at. Opdat ze steeds een keuze zouden kunnen maken.
Belangrijker dan dat is dat de slang deel uit maakte van het paradijs, van de schepping, van God zelf. Het Goede draagt per definitie het omgekeerde in zich. Aan de herautsstaf van Mercurius zijn twéé slangen bevestigd.
Ik beken het niet graag maar Boeddha had gelijk: - de oorsprong van het lijden is begeerte want deze veroorzaakt de vernieuwing van het bestaan, in combinatie met vreugde en lust. - de beëindiging van het lijden is het afwijzen van de begeerte of het zonder restant laten verdwijnen en ophouden.
Weet dat beide als 'edele waarheden' beschouwd worden.
Niets is zo vreselijk als onzekerheid. Ik bedoel niet de onzekerheid over jezelf maar de onzekerheid over de ander. Onzeker heeft meerdere betekenissen: 1) weinig vertrouwen of wantrouwen 2) veranderlijk of geen staat op te maken 3) niet met voldoende zekerheid bekend of waarvan men niet weet of het heeft plaats gehad. 4) rondtasten. Ik bedoel met onzeker ook niet de eerste en tweede betekenis omdat je de andere dan beter aan de zijkant zet.
Fascinerend hoe de derde en vierde betekenis zo uiteenlopend zijn. Rondtasten heeft immers iets 'tastbaars', iets reëels, iets echt. Maar niet weten of iets heeft plaats gehad is toch wel van een heel ongrijpbare orde. Ik hou het heel graag op het 'rondtasten'.
Zwijgen. Wat zegt er zoveel dan zwijgen? Wat spreekt meer tot de verbeelding dan niet-spreken? Dat komt omdat spreken altijd een keuze inhoudt. Als je iets zegt, dan zeg je enkel datgene wat je zegt. Al het andere heb je dan niét gezegd maar al dan andere betekent haast niets in vergelijking met het enige wat je wél hebt gezegd.
Zoniet met zwijgen. Bij zwijgen kan alles verondersteld worden. Er is geen keuze gemaakt en alles wat niét gezegd wordt, blijft allemaal in aanmerking komen om eventueel nog gezegd te worden. Alles blijft open, niets word beslist. Mijn felicitaties aan wie met deze onzekerheid kan leven.
Ik ben daarbij niet geïnteresseerd in de uitbarsting ervan, hoewel dat wel indrukwekkend is: stromen lava die naar boven opborrelen en als hete brijen in golvende pulsies naar beneden dalen; spetterende vonken die naar boven schieten en blijkbaar, maar dat ziet men veel minder op mooie spectaculaire foto's: veel stof en as. Mij leek het boeiender om het 'voor en na' ervan te kennen. Ik citeer wikipedia: Voor Lichte aardbevingen in de buurt van vulkanen wijzen vaak op een naderende eruptie. Aan de andere kant kunnen vulkanen ook zonder voorafgaande aanwijzingen ineens actief worden. Na Als een hete aswolk in grote hoeveelheid in de buurt van de vulkaan naar beneden komt kan het het bewoond gebied verwoesten. Vulkanische as en lava zijn echter ook zeer vruchtbaar.
Sommige mensen voelen zich minderwaardig: ze achten zichzelf 'minder waard'. De vraag die gesteld moet worden is: ten aanzien van wie? Het antwoord is doorgaans: ten aanzien van anderen die men dan altijd méér waard acht. Met deze mensen valt niet te redetwisten. Pogingen om hen te overtuigen dat ze ook hun eigen waarde hebben, om in twijfel te trekken of die anderen dan werkelijk zoveel meer waard zijn, om hen te laten inzien dat het zich vergelijken met anderen een zinloze zaak is, zijn allemaal pogingen die niets uithalen. Probeer het zelf maar: u zal er niet in slagen.
De enige uitweg is om 'ten aanzien van anderen' te wijzigen naar 'ten aanzien van zichzelf''. Immers, als ze zichzelf als referentiepunt nemen, dan voelen ze zich minder waard ten aanzien van wie ze zijn of nog zouden willen/kunnen zijn. Mensen die zich minderwaardig voelen hebben geen behoefte aan bevestiging van hun waarde maar aan bevestiging van het zelfbeeld dat ze voor ogen hebben.
De minderwaardigheid is ten aanzien van hun eigen 'ambitie'. Laat mij dat vooreerst toepassen op mezelf.
daar ze niet konden kiezen tussen alles of niets en niet wilden kiezen voor iets tussenin bleven ze twijfelen of ze voor alles dan wel voor niets zouden kiezen
het werd wat ze voordien niet mogelijk achten: alles én niets, tegelijk
Vindt u ook niet dat 'voorbijgaan' iets statigs, iets plechtigs, iets voornaams heeft? Voorbijgaan betekent langs iemand of iets heengaan. Heengaan. We kunnen het ook op andere manieren: vluchtend, verwijtend, verslagen, hooghartig.
Nee, voorbijgaan heeft niets van dat alles. Voorbijgaan is vooral 'langs' iemand of iets heengaan. Het woord langs includeert letterlijk een stap opzij zetten, aan de zijde gaan staan en toch parallel. Voorbijgaan is datgene dat je passeert reeds kennen, weten dat je er niet tegen moet gaan botsen en kiezen om het te laten waar het is. Voorbijgaan is niet links, rechts, vooruit of achteruit kijken. Voorbijgaan is simpelweg voortgaan met datgene waar je op dat moment mee bezig bent.
Gemis. Wie kan het omschrijven? Iets missen wil zeggen dat er niets is waar er volgens ons iets zou moeten zijn. We hebben nog een beeld op het netvlies.
Gemis is anders dan leegte. Leegte verwijst naar iets dat misschien ooit vol was maar het woord veronderstelt niet dat het volle er eigenlijk (nog) zou moeten zijn. Er is geen beeld (meer).
Misschien heerst er zoveel gemis omdat men niet overweg kan met de leegte. Misschien gaat gemis doorheen de tijd langzaam over in leegte. Misschien moeten we minder beelden maken.
Niets is een zo ernstige aangelegenheid als een vaderfiguur tegen het lijf lopen. Ik heb het hier niet over het cliché van de ietwat oudere heer die als beschermfiguur optreedt van de ietwat jongere dame.
Vaderfiguren, in de psychologische zin van het woord, zijn mensen die ons intrigeren omdat ze enerzijds helemaal de kenmerken van onze eigen vader weerspiegelen en, even belangrijk, anderzijds helemaal niét. Juist deze intense combinatie is noodzakelijk. Ik verklaar mij nader.
Iemand die helemaal op onze vader lijkt, dat type kennen we eigenlijk al en die willen we niet meer. Iemand die compleet anders is dan onze vader, die soort kennen we helemaal niet en die willen we ook niet. Maar diegene die beide combineert, dàt leidt tot aantrekking en afstoting. Aantrekking omdat we ons terug het kleine meisje voelen die hem ziet zoals ze hem graag wil zien, omdat we die dingen presteren die zijn goedkeuring wegdragen en omdat we daarnaast voortdurend naar zijn liefde hengelen. Afstoting omdat we voortaan een individu willen zijn die hem ziet zoals hij is, omdat we die dingen willen doen die we zelf appreciëren en omdat we daarbij voortdurend zijn gezag uitdagen.
Vaderfguren: ze confronteren je intens met wie je was en wil worden. Anders gezegd: ze laten zien wie je eigenlijk bent. Als je niet wenst te weten wie je eigenlijk bent, kies dan liever niet voor deze intense combinatie.
'Ken uzelf'. Het zou een inscriptie geweest zijn in de tempel van Apollo in Delfi. Een mens heeft heel zijn leven ter beschikking om dit aforisme te realiseren. Als hij daar al in slaagt.
Het interessante is: we kunnen onszelf maar leren kennen door de ander, omdat we ons in die ander spiegelen. Dat gebeurt op tweevoudige wijze: - enerzijds kijken we door onze eigen ogen naar de andere waardoor we het anders-zijn van de ander zien en tegelijk dus ook wat wij niét zijn. - anderzijds kijken we door de ogen van de ander naar onszelf waardoor we het zo-zijn van onszelf zien en tegelijk dus ook wat we wél zijn.
Of u dat als wonderlijk dan wel als pijnlijk beschouwd, laat ik aan u over. Zelf vind ik het doorgaans pijnlijk.
Verliefdheid. Ik kan kort zijn: het is puur narcisme.
Ofwel zijn we op iemand verliefd omdat hij/zij dezelfde eigenschappen heeft als wijzelf. Dan zijn we verliefd op wie we zelf zijn. Ofwel zijn we op iemand verliefd omdat hij/zij eigenschappen heeft die we zelf niet hebben maar wel zouden willen hebben. Dan zijn we verliefd op wie we zelf zouden willen zijn. Meestal spelen beide een rol. En diegene waarop we verliefd zijn helemaal geen.
Verliefdheid. Ik kan kort door de bocht gaan. Laat dit u echter zeker niet tegen houden.
Deugden. Schone deugden! We hebben altijd de neiging om een deugd af te zetten tegen een ondeugd: moed tegenover lafheid, matigheid tegenover gulzigheid.
Dat is echter niet juist en ook niet wijs. Omdat het dan lijkt dat, hoe méér je die deugd beoefent, hoe deugdelijker je zou zijn. En is dat zo? Wat men in de volksmond zegt is waar: teveel van het goede is niet goed. Iemand kan door een teveel aan moed over-moedig worden. Iemand kan door een teveel aan matigheid eigenlijk gierig zijn.
Nee, een deugd is pas een deugd omdat men zich beweegt tussen twee afgronden! Moed tussen lafheid en overmoed. Matigheid tussen gulzigheid en gierigheid. Misschien kunnen we vanuit deze visie onszelf en anderen op een heel andere, meer tolerante manier, bekijken. Immers, we gaan niet meer beoordelen op deugdzaamheid dan wel op de 'kunst' om de afgronden te vermijden.
Een geheim is een gevaar. Niet zozeer omdat het geheim het daglicht niet zou verdragen. Ook niet zozeer omdat het ons in verlegenheid zou brengen als het geheim bekend zou worden. Nee, een geheim is niet gevaarlijk omwille van de bekendheid aan anderen. Immers, zelfs als het voor eeuwig een geheim voor anderen blijft, is het nog altijd een geheim. En nog altijd gevaarlijk omwille van de bekendheid aan onszelf.
Een geheim is een gevaar omdat het ons scheidt van de wereld. Het geheim staat tussen ons en de wereld. Wij kunnen ons niet helemaal laten zien zoals we echt zijn en de wereld kan ons niet helemaal zien zoals we echt zijn. En laten zien en gezien worden is essentiëel voor het elkaar graag zien.
