Pannonhalma - Akasztó: De Benedictijnerabdij van Pannonhalma is meer dan 1000 jaar oud. Ze kwam de laatste dagen in het nieuws o.a. door de begrafenis van het hart van Otto von Habsburg in de crypte van deze werelderfgoedsite. Maar ook  de  Belgische prinses Stefanie (een dochter van Leopold II) ligt in diezelfde crypte begraven. Deze abdij kende een bewogen geschiedenis. Dit is o.a. te merken bij een bezoek aan de site. De monniken leven volgens de regels van de heilige Benedictus (stichter van de beroemde abdij van Monte Cassino in Italië). Het stadje Pannonhalma (circa 4000 inwoners) ligt ten zuidoosten van Györ.

Een woord geschiedenis.

In 996 kwamen de eerste Benediktijner monniken uit het koninkrijk Bohemen - met hoofdstad Praag - (nu in de republiek Tsjechië) op uitnodiging van prins Géza (eentje uit de dynastie van de Árpád’s) zich vestigen op de heilige heuvel (282 m) van Pannonia (een oude naam voor Hongarije) onder leiding van Sint Adalbert. Hun privileges werden bevestigd door de beroemde Hongaarse koning Szent István (1000-1038 zoon van Géza - de heilige Stefanus - zie een vorige bijdrage over deze koning). De eerste abt werd de heilige Astrik (gekend onder diverse namen - Anastasius, Astericus, Ascrick, Astricus). In 1002 schreef deze koning een charter waarin hij grote privileges en veel grondgebied schonk aan de monniken. In dit charter werd o.a. deze heuvel de 'gewijde heuvel van Pannonia' genoemd. Als patroonheilige werd de heilige Martinus van Tours (voor ons Sint Martinus) gekozen, één van de grootste heiligen van het vroege christendom, die in de buurt zou geboren zijn. De  opdracht in het charter omvatte o.a. de opdracht veel te bidden voor de toen nog jonge staat. Toch werd de abdij snel een centrum van de middeleeuwse kunst, cultuur (met o.a. een grote verzameling boeken in de nu nog beroemde bibliotheek) en landbouw. Eén van de oudste documenten, in het Hongaars, het charter van de abdij van Tihany (daterend van 1055) wordt in deze bibliotheek bewaard. De eerste gebouwen werden vernield en herbouwd in 1137. Delen van de basiliek werden gebouwd in gotische stijl in de 13de eeuw, gebruikmakend van oude muren van de vorige kerk. Belangrijke verbouwingen werden uitgevoerd onder koning Matthias (Corvinus een andere beroemde Hongaarse koning - 1443-1490) in 1486 in gotische stijl.

In de 13de eeuw belegerden de Tartaren van Genghis Khan de site, doch ze konden ze niet veroveren. Doch de Turken slaagden daar wel  in, in de 16de eeuw. Ze maakten er een soort versterkte burcht van. De monniken moesten hun abdij verlaten in 1590 en de site bleef grotendeels onbewoond tot de eerste helft van de 17de eeuw. Na de Turkse tijd werd de   cisterciënserprior van Heiligenkreuz Mátyás Pálffy abt. Hij en zijn opvolger Benedek Sajghór begonnen met de restauratie van de gebouwen in Barokstijl. In de 17de en 18de eeuw werden verdere  uitbreidingen uitgevoerd in barokstijl, waarvan nu delen te zien zijn, vooral in de facade. In 1786 schafte keizer Jozef II,  onder invloed van de verlichting, de orde af omdat ze niet pasten in zijn plannen. Ze voerden volgens hem niet de juiste taken uit. De abdij werd dan ook volgens hem overbodig. Dit alles werd tenietgedaan door keizer Frans I in 1802 met de opdracht het geven van vooral middelbaar onderwijs. Dit is nu nog steeds het geval met meer dan 300 leerlingen (met o.a. een internaat) behoort ze tot de beste scholen van Hongarije. Het huidige uitzicht is het gevolg van verbouwingen in classisistische stijl in 1832. O.a. de toren en de bibliotheek dateren uit die periode. In 1860 werden restauratiewerken in de basiliek verricht.

In WO II werd de abdij onder de bescherming van het internationale Rode Kruis geplaatst en meer dan 4000 vluchtelingen konden er terecht. De huidige school werd gebouwd vanaf 1939. Onder de communistische tijd werd het hele complex geconfisqueerd. In 1950 werd de school terug aan de orde geschonken. In 1995 werden belangrijke restauratiewerken uitgevoerd ter voorbereiding van de viering van 1000 jaar in 1996. Toen werd de site en de omgeving uitgeroepen tot Unesco werelderfgoed. De abdij kreeg ook belangrijke taken in de kerk sinds het tweede vaticaans concilie. Ze werken o.a. aan de vertaling van belangrijke liturgische teksten. Op de duizendste verjaardag werd de abdij vereerd met o.a. een bezoek van paus Johannes Paulus II. Er leven nu ongeveer 50 monniken.

Het fotoverslag - fényképes riport.

Hoog boven het omringende landschap torent de beroemde abdij. In de eerder vlakke omgeving is een heuvel van 122 m al heel wat. Pannonhalma ligt aan de oostzijde van de "kleine laagvlakte" - kis alföld. Deze Sint Martinusberg werd sinds de middeleeuwen als een heilige plaats beschouwd. Een heuvel wordt als heilig beschouwd omdat de mens dan dichter bij de hemel, en bijgevolg bij God, komt. Vanaf de weg moet men een paar km naar boven naar een vrij nieuwe parking. Daar is een bezoekerscentrum (gebouwd in 2010 door een Nederlands architectenbureau die een wedstrijd won) waar men via een film kan kennismaken met de geschiedenis. Daarna volgt een geleide rondleiding aangeboden in een paar verschillende talen. Vanaf de parking moet men via een lichthellend speciaal aangelegd pad naar de ingang. De abdij  heeft een rijk verleden. De Hongaarse koningen ontvingen er hun belangrijke gasten. De abdij werd in de 18e en 19e eeuw grotendeels gerenoveerd. Van de eerste kloostergebouwen zijn alleen enkele muren van de crypte over. De huidige kerk is gebouwd op de fundamenten uit de 13de eeuw, evenals de Porta Speziosa, en de deur met de zuilenwanden van rood marmer en witte kapitelen van zandsteen. De laat-gotische kruisgang en de crypte met het kruisribgewelf stammen uit de 15 de eeuw. De abdij heeft een beroemde wijnkelder en dito wijn. Ze beschikken over 37 ha wijngaarden.




Dit paneel aan de ingang geeft aan dat de site UNESCO-werelderfgoed is sedert 1996 op basis van historische, culturele en architecturale waarden van deze site.



De ingang van het complex. Tegenover de ingang van het klooster ligt het beschermde arboretum van de abdij, waarvan het ene gedeelte het kloosterpark is en het andere gedeelte een vrij toegankelijk parkbos met mooie wandelpaden. De monniken hebben er ook hun fameuze kruidentuin.



Zicht op het gedeelte waar de monniken verblijven. Er zouden er ongeveer 50 zijn. De abdij beschikt over een schitterende refter, die jammer genoeg niet toegankelijk is voor het publiek. De monniken onderhouden een mix van bidden en werken.



Het beeld van abt "Astrik" (11de eeuw). Hij vergezelde de heilige Adalbert op zijn missioneringswerk in Centraal Europa. Hij kwam oorspronkelijk uit Bohemen. Hij begon met de kerstening van de Hongaren. Hij diende o.a. prins Géza en zijn vrouw en later diens zoon de beroemde koning Szent István (Stefanus). Hij werd de eerste abt van de abdij. Tevens werd hij aartsbisschop van Hongarije. Hij ging als ambassadeur naar Paus Silvester II in Rome en kwam terug met de beroemde Stefaanskroon. Hij kroonde zelf de koning in 1001.



Zicht op de beroemde middelbare school verbonden aan de abdij. Er is een internaat voor de leerlingen die vanuit heel Hongarije naar deze "betere" school komen. De Benedictijnen kregen een onderwijsopdracht en voeren die dan ook uit.



Deze toren en de bibliotheek werden gebouwd in de eerste helft van de 19de eeuw naar een ontwerp van Ferenc Engel en János Páckh. De mozaïek boven de deur omschrijft de dubbele missie van de abdij: "Bekeer de wereld" of evangelizeer en "Onderwijs". Deze laatste opdracht voeren ze concreet uit sedert 1802.



De bovengenoemde mozaïek in detail.



Nog een beeld van de toren van de basiliek met de ingangsdeur (zie ook foto verder naar onder) en de mozaïek.



In het begin van de 18de eeuw was de abdij een begrip in Midden-Europa. Haar 100 hectare wijngaarden lagen verspreid over de wijnregio’s Pannonhalma, Solmó en Tokaj. De monniken maakten wijnen die tot de beste van het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk behoorden. De Tweede Wereldoorlog maakte hier een brutaal einde aan. De communisten konfisqueerden de historische wijngaarden. Maar de monniken gaven nooit op. Na de val van de muur kregen ze 55 hectare terug. In 2000 werd de productie met hulp van de beroemde Hongaarse vinoloog Tibor Gál in ere hersteld. Een deel van de arbeid wordt nu door ingehuurde arbeiders verricht (zicht vanaf de heuvel op de omgeving).
 



De bronzen ingangsdeur van de basiliek.



Zicht binnen de kathedraal. Deze kerken werden ontworpen om meer dan architecturale redenen. Ze moesten ook functioneel zijn. Hier kon een brug tussen de aarde en de hemel geslagen worden. Het was tevens een bidruimte. De opkomende zon moet in een middeleeuwse kerk door een grote rondvenster vallen op de dag van het feest van de  patroonheilige (in dit geval Sint Martinus). Deze kerken moesten ook de schoonheid van de 'hof van Eden' evoceren. Deze kerk heeft ongeveer dezelfde grootte als die van de oorspronkelijke kerk. De kerk werd ook gebouwd volgens het patroon van de West-Europese koninklijke kerken d.w.z. het hoofdaltaar werd geplaatst in de oostelijke apsis, de koninklijke troon in de westelijke apsis. De eerste kerk werd beschadigd door een felle brand in de 12de eeuw. Een document uit 1137 bevestigd dat Abbot David de kerk vergrootte, renoveerde. De huidige kerk werd gebouwd in laat-romaanse stijl en vroeg gotiek in het begin van de 13 de eeuw. De Turken verwoesten de kerk grondig. Enkel twee grafstenen uit deze tijd overleefden. In het midden van de 19de eeuw werd het interieur van de kerk opnieuw opgebouwd. Het schip, de fresco's op het plafond, het hoofdaltaar, de preekstoel stammen uit die tijd en zijn van de hand van Architect Ferenc Stornó. De kerk heeft verschillende niveaus. De kerk kent dus drie delen: de plaats voor het zingen van de psalmen, de plaats voor het tabernakel en het niveau van de banken. Op de foto zijn twee niveaus te zien.



De preekstoel, de gewelven en een zicht op de niveaus binnen de kerk.



De kloostergang waarlangs de monniken via de beroemde toegangsdeur naar de basiliek gaan.



De rondvenster boven het altaar waar op de feestdag van de patroonheilige het opkomende zonlicht moet doorvallen om de kerk prachtig te verlichten.



De toegangstrap tot de crypte onder de basiliek.




In de crypte onder de kathedraal is de grafsteen te vinden van Prinses Stefanie (een dochter van onze Leopold II). Zij was ooit gehuwd met kroonprins Rudolf (de zoon van Sissi en Frans Jozef). Deze pleegde echter zelfmoord, samen met zijn Kroatische minnares in het kasteel van Mayerling. Stefanie hertrouwde met een Hongaar Graaf Elemér Lónyai en ligt hier, samen met haar echtgenoot, begraven. Tijdens WO II kwamen ze hier bescherming zoeken voor het gevaar van de Duitsers. Deze crypte dateert uit het begin van de 13de eeuw.



Een zicht binnen de crypte gebouwd in laat Romeinse-vroeg Gotische stijl.



De prachtige hoofdingang van de kathedraal, de Porta Speciosa in Frans gotische stijl. Deze poort staat symbool voor een van de 12 poorten van Jeruzalem (naar de 12 apostelen). Deze ingang komt uit in de kloostergangen en dateert uit de 13de eeuw. Het klooster dateert uit de tijd van koning Mathias en was afgewerkt in 1486. Boven de ingang is een afbeelding van de patroonheilige Sint Martinus (Martinus van Tours) te zien. Hij schenkt de helft van zijn mantel aan een bedelaar. Volgens de legende was hij een officier in het Romeinse leger. Deze heilige zou in de omgeving van de abdij geboren zijn. Deze Sint Martinus is ook de patroonheilige van talloze kerken in Vlaanderen. Dikwijls lagen die kerken dichtbij een Romeinse Heirweg (zoals deze bijvoorbeeld van het dorp Opbrakel - deel van Brakel).



Recent werd het hart van de overleden Otto von Habsburg bijgezet in de crypte. Hij was ook koning van Hongarije. Hij deed nooit troonafstand van deze troon. Hij verzaakte wel aan de Oostenrijkse troon. Deze Otto was ooit lid van het Europees Parlement. Hij werkte mee aan de organisatie van een pan-Europese picknick in augustus 1989 in de omgeving van Sopron. Daar gingen ongeveer 600 toenmalige Oost-Duitsers op de loop door het toenmalige ijzeren gordijn. Hij was de laatste erfgenaam van de laatste keizer van Oostenrijk. Hij was de oom van de Belgische prins Lorenz von Habsburg, de echtgenoot van onze prinses Astrid.



De beroemde bibliotheek van de abdij (Főapátság Konyvtár). Deze schitterende bibliotheek is ontworpen door János Packh, die ook verantwoordelijk is voor delen van de Basiliek in Esztergom. De bibliotheek is met meer dan 400.000 volumes de grootste privé collectie in Hongarije. De twee belangrijkste documenten liggen verborgen in de archieven van de Abdij. Het zijn de oprichtingsakten van de Abdij van Pannonhalma en de Abdij van Tihány uit 1055. De documenten zijn geschreven in het Latijn, maar bevatten ongeveer vijftig Hongaarse plaatsnamen waardoor dit het oudste voorbeeld van de geschreven Hongaarse taal is.



Na de heroprichting in 1802 werden de monniken ingeschakeld in het middelbaar (köszép) onderwijs. Daarom was een collectie boeken noodzakelijk. Ook in de regel van Sint Benedictus staat dat de monniken tijd moeten maken om te lezen. Veel van de originele waardevolle collectie in de abdij ging verloren in de Turkse tijd. Deze bibliotheek dateert van het begin van de 19de eeuw.



Nog een zicht op de collectie binnen de bibliotheek.



Een beeld van koning Szent István, weldoener van de abdij en de schenker van de privileges.



De beroemde akte van koning Szent István bevattende de privileges (grond, rechten en voordelen) van de abdij. In de akte in het Latijn staat beschreven dat prins Géza de toelating gaf tot het bouwen van de abdij en dat monnik Anastasius de eerste abt was. De naam van de abdij staat vermeld als: Sancti Martini in monte sacro Pannoniae of Sint Martinus monasterium op de heilige berg van Pannonia. De monniken werden verondersteld te bidden voor de intenties van de stichter van de Hongaarse Staat.



Dit zou de handtekening van de beroemde koning onderaan de akte moeten zijn. Vraag is of hij wel bekwaam was dit zelf te schrijven?

Bronnen: eigen ervaring, eigen foto's en diverse websites o.a. Wikipedia.org. Folders ontvangen tijdens het geleid bezoek.