|
Nazaat Ronald Piers de Raveschoot uit Italië, zelf ook sterk geïnteresseerd in familiegeschiedenis, zette mij via mail op het spoor van dit fonds (RAG, FM79, 633-642). In 1732 verwierf de Gentse familie Piers via aanhuwelijking de gelijknamige heerlijkheid (a), waarbij vele documenten van voormalige eigenaars in haar bezit kwamen. Het bestaan van het fonds was me bekend, maar ik kon niet vermoeden dat ook handschriften uit de zestiende eeuw bewaard bleven, die toelieten om de stamreeks uit te breiden tot ca. 1480 (b).
(a) De familienaam werd officieel gewijzigd naar Piers de Raveschoot bij KB van 17/03/1885, al droegen nà 1732 reeds verschillende leden de naam van hun belangrijkste heerlijkheid, zoals gebruikelijk was bij de adel. In Gent gebeurde net het omgekeerde: de gelijknamige heerlijkheid kreeg in de tweede helft van de 14de eeuw de naam van de eigenaars, de familie..."van Raveschoot"!
(http://users.skynet.be/fb969969/pagina3.html)
(b) In het kasteel te Olsene verhuisde het archief in oktober 1918 van de zolder naar de kelder wegens de intense bombardementen in de streek. Stanislas Piers de Raveschoot bracht het toen persoonlijk naar Gent. Hij kreeg gelijk, want in de volgende dagen werd het kasteel beschadigd door de bombardementen. Gelukkig was de familie naar Gent gevlucht en raakte niemand gewond. Uiteindelijk werd het archief in depot toevertrouwd aan het RA Gent (R. PIERS DE RAVESCHOOT, 'De gedwongen vlucht van de familie Piers de Raveschoot uit Olsene in oktober 1918', in Bijdragen tot de Geschiedenis en Folklore van Zulte, 2012-13, 24, pp. 142-153).
N° 634: recepissen (c) en denombrementen van lenen (d) 1546-1795
- "Ic pietere haghins kenne ende lyde dat ic haudende ben in achterleene (e) van Gillis de cupere [...] luttel min oft mer ter cause van zijnen hove heerlichheyt ende laetscepe van Raffescoot..., mits dat ic gheenen zeghele (f)... huyze... heeft jan de mol secretarys vanden voors laetscepe dit raport te mijnen... ghescreven ende gheteckent" (09/06/1525)
(c) ontvangstbewijs van de leenheer aan de nieuwe leenman, waarin dikwijls de exacte bewoordingen van het denombrement (cf. (d) zijn overgenomen.
(d) rapport met de namen van het leen,
nieuwe leenman en leenheer, het leenhof waaronder het ressorteerde, omvang, oppervlakte,
ligging, bijhorende rechten, achterlenen, feodale verplichtingen (leendienst, overdrachttaks,... ) en andere lasten
(renten, cijnzen,...). Binnen de 40 dagen na de akte van het leenverhef (Fr. relief d'un fief) en het afleggen van de manschap aan de leenheer of baljuw over te maken.
(e) land wat een leenman op zijn beurt aan een ander in leen gaf.
(f) losse akten op perkament werden dikwijls onderaan bekrachtigd met een lint en een zegel uit bijenwas. Daarin werd het familiewapen gedrukt via een ring met relïefstempel. Door het broze materiaal braken de zegels makkelijk af of gingen compleet verloren. Stamoud-grootvader Petrus had geen eigen zegel en liet de opsteller het rapport ondertekenen. In het ARA te Brussel loopt sinds 2008 een digitaliseringsproject van de zegelcollectie (ca. 38.000 stuks)
(http://search.arch.be/nl/zoeken-naar-archieven/zoekresultaat/ead/rabscans/zoekterm/zegelafgietsels/eadid/BE-A0510_005990_005868_FRE)
- "Ic lieven vande velde fs jans kenne ende lyt dat ic haudende ben van een leen vanden heersamen willem de cupere fs gillis van zyn leene dat hy haudende is met jan haghins" (15/-/1537)
- "Ic jan monen (g) baelliu der C[oninklijcke] M[ajesteij]t onsen gheduchten heer van zynder stede van Wetteren kenne by desen ontfaen hebbende van lauwereys de cupere fs gillis als man van vooghdye van den weesen achterbleve by den overlyden van willem de cupere...houwen diversche personen van mij in achterlene ghelyck hier naer vclaert...peter haghins met gaders jan vanden velde die houden xviii bunderen leene vanden voorn leene...ende dander heelft behoort toe peter haghins tot synen leene" (08/03/15..).
- recepis van de Wetterse baljuw Lauwereys Everden (g): "jan haghens vi bunderen floreyns haghens vi bunderen" (18/10/1553)
- kopie van een recepis van Jan Clays (g), baljuw te Wetteren met achterleen: "jan haeghens zes willem haeghens fs floris zes bundere" en "behoort my (g bis) toe den helft ende dander behoort toe jan haeghens tot zynen leene" (26/06/1569)
(g) Ene Jan Moens wordt vermeld als Wetterse baljuw van 1535 tot 1550. Hij wordt opgevolgd door Laurentius Everden tussen 1550 en 1556. Jan Clais staat vermeld van 1562 tot 1579 (J. BROECKAERT, Geschiedenis van Wetteren, 1862, p. 49).
(g bis) bauduwyn de cuupere fs willems.
- recepis van 20/05/1602:
f1r° "Ick Jan marchille als Bailliu van edele ende moghende heere Mr Lamorael Vylain heere van Masseme Wes trem Wettere Calckene, kenne ontfaen thebbene onder de zaghe van Jan de zaman heere van poorte [...] zyn raporte ende denombrementen van zyn leen... Ick Jan de zaman audste leenhoir van wylent Gillis de zaman myn vadere, kenne dat ick haudende ben van myn leenhof ende heerlicheyt van Raveschoot"
f2r° "den wulgaert groot een ghemet en 100 roeden tsamen gheleghen oost Janneken haghens ende Lauwereys van damme"
"de cleene warande... oost Janneken haghens"
"het tarwestuck... oost Janneken haghens"
"Lieven haghens een bundere en half oost theerenstraete"
f2v° "twee stucken eene ghenaemt den drooghen ghenst oost Lieven haghens zuudt Pieryne haghens... dandere ghenaemt tspeurnackerken oost Pieryne haghens zuudt de dreve daeranne ghelant Andries de meulenaere ende Adriaen haghens"
"Adriaen haghens fs Jans een bundere ghenaemt den choenynghe (?)"
"Pieryne haghens uxor Pieter salemon 500 roeden in een stuck oost Pieter mathys zuydt de dreve van Guillaume vander biest west tspeurnackerken"
f3r° "stick ghenaemt de heye oost theeren straete zuudt den oostbosch west Adriaen haghens"
f3v° "oost Lieven haghens Michiel burm ende Jan haghens zuydt theeren straete"
"Gheleyn clauwaert up een hofstede groot ontrent 800 roeden ghecommen van Pieter de conynck ende de weesen willem haghens [...] oost ende noort theere straete"
"Jan haghens fs Jacobs by versterfte van zynen vadere up een hofstede groot een bunder 500 roeden oost ende zuudt theere straete noch Jan haghens up een stick landts ghenaemt het steken (h) groot een half ghemet...noort theere straete"
"Elisabeth haghens uxor Michiel burm up een hofstede groot 600 roeden oost theere str zuudt Jan haghens... noort Lieven haghens"
"Lieven haghens fs Jacobs up twee ghemeten [...] oost theere straete zuydt Michiel burm" iets verderop "landts ligghende west Janneken ende Mayken haghens"
(h) dit perceel legt een verband tussen 3 opeenvolgende generaties van rechtstreekse voorouders: Jacob-Jan-Jacquis (zie hieronder).
- "denombrement der heerl van ravenschoot overgheven by
dheer jacques coornaert die het vercregen heeft by coope jegens jr. saman ind
alle sijne [.....] volgens recipisse van date 9 9br 1657". 11
ongenummerde folio's van ontfangher Nicolaas Van Hecke. Uittreksels:
"een bunder ende hondert roeden genaemt de burghemetten over de beke
oost ende noort de weesen van jan haghens"
"eerst den grooten meersch groot een bunder
hondert ende zessendertigh roeden, oost jacquis hagens zuyt
jan coolman west dit leen, noort de dreve, het tweede ghenaemd het heyken,
groot twee ghemeten, oost d'heer jan baert suyt de dreve west
livyn hagens noort het straettien daermedegaende"
"het tweede stuck genaemt den wulgaert groot een gemet ende hondert
vyff roeden toebehoorende lieven hagens by
coope"
(:arrow:De Heerlijkheid van Raveschoot 2.)
"den potaert groot een gemet en sessentachentigh roeden toebehoorende Livien hagens"
"lauwereys hagens by versterfte van synen vaeder de twee deelen ende de weesen jan hagens"
"Item jacquis hagens by versterfte van Caylynen Baudin een bunder ghenaemt de coghe (?)"
"Item jacquis hagens filius jans vyffhondert roeden in een stuck oost s'heeren straeten zuyt de weesen van huybrecht faillant"
"Item Lucas cornelis end de weesen van pieter cornelis een bunder tsamen by versterfte van synen moeder maeyken hagens, oost d'heer Jan baert suyt de weesen van huybrecht faillant"
"hondert roeden in dry stucken dienaendander toebehoorende de weesen van jan haghens filius jans met consoorten, commende by versterfte van haerlieder moedere"
"Livin hagens by coope van mattheus van eesvelde op twee dachwant en half genaemt voorsten claeysacker"
(:arrow:De Heerlijkheid van Raveschoot 1)
"Livijne vandensype lest (i) weduwe van jan hagens by coope van livin everaert op eene hofstede groot een bunder, daermede oock tegoeden heeft livin de maerschalck als liggende oock inde selven hofstede by versterfte van synen vaeder"
"jacquis hagens by versterfte van synen vaeder op een stuck landts genaemt het steken groot een half ghemet...noort s'heeren straete" (:arrow:(h)
(i) "lest" betekent meestal: recente, vlak voor iemands dood. Hij stierf echter zeker voor 11/01/1645.
- Joos De Meuleneere bezit het leen de heye oost de Hanselaarstraat en zuid "dhoirs van jan haghens" (16/09/1583)
N° 638: renterol eerste kwart 15e eeuw
"De weduwe en de kindre jacop haghens" ( Generaties III-I)
N° 642: varia 1580-1795
- "jan de gheest fs jacops daer aen ghelandt west mr gillis bautens oost tscheere straete zuit jacop haghens noort jacop haghens twee ghemet ofte daer ontrent 1574" en "lande van raffeschoot jacop haghens fs jans daer aen ghelandt oost tscheere straete mr gillis bautens zuit tscheere straete woont jan de gheest groot zynde een bunder ofte daer ontrent " (26/01/1574)
- "Ic Jan de vyldere
kenne en lyde dat ic houden ben van...leen ligghen en sorteren ond de prochie van
wetteren daer...groot int gheheele twaalf bund tien dacht en een half lettel min...te
weten...dat deen ghenaempt is den grooten meersch danof dander den wulgaert oost ghelant jan haghens west...gillis saman, noch twee stucken deen ghenaempt...hof en
dand den warande bosch oost ghelant gill saman west den bund adriaen de
mueleneere, en ande warande bosch zuyt gillis saman en oost jan de vyldere Noch
een stic ande groote en cleene warande oost en west jan de vyldere...grooten ackere (*) is ghelandt oost de bund van floreys
haghens zuyt de bunderen van adriaen de mueleneere een stic ghelant oost de
bund van selven floreys haghens" (20/06/1574)
(*) Vgl. met "Bauwin de wilde inde bruchstrate den grooten ackere over jan haghin achter jan svijlders anden sloot" (RAG, OAL, 520, Rente- en cijnsboek van Laarne anno 1506, f 44v°). Is deze Jan de vader van mijn stamoud-grootvader Pieter?
- renteverkoop (06/06/1580):
"Wy Jacop (j) Adrian en Jan haghens fs jans metsg willem haghens fs floreys, kennen en lyden by desen wel en deuchdel vcocht hebbende gillis de zama[n] (k)... inden raedt van vlaend[eren] erfachtich heere van hove en heerl van raveschoot desen helft van ver... en jaerlicksche heerl rente als ons elck... zyn competeert inde voorz heerl te weten ontrent... h...d schell parisisch metsg thienden penning vlaemschen buynder ghelt en datter... en zonder mogl... en dat voor de somme van zes ponden groot eens die wy van voorz zaman by desen kennen ghereet ontfang thebben... , d... nemt oock de voorz zaman tsynen laste zulck... wy zouden mogl ghehauden zyn over den helft van de Co[ninclycke] Ma[jestey]t... te dienen met eenen peerde danof hy zaman den voorz vcoopers belooft ton...en... voorts de voorz vcoopers en... elck...van... wettel... te verhueren en pachten en oock erfenisse en onterfenisse... alst noodt is dus tallen tyden en w... als d... van... zal wesen en dat up verbant van... en goedinghe... ons hanteecken (l) hier volgt ghestelt den VIe july XVc tachentich"
(j) de stam-betovergrootvader.
(k) de afkorting valt niet te ontcijferen, maar na een oproep via het Facebook FV-forum kreeg ik een link naar een gebeurtenis in 1560: "meester Gillis Zaman, deurwaarder bij den Raad van Vlaanderen, zich ten
zijnent aanbood, niet om zich de keel te verfrisschen met eenen teug lekker
Cruybeeksch bier, maar wel om hem met weinig complimenten aan het verstand te
brengen, dat Gaspar Douchy, heer en meester der prochie, de onmiddellijke
sluiting zijner taverne te Gent geeischt en bekomen had ".
('Het "Backersveer" te Cruybeke, voormalige eigendom der stad Antwerpen
(1531-1819)', E. DILIS, Annalen, vol. 23, Cercle archéologique du Pays de Waes, 1904, p. 212)
(l) Jan en Jacobus ondertekenden met hun merck "Y" (als analfabeet). Willem liet zijn naam voorafgaan door "J[onke]r". Hier niet verwijzend naar een adelijke titel, maar naar een ongehuwde jongeman van goeden huize. Typerend voor dit tijdvak is het gestileerde monogram tussen voor- en familienaam, geflankeerd door het jaartal, cf. het gelijkaardige teken van stam-overgrootvader Johannes in 1642:
- aanstelling als baljuw op 16 juli 1603 van Livinus, broer van stam-overgrootvader Jan (:arrow:Tak 4):
"Ic Jo(nkhee)r jan de zaman (n) heere van poorte als erfachtigh van hove en heerlichede van raveschoot int landt van dendremonde attesthere als...elicken darut behoort dat ic gheconstitueert en ghecommiteert hebbe, constitutor en commitere by desen lyeven haeghens fs. jacobs omme te bedienene de voorz hovelichede als baillú, en al te doene dat een goet getrouwe baillú schuldich is mitgs te ontfaene de reliefen (o) en camerlinckgheldt (p) thiende pennynck en alle jaerlicsche en andere extraordinaire baten pachten in ...menten ...en dependerende de voorz heerlichede, en danof... te... alzoo v... alst noodt zy oock te erfene en onterfene alle de achterleenen en erfven door mijn voorn heere ghehauden, feauteytscap te doene, baluecken waeterslooten (q) en diesghelycke devoiren te doene en rechten te onderhaudene naer costume aldaer gheuseert. Boven dien de... andere belanghen ter causen van haerlieder gronden ofte... te bedwynghene... met mannen en laeten van voorz hove dus volghende af en... te... naer usantie van zelven hove. Bezondere dat de voorz haeghens ghehauden wordt my danof rekenynghe... en... te doene tallen tyden die verzocht zynde verzouckende en begheerende midts dien... mannen en laeten van zelve heerlichede en andere... noodt dat den voorz haeghens hauden van huerlieden baillú en met hem alle acten van justitie daer de voorz heerlickhede angaende alst van noode wordt toorconden hier onder ghestelt datum... den X6en. July 1603"
(n) als landeigenaar verpachtte hij verschillende percelen aan Livinus (:arrow:Landboek 1610 en Eigenaars van Raveschoot (14de-19de eeuw), noot (h).
(o) (Fr. relief d'un fief): leenverheffing met wissel van gebruiker en de daaraan gekoppelde lasten.
(p) vaste som (10 ponden parisis) die de nieuwe leenman aan de heer betaalde bij wandelkoop (overeenkomst) of sterfkoop (overlijden).
(q) straat- en beekschouwingen.
|
