Het is vandaag 12 oktober 2013, 08.00u lokale tijd; 09.00u Belgische tijd. Afgelopen nacht heb ik eindelijk de rust terug gevonden. De rust na de crash, de emotionele crash, de crash die me deed beseffen dat het over is. De limiet van het draagbare werd overschreden, ik heb er zelf een punt achter gezet. De tumult die dit project heeft veroorzaakt, weegt té zwaar. Meteen heb ik er ook twee heel blij gemaakt, en daar draait het bij mij uiteindelijk nog altijd in de eerste plaats om...papa komt terug !!
Het is nu tijd om af te sluiten zoals het hoort. Wat ik hier heb gezien en gevoeld op professioneel en menselijk vlak, heeft me o zo veel rijker gemaakt. Het is een zeer indrukwekkende ervaring geweest. Toen ik hier aankwam, had ik wel een licht vermoeden van hoe het er in Afrika aan toe gaat. Als je er echter middenin zit, heb je eerst al tijd nodig om je goed en wel te realiseren dat de leefomstandigheden van Afrikanen hier in Tsjaad naar onze normen onaanvaardbaar zijn. En toch vinden die mensen het geluk in hun leven. Ze klampen zich vast aan mensen die hen begrijpen, die met hen praten, die iets voor hen betekenen, die hun recht in de ogen kunnen kijken.
Die waardering, dat geluk heb ik hier mogen beleven en vooral heel erg voelen. Gisteren heb ik aan een aantal mensen al laten weten dat ik voorgoed vertrek op maandag 14 oktober. Het zijn tranen van ontreddering, dankbaarheid en respect die vloeiden, en niet alleen bij hen. Ook al is deze beslissing rationeel logisch, ze veroorzaakt evengoed een opgedrongen afscheid van mensen met wie je heel graag samenwerkte, van mensen die je waardeert en respecteert. Van mensen waar je naar luisterde en die je menselijke raad gaf, van mensen die je opleidde en die je zelfstandig deed werken, van het leven middenin de waardevolle menselijke rijkdom die ik in mij opneem en nooit meer loslaat.
Vanavond is het hier een feest, want net vandaag zal de laatste kilometer van de pijpleiding gelast zijn; een heel mooi resultaat van de hele ploeg waar iedereen ook terecht trots op mag zijn. Daarna begint er een intensief logistiek luik, het zal helaas niet meer voor mij zijn. Ik wens mijn opvolger enorm veel succes en goede moed toe, hij zal het nodig hebben! Ik sta er ook op al mijn collega's, zonder uitzondering, te bedanken voor de tijd die ik hier samen met hen heb doorgebracht. Zonder je team ben je hier bijna niets, de goeie sfeer onder elkaar is nooit een probleem geweest. En op het moment dat ik er plots alleen voor stond in mijn persoonlijk leven, heb ik dat op geen enkel moment zo aangevoeld hier, echt top!!
Ik hoop dat iedereen die mijn blog volgde een beetje kon mee'genieten' van het leven hier in Tsjaad; dat mensen zich een beter beeld konden vormen van hoe het eigenlijk is. Elke dag is als het ware een soort avontuur; er zijn momenten van voldoening, frustratie, plezier, boosheid, onbegrip, gevaar, alle soorten emoties en gevoelens komen steeds weer aan bod. De reacties die ik mocht ontvangen van jullie deden altijd plezier. Deze blog sluit ik dus af, op gerd.van.kersavond@gmail.com zal ik jullie laatste reacties met evenveel plezier lezen en beantwoorden.
Al een aantal dagen ben ik op zoek om op mijn eigen manier samen te vatten wat ik meeneem vanuit de periode die ik hier doorbracht. Hieronder dus mijn ultieme woorden voor iedereen die ik leerde kennen en omgekeerd, daar wil ik mee afsluiten! Tot ziens, of whatever, Gerd
Ebbenhout, hard met een hart een niet gestolen hart een hart dat klopt met en zonder blues ritmisch gegeven hard verdiend.
Vandaag is het dan zover; deze middag is het hier even over en uit voor mij. Gedurende drie weken zal ik op adem kunnen en moeten komen van wat de moeilijkste tien weken uit mijn leven geweest zijn. Een enorme waaier van emoties zijn tijdens deze periode bondgenoten en tegenstanders geweest. De grens van een menselijk kunnen en zijn werd opgezocht en net niet overschreden; walking on the edge but don't step aside. Momenten van de eindeloosheid van tijd en afstand waren het afgelopen verblijf zeer emotioneel ingrijpend.
De voldoening die ik deze morgen heb, is dan ook navenant. Het voelt als een 'yes, I can' aan die je heel luid wil uitschreeuwen; en toch blijft er langs de andere kant dan weer een 'No, never again' hangen. Dat is wellicht de beste manier om te omschrijven hoe dubbel je je bij werken in het buitenland voor langere periode voelt. De tien weken zijn wel uitzonderlijk lang én was ook een keuze van mezelf om niet eerder een rust van twee weken in te lassen. Achteraf bekeken niet de meest juiste keuze: ik heb deze keuze gemaakt omdat ik tijdens de voorziene rotatie mijn twee prinsessen niet kon zien. Overmorgen vliegen we mekaar dus in de armen, en of het een fantastisch weerzien zal zijn.
Werken in Tsjaad, het blijft een dagelijkse uitdaging. We werken nu zeven op zeven; dus tijd voor ontspanning is er niet, en het is net dat wat het na tien weken zo uitputtend zwaar maakt. Laat het klein griepje waar ik nu mee zit daar het bewijs van zijn. Het geplande reisje naar Frankrijk van volgende week is meer dan welgekomen en zal ook voor de juiste mindset zetten. In de auto gaan we verhalen vertellen, veel naar nummers vijf luisteren ( ), zingen, genieten van elkaar!! We gaan door met ons plan; kleine wijzigingen zullen ongetwijfeld nog komen, maar we gaan door!!
Voortdurend moeten discussiëren, anticiperen, oplossen, met hand en tand dingen uitleggen....Het is heel jammer dat het niveau van mensen hier zo bedroevend laag is. Je kan tijdens je dagplanning amper een moment inlassen dat je even de deur dicht doet om eens echt goed te kunnen verder werken. Mensen begrijpen ook helemaal niet meteen iets als je het hen uitlegt op een manier zoals wij dat bij onze kinderen doen. Ze knikken en zeggen dan ja, maar gaan vervolgens gewoon in de fout of ze doen gewoon verder met in de fout gaan.
Vorige keer had ik de vraag gesteld of het dan wel zo positief is voor de mensen hier dat ze geld verdienen. Het blijft me tegen de borst stoten dat bijna niemand een grondige notie heeft van hoe met geld en/of andere zaken om te gaan. Laatst organiseerden we hier een feest ter gelegenheid van het feest van de onafhankelijkheid van Tsjaad. Er was meer dan genoeg eten voorzien voor iedereen. Na een klein uur bleek dus al het voedsel al op, terwijl lang niet iedereen was komen opdagen en er nog mensen moesten arriveren. Ze begrijpen niet dat als je iets organiseert voor 250 mensen, dat het voor éénieder van die 250 mensen is; nee, ze gaan er dan van uit dat alles wat ze zien alleen maar voor hen werd klaargemaakt: het overlevingsprincipe komt bij dat soort gelegenheden heel sterk naar boven en wordt ook gewoon heel zichtbaar. Zet daar twee lokale biertjes bij en je hebt een echte Afrikaanse verhitting; maar alles is wel rustig blijven verlopen.
Nu ga ik me enkel nog bezig houden met afronden wat moet afgerond worden. Daarna vliegtuigje richting hoofdstad, morgen heel lang uitslapen (ook 'Yes, I can') en morgenavond stijg ik op om woensdagmorgen rond tien uur 's morgens de deurbel te laten rinkelen in Baasrode. Ben wel benieuwd wie er zal komen opendoen: de nijd of het geluk! Tot slot wil ik iedereen, vrienden en collega's die me van kortbij hebben gevolgd heel oprecht bedanken. Het is voor mij niet altijd evident geweest om met dezelfde drive de werkdagen aan te vatten. Gerd says thank you, really thank you!
Het was een week iets minder, gelukkig maar; en toch.... tien op tien!! En nu drie weken.....NIETS.
Alweer een week of zeven geleden dat ik nog eens de tijd neem om één en ander met jullie te delen. Met het team hier zijn we nu 7 op 7 beginnen werken, en ja, dat gaat hard. Tegelijk gaat daarmee de tijd ook iets sneller, althans, die onjuiste perceptie heb je toch. Het geeft een burger steeds weer nieuwe moed om telkens meer en meer uit te kijken naar dat weerzien, dat ongelooflijke weerzien dat al fantastisch is nog voor het begonnen is. Het is en blijft elke dag weer een soort ontdekkingstocht van lokaal denken en handelen. De grootste tegenstelling die ik steeds weer zie is dat de lokale mensen die nu in dienst zijn bij ons bedrijf het o zo moeilijk hebben met beheer. In 'onze wereld' bestaat dat ook, maar is dat toch meer een uitzondering; hier is dat echt de regel. Soms vraag je je dan af of het dan werkelijk zo'n voordeel is voor die mensen. Het geld dat ze bij ons verdienen gaat er op drie of vier dagen door aan vooral drank en materiële spullen. Sparen is er al hoegenaamd niet bij en ze kunnen dus binnen de week gewoon verder met hun leven in armoede. Een voorbeeld: deze morgen nog komt een chauffeur met een ademwalm die zijn bezigheden van gisteravond al vlug verried; aan mij vragen om 500FCFA (0.75euro) omdat hij geen geld meer had om de péage hier te betalen. Dat bedoel ik dus.... Hij is nu naar huis zijn roes gaan uitslapen en morgen wacht er hem niet zo'n leuk begin van de dag.
Mocht je het georganiseerd krijgen dat er een soort sociaal assistente is die een budgetbegeleiding zou doen, er zouden hier heel wat mensen een deftig huis kunnen bouwen in no time; maar helaas. Het is best daar niet bij stil te staan, maar ergens houden zo'n dingen me toch bezig.
We zijn hier uiteindelijk om een project te realiseren in het belang van de hele Tsjadische bevolking, maar het installeren van sociale basisbegeleiding is misschien wel veel belangrijker. Dat gaat rechtstreeks naar hen, de opbrengsten van de olie die binnenkort zal vloeien moet uiteraard eerst een aantal fases passeren tot wanneer de lokale mensen er in het beste geval en hopelijk iets van gaan zien.
En het is zover...het regenseizoen is sinds deze nacht begonnen. En ja, het is toch wel net iets anders als de regen van bij ons. Het is een solide stevige regen die een aantal uurtjes duurt. De verwachtingen voor de komende weken: aanhoudende regen gedurende 1 maand. Als dat maar goed afloopt. In mijn bureaucontainer ligt er dus vanaf nu een permanent plasje water als gevolg van de meerdere lekken die er zijn. Aangenaam en gezond is het niet, al heeft het ook zo wel zijn charmes, want charmes vergeet een mens niet vlug!!
Met het veranderende klimaat van de voorbije twee weken zijn ook de verschillende ziektes ingetreden: malaria, tyfus,.... Ook enkele collega's hier zijn er al door getroffen, heel jammer. Gelukkig was iedereen er op tijd bij en kon de gezondheid van allen gevrijwaard worden. Wat malaria betreft, je kan zoveel preventie nemen en organiseren als je wil, als je door de verkeerde mug gestoken wordt, dan heb je prijs, zo simpel is het. In deze tijd van het jaar een verkoudheidje oplopen hier, dan weet je het wel. Maar goed, voorlopig ben ik gespaard gebleven en kan ik met een gerust gevoel in mijn muskietenhemelbed slapen elke dag.
Vorige week was ik verheugd met de komst van een Nederlandse collega die aan zijn eerste verblijf hier een heel onaangenaam gevoel had overgehouden. Ik stuurde hem destijds terug naar huis, en echt heel knap dat hij terug gekomen is. Dat dwingt respect af. Er is nu ook nog een andere collega van hem; en het doet steeds goed te horen dat ze het hier wel naar hun zin hebben nu. Voor hen is het een zegen dat het regent, dat vergemakkelijkt hun werk. Ik noem hen voor de gemakkelijkheid De Cock met C O C K en Vledder; ik hoor het wel nog van hen welke koosnaam ze voor mij in petto hebben.
Op dit soort projecten werk je in een uiterst internationale omgeving en door met elkaar te spreken gaat je geest automatisch verruimen. Het is een enorme ervaring die je hier opdoet op zowel professioneel als menselijk vlak. Dat kan alleen maar voordelen opleveren als je voor jezelf een weg moet uitstippelen waarin je je eigen hart moet leiden naar de warmte die eenieder van ons nodig heeft.
Insiders weten ondertussen wat er zich zo allemaal heeft afgespeeld met mij de voorbije weken. Ik wil bij deze iedereen bedanken voor het geloof in een collega en de steun en waardering voor mijn keuze om niet op te geven. Iedereen weet nu ook wat mijn doel is; en ja, jullie zijn dan allemaal uitgenodigd op de stuif in barbecue.
Misschien niet zoals verwacht, maar ik schrijf dit bericht vanuit mijn thuis hier in België. Je denkt op een gegeven moment dat je een toekomst geeft; en plots valt dat weg. Je leeft voor heel even tussen de liefde en de leegte, je beleeft een surrealistische korte tussenstop van twee weken. De rollercoaster van de verandering heeft je meegenomen; en gelukkig kon je nog net op tijd de veiligheidsriem vastklikken. Er moet een heel moeilijke boodschap gegeven worden aan zij die je drijfveer zijn; en ja, dat is ondenkbaar hard om tegen kinderen te moeten zeggen dat ze een mooie toekomst te wachten staat, maar dat ze daar nog even geduld voor moeten hebben. Gelukkig is er hun fantasie; waarom ook gebruiken we die zo weinig in hun plaats? Het kan o zo veel verschil maken voor hen!!
Dit heeft ook allemaal niets rechtstreeks te maken met mijn ervaringen in Afrika, maar dit kan dus ook gebeuren. De definitieve breuk, iets wat ik niet voelde aankomen. Het maakte me heel triest, heel verward; maar niet onzeker. De ratio en de emotie komen recht tegenover mekaar te staan, en je staat daar middenin. Wat doe je? Wat moet je doen? Wat kan je doen? Wat wil je doen? Wat mag je doen? Vier vragen, vier dagen: het aantal vragen op te lossen in evenveel dagen. Ik ga door, ik volbreng mijn missie en begin daarna aan de passie. De passie die bestaat uit twee delen: gelukkig en zijn. Samen met hen en zij samen met mij, tot spijt van wie het benijdt. Ik hou van hen, zij zijn de liefde die deze leegte opvullen. Dat mocht ik met Vaderdag nog eens beleven; helemaal toppie was dat. Bedankt lieverds!!
Zondag 16/06 vlieg ik terug richting Tsjaad - Moundou. Het lokaal personeel dat met tranen in de ogen afscheid nam twee weken geleden van me, gaat me met dezelfde tranen weer welkom heten; al zal de grimas nu wel van de vrolijke soort zijn. Ik kijk uit om Bobbo terug te zien; hij heeft me gesteund vorige week op een manier waar je heel nederig van wordt. Hij bracht een vredesoffer volgens de moslimtraditie: een schaap slachten en het vlees aan veertig kinderen uitdelen. Enkel en alleen maar voor mijn geluk; of ik nu terugkwam of niet, maakte helemaal niet uit. En vrede heb ik gevonden ondertussen: vrede met mijn realiteit, vrede met het verleden en vrede met wat moet komen. Bedankt Bobbo!!
Dit is dus geen reisverhaal, al kan ik de laatste twee weken wel omschrijven als de reis van vaarwel en welkom. Afrika gaat door, jullie kunnen verder mijn verhalen blijven lezen. De inhoud en intonatie van de verhalen die nog komen, zullen ongetwijfeld verschillen van wat ik tot nog toe heb neergepend. Bij deze hebben jullie alvast de kans om te begrijpen hoe dit komt en op welke manier ik sommige dingen zal bekijken/beoordelen. Ik zeg emotioneel vaarwel en heet al wat komt welkom; graag neem ik jullie mee!
Vandaag neem ik terug even de tijd voor mezelf, het is ook broodnodig. Het schommelt hier dagelijks rond de 45 graden en de leegte die soms in je lichaam en geest ontstaat koelt ook al niet af. Het blijft een dagelijkse opgave om, naast je werk, je als mens doorheen deze hete dagen te loodsen. Soms lukt dat heel goed, soms ook helemaal niet. Ik woon nu in een huis met nog twee andere expats. Het is alvast een enorm verschil met de eerste vijf weken die ik hier doorbracht. Een eigen stekje hebben waar je na het werk naartoe kan en van waaruit je naar het werk kan vertrekken, geeft onmiskenbaar een stuk rust. Je kan een soort structuur in je dagen brengen die je dan weer het gevoel kan geven dat het een normaal leven is. Vergis je echter niet, een normaal leven is het hier zeker niet.
Af en toe word ik overvallen door de eenzaamheid en het besef van de afstand tot thuis; my home sweet home. Uiteraard zijn deze zaken een gevolg van de keuze die je maakt om in het buitenland te gaan werken, maar ze wegen soms zo zwaar door dat niets er tegen op kan. Je merkt ook dat mensen met kinderen er heel anders mee omgaan dan mensen zonder kinderen. Kan je daar iets tegen doen? Neen vrees ik, en ik niet alleen. Uit gesprekken met collega's blijkt dat het nu gewoon zo loopt dat je af en toe met de realiteit geconfronteerd wordt. Het hangt deels ook af van de omstandigheden waarin je leeft en werkt. Veel tijd om na te denken is er niet, en als dan de tijd vindt om even na te denken, heb je al snel spijt dat je er aan begonnen was.
Maar goed, de wereld draait door zeker hé... Je merkt het of je merkt het niet, maar het moet er even allemaal uit. Wellicht heb ik te lang gewacht om mijn ervaringen en belevenissen te delen. Het voornemen van één verhaal per week was te hoog gegrepen. Nu dat de moeheid me overvalt vandaag én dat de warmte elke zin in werken wegneemt; vind ik dan toch de tijd om te bloggen.
Zijn er dan geen spannende dingen gebeurd? Jazeker, al is dat spannend ook wel vrij letterlijk te nemen. Als twee mannen in lang wit gewaad de moeite doen om je te proberen grijpen; dan kan je plots heel snel rennen en nog sneller met de auto rijden zonder ongelukken te veroorzaken. Want ja, dit mocht ik een goede week geleden meemaken. Ik ben dus uiterst voorzichtig geworden in mijn verplaatsingen, en nee, ik zal niet meer zelf rijden met de wagen hier en het liefst zou ik met twee wagens de wegen in Moundou willen berijden (een andere expat met zijn wagen dus). Dat is toch dat van voorkomen en genezen, niet...?
Het project evolueert ondertussen. We zijn aangekomen bij het punt dat we meerdere lokale mensen de onaangename boodschap moeten geven dat hun contract niet meer vernieuwd wordt. Dat is uiteraard niet prettig om te doen, maar it's part of the job. Het vreemde is dat mensen op die momenten zeggen dat ze vereerd zijn dat ze voor ons mochten werken en tegelijk wensen ze ons nog heel veel succes, met de onvermijdelijke gratie van hun God natuurlijk; want anders kom je er niet hoor . Op de één of andere manier is dit voor de lokale mensen een normale gang van zaken; waarvan het voor mij dan weer moeilijk is dit te vatten.
Zo, ik ga nu even verder de hitte opzoeken; maar straks kom ik terug. Misschien morgen ook, want dan wordt er wifi in mijn huis geïnstalleerd. Jawel, het gaat allemaal nog goedkomen, want dan kan ik echt wel één per week doen. Zeg nu zelf...!!
Hoi, hier ben ik nog eens. Het is al even geleden, maar het kon er nog niet van komen om een nieuwe episode met jullie te delen. Nu dus wel, vandaag op 1 mei ben ik opnieuw in Douala waar ik de laatste nacht zal slapen van de eerste kennismaking met het Afrikaanse continent. Daarna is het reizen tot ik terug thuis ben, waar ik mijn gezin opnieuw in de armen kan nemen, al is het dan maar voor 10 dagen, want dan wacht opnieuw Moundou.
Sinds mijn aankomst in Moundou, nu 5 weken geleden, kan ik niet anders zeggen dat Tsjaad een diepe indruk heeft nagelaten. Je tracht zo veel mogelijk te werken om niet al te zeer te moeten zien wat de omstandigheden van je omgeving zijn. Af en toe gebeurt het toch dat je er niet kan naast kijken; en dan is het goed dat er nog andere mensen zijn die dat ook opmerken en waar je even tegen kan babbelen, je emoties daaromtrent delen. Als je dat niet doet, dan is het zeer begrijpelijk dat mensen daar van afzien. Het is me steeds goed gelukt, maar één keer was het toch net iets te veel. Ik stond te wachten om de éénrichtingsbrug over te steken toen een man, die nog amper kon stappen, plots levensloos op de grond viel. Dan wil je even van de wereld verdwijnen.
Is het daar dan allemaal zo erg vraag je je misschien af? Wel, op zondag zie je alle soorten van God afgeleide godsdiensten naar de kerk gaan en het gebeurt dat mensen al zingend terugkomen. Ook al is het een heel ander beeld dan kerkgangers bij ons, er verscheen een glimlach op mijn gezicht. Het doet goed te weten dat mensen een gemeenschappelijk iets hebben waar ze in kunnen geloven. Geloof is iets wat hier heel sterk leeft, met één religie als uitschieter: de islam. De wet van de islam hier wordt ook aangenomen als algemene wet. De andere godsdiensten zijn minder in rang, maar intern worden hun regels wel heel sterk nageleefd; ook heel anders dan bij ons.
Wat mij betreft is de intentie van het Christelijk geloof recht evenredig met de intentie van armoede. Mensen hebben daar niets, dus zou je ook kunnen besluiten dat een god niet anders kan zijn dan hun alles.
In de vijf voorbije weken heb ik tal van mensen gezien en ontmoet. Lokale handelaars en zakenlui (al is dat wel met een paar korrels zout te nemen); daar kan je nog iet of wat een deftig gesprek mee voeren. Sollicitanten is een heel ander verhaal; het niveau van opleiding is schrijnend. Heel eenvoudige zaken moet je echt zeer duidelijk en meer dan eens uitleggen vooraleer die mensen doorhebben wat ze precies moeten doen. Nadien mag je het niet loslaten, want anders ben je de pineut. De energie die je daar moet insteken is zodanig groot dat je op het einde van de dag afgemat bent van twee dingen: warmte en duiding geven. Heb je dan iets gedaan? Je hebt zeer duidelijk het gevoel van niet; en dat is niet alleen bij mij zo; het is een fenomeen dat bij nog andere collega's aanwezig is. En dat in combinatie met temperaturen van meer dan 45°....het was soms echt gewoon té heet.
De tijd die ik nu even heb zal ik goed kunnen gebruiken om een manier te zoeken die het voor hen 'gemakkelijk' maakt om zelfstandiger te kunnen zijn. Hun afstudeerniveau is lager dan de eindtermen van het basisonderwijs bij ons; een andere stevige pijler van de armoede.
Gisteren, toen ik in de luchthaven van N'Djamena op mijn vliegtuig aan het wachten was; uiteraard met een sigaret in de mond, was ik getuige van de dagelijkse show van 2 straaljagers die opstijgen om 07.00u 's ochtends. Vrij impressionant is het wel, ook al is het een uitvoering van een opdracht om dagelijks een statement te maken ten opzichte van bevolking en buurlanden. Kortom, Tsjaad is voor mij een land met twee gezichten die ik als volgt samenvat: de grootste rijkdom die er is, stroomt weg van hen die ze toebehoort.
Het is tijd voor mij om alles te laten bezinken, om alles trachten een plaats te geven. Het hoofd leeg maken en hopelijk kan ik na 10 dagen weer met verse moed en energie mijn job tot een goed einde brengen. Er zal één verschil zijn: ik ben nu al voorbereid op wat komt. Maar eerst....een eerste communie vieren; en ik ben er zeker van dat we heel veel leuke dingen gaan doen in de dagen die ik met mijn prinsesjes zal samenzijn. Het wordt een weerzien met ongetwijfeld een traantje van geluk erbij. Dat is iets wat ik heel moeilijk kan omschrijven: het verlangen om je kinderen te kunnen vastnemen na 8 weken van elkaar enkel op skype te zien via een niet duidelijk beeld. Ze zullen wel veranderd zijn zeker...net als ik. En voor jullie allemaal, begin me maar al te bedanken dat ik even naar hier kom. Ik breng namelijk wat zon mee, want jullie kunnen er toch niet heel het jaar op zitten wachten, toch?
Het is Pasen vandaag, hier alvast geen eitjes te bespeuren, maar toch konden we hier mee genieten van de Ronde, mét ijs in de beken langs het parcours. Vlaanderen is vandaag weer even Fabianland, wat een fantastisch exploot weer!! Het voelt goed op zo'n momenten dat je even de Vlaming kan zijn via de koers. Woensdag was ik aangekomen in N'Djamena, de hoofdstad van Tsjaad waar je de rijkdom ziet staan en waar de straten zeer mooi aangelegd zijn. Militairen zijn er alom aanwezig en dus durfde ik het niet aan om foto's te nemen, het is hier bij wet verboden om foto's te nemen van officiële gebouwen en personen. Ik logeerde daar de eerste nacht bij een Arabier, Isam, die een guesthouse uitbaat dat door onze firma gebruikt wordt om de expats overnachting te geven op hun weg naar huis of naar Moundou. Het is een zeer charismatisch man die, zoals vele Arabieren, een neus heeft voor zaken. We hadden een zeer interessante babbel en hij heeft me ook meteen de manier getoond hoe je dingen hier kan gedaan krijgen. De tweede nacht sliep ik in het Kempinski hotel. Een presidentieel hotel waar luxe de gewone standaard is. Leuk dat je je even een bad kan nemen en in een gigantisch bed kan slapen. Na het ontbijt 's anderendaags komt Isam me oppikken om zeven uur en samen met zijn chauffeur en nog een andere lokale zakenman vertrekken we met de wagen naar Moundou.
Een reis die levenslang in mijn geheugen zal gegrift staan.
Eens buiten de hoofdstad zie je het al: geen huizen meer, een weg die dan wel in goede staat is en dan weer niet. De afstand die we moeten overbruggen is 350 kilometer, en de tijd die er voor voorzien wordt, is zeven uur. Naderhand zal blijken dat we er negen uur over gedaan hebben. Na twee uur rijden gebeurt er waar je zo op hoopt dat het niet gebeurt: motorpech. De distributieriem is kapot en aan een slakkentempo rijden we naar het volgende dorp. Daar heeft de lokale mechanicien een garage die zich letterlijk onder een boom bevindt, want huizen zijn er niet, enkel wat bakstenen die op mekaar gestapeld staan en waar hele gezinnen dan in 'wonen'. Ik ben genoodzaakt om uit te stappen: het blanke 'evenement' staat plots op wat de straat is en daar komen dan van alle kanten mensen op af. Ik was een soort bezienswaardigheid die met meer dan gewone klammende handen alles in zijn broekzak vasthield wat er zou kunnen uitgenomen worden. Er staan binnen de halve minuut meer dan vijftig lokale mensen om je heen die maar één ding willen: iets krijgen van de blanke man. Isam trekt me uit de menigte en neemt me mee onder een boom waar we een goed uur wachten tot de wagen hersteld is.
Het was een zeer schokkende ervaring, maar het ergste volgde de uren daarop.
Als je uren aan een stuk niets anders ziet dan dor leeg landschap, lemen hutjes, naakte kinderen, uitgemergelde vrouwen die met zwaar geladen gevlochten manden op hun hoofd soms meer dan een dag moeten wandelen, te zieke mensen die liggend op een rund ergens heen gaan, mensen gestapeld ziet zitten in de laadbak van een pick up; en dit alles onder een loden zon die meer dan veertig graden hitte geeft zonder een zuchtje wind.....dan stap je op een gegeven moment uit de wagen en kan je je emoties niet meer de baas. Je bent sprakeloos, je hurkt en je huilt. Het tart elke verbeelding. Isam had me er voor gewaarschuwd en dan denk je aan die beelden van televisie. Maar als je het met je eigen ogen ziet, mensenlief, daar ga je van kapot, daar kan je niet tegen op.
Ik was vertrokken uit een stad waar er rijkdom heerst, en op de weg naar Moundou zie je het contrast. Je hoeft al niet na te denken om te weten wat er gebeurt in dit land. En ook al kon ik alleen maar tergend machteloos toekijken en onthutst zijn, tegelijk is er toch hoop dat er artsen, verplegers en verpleegsters, plaatselijk werkende ontwikkelingswerkers zijn. Uiteindelijk zijn zij ook maar spelden in een hooiberg; ooit zal het toch lonen, daar geloof ik in. Wat ik zag, kan je als mens niet aanvaarden.
Als het al donker is, bereiken we eindelijk Moundou en maak ik voor het eerst kennis met mijn collega's. Er is een wederzijdse tevredenheid die heel veel deugd doet na een tumultueuze dag. We gaan nog vlug iets eten, en vervolgens kruip ik in bed. De volgende ochtend maak ik kennis met de straten van Moundou: rood zand. Het is raar als je merkt dat de tweede grootste stad van dit land slechts met twee echte straten voorzien is; de rest is verhard rood zand. Iedereen maakt er vrij gebruik van, zelfs de dieren wat uiteraard mooie plaatjes oplevert.
Mijn opdracht hier in Tsjaad kan eindelijk beginnen. Het goed gevoel dat ik hier heb met de andere mensen van het bedrijf sterkt mijn wil om, op langere termijn, iets te kunnen doen. Ook al zou ik maar één mens gelukkiger kunnen maken, het maakt me niets uit. Ik kan hier niet vertrekken zonder de wetenschap dat mijn professionele bijdrage ook een menselijk gezicht heeft. Mijn Kameroense chauffeur Bobbo is alvast heel tevreden, want ook hier zal hij met mij rondrijden.
Het is vandaag de eerste keer dat ik me een aantal uren de tijd kan nemen om een korte terugblik te maken op de eerste twee moelijke en woelige weken. De voornaamste gedachte is dat het opmerkelijk is dat een mens toch ergens een instinct moet hebben om zich een weg te banen in het onbekende die tot het uiteindelijke doel leidt. Enkel uitgerust met een lokale chauffeur ga je van hier naar daar en vind je dan toch de juiste weg. Bobbo is zijn roepnaam die hij zelf gekozen heeft, "dat is gemakkelijker voor les messieurs" gaf hij zelf aan toen hij me van de luchthaven afhaalde op twaaf maart. Het is een heel aimabel, rustig en trouw persoon die afkomstig is van Kribbi, een plaatsje hier een tweetal uur vandaan waar ik vanuit professionele overwegingen later nog zal moeten vertoeven om mijn kernopdracht tot stand te brengen. Hij wijst me op de gevaren als die er zouden zijn en op de bijzonderheden van deze regio. Het is een moslim die zeer open kan spreken over de diversiteit van leefgroepen en religies in Kameroen. Deze week nodigde ik hem uit om mee te tafelen in het hotel en vroeg hem tegelijk of hij me wat meer kon vertellen over die diversiteit.
Nadat hij me uitgebreid bedankte voor het aanbod en met een meer dan gewone glimlach mee in het restaurant van het hotel aanschoof, begonnen we informeel te spreken. Eén vraag was er slechts nodig voor een heel innemend verhaal: "Vertel eens Bobbo, hoe zag jouw leven er totnogtoe uit.".
Net als zo veel mannen en vrouwen in Kameroen en omstreken, is hij kind van een polygaam vader dat verstoten werd door een andere moeder. Na zijn geboorte kon hij geen moedermelk verdragen en werd naar zijn grootmoeder gebracht voor de verzorging van de eerste levensjaren. Zijn moeder is 4 jaar later overleden en zijn vader heeft alles van haar verbrand. Als hij dit zegt, merk ik dat hij even onderbreekt zodat zijn emoties zich niet omzetten in tranen.
Polygamie werkt als volgt: een man heeft meerdere vrouwen en ook telkens een aantal kinderen bij diezelfde vrouwen; maar er ontstaat een onderlinge machtsstrijd tussen de vrouwen die inhoudt dat je als vrouw de beste behaagster bent van de man. Als de man dan uiteindelijk gekozen heeft met wie hij verder zal leven, neemt de vrouw het huishouden in handen. Vrijwel het eerste wat gebeurt is dat de kinderen die niet van de winnende vrouw zijn zo goed als verstoten worden door haar; en ook door hem. Er ontstaan 'kampen' en de kinderen van de andere moeders worden vogels voor de kat. Ze worden verstoten, gaan elk hun eigen weg, kunnen waar dan ook terechtkomen met alle gevolgen vandien. "Het is een Afrikaanse traditie" vervolgt Bobbo, "die na de politiek de grootste oorzaak is van ziekte en armoede in grote delen van Afrika." Belangrijke kanttekening: polygamie komt voor in alle leefgemeenschappen en religies, zonder uitzondering.
Net als ik is hij de jongste van zeven kinderen met dat verschil dat hij na zijn achtste levensjaar niemand van zijn broers of zussen nog heeft gezien. De meeste van hen zou hij ook niet meer herkennen, maar het haatgevoel ten opzichte van zijn vader, ook al is die dan al overleden intussen, is zo sterk dat hij geen behoefte heeft om iemand van zijn familie terug te zien. Ik raad hem aan om eerst verder te eten voor het koud wordt, hij lacht.... Meermaals tijdens zijn verhaal dat uiteraard veel langer duurde als de zinnen die ik er over schreef, moest ik even slikken.
Mijn reflex is dat we bij ons dikwijls té gefixeerd zijn op wat we niet willen, dan wel te realiseren wat we wel hebben. Het is ongetwijfeld een gevolg van het materialisme waarin we leven. Zelfs onze kinderen willen steeds meer, en zijn we dan misschien niet gewoon met zijn allen te ongevoelig geworden voor de fantastisch mooie dingen die onze harten vullen...? Je hebt het allicht nog al gehoord of er zijn zeker al reportages over geweest, maar als het verschil tussen het rijke noorden en het arme zuiden aan één tafel zit...het doet wat met een mens.
Ondertussen hebben we onze maaltijd volledig opgegeten, en dan volgt er een verschrikkelijk contrast. De bediende van het hotel komt vragen of we een dessert willen. Bobbo kijkt me aan en "nee" zeggen zou een onmenselijke geste zijn. Ik laat hem de keuze en natuurlijk laat de man zich gaan, waarop er bij mij een glimlach ontstaat. Als de bediende vervolgens de vraag aan mij stelt, antwoord ik : "Nee, dank u, ik moet aan mijn lijn denken." Met dit antwoord begrijp ik vrijwel onmiddellijk dat ik zelf de meest treffende definitie gaf van het verschil tussen zovelen als Bobbo en zovelen als ik.
Nu ik dit met jullie kon delen, kan ik mijn terugblik bijna afronden. Wat ik zeker nog wil zeggen is dat ik heel blij was met de reactie van de giraffenklas van VBS lebbeke. Het was een heel leuk berichtje en mijn hart was heel blij toen ik het las. Ik heb hier trouwens al heel leuke dingen gezien, misschien breng ik wel een geschenkje voor de klas mee. Dat zullen jullie wel een goed idee vinden denk ik!!!
Zondag...ik neem toch even de tijd om me te verdiepen in hoe mensen hier leven. Het is opmerkelijk hoeveel securitymensen er her en der zijn; en dat is hier niet anders. Er staan er vijf aan en rond de inkom, binnen zijn er nog eens twee die de hele dag aanwezig zijn. Je vraagt je je dan af, compleet onwetend en nog niet doordrongen van het verschil in leven en alle standaarden die daar mee te maken hebben, dat het toch een som geld moet kosten om een hotel, ook al is het dan in Kameroen, beveiligd te houden. Tijd voor een vragenronde dus.Ik ga naar buiten om een sigaret op te steken, meteen twee mensen die spontaan de deur voor me opendoen en zoals steeds heel gedisciplineerd 'bonsoir monsieur' zeggen. Ik begin te roken en vraag aan één van hen om bij me te komen zitten om wat te babbelen. De man is bijzonder vereerd en gaat met een heel brede lach op zijn gezicht op het houten bankje zitten dat voorzien is als rookhoekje voor de hotelgasten.
Om niet meteen te zwaar aan te vatten vraag ik hoe de uurregeling verdeeld is. Het blijkt een 24u service te zijn die de securityfirma verzorgt aan het hotel, verdeelt in drie shiften van acht uur. Op zich niet zo slecht denk je dan onmiddellijk. Hij vervolgt echter zijn uiteenzetting en vertelt me dat ze geen pauze hebben en dat het hen niet toegelaten is te drinken tijdens het werk. Ik was blij dat ik op een bankje zat, want inderdaad, zolang ze niet gedaan hebben met werken, mogen ze niets drinken. Zelfs wanneer hun shift er op zit, moeten ze eerst hun uniform ergens gaan uitdoen vooraleer ze wat mogen drinken of eten. Als ze dit niet doen, en het wordt opgemerkt door de camera's die toch wel talrijk aanwezig zijn, volgt het ontslag. Hij stopt zijn betoog even en laat me bekomen van het eerste deel van zijn verhaal, terwijl hij begint te lachen. Tegelijk excuseert hij zich als hij merkt dat ik dit niet kan begrijpen en een dito gelaatsuitdrukking blijk te hebben. Je moet je dat maar eens voorstellen : het is ongeveer 40° buiten, ontzettend vochtige lucht en je moet acht uur rechtstaan zonder ook maar één slok te mogen drinken...weerzinwekkend is het. Vriendelijk vraag ik hem om verder te gaan, hij kan heel aangenaam vertellen en ondanks de inhoud van zijn verhaal, is het toch een heel fijn gesprek. Spontaan begint hij over de verdienste te spreken en even spontaan grijp ik het rokersbankje met beide handen. Terecht zo blijkt al snel: voor dit werk in deze condities verdienen ze omgerekend nog geen honderd euro per maand. Het is door mij een niet te vatten realiteit dat zij hier dan ook nog eens dankbaar voor zijn.
Compleet van de kaart geblazen, neem ik een pauze in het gesprek en ga binnen een fles water kopen. Binnen vraag ik aan één van de andere mensen van de security of hij ook een glas wil. Hij weigert heel beleefd en plichtsbewust; "misschien na de shift monsieur". Waarschijnlijk is het mijn onervarenheid die me er toe brengt om een aantal flessen te kopen die ze na hun shift kunnen afhalen aan de balie van het hotel. Als ik hen dit meedeel, vallen ze bijna op de knieën van dankbaarheid. Hoe kan dit nu toch bestaan dat mensen zo moeilijk aan drinken geraken en dat werkomstandigheden zo onmenselijk kunnen zijn? Meer nog, hoe kan het zijn dat mensen daar op zich ook geen problemen mee hebben en dankbare glimlach op hun gezicht kunnen houden?
Ik zeg dikwijls tegen mijn kinderen dat ze geen eten mogen weggooien en dat ze al hun drinken moeten opdrinken omdat er mensen in de wereld zijn die niets hebben. Wel, het is echt waar lieve schatten van me, jullie mogen dat echt niet doen. Het is heel erg om te zien dat er kinderen zijn die geen water kunnen drinken omdat hun mama en papa geen centen hebben om dat te kopen.
Wie hier geen werk heeft, is zo goed als verloren, zoals het merendeel van de mensen hier. Maar echt zichtbaar zoals de beelden die we steeds zien verschijnen, is het niet. Daarom dat het in de steden ook veel gevaarlijker is dan in kleinere dorpen, waar de bevolkingsdichtheid veel lager ligt. Dat zegt ook Erik, de man van de security die me een schokkende avond bezorgde. Armoede kan naast je lopen op straat, en er is voor de armen maar één ding wat ze willen doen als er geld hun weg kruist...
Maandagmorgen sta ik op, ga beneden ontbijten en krijg ik spontaan zeven handen om te schudden. Het gaat wel echt als een lopend vuurtje dat je hen iets gegeven hebt. De shift van Erik heeft de vijf flessen verdeeld over iedereen van de twee shiften van gisteravond. Zeven daarvan waren heel verwonderd van het gebaar en kwamen me dus spontaan bedanken. Of hoe klein je wordt als mens als het niet dankbaarheid is wat je wil bereiken met een gift.
!!
), zingen, genieten van elkaar!! We gaan door met ons plan; kleine wijzigingen zullen ongetwijfeld nog komen, maar we gaan door!!
