Ghana

Een nieuwe goudmijn in een beschermd regenwoud

Wat zijn de gevolgen voor de mensen en het milieu

Februari 2008

Eén van Ghana’s laatste regenwouden, het Ajenjua Bepo Forest reservaat zit bovenop een grote hoeveelheid goud. Newmont is na AngloGold de grootste producent van goud met mijnen in de vijf continenten. Newtmont wil in Yayaaso, de Akyem mijn opstarten, een open put van 2,6 km op 800 meter en 402 meter diep. De gemiddelde opbrengst aan goud voor de Akyem mijn zal 2,4 gram per ton zijn. De jaarlijkse productie zal 500.000 ounces zijn (1 ounce = 28.34 gram). Er is nogal wat tegenstand, maar als de goudmijn er komt zal ze een oppervlakte hebben van 74 hectaren, en de grootste open goudmijn worden in Ghana. Voor de bouw van de mijn en zijn infrastructuur zullen 1216 hectaren nodig zijn, waarvan 74 hectaren van het bestaande reservaat, die zelf een totale oppervlakte heeft van 569 hectaren. In verband met de biodiversteit van vogelsoorten in dit gebied, zijn er hier 83, waarvan een aantal met uitserven zijn bedreigd. Tegenstaanders zeggen dat het  toelaten van de Akyem mijn leidt tot een precedent voor andere mijnen. Sommige waarschuwen voor het feit dat mijn companies minsten 5 andere reservaten hebben aangeduid die in aanmerking kunnen komen voor mijnbouw. Sinds de laatste  40 jaar is de oppervlakte van het regenwoud verminderd tot 1,2 miljoen hectaren, 11 % van het oorspronkelijke regenwoud, het meeste ervan in de vorm van Ghana’s reservaten.

Voor goudwinning in open mijnen zijn grote oppervlakten grond nodig en het gebruik van vele chemische stoffen. De meest gebruikte chemische stof is cyanide, dat een groot impakt heeft op het milieu met een effect op land, water en lucht en dus de gezondheid van alle mensen die in dit gebied wonen. Het gebruik van cyanide in Afrikaanse landen is nog niet onderhevig aan allerlei overheidswetgeving, waardoor ook door niet effïent gebruik ervan de schade nog veel groter is. Niettegenstaande de toxiteit voor het milieu zal de goudmijn industrie cyanide blijven gebruiken, omdat er geen praktishe alternatieven voor handen zijn. Als men deze omvangrijke vervuiling al zou willen opruimen zal het blijken dat het veel te veel zou gaan kosten voor beide partijen, zowel voor de overheid als voor Newmont.

In San Miguel Ixtahuacán, San Marcos, Guatemala heeft Marlin Gold Mine sinds een paar jaren een nieuwe goudmijn. Alle negatieve effecten zijn door experten jaren voor de opstart van deze mijn uitvoerig besproken. Vandaag zien de mensen dat er regelmatig grote hoeveelheden cyanide met vrachtwagens worden aangevoerd. Het enige wat de mijn verlaat is het goud, dat door de ‘Marlin Gold Mine’ onmiddellijk wordt verscheept naar het buitenland.De vervuiling die cyanide aanricht aan bodem, water en lucht blijft  neemt steeds toe, jaar na jaar. De Tzala Rivier is nu al sterk vervuild, verschillende waterbronnen waar de bevolking vroeger zijn water vandaan haalde zijn opgedroogd. Geen wonder de mijn verbruikt per uur 250.000 liter water. Om de haverklap  wordt er dynamiet gebruikt die de goudhoudende rotsen moeten verpulveren. Verder wordt deze rotsen verder fijn vermalen waarna massaal water wordt toegevoegd. Het toevoegen van de cyanide moet er dan voor zorgen dat het goud aanwezig in zeer kleine hoeveelheden (niet zichtbaar met het oog) worden opgelost, geconcentreerd.  Deze ontploffingen zijn de oorzaak van grote, zeer hinderlijke stofwolken en tientallen huizen hebben het probleem dat muren barsten, scheuren vertonen. De mensen zijn machteloos.Wat kunnen ze beginnen tegen een multinational. Allerhande overheidswetgeving die de burgers zouden moeten beschermen tegen allehande problemen zijn hier nog onbestaande. Lokale mensen bieden weerstand, dat soms door de multinational nogal vlug wordt bestempeld als gewelddadig. Lokale mensen die zich inzetten om dingen te veranderen ten voordele van hun zwakkere medeburgers, belanden soms in de gevangenis. Mensenrechten en allerlei internationale overeenkomsten ten spijt, worden deze mensen steeds weer veel te hard aangepakt.

De Ahafo mijn is naast de geplande (tweede) Akeym mijn, de eerste van Newmont in Ghana en is gestart met de productie van goud in July 2006.  De mijn ligt in een landbouw gebied ten noord-westen van de hoofdstad Accra. Voor de Ahafo mijn heeft Newmont 10.000 mensen moeten laten verhuizen, 97 % van deze mensen hun hoofdinkomen komt van landbouw. Deze regio is de ‘breadbasket’ van Ghana en produceert 30 % van het voedsel in Ghana. De grootse vraag is of al deze alndbouwers ergens anders over een vervangend stukje landbouwgrond zullen kunnen beschikken om in hun levensonderhoud te kunnen blijven voorzien, of anders gezegd om er te kunnen van overleven. Later in een tweede fase zal men iets te noorden, de goudwinning uitbreiden, waardoor nog eens 10.000 mensen zullen moeten verhuizen. Vervangende landbouwgrond kan hier enkel worden gevonden in het regenwoud, waar door het kappen van de vegetatie en het verbranden ervan, nieuwe landbouwgrond ter beschikking komt.

Adausena, Ghana is een klein dorpje  waar ik een week verblijf bij een lokale familie. Een klein kamertje met als dak,  ijzeren golfplaten, met een bed, een tafeltje en een paar stoelen. In de buurt is er een kantoor van Newmont. Bij mijn bezoek moet ik een stel veiligsheidsmensen passeren voordat ik het gebouw binnen mag. Op een parking staan een groot aantal jeeps met airconditioner, ter beschikking van de mensen van Newmont. Een groot verschil met het dorpje een paar km verderop waar ik verblijf, waar geen auto’s zijn en waar aan het buststation op bepaalde tijdstippen van de dag het mogelijk is om met een busje, dat minstens 30 jaar oud lijkt te zijn, zich te verplaatsen. Binnen het gebouw is er ondermeer een mooie vergaderruimte met airco, het is eventjes wennen aan de deze confortabele omstandigheden, na een verblijf  in Adausena. Na een korte introductie met de Social Investment Manager en een adviseur van Newmont, kom ik te weten dat gedurende de bouw van de mijn 500 tot 600 mensen een job zullen vinden. Later zal dat aantal dalen tot 200 of  300. In buurt zijn er 8 dorpjes, die op de een of andere manier zullen betrokken zijn met de nieuwe mijn. Ook in Adausena zullen sommige mensen mogelijks een job kunnen krijgen bij Newmont. Eens de mijn goud produceert kost het Newmont snel honderd duienden US per dag en meer voor iedere dag dat de mijn , voor welke reden dan ook , niet operationeel is. Veel erger zou het zijn dat als er in de toekomst in het land een politiek confict zou ontstaan waardoor Newmont tijdelijk of voorgoed het land, de mijn, zou moeten verlaten. Daarvoor hebben ze dus een Social Investment Manager die ervoor zal zorgen dat door kleine investeren in sociale voorzieningen, goeie samenwerking met de lokale overheid, door het verwerven van een goed imago bij de burgers en door de burgers goed te informeren, zal  proberen problemen zoals sociale onrust, zoveel mogelijk te voorkomen.

In Adausena heb ik een gesprek met een ‘assemblymen’. Een oude wijze man met wit -grijse haren die zich heel betrokken voelt met alles wat er omgaat, echt bekommert is met de toekomst van Adausena en zijn inwoners. Hij woont heel éénvoudig, beschikt over electriciteit maar niet over lopend water. Fier verteldt hij dat zijn twee zonen in Engeland zijn en daar studeren. Als ik vaststel in welke schammele omstandigheden hij woont, kan ik mij in het geheel niet voorstellen welke opofferingen dat moet hebben gevergd om zijn zonen te laten studeren. Tot mijn nog grotere verbazing stel ik vast, na een  gesprek met hem in verband met de mogelijke nieuwe goud mijn, dat hij heel goed op de hoogte is van alle mogelijke problemen die dit met zich zal meebrengen. In het begin van het gesprek stel ik vast hoe machteloos hij zich moet voelen ten overstaan van zoveel problemen, tegenoverstaan van een grote multinational. Verder in het gesprek  praat hij meer gedreven over de problemen en de mogelijke oplossingen. Ik beloof hem te zullen helpen, maar besef terzelfdertijd dat ik niet goed weet hoe ik dat zal kunnen doen. Ook hij beseft dat de mijn er zal komen, misschien wel op een kleinere schaal. Zijn aandacht gaat dan ook uit naar de mogelijke werkgelegenheid dat dit project zal creeren voor Adausena. De mijnconsessie  zal voor 16 jaar zijn.  Nadien verdwijnt de werkgelegeheid weer. Het komt er ondermeer op aan ervoor te zorgen dat Newmont, die zijn werknemers zelf zal opleiden, beter een groter aantal wernemers over een kortere tijd een job geeft, zodat ze na hun opleiding en ervaring bij Newmont, later ergens anders in Ghana gemakkelijker aan de slag kunnen. Tijdens de bouw van de mijn zullen boeren met kleine plantages (0,5  of 1 hectare of meer) met mango’s of andere vruchten verdwijnen en  moeten ze op basis van iedere boom vergoed worden. Als ze al een redelijke vergoeding krijgen zal na verloop van tijd het geld van de vergoeding opraken en zullen deze boeren, niet meer beschikkend over hun bomen, zonder inkomen komen te staan. Als ze al hun plantage ergens anders zouden kunnen aanleggen duurt het 4, 5 jaar , voordat deze bomen volop weer vruchten dragen. Er moet regelmatig worden gewied, wat zeer arbeidsintensief is en er moet ook worden gesproeid tegen insecten en ziektes, wat allemaal, naar Afrikaanse normen, samen een grote investering vergt. Ik vrees dat de vergoeding die de boeren zullen ontvangen nooit voldoende zal zijn om te voorzien  in deze investering en tergelijkertijd de kosten zullen dekken voor hun levensonderhoud, gedurende de jaren die nodig zijn zodat hun nieuwe bomen terug voldoende vruchten dragen om ervan te overleven. Zo worden de armsten onder de armen, degenen die al minder dan 1 dollar per dag verdienen, steeds weer niet alleen als eerste, maar ook het ergste worden getroffen.

Guido Van Rossen

26-02-2008, 15:24 geschreven door GVR  

08-03-2007, 00:00 geschreven door GVR  

28-02-2007, 13:51 geschreven door GVR  

Geachte heer Van Rossen,

Ik heb met aandacht uw e-bericht van 24 januari gelezen, waarin u uw bezorgdheid uitdrukt over de kennis van onze jeugd in verband met milieu- en duurzaamheidsvraagstukken.

Ik kan u echter geruststellen: de meeste van onze Vlaamse scholen werken rond de thema’s milieu en duurzaamheid. Overigens, voor elke graad van het secundair onderwijs zijn er vakoverschrijdende eindtermen milieueducatie en burgerzin waaraan de school moet werken.

Bovendien is het departement Onderwijs en Vorming zeer nauw betrokken bij de uitwerking van het project Milieuzorg Op School (MOS) dat zowel in basis- als secundair onderwijs gestadig groeit. Ongeveer 60% van al onze basis- en secundaire scholen zijn in dit project gestapt. Een uitgebreid overzicht van de werking van MOS vindt u terug op de webstek www.milieueducatie.be

Bovendien krijgen milieu en ecologie in het secundair onderwijs een plaats in de eindtermen ‘aardrijkskunde’ en ‘biologie’, terwijl er in het basisonderwijs tijd aan wordt besteed in het leergebied ‘wereldoriëntatie’. Maar ook het thema duurzame ontwikkeling heeft een plaats gekregen in de eindtermen. Voor een overzicht van alle eindtermen (zowel de vakgebonden als de vakoverschrijdende) verwijs ik naar de webstek van de entiteit Curriculum van het departement Onderwijs en Vorming: www.ond.vlaanderen.be/dvo

Om de scholen nog meer gevoelig te maken voor problemen als de opwarming van de aarde, heb ik besloten om alle secundaire scholen een DVD te bezorgen van Al Gore’s film ‘an inconvenient truth’, in de hoop daarmee het debat rond deze problematiek ook in onze scholen op gang te brengen.

Ik hoop, geachte heer, dat ik hiermee grotendeels aan uw zorg tegemoet kom, en samen met u hoop ik dat wij door ons onderwijs meehelpen aan de vorming van milieubewuste burgers.

Met vriendelijke groet,

Frank Vandenbroucke

Vice-minister-president van de Vlaamse Regering

Minister van Werk, Onderwijs en Vorming

i.o. Christiane Denayer
Secretaresse van minister Frank Vandenbroucke
Vice-minister-president van de Vlaamse regering en
Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming
Hendrik Consciencegebouw
Koning Albert II-laan 15
1210 Brussel
tel. 02 552 68 02 - fax 02 552 68 52
http://www.vandenbroucke.com

Van: Guido Van Rossen [mailto:guido.van.rossen@telenet.be]
Verzonden: woensdag 24 januari 2007 17:07
Aan: VANDENBROUCKE, kabinet
Onderwerp: 240107 Cd Van Rossen: Meer geïnformeerde burgers, beter onderwijs

Geachte Heer minister, Frank Vandenbroucke,

Hierna vindt U een betoog voor meer kennis bij de burgers van allerhande milieuproblemen. Is daar ook geen gemiste kans om daar via onderwijs iets aan te verhelpen. Indien onze jongeren afstuderen, kennen ze, begrijpen ze dan al die grote milieuproblemen, die voor hun toekomst zo belangrijk zouden kunnen zijn. Het sensibiliseren, informeren van burgers is zeer moeilijk, dat weet iedereen, laat ons er dan toch al voor zorgen dat de volgende generatie, die nu op school zit, voldoende op de hoogte is van wat de belangrijke milieuproblemen zijn.

Heb deze mail in de eerste plaats gestuurd naar Uw collega minister, Kris Peeters. Naar aanleiding over de grote discussie die nu is ontstaan over het onderwijs, leek het mij een goed idee deze mail ook naar U te sturen.

Geachte Heer minister van milieu, Kris Peeters,

Ben lid van 2 milieuraden. U zal ook wel weten dat een klein percentage, ik schat 20 tot 30 %, goed werken, dus goeie milieu adviezen geven aan de gemeenteraad. Het overgrote deel van de mensen kunnen enkel adviezen geven vanuit hun eigen ‘traumatische’ ervaringen, negatieve ervaringen van familieleden, buren of kennissen. Een mooi voorbeeld is bv  het sluikstorten. Ze zitten maanden, jaren te zeuren over het feit dat boetes op zwerfvuil te hoog zijn, terwijl het best zo kan zijn dat  de boete  best redelijk meevalt en feitelijk met zeer veel inspraak, dus met een groot draagvlak is vastgelegd. Op zeker moment komt het dan naar boven dat één van de familieleden van dit milieuraadslid eens een boete heeft moeten betalen.

Voor zulke zaken zitten ze dan in de milieuraad. Gelukkig is dit niet altijd het geval. Dit enkel om aan te tonen hoe moeilijk het is om werkelijk het ‘verschil’ te maken.

In de Verrekijker van december 2006 (VMM) staat er een interview met een bekende Vlaamse schrijfster.

In het artikel gaat het over ‘Graffiti in mijn buurt’ en  ‘Sluikstorten in mijn buurt’ .

Op de vraag voor een goeie milieu maatregel gaat het dan over :

Ik neem vaak de trein naar Amsterdam. Dat duurt een eeuwigheid, als ik van de trein stap voel ik me vuil  …in de stations ruikt het naar pis.

Hierbij is het dan ook volgens mij aangetoond dat ook intelligente mensen, die zich al zouden willen bezig houden met het milieu, nog niet goed zijn geïnformeerd (bv over waterkwaliteit, luchtvervuiling, REACH  zoals reeds uitgebreid is beschreven in Verrekijker) en dan toch ruimte krijgen in een goed magazine, zoals de Verrekijker, om

enkel bezig te zijn waar zij last van hebben, van wat zij zien en totaal niet beseffen van wat ze niet zien of ruiken, nog veel erger kan zijn.

De titel van dit artikel in de Verrekijker van december 2006 is hier dan wel van toepassing: ‘ Het ergste moet nog komen’ …..

Terwijl de Verrekijker ondermeer de doelstelling heeft de burgers te informeren over het vuile oppervlaktewater, dat daar iets moet aan gedaan worden,

dat de EU duidelijke deadlines heeft voor opgezet, dat Aquafin mits alle moeilijkheden toch al veel dingen heeft gedaan, stel je hierbij vast dat

deze schrijfster nog nooit een editie van Verrekijker heeft gelezen of iets anders dat al over milieuproblemen zou gaan.

BV’s zijn best vervelend.

Ze worden door vele organisaties steeds meer ‘gebruikt’ om hun boodschap uit te dragen .

Ze worden gebruikt om de oplages van allerlei tijdschriften te verhogen …

Toch weten we dat BV’s enkel worden bewonderd voor ‘wie’ ze zijn en niet voor ‘wat’ ze zijn of wat ze denken of niet denken over belangrijke

onderwerpen, waarover ze uiteindelijk meestal zelf te weinig van afweten.

Ze kent  zelf de boodschap niet en ze zou al andere mensen moeten inspireren ‘de’ boodschap proberen te leren kennen, door het lezen van bv de Verrekijker, die ze zelf niet leest.

Gemiste kansen zijn  voor mij altijd het moment dat er grote overstromingen zijn en dat men niet genoeg de kans grijpt om op die momenten de burgers

de juiste uitleg te geven. Verslaggeving van overstromingen op TV en in de dagbladen, onmiddellijk gevolgd door momenten van sensibilisering.

Dat zal best wel gebeuren, maar het kan uiteraard altijd veel meer en beter. De overheid beschikt dan ook meer en meer over goed opgeleide, jonge mensen, in de vele instellingen, die gedreven bezig zijn met deze materie en met kennis van zaken ook iets te zeggen hebben. Dat wordt ondermeer duidelijk bewezen door al

de goeie artikels in Verrekijker.

Ben juist terug van Ghana .

In het noorden van Ghana leven 70 procent van de mensen van 1 $ of minder per dag. Ze moeten daar leven van landbouw op de weinig vruchtbare grond

en waar ze zich zeker geen scheikundige meststoffen kunnen veroorloven. Er is een droge periode en regen periode. Tijdens de regenperiode moeten ze voldoende verbouwen om gans het jaar te kunnen overleven. In de droge periode gaan de armste boeren uit het noorden werken bij arme boeren in het zuiden van Ghana om wat bij te verdienen. Daar kunnen ze namelijk tweemaal per jaar oogsten, daar er gans het jaar voldoende regen is.

Daar heeft men het steeds over, zuiver water, diversiteit, bodem erosie, overstromingen veroorzaakt door bodemerosie dat uiteindelijk in de rivieren terecht komt, over duurzame landbouwoplossingen zodat ze ook de komende jaren en ook de volgende generatie nog kunnen overleven op de huidige landbouwgronden. Landbouwgronden die steeds onvruchtbaarder worden verhogen de armoede, de armoede veroorzaakt een steeds hogere druk op het milieu waardoor deze landbouwgronden steeds minder kunnen voorzien in het levensonderhoud van de reeds arme mensen. De gekende vicieuze cirkel.

Onwaarschijnlijk hoe daar de mensen en ook de lokale overheid zich terdege bewust zijn van deze problemen.

Doch ze beschikken niet over de financiële middelen of mensen om daar iets aan te doen. Het overheidsbudget bestaat uit 40 % van allerlei buitenlandse donoren. U kunt zich wel voorstellen dat met beperkte overheidsbudgetten, investeringen in het verre noorden van Ghana steeds op de laatste plaats komen, of gewoon weg niet gebeuren. Waar mensen maar 1 $ per dag verdienen en steeds armer worden kan de overheid dan ook geen of minder belastingen innen, wat weer leidt tot kleinere overheidsbudgetten. Weer zo een vicieuze cirkel …

Naast de vele dingen die ‘wij’ daar doen om de problemen op te lossen hebben wij het daar ook steeds weer over educatie, educatie, educatie.

Wij beschikken wel over de nodige middelen. Maar in hoeverre zijn onze jonge mensen, de toekomstige generatie, op de hoogte van deze problemen als ze de school verlaten, problemen die zo belangrijk kunnen zijn voor hun toekomst. Dat dit nodig is blijkt wel uit het feit dat zelfs onze ‘intellectuelen’  het zelf ook niet altijd weten, het blijkbaar zelf nooit ‘geleerd’ hebben …

Vandaar dat ik een E mail heb gestuurd naar de VMM (zie verder), waar ik ook een professioneel antwoord heb opgekregen.

Daar ik het gevoel heb dat ook zij er niet veel kunnen aan doen, stuur ik deze email naar U.

Graag had ik van U dan ook een antwoord gekregen,

Met de meeste hoogachtig,

Guido

27-02-2007, 16:05 geschreven door GVR  

Dat het klimaat verandert is zeker, dat de mensen zullen veranderen is nog niet zeker.

Vele wetenschappers kennen het probleem zeer goed.
Vele politiekers en journalisten die met deze materie bezig zijn kennen het probleem goed.
Vele burgers hebben er eens een artikel of een boek over gelezen, hebben eens een documentaire of de film van Al Gore gezien.
Vele burgers kijken enkel naar 'VTM'.
Sommige burgers hebben een alternatieve levensstijl.

Wetenschappers zijn enkel bezig met hun onderzoek. Veelal zijn ze bezig met hun groot gelijk. Ze schrijven rapporten en op ieder nieuw antwoord volgen steeds meer vragen.
Politiekers zitten veelal vast in 'eindeloze' discussies om er uiteindelijk niets of misschien iets aan te doen.
Wetenschappers en politiekers praten te weinig met elkaar. Politiekers heben antwoorden nodig. Wetenschapers hebben een beperkt aantal antwoorden.
Journalisten proberen een objectief verslag van de feiten te brengen.
De burgers die de film van Al Gore hebben gezien, hebben zulk een druk leven dat ze voor iets nieuws, zelfs al is het enorm belangrijk, geen tijd hebben om een verschil te maken.
De meeste mensen die naar 'VTM' kijken zitten in feite te 'wachten' tot iemand anders er iets aan doet.
Dan zijn er nog de alternatieven. Zij zullen hun levensstijl  bevestigd zien.

Er zijn ongeveer 2 miljard mensen die leven met een levensstandard zoals de onze. Dus ongeveer 2/3 van de wereld bevolking wordt geconfronteerd met een enorm probleem waarvan zij niet de schuld zijn.

Wij kijken altijd naar 'omhoog' om te kijken wie ons tekort doet. We kijken nooit naar 'beneden' om te kijken wie wij tekort doen.

Als al deze 2 miljard mensen er niet allemaal in slagen om verstandiger te leven, zal er weinig veranderen.
Er is nochtans geen intrinsieke band tussen meer materiële goederen en meer geluk.

27-02-2007, 00:00 geschreven door GVR  

27-02-2007, 00:00 geschreven door GVR  

Een jaar vroeger wordt ik na een bezoek aan de Centrale bank van Nigeria door de chauffeur van de bank naar het vliegveld gebracht. Er zijn recentelijk wat onrusten geweest en de bank heeft ervoor gezorgd zorgt dat een tweede chauffeur met een andere auto ons volgt naar het vliegveld, in geval de eerste wagen zou een probleem krijgen en ergens op een onveilige plaats zou stilvallen. Het is al een paar uur donker en op een twintigtal minuten verwijderd van het vliegveld komen we terecht in een grote mensendrukte.

Langs deze weg zijn er honderden kleine kraampjes. In de verwarring van de verkeerdrukte steekt de volgwagen ons voorbij. Een beetje verder valt onze oude Peugeot 504, een misschien wel 20 en meer jaar oud exemplaar, sputterend stil. Besef dat als ik de Sabena vlucht vanavond niet haal ik terug naar mijn hotel in Lagos moet. Daar heb ik werkelijk geen zin in. Terwijl de chauffeur uitstapt en de motorkap opent, sta ik al naast hem om te zien wat er mogelijk verkeerd gaat. Hij is bezig met de benzinepomp en na wat duwen en wringen kunnen we weer verder rijden. Doch minder dan 1 km verder vallen we weer stil. Nu heb ik gezien dat de benzinepomp lekt daar er een stukje van de toevoerpijp op de pomp is afgebroken. Plotseling duikt er iemand op uit de zwarte mensen massa. Hij zegt dat hij voor mij zo een benzinepomp kan vinden. Vijf minuutjes later komt hij terug met een tweede hands benzinepomp in zijn hand. We komen een prijs overeen van 80 dollar. Ik betaal het bedrag met 8 briefjes van 10 dollar en de pomp wordt snel gemonteerd en even later zijn we weer op weg naar het vliegveld. Je ziet maar dat je op zulke momenten beter de nodige contanten bij hebt, bij voorkeur in kleine coupures want de kans dat ze je kunnen, willen teruggeven op een briefje van 100 is natuurlijk nihil. Een uurtje later stap ik op de airbus van Sabena die me naar Brussel zal brengen. De air conditioner staat op maximum. Ik zet me neer in een van de ruime zetels van Bussines Class Wat een zalig gevoel.

23-02-2007, 18:58 geschreven door GVR  

23-02-2007, 00:00 geschreven door GVR  

Ik neem in Accra, Ghana de Sabena vlucht  naar Brussel. Voor we naar Brussel vliegen, vliegen we eerst naar Lagos, Nigeria, waar Sabena nog een extra aantal passagiers kan oppikken. Normaal wordt altijd je bagage na ingecheckt te zijn pas op je bestemming weer van het vliegtuig gehaald .Voor Nigeria is dat anders, men vertelt mij dat mijn bagage in Nigeria, een tussenstop, van het vliegtuig wordt gehaald en dat ik mijn bagage in Nigeria moet gaan ophalen om ze daar weer in te checken. Terwijl ik mijn bagage in Nigeria van de transportband neem komt er een douane beambte naar me toe en vraagt mijn pasport. Hij stelt vast dat ik geen visum heb voor Nigeria. Natuurlijk heb ik geen visum, ik was toch enkel op bezoek geweest in Ghana en niet in Nigeria. Ik begrijp onmiddellijk dat deze hele situatie opgezet spel is. Hij vertelt me dat ik nu officieel op Nigeriaanse bodem ben en dus een visum nodig heb. Hij heeft in feite gelijk, eens je het ‘internationaal’ gedeelte van een vliegveld verlaat heb je officieel een visum nodig. Langs allerlei gangen en na verschillende deuren te hebben geopend en weer gesloten gaan we terug naar het officieel internationale gedeelte van de vlieghaven. Aangekomen in een kleine kamer, heb ik  zicht op het Sabena vliegtuig, waar ik een uurtje geleden ben uitgestapt om mijn bagage op te halen. Het teruggaan naar het wachtend vliegtuig langs deze doolhof van gangen om uiteindelijk aan te komen in dat kleine kamertje met zicht op het vliegtuig heeft natuurlijk de bedoeling je te imponeren, van slag te brengen om je te doen ‘betalen’.

De 747 staat majestueus te wachten op het asfalt. Het is steeds weer een fijn gevoel om rond middernacht bij meer dan 30 ° en de reuk van kerosine over het asfalt te wandelen richting deze reus. Een bijna hemels gevoel want deze reus brengt mij uiteindelijk in alle luxe, toch in korte tijd terug naar huis. Mijn plaatsje op deze wereld waar ik me veilig voel. Het zien van een 747, wachtend in het donker op het asfalt brengt steeds weer dat goed gevoel in mij naar boven, zelfs als ik niet met dit vliegtuig zal meevliegen.

Aan zijn langzaam en moeizaam praten stel ik vast dat de douane beambte waarschijnlijk onder invloed is, van alcohol of misschien wel iets ‘anders’. Ik ben van hem afhankelijk en blijf dus vooral geduldig en beleefd. Uit het moeizame gesprek begrijp ik dat het gaat over het feit dat hij mij geholpen heeft en dat hij daarvoor verwacht dat hij een aantal dollars zal krijgen. Niet een paar, maar 100 dollar. De Sabena vlucht vertrekt over een 20 tal minuutjes. In zulke omstandigheden ben je nooit ‘zeker’ dat je er in zal slagen de vlucht te halen. Een akelig gevoel. Een gevoel dat er zeker niet op verbeterd als je bedenkt dat je geen visum hebt voor Nigeria. Dus ook geen mogelijkheid het vlieghavengebouw te verlaten voor een hotel. En de mogelijkheid dat je de hele nacht en een groot stuk van de volgende dag moet doorbrengen in een veel te warm luchthavengebouw, voordat je erin slaagt een andere vlucht te boeken, richting Europa, om met vervelende, langdurige tussenstops uiteindelijk, meer dan één dag later, Brussel te bereiken.

Ik weet dat Nigeria in een poging de corruptie aan te pakken op het vliegveld, onlangs veel vlieghaven personeel heeft ontslagen om ze te vervangen met ‘anderen’. Ik besluit niet toe te geven, niet te betalen. Ik bedenk dat niet toegeven, je verzetten tegen corruptie iets is wat je altijd en overal moet doen en dus zeker in Nigeria. Het is middernacht en snik heet in het luchthaven gebouw waar de airco niet werkt zoals dat dikwijls het geval is in deze luchthaven. Zweten, zweten, zweten. Even later komt er een vrouwelijke douane beambte binnen en nadat zij wat heeft ingepraat op hem in meestal een lokale taal ziet hij plots af van zijn plan mijn geld afhandig te maken. Uit de intensiteit van het gesprek en de paar zinnen in het Engels begrijp ik dat ze probeerde haar collega op andere, betere gedachten te brengen, iets wat goeie collega’s in zulke omstandigheden voor elkaar doen. Als even later de vrouwelijke douane beambte mijn begeleid naar het vliegtuig wil ik haar toch bedanken voor haar tussenkomst, hetgeen ze blijkbaar niet wil accepteren. Graag wil ik geloven dat ook zij beseft dat corruptie niet goed is voor haar land, Nigeria. Niet tegenstaande alles geef ik bij ons afscheid haar een stevige handdruk. De bemanning van Sabena kennen uiteraard dit probleem maar al te goed maar kunnen daar natuurlijk helemaal niets aan doen. Ze staan als het ware op de uitkijk voor hun passagiers. Even later word ik uitgebreid verwelkomt door verschillende bemanningsleden. Eén van de bemanningsleden ervan ken ik nog van vorige vluchten naar Afrika. Ik vertel op een humoristische manier dat ik het weer heb overleefd en ook dat ik niet heb ‘betaald’. Ik ben blij dat dit een Sabena vlucht is, ik kan mijn verhaal tenminste kwijt in mijn eigen moedertaal. In de veiligheid van het vliegtuig en door de familiariteit van de bemanningsleden heb ik een gevoel alsof ik al een beetje thuis ben. Een onbeschrijfelijk groot verschil met een tiental minuten geleden. Ik kan weg uit dit land met zijn vele problemen en ga terug naar huis, naar België, een land waar het zo goed is om te leven. Het enige wat de bemanningsleden kunnen doen na zo een nare ervaring is hun passagiers extra verwennen, eens ze op het vliegtuig zijn. Dit gebeurt dan ook tijdens de lange vlucht naar Brussel. Ik ben een bevoorrecht passagier.

21-02-2007, 23:46 geschreven door GVR  

Voor mijn bedrijf heb ik in Nigeria gedurende een paar jaar gewerkt aan een project voor de installatie van een computerzaal, waar alle banken van Nigeria werden aangesloten, waardoor ze uiteindelijk worden verbonden met het internationaal computer netwerk van SWIFT. Er was een officiële opening voorzien, waarvoor ik op een zondag vanuit Brussel met een Sabena vlucht naar Lagos , Nigeria vlieg. Bij aankomst wordt ik opgewacht door een afgevaardigde van de Centrale Bank van Nigeria. Dat is geen overbodige luxe als je weet dat Nigeria gekend is voor allerhande corruptie. Zo is het dat als je in Nigeria aankomt op het vliegveld de douane ambtenaren allerlei trucs gebruiken om het de passagiers lastig te maken met de bedoeling van uiteindelijk je een aantal dollars afhandig te maken. Een paar dollars is lang niet meer voldoende, tientallen dollars soms 100 dollar zijn gangbare bedragen. Je zult wel begrijpen als je bij het binnenkomen van Nigeria toegeeft en al 100 dollar betaald, dat het totale bedrag snel oploopt tijdens je verblijf in Nigeria. Als je het vlieghaven gebouw verlaat staat er iemand, volledig in één of ander uniform, die je aanbied je veilig naar je hotel te brengen, mits terug de nodige dollars te betalen. De afgevaardigde van de Centrale Bank van Nigeria heeft allerlei papieren bij die hij aan de douane moet tonen, zodanig dat ik ‘ongehinderd’ het luchthaven gebouw kan verlaten. Bij het aankomen in het hotel in Lagos vertelt hij dat morgenvroeg iemand anders mij zal komen ophalen om 8h00 om mij naar de Centrale Bank van Nigeria te brengen. De volgende morgen wordt ik iets na 7h00 op mijn kamer opgebeld met de bootschap dat hij wat vroeger is wegens de verkeersdrukte. We rijden in richting van  het centrum van Lagos.

Snel merk ik dat we niet echt  naar de Centrale Bank van Nigeria rijden. De chauffeur stopt ergens aan een klein restaurant in een rustige, afgelegen buurt en vertelt mij dat we een koffie gaan drinken. Ik heb al lang door dat er iets mis is . Geen paniek ik ga met hem binnen en hij bestelt twee tassen koffie. Hij weet dat ik op de Centrale Bank van Nigeria werk en hij zegt dat ik moet betalen voor mijn ‘veiligheid’. Het gaat nu niet over 100 dollar maar over 200, 300 dollar. Plots besef ik dat hij denkt dat ik hier vandaag een groot contract afsluit en dus veel geld zal verdienen. Ik leg hem uit dat ik een werknemer ben die maandelijks een salaris krijg en dat ik op het einde van iedere maand al uitkijk naar mijn volgend salaris. Hij schijnt het te begrijpen. Sinds we ons op een afgelegen plaats bevinden vraag ik hem of hij mij misschien kan terugbrengen naar het hotel, wat hij doet tot mijn grote verbazing .Terug op weg naar mijn hotel probeert hij nog een andere truc. Hij vertelt een vaag verhaal dat ze zaken doen in België en als ik zou bereid zijn met hen samen te werken en mijn bankrekeningnummer zou geven zou ik kunnen fungeren als soort een tussenpersoon. Ik bedank in alle mogelijke ‘talen’ en blijf uitermate vriendelijk. Aangekomen in het hotel bedenkt ik dat door mijn kalmte te bewaren ik misschien wel van veel onheil bespaard ben gebleven. Later als ik aankom op de Central Bank van Nigeria vertel ik mijn verhaal. Er is weinig wat ze kunnen doen. Nochtans zijn een aantal personen met kwade bedoelingen aan de nodige informatie gekomen vanuit bepaalde informatie bronnen in de Centrale Bank van Nigeria. Dat kan niet anders

21-02-2007, 23:33 geschreven door GVR