Wellicht ken je het spelletje steen, papier, schaar (ook wel blad, steen, schaar genoemd)? Dit is een voorbeeld van een niet-transitief spel. Hiermee bedoelen we dat bij elke keuze van speler A er een betere keuze mogelijk is voor speler B: steen wint van schaar wint van papier wint van steen.
Dit is 'wiskundige gezien' een beetje paradoxaal omdat bij getallen de relatie 'is kleiner dan' wel transitief is: a < b en b < c impliceert dat a < c is.
Het is echter best mogelijk in de
kansrekening
dat de kans dat A wint groter is dan de kans dat B wint,
dat de kans dat B wint groter is dan de kans dat C wint
en dat toch de kans dat C wint groter is dan de kans dat A wint.
We illustreren dit aan de hand een
eenvoudig KOP of MUNT spelletje.
Op tafel liggen 8 kaartjes waarop de
volgende lettercombinaties staan:
KKK KKM KMK MKK KMM MKM
MMK MMM.
Speler A mag eerst een kaartje kiezen
en speler B (dat ben jij) maakt daarna zijn keuze.
Stel bijvoorbeeld dat speler A het kaartje met KKM kiest en dat speler B het kaartje met MKK kiest.
We komen overeen om een munt een aantal keer na elkaar op te gooien
en telkens het resultaat van de worp (K of M) te noteren.
Zo ontstaat dus een rijtje van de vorm MKMMKMKKMKMMMK
.
De speler van wie de gekozen lettercombinatie het eerst voorkomt in dit rijtje
wint het spel.
In het voorbeeld komt MMK eerder voor dan KKM, wat betekent dat speler B het
spelletje zou winnen.
Nu blijkt dat bij elke keuze van
speler A er een keuze mogelijk is voor speler B met een hogere winstkans.
Dit kan je aflezen op het onderstaande schema.
Merk op dat er centraal weer een
niet-transitief schema voorkomt:
KKM wint van KMM wint van MMK wint van MKK wint van KKM.
Hoe kan jij (als speler B) eenvoudig onthouden welke keuze je best maakt eens dat speler A een kaartje heeft gekozen?
Kies het kaartje waarop de eerste
letter verschillend is
van de tweede letter op het kaartje van speler A
en waarbij de tweede en derde letter dezelfde zijn
als de eerste twee letter op het kaartje van A.
Voorbeeld. A kiest KKM, dan kies jij
best MKK.
Een wiskundige verklaring hiervoor vind je in het artikel in bijlage.
Bron: http://www.wiskundeophdc.be (met dank aan de collega's van het Heilige Drievuldigheidscollege in Leuven).
Bijlagen: Paradoxale munten.pdf (141.6 KB)
10-11-2015 om 00:00
geschreven door Luc Gheysens
|