Aangezien de dagen hier in een supersnel tempo voorbij vliegen, zullen we nu een korte samenvatting geven van de laatste dagen. De dames in Sanyang hebben hun missie daar afgerond met een dagje wondzorg in het Health Center en volgende week gaan we (proberen) om onze patiënten over te dragen naar de verpleegkundigen ter plaatse en hen onze manier van wondzorg, met zelfbereide honingzalf uit te leggen en te verduidelijken. Voor andere patiënten, voornamelijk zij die in afgelegen dorpen wonen, zullen het materiaal zelf meekrijgen samen met de nodige instructies, om hun wonden zelf verder te verzorgen.
In Lamin Village worden de patiënten op regelmatige, dagelijkse basis verder verzorgd in het Health Center. Buiten onze kleine jongen met de brandwonde, die we thuis gaan verzorgen en waarbij we blij zijn om te zien dat de wonde goed geneest en dat de honingzalf goede resultaten geeft. Eén heel groot voordeel van deze zalf is, dat ze voorkomt dat de kompressen intrekken in de wonde.Vaak bij gebruik van "traditionele wondcrèmes" is de verbandwissel steeds een zeer pijnlijk moment, maar bij het gebruik met "onze honingzalf" is dit absoluut niet het geval, in tegendeel, de kompressen zijn heel makkelijk en zonder vastkleven in de wonde, te verwijderen.
Omdat het laatste weekend van onze stageperiode is aangebroken, is het tijd om wat culturele uitstappen te maken. Zo hebben we vrijdag de hoofdstad Banjul bezocht. De traditionele markt daar was absoluut de moeite waard en het thuisfront kan op hun twee oren slapen, want we hebben voldoende tijd (en geld) gehad om de nodige souvenirs te kopen . Verder zagen we het presidentieel "paleis", het museum (wat helaas net voor onze neus dicht ging) en een absoluut hoogtepunt was, om aan de grote moskee te zijn op het tijdstip dat het belangrijkste gebed van de week voor de moslims, namelijk het vrijdagmiddaggebed, begon. Klokslag twee uur roept de Imaan op tot het gebed en zie je overal (soms midden op straat) honderden mannen hun matje uitrollen richting Mekka en beginnen ze, bijna perfect synchroon, te bidden. Heel indrukwekkend om mee te maken. Als afsluiter maken we een boottocht over de rivier, langs de mangroves, om er te zien hoe hier ter plaatse de oesterkweek gebeurt. 's Avonds vallen we moe maar voldaan in slaap en kijken uit naar een laatste weekend hier in Gambia.
Heel veel "smiling-coast-greetings" van ons allemaal
Vandaag starten Rosalie, Karina en Marlies in het Health Center van Sanyang.
We verzorgden verschillende wonden zoals snijwonden ter hoogte van de vingers en de voeten. Ook merkten we dat de mensen te lang wachten om hun wonden te laten verzorgen, met als gevolg dat de wonden heel fel bevuild zijn, zo kregen we een meisje binnen waarbij het verband volledig ingegroeid was in de wonde ter hoogte van de vinger, om het verband te verwijderen schreeuwde ze het hele Health Center bij elkaar, dit ten gevolge van een tekort aan sterkere pijnstillende middelen. In de namiddag bezochten we de dichtbij gelegen markt in Sanyang, waarbij ze ons voor de zoveelste keer in het zak wilden zetten maar gelukkig kennen we onze prijzen ondertussen en laten we ons niet meer doen. In de avond werden we bij de buren, tegenover het GamMol-huis uitgenodigd op de thee en we maakten er samen een gezellige avond van.
26/11/2013
Piepende "vrienden"
Omdat we piepende bezoekers kregen (muizen), werd onze nachtrust verstoord en door jankende honden werd het nog maar eens verergerd. Na een goed ontbijt konden we er tegen aan. Van acht tot tien uur verzorgden we de wonden in het Health Center van Sanyang. Door gebrek aan personeel vertrokken we vandaag met vertraging naar het dorp Sambuyan. Ter plaatse ontmoeten we de Alkalo (burgemeester), vervolgens mochten we de wonden van de schoolgaande kinderen en de lokale bevolking verzorgen.
Om de dag af te sluiten, bezochten we het strand om er de zonsondergang te bekijken.
Vandaag hebben we kennisgemaakt met de patiënten die vorige week door Marlies, Rosalie en Karina verzorgd zijn geweest. We mochten ook een nieuwe patiënt verzorgen, het ging om een jonge vrouw die een ernstige borstontsteking had met een grote wonde als gevolg. In de avond zijn we naar een afgelegen dorp geweest om een kleine jongen van 15 maanden te gaan verzorgen, die ten gevolge van kokende melk een grote brandwonde heeft op zijn rug. We reinigden deze wonde en brachten nadien onze zelfbereide honingzalf aan op steriele kompressen om de wonde af te dekken en fixeerde deze met een windel.
Dinsdag 26/11/2013
Vandaag was het consultatie "Kind & Gezin" in het Health care center van Lamin Village. Nadat we onze wondzorg bij de verschillende patiënten hadden uitgevoerd, kregen we uitgebreide uitleg over de verschillende vaccinaties die kinderen en baby's kregen toegediend. Vanaf aanstaande donderdag begint ook een landelijke campagne van inentingen tegen meningitis. s'Avonds brachten we weer een bezoek aan het jongetje met de brandwonde, welke na onze mening er al een stuk beter uitzag.
Wanneer de postduif ons de belevingen van onze collega's uit Sanyang bezorgt, zullen we deze zo snel mogelijk op de blog plaatsen
's Morgens vertrekken we met z'n allen naar de markt van Serrekunda met Fatou. We gaan er opzoek naar stof om een traditioneel Gambiaans kledingstuk te laten maken.Na een uurtje had iedereen zijn goesting gevonden en reden we naar de kleermaker. Hier werden onze maten genomen en kon iedereen vertellen wat ze wilden. Zondag 24/11/2013
Om 10u vertrekken we met onze privé-chauffeur naar het Coco Ocean Spa & Resort in Senegambia. Hier hebben we een dagje kunnen genieten van de verschillende zwembaden, het mooie strand, de woelige zee, het lekkere eten,... kortom een dagje pure luxe na 2 weken hard werken Op de terugweg worden Karina, Marlies en Rosalie afgezet aan het GamMolhuis in Sanyang waar zij de komende 4 dagen zullen verblijven en wondzorg in het Health care center gaan uitvoeren. Amanda en Angelina rijden verder richting Lamin Village en zullen hier de plaats van de andere 3 innemen.
Groetjes Amanda, Angelina, Rosalie, Marlies en Karina
De avond van de 19de werden we opgebeld door een verpleegkundige van het Health care center van Sanyang. Hij vroeg ons om 2 patiënten te begeleiden met de ambulance naar het ziekenhuis van Brikama. Het ging om een oudere man met hepatitis, wiens toestand dusdanig verslechterde dat doorverwijzing naar een ziekenhuis nodig was. De andere patiënt was een meisje van 14 jaar met botpijn aan haar benen, zo erg dat ze niet meer kon staan of lopen. Na een lange, vermoeiende maar boeiende dag kruipen we moe maar voldaan in ons bed. De volgende dag vertrokken we weer met de ambulance richting het afgelegen dorp Kunkujang. (zie vorig verslag)
21/11/2013
Vandaag blijven we in het Health care center om er verder onze wondzorg uit te voeren, maar na 1 patiënt worden we door de vroedvrouw geroepen om te komen assisteren bij een bevalling. Het gaat om een jonge vrouw van 20jaar die haar eerste kindje verwacht. Wanneer we in de verloskamer aankomen, heeft ze 4cm ontsluiting en langzaam maar zeker vordert het tot volledige ontsluiting. We merken dat de patiënt onzeker en angstig is over wat haar staat te gebeuren. De opluchting is bij iedereen groot, wanneer het kleine meisje (2kg) al schreeuwend er wereld komt. Vol trots mocht Angelina de navelstreng doorknippen (in Gambia is het niet de gewoonte dat de vader aanwezig is bij de bevalling).
Vandaag trokken we te voet naar het Lamin Village health center, daar werden we verdeeld in verschillende posten. Rosalie trok naar de farmacie en deelde er de medicatie uit samen met de verpleegkundige. Karina volgde samen met de senior nurse de consultaties en onderzocht er de patiënten die binnenkwamen met verschillende klachten zoals: malaria (koorts, spierpijnen, hoofdpijn, abdominale pijnen, braken) en zuuroprispingen, dit is omwille van het te pikante voedsel in Gambia.
Marlies verzorgde de patiënten die binnenkwamen met verschillende wonden. We pasten er opnieuw onze honingzalf procedure toe en merkten ondertussen een kleine evolutie bij een aantal patiënten. Een patiënt die we al enkele dagen verzorgen met grote wonden op zijn rechterbeen ten gevolge van een val, zien we lichtjes de wonde verkleinen door het toepassen van onze honingzalf. Dit zowel bij een andere patiënt waar een wonde zichtbaar is op de voetrug verbeterd.
We verzorgde ook een diabetes voet waarbij we de evolutie zien verslechteren dag na dag. Bij het verwijderen van het verband t.h.v. de hiel zagen we wormen aanwezig in de wonde, dood weefsel, veel wondvocht. Dit maakte ons ongerust over het genezingsproces van de diabetesvoet. In België zou men hier amputatie uitvoeren. In het health center deed de senior nurse enkel zuurstofwater op de wonde, dekte het af en liet de patiënt naar huis gaan. In de volgende dagen dat zij terugkomt naar het gezondheidscentrum gaan we dit proberen op te volgen.
Zo eindigde onze dag en staan we klaar om morgen opnieuw te beginnen aan een volgende dag!
Zondag zijn we aangekomen in Sanyang waar we zullen verblijven in het gammolhuis. Vlak ernaast ligt het Sanyang community health center waar wij tot vrijdag zullen gaan werken. We zullen er voornamelijk wondzorg gaan doen en bijkomend mogen we ook helpen bij pre- en postnatale onderzoeken, bevallingen assisteren, consultaties meevolgen, malariatesten uitvoeren, etc...
Tijdens de avond zijn we een bezoek gaan brengen, er was een zwangere patiënt met 4 cm ontsluiting. Op aanraden van de vroedvrouw werd zij huiswaarts gestuurd om spullen te gaan halen omdat de bevalling niet lang meer op zich zou laten wachten. Zij werd om 1u terug verwacht. De vroudvrouw zou ons telefonisch laten weten wanneer de patiënt terug aanwezig zou zijn, zodat wij bij de bevalling zouden kunnen assisteren. Na een slapeloze nacht kwamen we in het health center aan en bleek dat de patiënt niet was terug gekeerd. Waarschijnlijk zal zijn in huiselijke kring bevallen zijn, zonder enige medische begeleiding, iets wat in Gambia nog steeds vaak voorkomt.
Ondertussen kwamen er tientallen patiënten toegestroomd voornamelijk vrouwen en kinderen onder de 5 jaar, omdat het vandaag de maandelijkse controles waren van de zogenaamde "Kind&Gezin" (controle gewicht, urine onderzoek, lichamelijk onderzoek en vaccinaties). Hoewel de dienstoverdracht om 8u was, kwamen de verpleegkundige volgende shift pas aan rond 8u30. Dit is echter een veelvoorkomend Afrikaans fenomeen; wij hebben de "klok", zij hebben de tijd. Wanneer iedereen eindelijk op post was, zijn we begonnen met de wonden te verzorgen. Nadien is Angelina gaan helpen bij het onderzoeken van de zwangere vrouwen en is Amanda naar de andere kant van het gebouw in de wachtzaal gaan helpen bij de controles van het gewicht van de kinderen. Door de grote toevloed van vrouwen en kinderen is het niet mogelijk om deze onderzoeken in een aparte kamer te doen. Ondertussen was het aantal vrouwen en kinderen opgelopen tot ongeveer 200.
Op dinsdag zijn we met de ambulance naar het dorp Sambuya geweest. Dit is een afgelegen dorp waar de mensen in armoedige omstandigheden leven. Er is een groot gebrek aan de essentiële basisbehoeften qua hygiëne, toegang tot gezondheidszorg, kennis en financiële mogelijkheden. Hierdoor wordt er vaak nog toegang gezocht tot alternatieve middelen zoals boter smeren op ontstoken wonden, bladeren leggen op wonden om bloedingen te stoppen.
Na de goedkeuring van de plaatselijke Alkalo (burgemeester) hebben we plaats genomen op een bank onder een grote boom, waar wij de wonden zijn beginnen te verzorgen. De meeste wonden die we vandaag hebben behandeld zijn namelijk te wijten aan de gebrekkige hygiënische omstandigheden. Kinderen lopen constant blootvoets door het zand, waardoor eventueel wonden steeds verder geïnfecteerd geraken. Medische behandeling blijft uit, met als gevolg wonden worden chronisch en kunnen uitbreiden met alle risico's tot gevolg.
Om nog meer mensen te bereiken, werd er rond de middag besloten om met de ambulance naar het plaatselijke schooltje te gaan en kinderen met wonden tot aan onze mobiele verpleegpost te brengen zodat ze verzorgd konden worden. Gezien het overweldigend succes vandaag werd er besloten om morgen naar het dorp Kunkunjang te gaan om hier hetzelfde werk te verrichten.
Op vrijdag trokken we richting Dimbaya met de bushtaxi, het dorp gelegen net aan de grens van Senegal. We merkten al snel aan de wegen dat we richting binnenland trokken.
In Dimbaya probeerden we mensen te verzorgen, die omwille van de grote afstand niet naar de dichts bijgelegen eerstelijnsgezondheidszorg kunnen geraken. Eerstelijnsgezondheidszorg is in principe voor iedereen bereikbaar, alleen is vaak de grote afstand een groot obstakel, met andere woorden, ofwel hebben ze net voldoende geld voor de verzorging, maar niet voor het vervoer naar het gezondheidscentrum, of omgekeerd.
We zagen enkele chronische wonden, die we nu elke vrijdag proberen op te volgen en ook te verzorgen met behulp van onze honingzalf. Hier gaan we o.a. een 86-jarige patiënt opvolgen die in 1994 een auto ongeval heeft gehad en sindsdien een chronische wonde ter hoogte van haar hielgewricht heeft dat bovendien in dwangstand staat. Uiteindelijk is het de bedoeling dat we haar dochter de wondzorgprocedure aanleren. Na het werk bezochten we de pas opgerichte watervoorziening die eerder dit jaar werd opgebouwd en gefinancierd door Gammol.
Op zaterdag starten we in het gezondheidscentrum van Lamin Village. Hier introduceerden we met goedkeuring van de senior nurse onze honingzalf bij enkele patiënten. We zagen ernstige chronische wonden, waaronder ook enkele indrukwekkende voorbeelden van een diabetesvoet. We merkten ook op dat mensen hier slecht op de hoogte zijn van de ziekte diabetes, vooral over het te volgen dieet. Insuline gebruik is wel gekend, maar wordt foutief toegepast, dit is omwille van therapieontrouw, gebrekkige informatie, ...
Andere veel voorkomende wonden zijn brandwonden, vooral bij kinderen omwille van het feit dat men hier op de grond kookt en kinderen er meestal in omgeving spelen waardoor een ongeluk snel gebeurd is.
In de namiddag bezochten we "The crocodile pool" in Bakau. Dit is één van de belangrijkste toeristische attracties in Gambia. Het was een unieke ervaring om deze dieren te kunnen aanraken. Dit is mogelijk omdat ze goed worden gevoederd met vis, ongeveer 250 kg per dag voor 80 krokodillen.
Na 5 dagen bushtaxi zijn we het één en ander al gewoon, bijvoorbeeld schapen die worden vastgebonden op het dak van de taxi, 20 fietsen, zetels, ... op de taxi gestapeld. Maar vandaag werd ons ongeloof nog verder op de proef gesteld; ladingverlies die rakelings langs onze taxi voorbij kwam; een achterklep van het busje dat plots opent tijdens het rijden en voor extra ongevraagde verluchting zorgde, ... Kortom het vervoer blijft altijd een attractie op zich. Op onze terugweg in Westfield Junction hebben we de kortste rit ooit in een bushtaxi meegereden. Na 10 meter werd onze chauffeur aangehouden en verplicht zijn sleutels af te geven aan de politie na ongepast parkeren. Dit hield dus voor ons in dat we gepakt en gezakt met een watermeloen van 25 kg op zoek mochten gaan naar het nieuw vervoer.
Morgen hebben we een dagje vrij en gaan we van de zon en zee genieten! Paradise beach, here we come! Vanaf maandag worden we opgesplitst in 2 groepen en trekken Angelina en Amanda naar het gezondheidscentrum van Sanyang. Marlies, Karina en Rosalie naar het gezondheidscentrum van Lamin Village.
Groetjes uit het zonnige Gambia! Karina, Angelina, Rosalie, Marlies, Amanda (K.A.R.M.A.)
We bezochten het gezondheidscentrum van Sanyang en werden er gekoppeld aan verpleegkundigen. Karina startte in het labo, hier moest zij de malaria testen uitvoeren om zo te zien of ze positief of negatief besmet zijn. Angelina deed de wondzorg, zo konden onze honingzalf uittesten die we hebben bereid met een vetstof. Marlies volgde de consultaties mee, hier werden de klachten vermeld en patiënten door verwezen naar het labo om de malaria test uit te voeren (90% van de patiënten komen binnen met dezelfde klachten en de diagnose malaria). Wanneer de test is uitgevoerd gaan de patiënten terug naar de consultatie en krijgen ze van de verpleging medicatie voorgeschreven die ze dan bij Rosalie moesten afhalen.
Rosalie deed buiten de medicatie, ook nog het toedienen van injecties. Het verbaasde ons hoe de verpleging hier inspuitingen zet bij de patiënt, er werd geen huidplooi gemaakt, niet geaspireerd, en de medicatie werd heel snel ingespoten wat het pijnlijk maakte voor de patiënt. Amanda kreeg het goede nieuws dat ze een tweeling mag verwachten (en dat ze deze patiënte dan ook mag helpen bij de bevalling :) :)). Ze hielp mee met de voorbereiding, maar de bevalling liet op zich wachten en zou waarschijnlijk ergens voor de nacht zijn.
Onze eerste stagedag was al een mooie ervaring waar we allen al veel bijleerden. We kijken uit naar de volgende dagen! Morgen trekken we naar Dimbaya om er de wondzorg te kunnen uitvoeren. Als voorbereiding op onze uitstap naar het ver afgelegen dorpje Dimbaya hebben wij in de compound ons huiswerk gemaakt en de honingzalf voor de toepassing zelf bereidt.
Al zwetend weer uit ons bed, we beleven er dolle pret!
Vandaag wordt het nieuwe jaar gevierd in Gambia, dit is voor hun een echte feestdag en te merken aan de mooie kleding die ze dragen.
We starten de dag weer met een lekker ontbijt en trokken richting Sanyang. Hier deden we met de bushtaxi 1u over om op onze bestemming te geraken. Eenmaal aangekomen werden we verwelkomt door Claudia a.k.a Yaya. Zij verblijft momenteel in het Gammolhuis vlak langs het gezondheidscentrum van Sanyang en bestudeerd er de Moringa boom, deze boom bezit heilzame elementen zoals vitamines en calcium. De lokale bevolking gebruikt deze bladeren om er thee van te maken omdat ze er van overtuigd zijn dat dit zou helpen bij malaria aanvallen. Claudia's opzet is dit project te legaliseren en te kunnen exporteren naar het buitenland.
De rondleiding in het gezondheidscentrum werd gegeven door de plaatselijke dokter, Lamin. Hij liet ons alle facetten van de mogelijkheden ter plaatse zien. Ook vertelde hij ons dat de uitlopers van het malaria seizoen nu nog aanwezig zijn. Dit seizoen had malaria enkel al in hun centrum ongeveer 16.000 mensen besmet. We ontmoette er een zwangere vrouw die tijdens haar zwangerschap niet de nodige preventieve malaria zorgen had gekregen, waardoor zij besmet is geraakt en dit vroegtijdige weeën opleverde. Ook de ruimte van de tandarts werd getoond, waar helaas door gebrek aan functionerend materiaal er momenteel geen behandelingen kunnen worden uitgevoerd terwijl tandheelkundige preventie ook in Gambia hoog nodig is.
Na een potje voetbal met de kinderen keerden we terug richting Lamin Village en zijn we allen uitgeput na deze warme dag.
Morgen starten we onze eerste werkdag in het gezondheidscentrum van Lamin Village! Spannend, we kijken er naar uit!
Groetjes Marlies, Karina, Angelina, Amanda en Rosalie
 "Very Happy"){kind=icon}
 "Laughing"){kind=icon}
