Hoe kan een jongere helemaal anders ontwikkelen dan wat je verwacht had? Er zijn twee mogelijkheden. De eerste is dat het gaat om een psychopaat. Hij heeft als aanleg een aantal afwijkende persoonlijkheidskenmerken zoals kilte, narcisme, zich niet inleven in anderen, woede niet kunnen beheersen en desondanks erg aardig kunnen voorkomen. Niet bij allen maar wel bij de moordenaars komt sadisme er bovenop, hoe ze iemand actief pijn kunnen doen en zo macht tonen en voelen.
De tweede mogelijkheid komt het vaakst voor: van zij die groepen leerlingen neerschoten in de VS weten we dat ze meestal ernstige psychotische stoornissen hadden zoals schizofrenie. Mensen denken gemakkelijk dat psychiatrische patiënten agressiever zijn maar dat is in het algemeen genomen niet zo. Toch komen bij schizofrene mannen die doden vier risicofactoren tezamen. De eerste is dat ze man zijn, agressie komt bij hen veel vaker voor dan bij vrouwelijke schizofrenen. Tweede is verslaving aan alcohol of drugs. Dat verhoogt het risico, maar bij schizofrene moordenaars werd vaak geen gebruik vastgesteld op het moment van de feiten. Het derde probleem is dat het gevaar toeneemt als ze hun medicatie niet nemen, of als hun symptomen eigenlijk niet herkend en dus niet behandeld werden. En het vierde risico is de adolescentie. Schizofrenie wordt meestal vastgesteld bij twintigers. Zij kunnen de verwachtingen niet aan van het leven van een jongvolwassene.
Naast de moeilijkheden eigen aan de leeftijd ervaren ze hallucinaties, wanen, kunnen ze niet gewoon sociaal meeleven. Zelfmoordgedachten zijn dan ook zeer frequent. Het gevaar neemt toe als ze uit de familie vallen door hun bizarre gedrag, als hun ouders afstand nemen. Vrienden zijn er meestal niet. Ze voelen zich 'niemand', de moordenaars zoeken een sterk 'iemand' met wie ze zich identificeren. Dat gaat van een bestaande crimineel tot een filmfiguur. Dat risico neemt nog toe als ze vroeger zelf het slachtoffer waren van kindermishandeling, of als er in het gezin wapens voorkwamen. Ze handelen als 'ik tegen de wereld', mensen zijn vijanden en de vijand dood je zonder medeleven. De moordaanslag maakt hen net rustiger en dus wandelt hij op zijn gemak buiten en fietst een eindje naar huis of naar het volgende doel.
Mensen denkten nog steeds dat geestesziekten altijd duidelijk waarneembaar zijn, dat psychotische mensen op straat staan roepen en tegen voorwerpen spreken. Maar dat is meestal niet het geval. Neem nu bijvoorbeeld Hans Van Themse. Over hem was niets bijzonders gekend. Je kon niet zien aan die man dat hij psychotisch was. Je kon ten hoogste zeggen dat hij misschien wat raar was. Veel mensen zijn op heel wat momenten even normaal als ons allemaal maar kunnen af en toe wanen hebben. En juist omdat deze maar af en toe aanwezig zijn, zijn ze zo goed verborgen dat niemand ze opmerkte. Bovendien kwam hij uit een behoorlijk gezin zonder enige geweldaandoening. Door dit alles is hij vrij gebleven van enige behandeling of medicatie. Een behandeling die deze gruwelijke gebeurtenissen had kunnen voorkomen.
Psychiatrische patiënten kunnen dus niet altijd worden opgespoord. En zelfs de meest normale personen uit een ordinair gezin kunnen psychotisch zijn. En ook al beweren psychiaters dat zij wel bij normaal gedragend personen psychose kunnen waarnemen, is het toch onmogelijk om ieder persoon die ook maar een beetje raar doet te laten controleren door hen.
Is de definitie van gekheid een gevolg van de kunststromingen ?
Op het einde van de Middeleeuwen was men gefascineerd door de waanzin. De waanzin was overal terug te vinden zoals ook in het nevenstaande schilderij van Jeroen Bosch dat 'een waanzinnige wereld' voorstelt. Alles wat onmogelijk was en voldoende fantasie bevatte was goed in die tijd. Men wou afstand nemen van al die treurende gedachten rond de pest. Daarom maakten onderwerpen als de dood en de hel plaats voor fantasie en waanzin. De waanzin werd ook geanalyseerd, ze werd voorgesteld als een illusie die het leven draaglijk en plezierig maakt.
De daarop volgende tijden echter verbraken deze gedachte. Men wou terug realistische elementen in de kunst brengen. Alles moest er zo echt mogelijk uitzien. Alsof een schilderij gewoon een foto was. De fantasieën uit de Renaissance werden als té ideaal en té overdreven afgeschilderd.
En aangezien de kunst altijd al een verpersoonlijking van de maatschappij heeft voorgesteld. Nam ook de maatschappij al snel deze gedachte over. Men vond dat waazin gelijk was aan luiheid, onbekwaamheid en vergetelheid. Waanzinnigen werden toen in speciaal hiervoor opgerichte hospitalen, gevangenissen en tuchthuizen ondergebracht. Ze werden veroordeeld omdat ze zich niet gedroegen zoals de maatschappij dat wou. Ze werden waargenomen als iemand bezeten door een dierlijke vrijheid, die men wel moest intomen met opsluiting.
Na het bekijken van dit filmpje stelde ik mij toch wel vragen over de rol van een psychiater. De bedoeling van een psychiater is toch dat ze hun patienten genezen d.m.v allerhande therapieën en gesprekken. En niet door hen op te sluiten in isoleercellen voor maanden! Dat heeft helemaal geen zin.
Die 2 meisjes die na hun zelfmoordpoging voor enkele maanden werden opgesloten in een isoleercel zeggen zelf dat ze er alleen maar gekker werden. Een andere man heeft op dit filmpje gereageerd en zei dat hij ,wanneer hij uit de isoleercel kwam, meteen van het dak van de psychiatrische instelling gesprongen is. Wat niet te verwonderen is want mensen die in een psychiatrische instelling belanden hebben nood aan professionele bijstand. Zij hebben nood aan gesprekken met hun psychiater.
Maar in tegensteling tot dat worden ze gewoon opgesloten en verbannen uit de sociale wereld. Ze worden dan wel onthouden aan de mogelijkheid om zelfmoord te plegen maar hun drang om het te willen doen stijgt met de dag! Ze kunnen dan ook niets anders doen dan hier constant aan te denken. Want een isoleercel biedt echter geen enkel vermaak aan.
Opsluitingen in isoleercellen zouden slechts in uitzonderlijke gevallen ( bv. bij onhandelbare patiënten) mogen toegepast worden. Voor derest bieden zij geen enkele helende factor.
Dit weekend was het weer de jaarlijkse kroegentocht doorheen Laarne en Kalken. Op het begin van die avond zag ik iedereen daar staan al pratend met enkele vrienden. Maar wanneer ik rond een uur of 3 nog eens rondom mij keek zag ik niet veel mensen nog op hun gemakje praten. Ik zag ze lachen, roepen, dansen, liedjes zingen en allerlei gekke dingen uithalen. Het bewijs was er: alcohol kan een mens gek maken. Denk ook maar eens terug aan het assisenproces dat wij allen hebben bijgewoond dit schooljaar. De feiten die zich daar hebben voorgedaan waren waarschijnlijk nooit gebeurd zonder alcohol. Hoe onschuldig alcohol ook mag lijken soms kan ze dus beslissen over zaken van leven of dood. Waar ik nu eigenlijk toe wil komen is het feit dat factoren van buitenaf mensen ook gek kunnen maken. Wat dus ook wil zeggen dat gekheid niet altijd genetisch bepaald hoeft te zijn. Denk maar eens na over je eigen ervaringen met alcohol. Dat je s morgens wakker wordt en denkt : Wat heb ik gisteren toch uitgestoken?! Dat had ik nooit gedaan als ik niet zat was geweest.
Zo zie je maar dat in ieder van ons wat gekheid verscholen zit. En dat die gekheid door bepaalde omstandigheden naar boven kan komen. En in staat is onze normale handelingen overhoop te gooien. Het komt er op aan om de controle over jezelf niet te verliezen en ervoor te zorgen dat je gekke gedrag beperkt blijft zodat je er een ander mee schaadt. Want moet ik toegeven : een beetje gekheid kan nooit kwaad. Je moet ze gewoon tussen haar grenzen weten te houden.
Het is zoals Marc Callewaert het ooit zei : "Een mens moet nu en dan een beetje gek doen om het niet helemaal te worden."
Ik heb het boek Veronika besluit te sterven van Paulo Coelho gelezen. Voor mij was dit een uitstek boek over de waanzin en de gekheid.
Het verhaal speelt zich af in een gekkenhuis (Vilette). Veronika belandt daar nadat ze een zelfmoordpoging achter de rug heeft. Ze is de zin van haar leven verloren. Doorheen het verhaal ontmoet ze allerlei nieuwe mensen in Villete. Eén voor één hebben ze daar als gevolg van onze bittere maatschappij het etiquette gek opgeplakt gekregen. Hier volgen enkele voorbeelden : Eduard : één van de gekken uit Villete , hij is een schizofreen en is zo geworden omdat zijn ouders hem verplichtten naar school te gaan terwijl hij alleen maar wou schilderen. Mari was advocaat geweest, maar was blij dat ze nu niks meer te maken had met ons kromme rechtssyteem. Ze kreeg er alleen maar paniek aanvallen door en dat is ook de reden dat ze in Vilette geplaatst is.
Het is dus weldegelijk de maatschappij die hen tot de fase waanzin gedreven heeft. De maatschappij bestaande uit mensen die niet verder kijken dan de realiteit die ze zelf creëren. En gekken die niet thuishoren in die wereld omdat zij die realiteit anders bekijken. Zoals bijvoorbeeld Eduard die zijn schilderwerk moet opgeven van zijn ouders omdat schilderen niet iets is wat iedereen doet. Met als gevolg dat Eduard schizofreen wordt en zijn eigen wereldje ontwikkelt. Hij heeft geen andere keus dan een eigen wereld te ontwikkelen want in de reeële wereld worden zijn talenten en zijn verlangens niet geaccepteerd. Doorheen het boek kreeg ik het gevoel dat de gekken, die onze maatschappij vanop een afstand bekijken, de enigen zijn die de bitterheid van onze wereld echt kunnen doorzien. Zij willen niet meer deelnemen aan al die vormen van onrechtvaardigheid en al die uitsluiting in onze wereld. Zelfs wanneer een gek uit Vilette ontslaan worden wil die liever in Vilette blijven. Het leven daar lijkt wel bijna perfect. Iedereen aanvaardt elkaar. Ze verdragen alles van elkaar, hoe raar hun gedrag ook is. Veronika is anders dan de andere gekken. Zij lijdt aan negatieve waanzin waar vele mensen uit het heden aan lijden. De mensen gaan vroeg naar hun werk, vertrekken laat naar huis, zitten 's avonds naar tv te kijken ( naar soaps waar niet anders dan problemen op te zien zijn, naar het nieuws,...) . Ze kunnen niet slapen en nemen dan maar een pilletje om de volgende dag weer net hetzelfde schema te doorlopen. Maar het zijn wel deze mensen die normaal zijn? Zou het niet beter zijn als zij eens in behandeling gaan ? Volgens mij zou het een goed idee zijn om de gekken een mooi plaatsje in onze maatschappij te gunnen. Om hen te aanvaarden zoals ze zijn. Want ik denk dat velen onder ons nog veel van hen kunnen leren. En dat dit misschien wel eens het einde van onze 'robotmaatschappij' zou kunnen betekenen.
