Zevende Lentecylus 2004: Vergrijzing

Het thema vergrijzing werd op drie verschillende dagen toegelicht, telkens vanuit een ander perspectief.

Op woensdag 28 april 2004 werd er ingegaan op het demografisch standpunt van de vergrijzing.

Professor Hilary Page, hoogleraar Bevolkingswetenschappen van de Universiteit Gent, mocht de spits afbijten met een lezing over "Vergrijzing: demografisch overzicht en vooruitzichten". Na een situering van de evolutie van de leeftijdsstructuur van de Belgische bevolking t.o.v andere landen, komt de evolutie in de socio-demografische kenmerken van de oudere bevolking aan bod: in hoeverre zullen de ouderen van morgen verschillen van de ouderen van gisteren en van vandaag?
Dan was het de beurt aan professor Thérèse Jacobs, directeur van het Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudies (CBGS). Zij behandelde onder de titel "Levenskwaliteit op latere leeftijd" een selectie van levensdomeinen waarin levenskwaliteit zich kan manifesteren, o.m. door inkomen, gezondheid, zelfredzaamheid en het steunnetwerk. Eerst werden de verhoudingen beschreven tussen inzake levenskwaliteit bij ouderen. Vervolgens ging het over de mate waarin tekorten in het ene domein versterkt worden door tekorten op andere domeinen, om zo 'risicogroepen' inzake levenskwaliteit af te bakenen. Tenslotte werd gereflecteerd op deze resultaten vanuit de oproep tot 'active ageing'.
Op woensdag 12 mei 2004 werd de vergrijzing vanuit beleidsmatig standpunt uitgediept.

Professor Bea Cantillon, directeur van het Centrum voor Sociaal Beleid aan de Universiteit Antwerpen, besprak: "Vergrijzing demografisch bekeken: achtergrond en vooruitzichten". Alle westerse welvaartsdemocratieën zijn al enige tijd bezig met het doorvoeren van de nodige herstructureringen. Toch is België onvoldoende gewapend tegen de komende lasten van de vergrijzing de hoge overheidsschuld, de zeer lage participatiegraden bij ouderen en de communautaire verhoudingen die een gecoördineerd beleid inzake werk en zorg bemoeilijken. Dit noodzaakt het uittekenen van  een coherent beleidsplan dat een rechtvaardige verspreiding van de lasten van de vergrijzing over en binnen de generaties, een kwaliteitsvolle en betaalbare zorgondersteuning voor iedereen en het investeren in de potentialiteiten van ouderen én van kinderen beklemtoont.
In zijn toespraak "Budgettaire Implicaties van de vergrijzing". ging  Professor Paul Van Rompuy, buitengewoon hoogleraar Economie aan de KULeuven, in op de belangrijke meerkosten van de vergrijzing voor de sociale zekerheid inzake pensioenen en gezondheidszorgen, die jaarlijks door experts worden geraamd. Om de sociale rechten van de bevolking in de toekomst te vrijwaren, zonder verhoging van sociale bijdragen of belastingen, is het absoluut noodzakelijk tijdig de nodige budgettaire "reserves" aan te leggen, (cf Zilverfonds), d.m.v het duurzaam opbouwen van begrotingsoverschotten. De verhoging van de werkgelegenheidsgraad van de bevolking en de verlenging van de actieve loopbaan, ondersteunen uiteraard het budgettair beleid voor de volgende tien jaar.
Toenmalig minister van Werk en Pensioenen, Frank Vandenbroucke, sloot de dag af met een uiteenzetting over "Hoe van de vergrijzing een succes maken?" Dat de mensen ouder worden en langer van hun pensioen genieten (vaak in goede gezondheid), is een maatschappelijke meerwaarde op zich. Toch kan men er niet onderuit dat er een leeftijdsfase komt in mindere gezondheid en beperkte zelfredzaamheid. De vraag naar zorg neemt dus toe waardoor het zorgenaanbod beter afgestemd moet worden op de behoefte: minder acute zorg maar meer eerstelijnshulp, mantelzorg en rusthuisplaatsen, aanpassing van het ziekenhuislandschap naar meer geriatrie en revalidatiecapaciteit. Het vraagt ook meer efficiëntie in de uitgaven want dit alles moet betaalbaar blijven. De gezondheidszorg is nu de belangrijkste oorzaak bij de groei van de arbeidsmarkt. Vergrijzing creëert dus ook een economische meerwaarde en zorgt voor socio-economische verschuivingen.

Op donderdag 3 juni 2004 kregen de sociale partners het woord

De heer Xavier Verboven, intergewestelijk Secretaris van het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV) gaf een lezing over " Vergrijzing van de samenleving: een positieve aanpak graag". De "verzilvering", een pluspunt, bestaat dankzij onze sociale zekerheid. De bijkomende kost daarentegen, die ermee gepaard gaat, kunnen we opvangen door de werkloosheid te doen dalen. Hiertoe moeten we eerst afstappen van veel verspreide vooroordelen zoals dat het volstaat de (brug)pensioenleeftijd te verhogen
De cyclus werd afgesloten door mevrouw Bernadette Adnet, Adviseur bij het adviseur bij het departement Sociale zekerheid van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) met een voordracht over "Impact van de vergrijzing op de ondernemingen; wat met het concurrentievermogen?" De vergrijzing zal een aanzienlijke weerslag hebben op de arbeidsmarkt, door een forse daling bij de groep 45-jarigen en een zeer grote toename van de groep ouderen, en op de leefbaarheid van de sociale zekerheid, door bijkomende  kosten inzake gezondheidszorg en pensioenen, rekening houdend met de vermindering in kinderbijslagen en werkloosheid. Het VBO stelt zowel een grondige hervorming van het loopbaaneinde voor als van de gezondheidszorg, dit laatste door het invoeren van 3 soorten mechanismen, om de kosten te controleren, om de overheidskosten te delen en om de totale kosten te delen tussen het collectieve en het individuele niveau.