Verslag week 9+10: Hoe beïnvloedt een staatsstructuur, in dit geval het communisme, je leven?
Door het boek Het lelietheater van Lulu Wang te lezen, wou ik vooral te weten komen hoe mensen in China onder een regime als het communisme kunnen leven. Het boek gaat specifiek meer over het leven van de Chinezen tijdens de Culturele Revolutie in China, van 1966 tot 1969. Maar tijdens het lezen kwamen er nog meer vragen in me naar boven. Zo vroeg ik me bijvoorbeeld vaak af wie Mao Zedong precies was en welke invloed hij precies heeft gehad op het leven van de Chinezen. Men heeft het ook vaak over Het Rode Boekje. Hier had nog nooit eerder over gehoord en wil dus graag weten welk symbool dit heeft en welke plaats het heeft in het leven van de Chinezen. En zit het nu met China tegenwoordig? Gelden de communistische ideeën nog steeds in bepaalde mate of niet.
De Volksrepubliek China op de wereldkaart.
Mzo Zedong werd in 1893 geboren in Shaoshan in een familie van eenvoudige boeren. Zijn vader was één van de rijkste boeren uit de streek waardoor Mao de kans kreeg om te studeren. Nadat hij zijn opleiding als onderwijzer met succes had afgesloten, ging Mao werken bij een bibliotheek in Peking. Hier las hij voor het eerst over het marxisme of eerder het communisme. De marxisten (of communisten) wilden dat alles in de maatschappij gemeenschappelijk bezit van de burgers zou zijn: alles is van iedereen. Ze verafschuwden dan ook het kapitalisme, dat betekent dat ieder voor zich leeft en er verschillen zijn tussen arm en rijk. Volgens de communisten in China moesten de gewone boeren en arbeiders het voor het zeggen krijgen, zij waren immers het volk. Mao kon zich volledig vinden in deze denkwijze en sloot zich aan bij de Communistische Partij.
In 1911 brak in China een revolutie uit. De burgers kwamen toen in opstand tegen de regering. Na de revolutie ontstonden er meerdere partijen. Ze probeerden allemaal de macht in handen te krijgen en vochten hiervoor tegen elkaar. De communisten, onder leiding van Mao, vormden één van deze partijen. Een andere partij was de nationalistische partij van Tsjang Kai-sjek. De communisten werden door troepen van de nationalistische partij verdreven. Maar de communistische partij gaf niet op en sloeg terug. Duizenden mensen waren gedood door het leger van de andere partij en nog meer mensen stierven door gebrek aan voedsel, kou of uitputting. Toch noemde Mao het een succes. Op 1 oktober 1949 werd Mao Zedong als leider van de communistische partij het officiële staatshoofd van China.
Maos ideeën
Mao Zedong
De macht die Mao over China had was groot. Hij regeerde het land alsof het zijn bezit was en deed er dan ook mee wat hij wilde. Zo maakte hij van Peking de hoofdstad van het land. Ook liet hij fabrieken bouwen en hij nam land af van de rijken om het in staatsbezit te nemen. Mao regeerde China dus in zijn eentje. Mensen werden ook onderdrukt. Van meer macht voor boeren en arbeiders kwam in het echt maar weinig terecht.
Veel mensen, vooral op het platteland, leden honger, omdat boeren al hun oogsten moesten afstaan. Dit wordt vooral duidelijk in het boek wanneer het leven van Kim, de vriendin van Lian, een meisje van de laagste klasse, wordt verteld. Haar vader is een boerenarbeider die het minst betaalde, vuilste en meest beschamende werk deed dat er te vinden was: het vervoeren van steenkool. Er werd vooral op haar vader neergekeken omdat hij niet in staat was het meest schandelijke te ontlopen: hij moest zijn erbarmelijke lot zichtbaar voor iedereen ondergaan. Kims moeder maakte luciferdoosjes van s morgens vroeg tot s avonds laat, zon vijfhonderd per dag. Dat betekende een dagloon van vijftig cent. Niet gek voor een stuk goedkoop spul, zoals er over vrouwen gesproken werd. zegt men in het boek. Vrouwen waren dus duidelijk minderwaardig. Ze werden weliswaar als oud vuil behandeld, maar gedroegen ze zich ook nog eens niet als vrouw, dan was hun leven totaal geruïneerd. Dat een vrouw minderwaardig was blijkt ook uit het feit dat de Lian niet door haar grootouders opgevangen kan worden, wanneer haar moeder naar het strafkamp wordt gestuurd, omdat haar grootouders pas een kleinzoon hadden gekregen. Nu werd alle liefde geconcentreerd op het eerste échte kleinkind: het stam- en piemelhoudertje, de toekomstige zaaier van de familiezaden. Het lag voor de hand dat Lian, een kleindochter, niet in aanmerking kwam voor verzorging van haar grootouders. Ook vrienden of kennisen van Lians ouders die toevallig niet gevangen zaten, durfden zich niet over haar te ontfermen, anders zou de Partij vermoeden dat ze sympathie hadden voor de bastaardkinderen van bourgeois elementen. Het feit dat Lian een meisje was én afkomstig was van ouders met bourgeois ideeën, maakten haar minderwaardig.
Iedereen die tegen de communistische ideeën leek te zijn, werd ofwel direct koud gemaakt en dus vermoord of in een gevangenis geplaatst, of gemarteld of opgepakt en naar een werkkamp gestuurd of
Één van Maos leuzen zegt letterlijk:
Wie aan de juistheid van Maos woorden twijfelt, wordt door de Communistische messen tot moes gehakt.
Zo wordt ook de moeder van Lian, het meisje uit het boek, naar een strafkamp of heropvoedingskamp gestuurd. Anderen kunnen ook naar de gevangenis gestuurd worden. De vraag is dan Waarom worden mensen naar een heropvoedingskamp gestuurd?. Uit het boek blijkt dat de mensen die hier naar toe worden gestuurd zichzelf moeten zuiveren van hun bourgeois ideeën en moeten proberen een nieuw mens, namelijk een proletariër, te worden. Dit gebeurt in het kamp door als een boer tien uur per dag te zwoegen op het veld, naar bekritiseringsbijeenkomsten te gaan en aan zelfkritiek te doen. De moeder van Lian, uit het boek, was een docent aan de universiteit. Een slimme vrouw dus. Ze behoorde tot een groep historici die een leerboek over de moderne geschiedenis van China (1911 tot heden) voor middelbare scholen samenstelde. Gedurende de tijd dat dit leerboek werd opgesteld, werden vier maarschalken en drie ministers vermoord, personen die een belangrijke rol hadden gespeeld in de moderne geschiedenis van het land en dat vermeld stond in het nieuwe leerboek. De regering gaf meteen de opdracht deze figuren te schrappen in het boek. Een jaar later werden er tien andere vooraanstaande politici koud gemaakt en ook die moesten worden verwijderd uit het leerboek. Zo ging het maar door. Om het plat te zeggen: de moeder van Lian en haar collegas moesten in die tijd niet naar het kamp omdat de Partij hen nodig had om de geschiedenis te vervalsen. Ze werden voor een blok gezet. Weigerden ze de historische feiten te verdraaien, dan zouden ze als samenzweerders tegen de Communistische Partij veroordeeld worden en was het heropvoedingskamp voor hen tien maal te licht. Dit verhaal toont aan dat de mensen onder dit communistische regime vaak geen keuze hadden. Wat ze ook deden, ze werden op de één of andere manier toch gestraft. Vooral de intellectuelen van het land werden aangepakt. Ze waren te slim en wisten vaak te veel over de regering en het regime waardoor hen het zwijgen werd opgelegd door bijvoorbeeld een strafkamp, gevangenis,
Enkele van Maos leuzen gaan als volgt:
Arbeiders en boeren zijn de leiders van China! Intellectuelen moeten zich door de arbeidende klasse laten heropvoeden!
Om te varen heb je een kompas nodig. Om graan te verbouwen heb je de zon nodig. Om te leven heb je Voorzitter Mao nodig.
He leven in een strafkamp
Zon strafkamp was geen lachertje. De mensen sliepen per geslacht in één slaapzaal van ongeveer 8 meter bij 12 meter, met 25 stapelbedden, met 50 mensen bij elkaar. In zon slaapzaal was geen enkel raampje, enkel twee piepkleine luchtgaatjes, waar ijzeren spijlen voor zaten die het teken van gevangenschap vormden. Matrassen was een luxe en dus moesten de gevangenen het doen met een houten plank met wat stro op. Ze mochten het niet hebben over lichamelijke behoeften zoals eten en drinken. Dit was bourgeois. Als een kamergenote het zou horen, zou die zulke woorden kunnen doorgeven aan de kampleiding en zal men rijkelijk boeten voor die kapitalistische verlangens.
Elk woord in de krant was door de Partij gefilterd. Toch was de krant erg geliefd bij de mensen. De reden hiervan lag in het feit dat dit de enige drager van woorden was die in het kamp toegestaan werd. Het betrappen van iemand bij het lezen van een vakboek, roman of tijdschrift leidde zonder pardon tot strafverzwaring.
In het strafkamp waren Maos ideeën dan ook meer dan aanwezig. De mensen werden op het veld soms tegengehouden met Halt! Revolutionair gebed 459!. De dwangarbeiders legen dan hun gereedschappen direct op de grond, hielden automatisch hun adem in en richtten hun ogen vroom naar het oosten, waar de zon opkomt en waar de Nooit Ondergaande Zon zetelt. In koor schreeuwden ze dan:
Moa, Barmhachtige Ster der Redding, vergeef ons onze bourgeois zonden van vandaag en help ons de poepgeurige geest uit onze kapitalistische slangenkop te spoelen. Dank U hiervoor!
Mao wilt dus dat het volk hem eert als een God zeg maar. Zijn leuzen zeggen steeds dezelfde dingen: Mao is de grootste, de beste, onze held, Mao, de zon die nooit onder gaat. Ook op de afbeelding hieronder wordt Mao precies voorgesteld als God van het volk. Of dit werkelijk zo was is een andere zaak, maar hij profileerde zich wel als held en God van zijn volk.
Mao als God voor het Chinese volk
Er wordt zelfs een dorp vermeld in het boek dat noemt Communisme Is Zonder Meer Het Beste en een merk dat noemt Arbeiders, Boeren en Soldaten zijn de Leiders van ons Vaderland. Veel dingen in het land werden dus genoemd naar het Communisme of Mao zelf. Op die manier wordt het volk er steeds op gewezen hoe ze moeten leven: volgens de ideeën van Mao en de Communistische Partij.
De volgende zin vond ik passend als afsluiter van het onderdeel leven in een strafkamp:
Eskimos hebben 36 woorden voor sneeuw, zo dadelijk vind ik nog 72 woorden voor kwelling uit!
Verschillende sociale klassen
Het leven van de mensen onder het communistische regime is allesbehalve gemakkelijk. Er is duidelijke sprake van een onderverdeling van de verschillende sociale klassen in het land, een kastenmaatschappij. De eerste opdeling is de scheiding tussen stedelingen en mensen op het platteland, de arbeiders in de dorpen en de boeren. De stedelingen kregen uiteraard betere voeding, scholing en voorzieningen als gezondheidszorg, De boerenkaste is feitelijk de laagste klasse of derde-kaster van normale burgers. Deze laagste kaste krijgt geen of nauwelijks salaris. Of iemand geboren op het platteland als behorend tot de boeren- of dorpsarbeidersstand, of als stedeling wordt geregistreerd is alleen afhankelijk van de status van de moeder en niet van de vader. Ook al werkte de vader in de stad en werd de moeder gerekend tot de boerenstand, dan worden haar kinderen ook als zodanig geregistreerd. Zo zijn de meesten gedoemd in dezelfde kaster te blijven hangen, want de vrouw werd als minderwaardig gezien en had vaak een lager beroep dat haar man.
Verschillende klassen of kasters creëren en daarbinnen weer niveaus onderscheiden, is bedoeld om steeds een relatief kleine groep mensen te stimuleren om de kleinere bovenliggende niveaus te dienen en te gehoorzamen. En dit terwijl het onderliggende massaniveau gecontroleerd (onderdrukt) wordt.
Mao, omschreven in het boek als De Wijste Leider Aller Tijden, hamerde er immers voortdurend op dat boerenarbeiders tot de eerste klasse behoorden en dat alle andere klassen door hen opnieuw opgevoed moesten worden. Maar zijn leer was in werkelijkheid helemaal anders: de andere klassen gebruikten de rug van de boerenarbeiders als deurmat bij wijze van spreken. Wie er écht met de boerenarbeiders mee leefde deed dat alleen maar om de Leider, Mao, te laten zie dat hij zijn woorden zogenaamd volgde. Zo iemand was een schijnheilige!
In het boek las ik het volgende:
Kinderen van lagere afkomst mogen af en toe hun plaats vergeten en omgaan met rijkeluiskinderen. Maar grote mensen moeten zich gedragen naar de regels van hun kaste (klasse). Anders is er geen orde meer in de maatschappij.
Toch spreekt deze uitspraak het boek tegen. In het boek wordt Lian en haar moeder verboden om tijdens de weekenden, als ze naar huis mogen van het kamp, nog om te gaan met Lians vriendin, Kim, een meisje van de laagste klasse. De gevangenen hebben geen recht om met hun bourgeois ideeën een kind (Kim) van rode proletarische boerenarbeiders te besmetten! Toch is het een vreemd verbod. Lian en Kim hebben het toch nooit over politiek, ze zijn amper 13 en 15, kinderen dus. Toch mochten ze door de regering niet meer met elkaar omgaan. Wat wint de Partij ermee zich te bemoeien met de meeste onbenullige, onschuldige en persoonlijke dingen van hun leven, die op geen enkele wijze de Dictatuur van het Proletariaat konden schaden?
Lian kon zeker zijn van haar bevoorrechte positie als eerste-kaster. Haar vriendin Kim was een derde-kaster en dus was het ongewoon dat de twee met elkaar omgingen. Als dochter van een boerenarbeider koesterde ze vanzelfsprekend proletarische gevoelens. In de praktijk betekende dit dat je gebrand moest zijn op vuile en zware arbeid en op allerlei geestelijke en fysieke ellende, én je moest de Partij onvoorwaardelijk gehoorzamen!
De verschillende kasters woonden in verschillende wijken. De zogenaamde rijtjeskamerbuurt was de wijk waar tweede-kasters woonden. In één rijtjeskamer leefde één gezin, ongeacht hoeveel leden het telde. In de meeste gevallen woonden er een man of achter in een kamer van zon vier bij vier meter. De openbare wc was ruim honderdvijftig meter verder dan de meeste rijtjeskamers. Er was één wc voorzien op de vier rijen woningen, dat wil zeggen dat veertig gezinnen, meer dan driehonderd mensen, er op aangewezen waren.
De buurt waar de lagere klasse, de derde-kasters leefden werd de modderhuisbuurt genoemd.
Soms was het noodzakelijk om door de buurt van een andere kaste te lopen om bijvoorbeeld graan te halen of iets dergelijks. Zo moest Lian, als eerste-kaster, op een dag de buurt van de derde-kasters passeren. Het was algemeen bekend dat het gevaarlijk was voor een kind van de eerste kaste om de wijk binnen te gaan. Ze werd dan bekogeld met bakstenen en kwam er gelukkig met de schrik van af.
Mao in het onderwijs
Ook in het onderwijs was Mao en het communisme erg aanwezig. Kinderen leerden liederen die op de leuzen van Mao terug sloegen. Kinderen van 13 jaar kenden slechts vier streng gecensureerde model-Pekingoperas: Het verhaal van de rode lampion, Het vissersdorp Shajiahang, Aanval op de Weihu Berg en Oorlog in de haven van Shanghai.
Het onderwijssysteem klopte helemaal niet. 90% van e leerlingen ging moeiteloos door naar het volgende leerjaar. De onderwijsinstellingen waren meer dan overbezet. Leraren deden alsof ze niets in de gaten hadden en lieten slechte leerlingen toch doorstromen naar het hogere jaar. Alleen degenen die werkelijke helemaal niets van de leerstof begrepen werden eruit gepikt. Kinderen uit de laagste klassen behoorden vaak deze laatste groep, omdat zij sowieso minder kans hadden om de leerstof te kunnen begrijpen. Hun ouders waren toch ook van de laagste klasse en hadden er dus ook niets van gebakken op school
Na de middelbare school een baantje zoeken in een fabriek kon tegenwoordig niet meer, door Maos bevel nummer 4: Alle afgestudeerde van de middelbare school moeten zich volledig wortelen op het platteland!.
Verder is er in Lians klas ook een hoekje, namelijk Het Politieke Slachtveld, voorzien met artikelen over het communisme en Mao. Het werd ook wel eens het propaganda-plankje genoemd. Er waren artikelen op te bewonderen die de politieke situatie van het hele land toelichtten. Zo kan men bijvoorbeeld vernemen welke campagne er op dat moment gaande was of wat voor een nieuwe leus Mao had uitgedacht. Ook werden Maos meest recente decreten in voor de jeugd toegankelijke taal uiteengezet. Zo werd hen duidelijk gemaakt dat Maos bevel om Confucius te verbrijzelen betekende dat we de minster van Buitenlandse Zaken de grond in moesten boren. Verder gingen de artikelen in op de gedragingen van individuele leerlingen. Revolutionaire elementen werden geprezen en bourgeois-gezinden bekritiseerd. Zo werd er een leerling een keertje in het zonnetje gezet, omdat hij de ramen van het leslokaal stiekem gelapt had. Hiermee had hij blijk gegeven van zijn proletarisch geloof in Maos leer: Dien het volk ijverig, als een karbouw die het rijstveld ploegt.
Net zoals op elke school, worden de goede leerlingen beloond en krijgen ze vaak een titel als beste leerling van de klas of iets dergelijk. In China was het in de tijd van de Culturele Revolutie anders. In Lians school kon je tot Leerling van de Drie Deugden verkozen worden. De Drie Deugden waren:
1 Proletarisch, dus progressieve gevoelens koesteren. 2 Hoge cijfers halen voor alle toetsen. 3 Goede sportprestaties leveren en over een goede gezondheid beschikken.
De eerste Deugd slaat alweer terug om de ideeën van Mao die hij wil overbrengen op de nieuwe generatie, de jeugd.
Het Rode Boekje
De ideeën van Mao werden opgeschreven in een boekje dat Het Rode Boekje werd genoemd. Dit was volgens de Communistische Partij het enige boek met waarde. Iedereen moest het boekje dan ook vanbuiten kennen.
Al even absurd als de ideeën van Mao zelf is wat er in dit boekje staat. Op bladzijde 45 van het Rode Boekje staat bijvoorbeeld: Revolutie betekent ontkenning van menselijke gevoelens. Wie dat niet kan, is onze vijand. Zo werd een koppel, waarvan de man en de vrouw beiden in een strafkamp zaten, dat lag te vrijen in een grot en hierbij gezien werd, de stempel van één van de ergste contrarevolutionaire misdadigers! Ze mochten beiden 6 maanden lang het kamp niet meer verlaten. Voor hen geen verlofweekenden meer.
Het rode boekje
De Culturele Revolutie
Omdat Mao bang was zijn macht kwijt te raken, begon hij in 1966 de culturele revolutie. Mao verbood alle vormen van kunst en cultuur omdat hij het zag als gevaar voor de staat. Mensen die er anders over dachten, werden gemarteld en daarna vermoord.
Tijdens de culturele revolutie werden miljoenen mensen vermoord, van wie gedacht werd dat ze tegen Mao waren. Zo wordt in het boek verteld over de verse lijken iedere ochtend achter de universiteit. Het waren lichamen van gemartelde professoren en docenten, die ten einde raad een verlossende dood verkozen boven een levende hel. De levende hel bestond uit verschrikkelijke taferelen: het hartverscheurende gehuil van kinderen wier ouders voor hun ogen gedeporteerd werden, klachten van de echtgenoten die zo haastig van elkaar afscheid moesten nemen, omdat ze naar twee verschillende strafkampen gestuurd werden en niet weten wanneer en of ze elkaar nog zullen weerzien, de trieste lucht die in de ziekenhuizen hing, waarin geestelijk en lichamelijk geschonden mensen lagen te kreunen,
Ook verteld men in het boek over een eersteklas chirurg die werd doodgeknuppeld en wiens lijk daarna op de spoorbaan werd gelegd om het op zelfmoord te doen lijken. En dat alleen maar omdat hij ooit had gezegd dat het onthouden van de woorden uit het Rode Boekje niet voldoende was om een tumor uit het hoofd van een patiënt te verwijderen.
Toen Mao in 1976 overleed, na veertig jaar aan de macht te zijn geweest, waren veel mensen erg opgelucht.
De tegenkant van Mao en het communisme
Het is niet zo dat Mao wordt zwart gemaakt in het boek. Ook de tegenkant van de situatie wordt vermeld. Zo gaat het op een gegeven moment over de aanhangers van Mao. Als zij hun hersenen hadden gebruikt en niet zomaar blindelings geloofd in wat Mao verkondigde, dan zou het hem nooit gelukt zijn om ze voor zijn karretje te spanne, om hun revolutionaire enthousiasme aan te wenden voor zijn privé-doeleinden. Het probleem ligt dus niet bij hem alleen, maar bij hem én zijn fanatieke aanbidders. Ook het volk dat tegen Maos ideeën was, heeft zelf een aandeel gehad in het verloop van het communisme in China. Ze keken eerst naar de buren. Verzetten zij zich tegen Mao? Nee? Waarom zouden zij dan hun nek uitsteken? Het is een vicieuze cirkel. Hoe minder mensen dat durfden, hoe gevaarlijker het voor een individu werd om ook maar iets te ondernemen. En wie oogstte de winst hiervan? De Onoverwinnelijke Leider Mao!
Hoe is de huidige situatie in China?
Vandaag de dag wordt China nog steeds door de Communistische Partij geregeerd, onder leiding van de huidige leider Hu Jintao. In het huidige China gelooft echter niemand nog in het Communisme. Terwijl de Communistische Partij de boeren en arbeiders nog steeds zoveel mogelijk uitbuit als maar kan, heeft ze inmiddels het privé eigendomsrecht geaccepteerd, inclusief aandelenmarkt, privé banken en zoekt ze internationale investeringen. Compleet tegengesteld dus aan de communistische idealen. De Communistische Partij dwingt het Chinese volk nog steeds haar theorieën te leren en te volgen.
Tot op de huidige dag is er nauwelijks godsdienstvrijheid en worden betrekkelijk neutrale bewegingen als Falun Gong vervolgt omdat de Communistische Partij bang is voor concurrentie. Afgezien van enige economische vrijheid ontbreken tot op de huidige dag alle democratische vrijheden zoals vrijheid van meningsuiting, vrijheid van drukpers, vrijheid van vergadering en vereniging, vrijheid tot vakbondsvertegenwoordiging, En andere kenmerken als scheiding der machten. Dit alles ontbreekt omdat het strijdig is met de partijbelangen van de Communistische Partij. Zij hebben dus nog steeds de touwtjes in handen.
Dit alles bleek opnieuw uit de nieuwsberichten in 2008. De Olympische Spelen tijdens de zomer van 2008 zouden in Peking plaatsvinden. Er verschenen veel artikelen over dat het land nog steeds niet voldeed aan de mensenrechten en hoe journalisten in gevangenissen terecht kwamen door de beperkte persvrijheid in het land.
De besprekingen op de klimaattop in Kopenhagen zijn zaterdagmiddag 19 december officieel afgesloten. De voorzitter maakte een einde aan de bijeenkomst, die maandag een week geleden begon.
Het belangrijkste resultaat is het Akkoord van Kopenhagen. De Amerikaanse president Barack Obama stelde dit akkoord samen met de leiders van onder meer China, Brazilië, India en de Europese Unie op. Landen als Cuba en Venezuela wijzen het af. Er staat onder meer in dat de opwarming van de aarde tot 2 graden Celsius wordt beperkt en dat een groen fonds wordt opgericht voor arme landen die schade ondervinden van de gevolgen van de klimaatverandering. Voor velen is dit resultaat een teleurstelling. Er konden nog zoveel meer akkoorden gemaakt worden die de opwarming van de aarde zouden kunnen tegengaan, maar de wereldleiders zijn dus na twee weken niet tot zon akkoord kunnen komen.
Voorbereiding week 9+10: Hoe beïnvloedt een staatsstructuur, in dit geval het communisme, je leven?
Het communisme is iets wat erg ver van me af staat. Ik zag al wel eens een film over het communistische regime in Duitsland, maar verder heb ik me er nooit echt in verdiept. Ik wil graag te weten komen hoe het leven voor de mensen die onder dit regime leven er aan toe gaat. Daarom lees ik het boek Het lelietheater van de Chinese Lulu Wang. Zij kwam elf jaar geleden naar Nederland als docent Chinees op de Hogeschool van Maastricht. Het boek Het lelietheater gaat over het leven van de Chinezen tijdens de Culturele Revolutie in China.
De Culturele Revolutie in de Volksrepubliek China gelde van april 1966 tot april 1969. Het is een ideologische en politieke hervormingsbeweging door de voorzitter van de communistische partij Mao Zedong en de minister van Defensie Lin Piao gevoerd. De Culturele Revolutie was bedoelt om Mao's denken (vastgelegd in het Rode Boekje) een meer algemene verbreidheid te geven en gericht tegen de al dan niet vermeende revisionistische en bourgeoisinvloeden in partij-, regerings-, intellectuele en onderwijskringen. De Culturele Revolutie steunde in hoofdzaak op jeugdbewegingen, zoals Rode Garde, Revolutionaire Rebellen, die meedogenloos optraden. Tijdens de Revolutie verdwenen vele vooraanstaande personen, onder meer president Liu Shaoqi, van het toneel. Ook universiteiten en vrijwel alle scholen waren gesloten. Aan de economie werd door stakingen, vernielingen en de ontwrichting van het vervoerswezen grote schade toegebracht. Er viel een nog onbekend aantal slachtoffers.
Verslag week 8: Hoe ziet het leven er uit in Zuid-Afrika na het apartheidsregime?
Wat ik in de voorbereiding een veelbelovende film noemde, is voor mij eigenlijk wat tegengevallen. De film was erg langdradig en er gebeurde eigenlijk niet veel in. Als je de trailer ervan bekijkt weet je evenveel dan als je de film volledig bekijkt. Dat vond ik echt jammer. Het is inderdaad een verhaal dat zich afspeelt in Zuid-Afrika na het apartheidsregime, maar het is moeilijk om van deze film veel te kunnen afleiden hoe het leven er nu precies is na het apartheidsregime. Ik heb me dan ook gebaseerd op meerdere bronnen om dit verslag te kunnen schrijven.
Het apartheidsregime duurde tot 1990. Nelson Mandela, de man die geweldloos op kwam voor de rechten van de zwarte bevolking in Zuid-Afrika, kwam vrij en werd vervolgens in 1994 verkozen tot eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Het is eigenlijk heel raar als je er over nadenkt dat Zuid-Afrika een Afrikaans land is met blanke en zwarte bevolking en dat er in al die geschiedenis nog nooit een zwarte persoon aan de macht heeft gestaan. Het zijn altijd de blanken geweest die regeerden over de zwarte bevolking. Nu, door de afschaffing van het apartheidsregime kreeg ook de zwarte bevolking stemrecht. Vanaf dat moment begon men in Zuid-Afrika te werken aan een proces dat samen leven en samen werken van de zwarte en blanke bevolking moest verbeteren.
Het apartheidsregime is dan wel ten einde gekomen, maar blanken en zwarten hebben nog steeds gemengde gevoelens ten opzichte van elkaar. Dit merk je in de film Disgrace. Wanneer Lucy, de dochter van David, verkracht wordt door drie zwarte jongens, beschuldigd David ook direct de buurman en mede-eigenaar van Lucys land, Petrus, een zwarte man. Zelfs al David in zijn auto enkele vluchtelingen langs de weg tegenkomt rijdt hij gewoon door zonder zelfs om te kijken naar de mensen. Het waren zwarte mensen. Je voelt zijn gevoelens ten opzichte van de zwarte bevolking, zeker na wat er met zijn dochter is gebeurt.
Petrus en David
Uit bronnen blijkt dat het discriminatiepercentage in Zuid-Afrika tussen kleurlingen die zwarten discrimineren hoger ligt dan blanken die zwarten discrimineren. Een kleurling zal dan ook nooit graag aangesproken worden als zwart. Dit leidt vaak tot onbegrip. De jeugd krijgt waarden en normen mee van hun ouders of grootouders, waardoor het discriminatiepercentage bij ouders ongeveer gelijk is aan dat van de jeugd. Ook op school kan dit voor onbegrip en problemen zorgen. Zo zouden sommige ouders die voor het apartheidsregime zijn scholen opbellen om beklag te doen bij de school over het belachelijk systeem dat er in het heden in Zuid-Afrika heerst. Vooral juist na de afschaffing van het apartheidsregime als officieel stelsel gebeurde dit vaak.
Ook het percentage van gemengde huwelijken in Zuid-Afrika is bijvoorbeeld nog steeds erg laag. Er is dus nog steeds sprake van een soort apartheid. De gevoelens die ze hebben ten opzichte van elkaar zijn nog steeds niet juist. Als er iets gebeurt wat niet door de beugel kan, beschuldigen ze al snel het andere ras ervan.
Voor de bevolking van Zuid-Afrika is het dus nog altijd zwaar. Alles is wel weer open voor de zwarten, maar nog steeds gaan weinig blanke mensen om met zwarte mensen. De zwarte bevolking voelt zich nog steeds verdrietig en bang wanneer ze denken aan de tijd van de apartheid. Ze werden de gevangenis in gegooid als ze liepen waar blanke mensen liepen, als ze een blank iemand aanraakte of als ze gingen zwemmen op het strand van de blanken. Ook al deden ze niets verkeerd, men gooide fruit en eieren in hun gezichten en hun honden werden beter behandeld dan de zwarte mensen. Er ontstond een enorme haat-relatie tussen de blanken en de zwarten. Als er op zon manier met elkaar wordt omgegaan is het logisch dat de verschillende bevolkingsgroepen niet direct goede vrienden zullen worden als de regering zegt dat het nu ineens allemaal wel mag.
Het is dan ook nog niet zo lang geleden dat het leven van de mensen in Zuid-Afrika er zo uit zag. Er zijn mensen die nog steeds niets moeten hebben van het andere ras, maar uiteraard zijn er ook die het beter zouden vinden als alle mensen samen zouden werken voor een goed Zuid-Afrika. Ze zijn van mening dat andere mensen benadelen omwille van hun huidskleur hen niets oplevert. De meeste zwarte mensen nemen de blanken dat ook niets kwalijk. Maar natuurlijk is er nog steeds een gevoel vanbinnen dat zegt dat het wel diezelfde blanken zijn die hen toen die tijd zo vernederd hebben. Wraakgevoelens komen naar boven en de zwarte die hier last van hebben denken dat ze nu alles kunnen doen wat ze willen, omdat de blanken hetzelfde bij hen hebben gedaan. Daardoor gebeuren er nog altijd criminele feiten in Zuid-Afrika in het nadeel van het andere ras dan, zoals wanneer Lucy in de film verkracht wordt door drie zwarte jongens. Ze denken dat ze ook mogen doen wat de blanken hen hebben aangedaan.
Buiten de sociale gevolgen na het apartheidsregime zijn er ook nog andere gevolgen voor het land na de afschaffing van het apartheidsregime. Zuid-Afrika verdwijnt uit het nieuws maar zakt ook weg in een economisch dal. Er is sprake van werkloosheid, een enorme aids-epidemie en een hoop criminele feiten zoals moord, doodslag, verkrachtingen, Zoals in de film ook wordt getoond, voelen de mensen, vooral de blanken dan, zich erg onveilig in Zuid-Afrika, zeker op het platteland niet. Er nu wel geen sprake meer van het apartheidsregime als officieel stelsel maar net als de overheid van Zuid-Afrika zelf, als het westen, kijken machteloos toe. Niemand had gedacht dat de afschaffing zulke zware gevolgen zou hebben voor het land en men ziet de toekomst dan ook somber in. Er wordt dan ook een zondebok gezocht voor deze lopende problemen en men wijst allen met de vinger naar de huidige ANC-regering dat hun beleid bouwt op het idee dat er steeds iemand slachtoffer zal moeten zijn. Zo zouden zwarten eeuwig recht hebben op compensatie voor de apartheid. Of wraak, wat voor nog meer noodlottige gevolgen zou kunnen zorgen
In het nieuwe Zuid-Afrika moeten de bevolkingsgroepen die mekaar enkel als tegenstanders of verdrukkers hebben gekend, leren samenleven. Het verleden kan niet ongedaan worden gemaakt. De zwarten en kleurlingen zijn nog lang niet vergeten hoe zij van hun grond werden verdreven en hoe hen beetje bij beetje al hun rechten én hun menselijke waardigheid werden ontnomen. En iedereen, zowel blank als zwart als kleurling, moet leren omgaan met dat gruwelijk stuk verleden dat apartheid heette.
Maar wat zou een wereld zijn zonder vergiffenis? Er zou alleen nog maar plaats zijn voor wraak. Dagelijks moeten mensen anderen om vergeving vragen of iemand vergeving geven. Vergeven is mogelijk, maar vergeet niet: vergeven is niet gelijk aan vergeten.
Voorbereiding week 8: Hoe ziet het leven er uit in Zuid - Afrika na het apartheidsregime?
Hoe ziet het leven er uit in Zuid - Afrika na het apartheidsregime?
Om het antwoord op deze vraag te kunnen beantwoorden is het noodzakelijk om op te zoeken wat het apartheidsregime in Zuid Afrika juist inhield.
Apartheid was het sociale en politieke systeem van rassenscheiding dat tussen 1948 en 1990 in Zuid-Afrika van kracht was maar dat feitelijk al jaren gevoerd werd. Het woord apartheid werd voor het eerst gebruikt door de Nasionale Party, bij de verkiezingen van 1948. Deze partij had openlijk gesympathiseerd met Nazi-Duitsland. De gelijkenissen tussen het Apartheidsregime en het fascisme zijn dan ook opmerkelijk. Net zoals de zwarten in Zuid-Afrika hebben de Joden ook een grote tol moeten betalen. Volgens de Nasionale Party moest Die wit man altyd baas wees en dat noemden zij baasskap. Toen in 1948 de Nationale Partij aan de macht kwam, werden veel regels voor rassenscheiding ingevoerd, ten nadele van kleurlingen, uiteraard.
Enkele apartheidswetten:
-Zwarten hadden officieel geen stemrecht;
-De wet op verbod van gemengde huwelijken;
-De ontuchtwet: verbod op seksuele relaties met iemand van een ander ras;
-De wet op bevolkingsregistratie: het registeren van het ras was verplicht ;
-De wet op apart comfort;
-Verbod om voorzieningen als blanken te gebruiken;
-De wet op bevordering van Bantoe-zelfregering: bevorderen van onafhankelijkheid van thuislanden;
-De groepsgebiedenwet: werkverbod voor zwarten in stedelijke gebieden;
-De wet op Bantoe-onderwijs: zwarten werden onderwezen in het Afrikaans;
-Wet op het Terrorisme en een Bureau of State Security: verbod om zich te groeperen
Om te weten te komen hoe het er in Zuid Afrika aan toe gaat na dit apartheidsregime zal ik de film Disgrace kijken in Dommelhof in Neerpelt. In de film gebeurt het volgende:
Bij de universiteit van Kaapstad komt aan het licht dat Professor David Lurie een affaire heeft met een van zijn, gekleurde, studentes. Hij wordt ontslagen en vertrekt naar de afgelegen boerderij van zijn dochter waar hij er machteloos getuige van is hoe zij wordt verkracht door drie jonge zwarte mannen. Disgrace is gebaseerd op een in Zuid - Afrika fel bekritiseerde roman van Coetzee, bekritiseerd omdat de zwarte bevolking er niet goed vanaf komt. Maar in het boek wordt ook kritisch naar blanken gekeken met hun dubbele moraal, naar de man-vrouwverhoudingen, naar de grens tussen instinct en beschaving. Een veelbelovende film dus.
Verslag week 7: Hoe leven vrouwen op verschillende plaatsen in de wereld?
België ondertekende in 2000 de millenniumverklaring. Dit omvat acht doelstellingen om de wereld te verbeteren tegen 2015. De doelen willen een einde maken aan ongelijkheid, armoede, ziekte en milieuproblemen. In het reportage leefwereld in beweging engageren vijf Vlaamse mediavrouwen zich om samen te leven met vrouwen overal ter wereld en tonen via hun videodagboeken wat ontwikkelingssamenwerking is. Ik ga dieper in op de belevingen van Sandrine Van Handenhoven en Evy Gruyaert over het leven van vrouwen op verschillende plaatsen in de wereld.
Sandrine: SOS Kinderdorpen in Burundi
Sandrine trok voor het programma naar het Afrikaans geboortedorp van haar moeder, namelijk Burundi. Zij bezocht daar het project SOS Kinderdorpen.
Burundi
Burundiis een klein land in Afrika dat grenst aan Congo-Kinshasa, Rwanda en Tanzania. Tussen 1993 en 1999 heeft het geweld tussen de Hutus en Tutsis, twee volkeren uit Rwanda, 100.000 vluchtelingen en minstens 250.000 doden veroorzaakt. Hoewel veel vluchtelingen teruggekomen zijn uit de omringende landen heeft het aanhoudende geweld veel anderen juist alsnog doen vluchten.
Burundi op de wereldkaart
SOS Kinderdorpen
SOS Kinderdorpen is een hulporganisatie op gebied van opvang van weeskinderen in gezinsverband. De organisatie heeft 3 belangrijke doelstellingen:
-Het bieden van structurele hulp aan weeskinderen en verlaten kinderen;
-Het geven van voorlichting over hun wereldwijde werk;
-Het werven van fondsen om deze doelstellingen te realiseren, te continueren en uit te breiden.
Wereldwijd vangt te organisatie 75.000 wees- en verlaten kinderen duurzaam op in 500 SOS kinderdorpen, verspreid over 132 landen, waaronder dus ook Burundi. Ongeacht hun geloof, afkomst of huidskleur vinden deze kinderen een blijvende thuis in hun eigen land. In een SOS gezinshuis groeien ze samen met lotgenootjes als broertjes en zusjes op bij hun SOS moeder. Met voorzieningen zoals scholen en medische en sociale centra, waar jaarlijks 1 miljoen mensen gebruik van maken, dragen we ook direct bij aan de kwaliteit van leven van de lokale gemeenschappen. Als hulporganisatie helpt SOS Kinderdorpen weeskinderen en verlaten kinderen overal ter wereld.
Om dit werk mogelijk te maken is een fondsenwerving noodzakelijk. Dit verwerft men op verschillende manieren. Mensen kunnen donateur worden voor 0,20 cent per dag en steunen zo de wereldwijde projecten voor wees- en verlaten kinderen. Er kan ook 1 euro per dag gedoneerd worden en hiermee steunt men een specifiek kind, waarvan men twee keer per jaar een persoonlijke brief ontvangt met zijn of haar ontwikkelingen. Er kan ook een specifiek project gesteund worden, bijvoorbeeld de bouw van een SOS gezinshuis of school of er is ook de mogelijkheid om een eenmalige gift te doen.
Vrouwen in Burundi
Uit de reportage kunnen we de grote openhartigheid van de vrouwen in Burundi zien. Wanneer er iemand op bezoek komt, zoals Sandrine in de reportage, krijgt deze persoon een ceremoniële dans van de vrouwen. Hierdoor merk je weer het warme gevoel, het welkomstgevoel dat je direct van die mensen krijgt.
Sandrine komt in Burundi terecht in een SOS Kinderdorp met 13 huizen, daarin wonen telkens een tiental weeskinderen bij een SOS moeder en een SOS tante. Sandrine mag een week verblijven in zon huis, samen met een SOS moeder, namelijk Espérance, SOS tante Bénigne en kinderen. Zij voeden de weeskinderen op alsof het hun eigen kinderen zijn. De kinderen vertrouwen hun mama en hun tante dan ook blindelings. Hun is voor die kinderen een nieuwe familie.
De dagtaken voor deze vrouwen zijn niet niets: Om 7u00 staan er vrouwen al paraat om hun taken te vervullen. In tegenstelling tot ons, Westerse vrouwen, zijn zij al direct klaar om er in te vliegen. Het huis en de stoep rond het huis vegen ze met een bezemsteel. Na het poetsen worden de kinderen gewekt en vervolgens gewassen, uiteraard met koud water, dat ze uit een kom gieten over de kinderen. Onderwijs is in een land als Burundi niet vanzelfsprekend, maar in de school in het SOS Kinderdorp is het enthousiasme groot. De kinderen leren er wat groepsgevoel betekent en ze leren er fier zijn op wat ze hebben. Deze kinderen hebben echt het geluk dat ze onderwijs krijgen en dat ze in een echte familie zijn terecht gekomen. Ze hoeven geen schriften te kopen, geen schrijfgerief, geen kleren, ze eten goed,... Om in Afrika te leven, zijn deze kinderen eigenlijk een beetje verwend, zegt mama Espérance.
De vrouwen tonen dan ook hoe zij koken. En ten opzichte van wat wij gewend zijn hier in België hebben zij een vreemde manier van koken. Zij branden namelijk eerst houtskool zodat ze de bepaalde dingen, zoals aardappelen bijvoorbeeld, kunnen koken. Om het houtskool aan te steken gebruiken ze lucifers en plastic zakjes.
Op een gegeven moment krijgt Sandrine in de reportage een Afrikaans feestmaal voorgeschoteld. Het is eigenlijk een feest waarbij de gasten hun eten delen met andere mensen. Er gaan dus plateaus met eten rond, waar de mensen dan eten van kunnen afnemen dat ze willen opeten. Een heel leuke manier om te eten eigenlijk, want ze gebruiken geen borden, geen bestek, Dus ook geen afwas achteraf. En je komt meer in contact met de mensen omdat je steeds de plateaus met eten door geeft aan de volgende.
Er is ontzettend veel armoede in Burundi. Vanaf het moment dat je buiten de SOS Kinderdorpen gaat, kan je pas het échte Burundi zien: ontzettend veel kinderen die op straat rondhangen, helemaal alleen. Het is onmogelijk om al deze kinderen een thuis te geven in het SOS dorp, een thuis dat elk kind in de wereld verdient, maar spijtig genoeg niet aan elk kind gegeven is.
Niets is vanzelfsprekend in Burundi, zelfs het buitenstappen van een winkel niet. Met de spullen op hun hoofd gaan de vrouwen de uitdaging elke dag aan. Als ze vallen of om ver worden gelopen, is dit geen toeval. Het is voor deze vrouwen alledaagse kost.
Het is onwaarschijnlijk hoeveel weeskinderen er zijn in Burundi. Dit is omdat veel ouders van de kinderen gestorven zijn aan aids. Met het logische gevolg dat ook veel kinderen de ziekte dragen en dagelijks medicatie slikken om de aids tegen te gaan. En wanneer de moeder sterft, laat de vader de kinderen vaak achter. Mannen zijn niet gemaakt om kinderen op te voeden. Dus komen de kinderen al snel op straat terecht. Er worden ook vaak kinderen geboren waarvan de ouders of familie geen middelen hebben om ze op te voeden. Ook zulke kinderen komen in zon SOS Kinderdorp terecht, in het beste geval dan toch.
Een ander aspect van het SOS Kinderdorp is het medisch centrum. Dat is gebouwd met de steun van de ontwikkelingssamenwerking van de Belgische overheid. Niet alleen de SOS kinderen, maar ook gezinnen uit de omgeving kunnen er terecht. Het familieversterkend programma PRF ondersteunt kwetsbare families, zodat voorkomen wordt dat ouders niet meer voor hun kinderen kunnen zorgen. In het medisch centrum leert Sandrine een Burundese vrouw kennen, die geholpen wordt door PRF. De vrouw had een vermoeden dat haar zoontje aids heeft, want zij heeft zelf ook die ziekte. Haar 3 andere kinderen zijn niet besmet met het virus en pas na 3 maanden na een onderzoek van de dokter in het medisch centrum zal blijken of de peuter seropositief is of niet. Na het onderzoek begeleiden Sandrine en tante Benigne de vrouw naar haar huis. In Burundi leeft 2/3de van de bevolking onder de armoedegrens. En in tegenstelling tot het huis in het SOS Kinderdorp is het huis, wat je al huis kan noemen, van de vrouw een enorm groot verschil. De vrouw leeft met haar 4 kinderen in een huisje, dat eigenlijk maar zo groot is als een gewone kamer. Op de grond ligt zand en er is geen enkele vorm van licht. In de kamer is slechts één matras aanwezig, een klein tafeltje en wat kleine spulletjes en verder niets, gewoon niets, laat staan eten. De vrouw is getrouwd toen ze zestien was en de man is zo maar vertrokken, zonder afscheid te nemen. De vrouw weet dus niet waar haar man is, laat staan of hij nog leeft. Het is een jonge vrouw met 4 kinderen, die zelf ziek is, waardoor ze niet elke dag kan werken, in zon miserabele toestanden, die helemaal alleen haar kinderen probeert op te voeden met de weinige middelen die ze heeft, en die juist gehoord heeft dat haar jongste kind misschien ook aids heeft. Maar ze gaat door, kost wat kost, omdat ze weet dat ze het moet aanvaarden. Haar kinderen zijn alles voor haar en hen kan ze niet in de steek laten, ook al heeft de vader dat wel gedaan. En het zoals Sandrine in haar videodagboek zegt Als je zoiets kan, dan moet je echt een heel sterke vrouw zijn.
Peuter met aids
De vrouw en haar 4 kinderen aan de rechtse kant
De vrouwen die in Burundi leven, zoals Espérance en Bénigne, kunnen erg genieten van hele kleine dingen in het leven, zoals iemand die voor hen een liedje zingt. Het is maar iets kleins, maar tegelijk ook erg uniek. De vrouwen daar beleven aan zulke dingen erg veel plezier. Ik vind dat wij, Westerlingen, dit veel te weinig doen. Het is precies of wij enkel gelukkig kunnen gemaakt worden met materiële dingen en omdat we daar zo op focussen vergeten we al snel de echte belangrijke dingen in het leven, zoals familie, liefde, affectie, Daarom denk ik dat je als vrouw in Burundi erg gelukkig kan zijn. Wij kennen Afrika als het land van de armen. Maar de vrouwen in het SOS Kinderdorp in deze reportage, zijn misschien wel gelukkiger dan wij Westerlingen, met onze materiële behoeften die eigenlijk nooit stoppen. We blijven maar verlangen naar meer en meer, terwijl de vrouwen daar al enorm tevreden kunnen zijn met een eenvoudig gebaar van liefde.
Evy: Max Havelaar in Ecuador
Evy vertelde in de reportage meer over de werking van de organisatie Max Havelaar in Ecuador.
Ecuador
Ecuador is een republiek in het noordwesten van Zuid-Amerika. Het land grenst in het noorden aan Colombia, in het oosten en zuiden aan Peru en in het westen aan de Stille Oceaan. Het land Ecuador is genoemd naar de evenaar (in het Spaans: ecuador), die het land doorsnijdt.
De hoofdstad van Ecuador is Quito, maar de grootste stad van het land is ongetwijfeld Guavaquil.
Ecuador op de wereldkaart
Max Havelaar
De stichting Max Havelaar heeft als visieeen wereld waar rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling de vanzelfsprekende basis vormen van internationale handel, zodat iedereen via zijn of haar werk een degelijk en waardig levensonderhoud kan opbouwen en kansen ten volle kan benutten. De organisatie zet zich in om bestaande handel te veranderen ten gunste van producenten in ontwikkelingslanden.
Vrouwen in Ecuador
Evy ontmoet in Ecuador vrouwen die op een bananenplantage werken. Hier is de Fair Trade handel in werking, van de organisatie Max Havelaar. Dit is een eerlijke manier van zaken doen, met lokale mensen, dat die een eerlijke prijs krijgen voor het werk dat ze leveren, voor de producten die ze leveren. In Ecuador hebben bananenboeren, of in dit geval eerder boerinnen, twee keuzes: of ze doppen hun eigen boontjes en ze gaan met hun producten de vrije markt op of sluiten zich aan bij El Guabo en krijgen op die manier een eerlijke prijs voor hun woeste arbeid. De vrouw die Evy ontmoet heet Hortensia en ze kiest duidelijk voor de tweede keuze. Ze wil een eerlijke prijs voor haar bananen. Ze is lid van El Guabo, de vereniging van plantagehouders ondersteund door Fair Trade. Hierdoor krijgt Hortensia dus het hele jaar door een hogere, vaste prijs voor haar oogst. Maar uiteraard is lid zijn van de organisatie niet genoeg. Als plantagehouder moet je ook aan bepaalde voorwaarden en normen voldoen. Zo mag je geen chemische sproeistoffen gebruiken bij de plantage, wat de meerderheid van de houders wel doen. Dit doen ze om de 3 maanden met chemische stoffen, om rondwormen in de planten te doden. Maar natuurlijk zijn zulke chemische stoffen schadelijk voor de gezondheid.
Hoewel Hortensia al bijna zestig jaar is, werkt ze iedere dag hard op haar bananenplantage. Ze kapt de bananen en andere stukken van de bananenboom met een machete, een groot mes, van de bomen, wat erg lastig en zwaar werk is. Dat doet zij dus dag in, dag uit in een erg warm klimaat waardoor je volstaat van het zweet. Een enorm sterke vrouw dus.
Het werk op zon plantage is zeker geen lachertje. Om 5u30 staat Hortensia samen met haar werknemers al paraat om beginnen met de oogst van de bananen. Nadat de bananen van de boom zijn gehaald met een lange stok, wat al een hele karwij op zich is, worden ze eerst door een man gecontroleerd op de kwaliteit en vervolgens worden de bananen in een groot bad gewassen en in trossen gesneden met een mes en worden er stickertjes op geplakt. Na het wassen steekt men de trossen bananen in dozen en zijn ze klaar om te worden vervoerd.
Het wassen van de bananen.
Het huis van Hortensia ziet er mooi en netjes uit. Maar het is natuurlijk Ecuador en niet België. Één van de slaapkamers heeft als plafond slechts golfplaten in de plaats van dakpannen. En de muren komen niet eens tot aan de golfplaten, waardoor er dus een opening is. Maar Hortensia weet één ding: het is wel goed voor de wind, want het zal fris slapen zijn.
Hortensia leefde vroeger met haar man samen op hun grote plantage. Maar 19 jaar geleden verliet de man Hortensia en hij verkocht de plantage. Zij bleef achter met maar een klein stukje grond, 4 hectare, en 4 jonge dochters. Het eerste jaar nadat haar man vertrok, had ze het stukje grond nog niet om te bewerken. Het huishouden alleen nog maar viel haar erg zwaar. Het was erg moeilijk voor haar. Ze had een heel jaar geen werk en dus ook geen geld. Dat kunnen wij ons gewoon niet voorstellen: een heel jaar zonder geld zitten? Hoe overleer je zoiets? Wij kunnen bij wijze van spreken nog geen dag zonder geld of we zitten al in de put. Hortensia hield het dus een heel jaar vol. En omdat dit alleen nog niet erg genoeg was, kwam ze te weten dat haar man al een kind had bij een andere vrouw. Toen hakte ze de knoop door: ze vroeg de echtscheiding aan en kreeg ze de kans om zich aan te sluiten bij Fair Trade om zo haar bedrijf en haar leven terug op te bouwen. Nu zo veel jaar later is ze als vrouw hoofd van haar eigen bananenplantage. Hortensias kleinzoon woont bij haar en ze wil hem de harde plantagestiel leren.
Omdat Evy vegetariër is, is er voor haar niet veel keuze. Enkel een hoop fruit kan haar maag vullen. Voor de rest eten ze er veel vlees. Hortensia begrijpt niet direct het begrip vegetariër, wat logisch is omdat de mensen in Ecuador niet snel geneigd zullen zijn om vegetariër te worden, gewoon omdat er te weinig keuze is. Ze eten wat de pot schaft en daar zijn ze al erg tevreden mee. Er worden ook cavias getoond in de reportage. Bij ons houden we deze dieren als huisdier, maar daar zag je dat een boer er zestig in een hok had zitten, omdat het bij hun gezien wordt als delicatesse. Gebraden cavia met een saus en aardappelen, een heerlijke maaltijd. Het is een beetje raar als je er over nadenkt, maar toch: wij houden ook konijnen als huisdier en die eten we toch ook op. Dus waarom zouden cavias dan niet even goed kunnen smaken?
Evy maakt niet enkel kennis met Hortensia, maar ook met de 33-jarige Patricia. Ze rijden met de auto samen naar de bananenplantage van Patricia, die net als Hortensie aangesloten is bij Fair Trade. Tijdens de rit pikken ze een politieman op die mee rijdt. Dit is omdat het in die buurt tegen 16u00 gevaarlijk wordt. Er wordt veel gestolen op de plantages en voor de zekerheid haalt de politie er bij. De plantage van Patricia is duidelijk van een grotere omvang dan die van Hortensia. De werknemers dragen er bijvoorbeeld altijd een veiligheidsvest, een helm ter bescherming, Het was meer een echte fabriek of bedrijf. Patricia erfde de plantage van haar moeder, die op vroege leeftijd stierf, wat in haar buurt al een heel groot geluk is. En met haar wilskracht en doorzettingsvermogen heeft ze er werkelijk een groot bedrijf van gemaakt. Maar voor Patricias plantage werkte voor Fair Trade ging het er heel wat anders aan toe. Er was veel meer stress. De mensen geloofden niet in haar. Ze dachten dat ze niets zouden verdienen en dat het dus één grote klucht zou worden. Maar dankzij haar zelfvertrouwen is nu de levenskwaliteit van de gezinnen van de werknemers er erg op vooruit gegaan. Ze krijgen een vaste prijs en premies om hun gebouwen op te knappen en te verbouwen. De mensen hebben nu financiële zekerheid en ze zijn ook verzekerd voor als er iets gebeurt. En dat is wat Patricia engageert voor haar werk.
Week 6: Hoe leven vrouwen op verschillende plaatsen in de wereld?
Deze week onderzoek ik hoe vrouwen leven op verschillende plaatsen in de wereld. Hiervoor bekijk ik de reportage die onlangs op 5TV werd gespeeld Leefwereld in beweging. Dit is een reportage waarbij vijf bekende Vlaamse vrouwen een week lang in de voetsporen treden van vrouwen in Burundi, Oeganda, Ecuador en Vietnam. Dit zijn dus vijf reportages waarvan ik er twee zal bespreken in mijn verslag. Ik hoop dus meer te weten te komen over hoe vrouwen leven op verschillende plaatsen in de wereld en hoe zij met hun situaties omgaan. Ik kijk er naar uit om de reportages te bekijken.
Verslag week 6: Wat is duurzame ontwikkeling en wat kan het betekenen voor de toekomst van onze aarde?
De tentoonstelling Van Kyoto tot Kopenhagen: Dit is onze aarde 2 richt zich op één aspect van duurzame ontwikkeling: de strijd tegen de opwarming van de aarde. Die opwarming is één van de belangrijkste gevolgen van de manier waarop wij omgaan met de bronnen van de natuur.
De evolutie van het klimaat is cruciaal voor de toekomst van de aarde. Maar even goed ook voor de fauna en flora, want dier- en plantensoorten zijn met uitsterven bedreigd. De opwarming van de aarde neemt gevaarlijk toe, het uitzicht van de aarde verandert voor onze ogen. Maar niemand of niets loopt groter gevaar dan wijzelf. Een aarde zonder mensen is, als het zo verder gaat, een feit. Het zou niet lang duren voor alle sporen van ons menselijk bestaan waren uitgewist.
Tijd van de aarde
De aarde ontstond 4,6 miljard jaar geleden. Zowel het klimaat als de continenten wijzigden grondig van uitzicht. Uit die reeks haast onvoorstelbare catastrofen kwam uiteindelijk de mens tevoorschijn. De aarde is nu in de helft van haar bestaan. Tussen dit en 4 à 5 miljard jaar zal zij door de evolutie van de zon worden vernietigd.
Wij en onze manier van leven zijn sterker bedreigd dan fauna en flora. De natuur dreigt de overhand te krijgen op de monumenten en plaatsen waar wij zo trots op zijn, op de getuigen van een beschaving waarvan wij spontaan denken dat ze eeuwig zal blijven bestaan. Met de volgende fotos wil Yannick Monget de gevolgen van de opwarming van het klimaat weergeven.
Het kapitaal van Washington
Venetië
Ongeveer 100 miljoen jaar geleden was het op de aarde zeer warm. De gemiddelde temperatuur lag 6°C boven die van nu. Het gaat over de gemiddelde temperatuur van de hele aardbol. Bovendien waren er destijds nergens echte temperatuurschommelingen: er waren zo goed als geen seizoenen en de gemiddelde jaartemperatuur ging nooit onder nul, zelfs niet aan de polen. In die tijd was het niveau van de oceanen het hoogste ooit (ongeveer 200 meter hoger dan nu) en de continenten stonden voor het grootste deel onder water. Maar dat was vóór er mensen op de aarde woonden. De verklaring voor dat warme klimaat ligt in het feit dat de atmosfeer 4 tot 6 keer meer CO2 (koolstofdioxide) bevatte dan voor het industriële tijdperk. Het broeikaseffect was dus veel groter.
Tijd van de mens
De aarde heeft de mensen altijd haar ritme opgelegd, maar omstreeks 1950 is alles uit zijn voegen gebarsten: bevolking, productie, verbruik en afval. Sindsdien lopen aardtijd en mensentijd uit elkaar, met alle voor- en nadelen van dien
Doorheen het bestaan van de mens hebben wij steeds vernieuwde werktuigen uitgevonden. Er is dus sprake van een technische ontwikkeling. Lange tijd betekende dit fenomeen slechts plaatselijke en beperkte gevolgen voor het milieu, tot de industriële revolutie in Europa, in de achttiende eeuw. Die revolutie leidde tot wereldwijde veranderingen in het milieu en tot een nooit eerder geziene kloof russen rijke en arme volkeren. Sinds het midden van de twintigste eeuw lijken alle grafieken op dit vlak door te slaan en staan we voor een buitengewoon groot probleem. In de volgende grafiek zien we enorme stijging sinds 1950 op valk van wereldbevolking, vleesproductie (veeteelt en visvangst), staalproductie op wereldschaal, jaarlijks waterverbruik op wereldschaal en kooldioxide in de atmosfeer.
Grafiek: Enorme stijging sinds de Industriële Revolutie in Europa.
In het volgende woongebouw van plastic kannen is het een enorme drukte. Het is een kunstwerk van Samuel Rousseau en hij wil hiermee aantonen dat wij een steeds drukker verbruikersleven leiden, maar tegelijk doet het ons juist uit kijken naar een rustiger leven en een lichtere toekomst.
Kunstwerk Samuel Rousseau
Waterverbruik
Hoewel het grootste deel van het aardoppervlak met water bedekt is, wonen wij op een droge planeet. Water vertegenwoordigt slechts 0,2% van de aardmassa, waarvan het overgrote deel ontoegankelijk of te zout is en dus niet geschikt voor verbruik en irrigatie. Alles samen is nauwelijks 0,3% van het water op aarde rechtstreeks bruikbaar voor ons. Het grote probleem is namelijk dat het bruikbare water zeer ongelijk verdeeld is: welgeteld tien landen beschikken over 60% van het zoete water dat van nature beschikbaar en hernieuwbaar is.
Door de bevolkingstoename, de economische ontwikkeling en de vervuiling is de beschikbare hoeveelheid per persoon per jaar gedaald naar 16800 m3 in 1950 tot 7300 m3 in 2000.
Toerisme
Vakantie wil zeggen verplaatsingen per vliegtuig, per auto, per bus, Maar dit zorgt echter ook voor veel CO2 in eist veel brandstof. Denk ook maar eens aan de ongemakken die bepaalde vormen van toerisme in de minst ontwikkelde landen veroorzaken omdat onze eisen er in conflict komen met de cultuur van de plaatselijke bevolking of met de lokale fauna en flora. Sommigen vinden het bijvoorbeeld nodig om te gaan wandelen op het ijs van Antarctica of willen van dichtbij naar gorillas gaan kijken.
Energieverbruik
Het energieverbruik is veel sneller toegenomen dan de wereldbevolking. Wij leven nu al zo dat we geen energie meer verbruiken maar eerder verslinden. Denk maar aan het vervaardigen van producten, gebouwen optrekken, goederen vervoeren, je verplaatsen, je verwarmen, licht maken, toestellen gebruiken, Het vergt allemaal energie en we vinden het allemaal maar vanzelfsprekend. Toch hebben 2 miljard mensen nog altijd geen toegang tot elektriciteit. En dan moet je eens weten dat in de gezinnen bij ons 10% van de elektrische energie wordt verbruikt door het in stand-by laten staan van huishoudtoestellen! Ze worden dan niet eens gebruikt.
Energieverbruik in ton per inwoner en per jaar.
Volksgezondheid en levensverwachting
In een eeuw tijd is de volksgezondheid er sterk op vooruit gegaan. Nooit eerder is de levensverwachting op zon korte tijd zo ongelooflijk toegenomen. Maar net zoals op vele andere vlakken is die vooruitgang echter zeer ongelijk verdeeld in de wereld. In Afrika is de levensverwachting zelfs gedaald, vooral door aids en onderontwikkeling.
Dit is niet abnormaal als je weet dat nieuwe geneesmiddelen vooral voor Noord-Amerika, Europa en Japan worden gemaakt. Deze gebieden beschikken over 80% van alle geneesmiddelen. In tien jaar tijd was slechts 3% van die medicamenten bestemd voor tropische ziekten.
Toegang tot geneesmiddelen tegen aids(percentage behandelde zieken)
Het stijgende geboortecijfer en de toenemende levensduur zullen de wereldbevolking tussen nu en 2050 doen stijgen van 6,7 miljard tot bijna 9 miljard inwoners. Daarna zou het zich stabiliseren. Wat merkwaardig is, is dat 85% van die 9 miljard inwoners in 2050 in de ontwikkelingslanden zullen leven. We merken ook een enorme stijging bij de 60-plussers: in 2003 waren ze nog met 673 miljoen, in 2050 zullen ze met 2 miljard zijn!
Calorietoevoer
De honger in de wereld is voor een deel teruggedrongen maar tegelijk is wel de calorietoevoer per individu toegenomen. Dat is mogelijk geworden door steeds meer meststoffen te gebruiken en steeds meer grond tot landbouwgrond om te rekenen. De landbouw beslaat nu 1/4de van het vasteland. Maar ook hier is de vooruitgang ongelijk verdeeld. De recentste stijging van de prijs van voedingsmiddelen verhoogt trouwens die ongelijkheid.
De bewoners van de ontwikkelde landen verbruiken steeds meer proteïnen van dierlijke oorsprong, zoals vlees en melkproducten en steeds minder plantaardige proteïnen zoals granen en groenten. Voor de productie van dierlijke oorsprong heb je echter niet alleen 3 tot 15 keer zo veel land nodig als voor de productie van dezelfde hoeveelheid plantaardige proteïnen, maar bovendien ook nog heel wat meer water en energie. Bovendien is de veeteelt verantwoordelijk voor 30% van de uitstoot van methaan (een broeikasgas). Die 30% komt overeen met 1,8 miljard ton CO2 per jaar.
Vervoer van goederen
Met de feestdagen wordt er vaak uitgebreid getafeld. We kopen dan immers veel exotische eetwaren en producten die in het tegenseizoen op het zuidelijke halfrond zijn geteeld. Omdat het vaak om verse producten gaat, gebeurt het vervoer per vliegtuig. De CO2-uitstoot van het vervoer per vliegtuig ligt gemiddeld 60 keer hoger dan die van vervoer per schip.Daardoor is de tol aan broeikasgassen rond kerstmis bij ons echter ongelooflijk hoog.
Voor alle producten die in onze supermarkt belanden, worden broeikasgassen uitgestoten. Dit is het resultaat van de mondialisering van de handel. Het vervoer van de bestanddelen neemt daarvan 3/4de voor zijn rekening, het maken van het eindproduct het vierde kwart. Zo heeft een jeans 225 gram aardolie verbruikt en 600 gram broeikasgrassen uitgestoten. Alles samen is het vervoer (van goederen én personen) op wereldvlak goed voor 25% van de uitstoot van broeikasgassen.
Verkeer
Het goederenverkeer is in twintig jaar met 170% gestegen. 75% van alle verkeer verloopt over de weg. In de wereld rijden meer dan 200 miljoen vrachtwagens rond. Het verkeer vertegenwoordigt nu gemiddeld 1 tot 2% van de kostprijs van een product.
Tegenwoordig leven steeds meer mensen in steden. In 2007 leefde de helft van de wereldbevolking in steden en het aantal zal steeds sneller toenemen. De steden ontwikkelen zich in wilde weg en strekken zich steeds verder uit. Één miljard mensen woont nu in de krotten en de sloppenwijken rond de grote steden.
Dat steeds meer mensen in een stad wonen wil niet noodzakelijk zeggen dat het energieverbruik voor verplaatsing daalt. Wij verplaatsen ons voornamelijk met gemotoriseerde voertuigen, voor het grootste deel met privéautos. Een groot deel hiervan zorgt voor opstoppingen in de steden. Een stadsbewoner verbruikt gemiddeld 2,5 keer zo veel energie als een plattelandsbewoner.
Mensen uit de ontwikkelde landen nemen al snel het vliegtuig: een zakenreis,een citytrip in het weekend, een vakantie in een ver en zonnig land, Maar een retourtje naar Bangkok bijvoorbeeld is al snel goed voor een uitstoot van 4,2 CO2 per persoon. En als we het klimaat in evenwicht willen houden, is de uitstoot van 1,8 ton CO2 per jaar per persoon de limiet!
Het weer vandaag en morgen
De opwarming van de aarde is een gevolg van de manier waarop wij omgaan met de bronnen van de aarde. De evolutie van het klimaat is van levensbelang voor de toekomst van onze planeet. Niet alleen voor de fauna en de flora. Maar ook voor de mens.
Door de activiteiten van de mens zullen bepaalde levende wezens zullen verdwijnen. Dier- en plantensoorten worden bedreigd om verschillende redenen: ze worden te intensief beheert (denk maar aan visvangst), hun leefomgeving wordt aangetasten de aarde warmt op. Wanneer de gemiddelde temperatuur op aarde met 1,5 tot 2,5°C stijgt in vergelijking met de temperatuur van 1990 wordt 30% van de levende wezens op aarde met uitsterven bedreigd. Wordt het nòg warmer dan vrezen experts voor een uitsterving op wereldniveau op grote schaal.
Als er niets gebeurt waardoor de klimaatsverandering blijft gaan zullen steeds meer dier- en plantensoorten uitsterven. Hele landen dreigen volledig uit te drogen of net overspoeld te worden. Om nog maar te zwijgen van plagen, schaarste en mislukte oogsten.
In Svalbard, Noorwegen, zal het verdwijnen van het zeeijs in de zomer het scheepvaartverkeer rond de Noordpool doen toenemen, waardoor er meer geluidsbelasting door sonar zal zijn. Met dit systeem kan men door middel van geluid de plaats bepalen of voorwerpen ontdekken onder water. Daardoor dreigen er meer aanvaringen te zijn tussen walvissen en schepen.
Walvissen
In het Zoniënwoud in België is één derde van de beuken aan het afsterven. De bomen hebben niet genoeg tijd om zich aan te passen aan het nieuwe klimaat.
Beuk
Ook het amazonewoud in Loreto regio, Peru, is in gevaar. Klimaatmodellen tonen dat dit Amazonegebied warmer en droger zou kunnen worden. Naast de overexploitatie door de mens is dat een bijkomende oorzaak voor het verdwijnen van het regenwoud.
Amazonewoud
Maar het is nog niet te laat voor deze soorten. Als we een catastrofale klimaatsverandering vermijden kan het nog, tenminste als we geen tijd verliezen. En als onze uitstoot van broeikasgassen piekt voor 2020 en tegen 2050 is verminderd met meer dan 80%.
Het WWF (Wereld Natuur Fonds) is een organisatie die zich inzet voor de bescherming van de natuur. WWF probeert politici te overtuigen om maatregelen te nemen die de uitstoot van broeikasgassen beperken, helpt bedrijven om hun uitstoot te verminderen en maakt burgers wakker om minder CO2 uit te stoten. Ondertussen werkt WWF ook op het terrein om de natuur en de locale bevolking te wapenen tegen de klimaatverandering.
Net zoals WWF zet ook de organisatie The Big Askmet het filmpje Act now zich in voor een sterke klimaatwet. Zij proberen met dit filmpje wereldwijd politici te bereiken die deze klimaatwet kunnen invoeren.
Filmpje The Big Ask
De mens staat in de toekomst voor een dilemma: of de planeet aarde verlaten, of hetzelfde lot ondergaan als de dinosaurussen die geen andere keuze hadden dan te blijven.
Het levensnoodzakelijke maar gevaarlijke broeikaseffect
Het broeikaseffect is het fysische mechanisme dat aan de basis ligt van de opwarming van de aarde. Dat effect wordt vaak voorgesteld als onheilspellend. Men denkt dat de mens het broeikaseffect veroorzaakt, maat dat is niet het geval. Het is oorspronkelijk een natuurlijk fenomeen. Zonder dit effect is het leven op aarde zoals we dat nu kennen onmogelijk. Maar sinds de industriële revolutie heeft de mens het effect versneld en dat zorgt voor problemen.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat de gemiddelde temperatuur niet onder nul daalt. De uitstoot van broeikasgassen die het gevolg zijn van menselijke activiteit is slechts een fractie van het totaal. Maar het is de uitstoot van deze broeikasgassen die het klimaat op aarde dreigt te ontregelen op een onomkeerbare en catastrofale manier. We moeten dus maatregelen treffen omdat deze broeikasgassen niet volledig gerecycleerd worden door de oceanen, de planten en de ondergrond. Dat gebeurt wel met de natuurlijke uitstoot.
Wat zal er met België gebeuren?
Voor de toekomst stellen sommige modellen dat, rekening houdend met de uitstoor van broeikasgassen, waar we geen vat op hebben, de zomertemperatuur van nu tot 2100 zal stijgen van 2,4 tot 6,6°C. De wintertemperatuur zal stijgen met 1,7 tot 4,90°C. Het regenvolume voor de winter zal stijgen met 6 tot 23% en voor de zomer tonen de modellen een daling tot 50%.
Enkele gevolgen op een rijtje
Volgens de meeste wetenschappers is de opwarming van de aarde onomkeerbaar. Volgens hen kunnen we de effecten vandaag al zien. De gemiddelde temperatuur is de laatste 100 jaar met 0,74°C gestegen. Het zeeniveau is 17 cm gestegen in de loop van de 20ste eeuw. Tussen 1993 en 2003 werd jaarlijks een stijging genoteerd van 3 mm. In bepaalde regios worden veel meer zware tropische stormen geregistreerd enzovoort. Wetenschappers gaan ervan uit dat het zeer waarschijnlijk is dat de opwarming van de aarde van de laatste 50 jaar vooral te wijten is aan de uitstoot van broeikasgassen ten gevolge van de activiteit van de mens.
Maar het wordt nog erger Als we onze uitstoot niet verminderen, zal de gemiddelde temperatuur in 2100 met 1,1 tot 6,4°C gestegen zijn in vergelijking met de temperatuur van 1990. Het zeeniveau zal in dat geval minstens 18 tot 59 cm stijgen. Maat deze evolutie met zekerheid inschatten is onmogelijk omdat de modellen geen rekening houden met alle mogelijke processen van het klimaat en anderzijds omdat het gedrag van de mens voor de volgende decennia ook niet ingeschat kan worden. De lokale evolutie van het klimaat in de loop van de eeuw is dus zeer moeilijk te voorspellen.
Sinds het begin van de industriële revolutie is het gehalte aan CO2 in de atmosfeer gestegen met 35%. Dat overtollige CO2 is voor ¾ te wijten aan het gebruik van fossiele brandstoffen, het overige kwart is grotendeels het gevolg van ontbossing.
De top van Kopenhagen
In december 2009 zullen bijna alle landen vertegenwoordigd zijn op de top van Kopenhagen. De afgevaardigden zullen proberen een akkoord te sluiten over een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen na 2012. Op dat moment eindigt de eerste periode van het protocol van Kyoto. Het is een moeilijke uitdaging omdat niet iedere cultuur evenveel gewicht in de schaal legt. Het zal ook voor velen een uitdaging zijn om de beslissingen te accepteren. We zien de broeikasgassen die we uitstoten niet. We voelen het effect niet meteen het resultaat van onze inspanningen zal pas voelbaar zijn na onze dood. Zal men in Kopenhagen in staat zijn om deze uitdaging succesvol op te nemen?
De klimaatsverandering, misschien wel het meest actuele thema van dit moment. De uitstoot van broeikasgassen brengt heel wat gevolgen met zich mee, die we zelfs nu al merken. Sommigen kunnen het nog altijd niet geloven, anderen voorspellen dat de wereld zal vergaan, maar als je deze zaak op een serieuze manier wil bekijken, blijf je best met je beiden voeten op de grond.
In 1997 werd in Japan het Kyoto-protocol of het Verdrag van Kyoto ondertekend door een groep van 179 landen, vooral industrielanden. Concreet betekent dit dat in 2050 de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen met 50% tot 85% verminderd zou moeten zijn tegenover 2000. Voor de rijkere geïndustrialiseerde landen betekent dat: een daling van hun uitstoot met 25 à 40 % tegen 2020 en met 80 à 95 % tegen 2050.
Volgens wetenschappers moet de daling van de uitstoot ten laatste ingezet zijn tegen 2015 om het plan te doen slagen. De tijd dringt dus om maatregelen te nemen die de opwarming van de aarde een halt kunnen toeroepen. In december moet komt de wereldleiders van de VN-klimaattop samen in Kopenhagen om nieuwe knopen door te hakken om de uitstoot van broeikasgassen sterk te verminderen.
Om dieper te kunnen in gaan op dit actuele thema, trok ik naar de nieuwe expo Dit is onze Aarde 2, van Kyoto tot Kopenhagen, een tentoonstelling over de opwarming van de Aarde in Brussel. We kwam hierbij te weten wat er op het spel staat tijdens die conferentie van Kopenhagen van december 2009.
Ik zocht een antwoord op de volgende vraag: Wat is duurzame ontwikkeling en wat kan het betekenen voor de toekomst van onze aarde? Het verslag van mijn bezoek aan de expo vind je binnen enkele dagen op deze weblog.
Verslag week 5: Hoe is het leven in en met een gevangenis?
The Road to Guantanamo
The Road to Guantanamo brengt een ongelooflijk verhaal, waarin je het leven in een gevangenis bijna zelf kan waarnemen. De toestanden in de gevangenissen die in de film voorkwamen kan ik slechts in één woord omschrijven: onmenswaardig. De gevangenen worden behandeld als beesten, als middel om toch maar te kunnen folteren, te vernederen, Ze worden er alles behalve behandeld als mensen. Vele fragmenten zijn me dan ook bijgebleven die dit bevestigen
De drie vrienden belanden in een gevangenis in Afghanistan,samen met andere terroristen. Daar krijgen ze sommige dagen zelfs geen eten of drinken. De gevangenen zijn er in handen van het leger van de Verenigde Naties. Omdat het Amerikanen zijn, en de jongens Britten, denken ze dat zij hen zullen helpen, dat alles nu goed komt. Maar het tegengestelde is waar: ze worden gefouilleerd, benen worden strak aan elkaar gebonden, armen op de rug gebonden en als kers op de taart krijgen ze net als een hoop anderen een zak over hun hoofd, met strakke tape er rond. Zo blijven ze uren tot dagenlang in de enorme hitte van de zon zitten. Het leger verklaard dit als volgt: ze zijn op zoek naar gevangenen die ze kunnen gebruiken om inlichtingen te verzamelen. Vanaf nu zijn ze een nummer en worden ze overgebracht naar een andere gevangenis in Kadahar, Afghanistan, uiteraard in dezelfde houding met de zak over het hoofd.
Gevangenis in Afghanistan
In de gevangenis van Kandahar gaat van kwaad naar erger De gevangen worden gezien als de ergste Al Qaida-strijders. Het is er een ware hel. De gevangenen leven samen onder een tentje. Het is niet toegelaten te praten, te lopen, te bidden, de koran te bezitten of de soldaten aan te kijken. Als je hen toch aankijkt, volgt er een straf. Wordt er een koran gevonden, gooit men deze op de plaats waar de gevangenen plassen. Om het uur worden ze gewekt. Ze moeten in de rij hun nummer tonen. Van slapen komt dus niet veel in huis. Overdag is het er bloedheet en s avonds ijskoud. Soms wordt kledij afgenomen en ligt men de hele nacht naakt op de grond, zonder te mogen bewegen.
Gevangenis in Kandahar, Afghanistan
Steeds opnieuw worden de gevangenen verhoort. Hiervoor lopen ze in een kromme houding, gekneld door de soldaten, naar een andere tent. (zie afbeelding) De ene keer worden ze ondervraagd over wat ze horen van de anderen. Dit terwijl ze ten eerste niet met elkaar mogen communiceren en ten tweede elkaars taal vaak niet verstaan. Kan je geen informatie geven, wordt je urenlang geslagen en vernederd. De gevangene wordt dan steeds tegen de vloer geslagen en bont en blauw terug gebracht. De volgende keer worden ze zelf beschuldigd en als ze niet toegeven dat ze een Al Qaida-strijder zijn, is het gevolg hetzelfde. Af en toe werpen de soldaten voedsel naar de gevangenen, net zoals je beesten voedert in een dierentuin
Gevangene loopt, door soldaten gekneld, naar een andere tent voor overhoring, slagen en vernederingen.
Wanneer de gevangenen worden overgebracht naar Guantanamo Bay, Cuba, worden de onmenswaardige toestanden alsmaar verschrikkelijker. Als verwelkoming lopen de gevangenen een ererondje, naakt, waarbij een blaffende hond hen achterna holt. Hun hoofden scheert men kaal. Urenlang moeten ze op hun knieën in een zeer pijnlijke en onhandige houding, hoofd omlaag, met een dik oranje pak, oorkleppen en een grote bril om hun hoofd in de bloedhete zon zitten. Ze kunnen niets zien en amper horen. Knieën liggen zo al snel helemaal open, ogen beginnen te pikken en na een tijdje val je flauw van de hitte. Zelfs tijdens het douchen, als dit al toegelaten is, blijft de bril op.
Vervolgens worden de gevangenen ieder afzonderlijk in een kleine cel gevangen gezet. Hierbij krijgen ze een emmer om hun behoefte in te doen en drinkwater. Opstaan en bidden is ten strengste verboden. Van de omheining moeten ze wegblijven, wat betekent dat men nergens tegen kan leunen. En de eerste twee weken is het zelfs niet toegestaan om met een andere gevangene in de cel erlangs te praten. Je kan het vergelijken met een dierentuin, allemaal dieren afzonderlijk in een kooi. Anderhalve maand lang leven ze onder deze erbarmelijke omstandigheden en komen ze hun cel niet uit. De vernedering is groot. Toch hielden Amerikaanse leiders toen nog vol dat de toestanden in de gevangenis van Guantanamo Bay humaan waren en dat de behandeling er goed was.
Daarna worden de ondervragingen door CIA, FBI en militaire ondervragers doorgezet. Al snel worden de vrienden hierdoor ook nog eens tegen elkaar opgezet om zo informatie te verkrijgen. Zo vertelt een militair één van de jongens dat zijn andere twee vrienden verklaard hebben dat hij lid zou zijn van Al Qaida. Alsof die jongens het mentaal nog niet moeilijk genoeg hebben. Maar één van de jongens reageert op deze situatie in een interview als volgt: Het maakt je kapot of sterker. Mij maakte het sterker. Het gevoel dat men de zelfwaardigheid behoudt, zorgt in zon situatie voor een overheersend gevoel. Dit is uiteindelijk het enige wat je op zon moment nog hebt, je zelfwaardigheid.
Één van de mooiste fragmenten uit de film vond ik wanneer Shafiq, één van de jongens, s nachts een rap deed voor één van de bewakers. De rap ging als volgt:
Ik ben Shafiq Rahul en heb altijd in Tipton gewoond. Ik ben geen Taliban maar niemand die me gelooft. Ik speld niks op de mouwen. Ik kwam voor mn maat zn trouwen. Wat moet ik in Cuba? Kom nou. Ik heb al heel wat geleden zoals de boeien die in je enkels sneden. En dan die achterlijke bewakers die denken dat hij bidt tot de koningin
Met deze woorden probeert Shafiq zijn frustraties over de toestand waarin hij in terecht is gekomen, te verwoorden. De opluchting in zn ogen is zo mooi om te zien tijdens de rap. De bevrijding dat hij voor één keer eens kan zeggen wat hij denkt en voelt, door de erbarmelijke omstandigheden. Die opluchting zag je soms terug komen, wanneer andere gevangenen zich probeerden te verzetten tegen het regime.
In Cuba zitten veel dieren zoals ratten, muizen, slagen, schorpioenen, tarantulas, Het is dus ook geen wonder als er plots zon beest in een cel geraakt.
Het is moeilijk voor de gevangenen om dagen aan één stuk stil te zitten en niets te mogen doen. Opstaan en wandelen is verboden. Trainen is niet toegelaten. Dit houdt ook in dat men niet met de armen heen en weer mag zwaaien Elke week mogen de gevangenen amper vijf minuten wandelen. De bewakers nemen hun dan vijf minuten mee naar buiten. Net zoals je thuis je hond uitlaat
En ook gelovige moslims die beginnen te bidden worden gestraft. Zo gooit een bewaker één keer de koran van een gevangene op de grond en stampt er een paar keer tegen Het wordt al snel onrustig, met een hoop verwijten van de andere moslim-gevangenen uiteraard. Je ziet dat de bewaker van hun reactie geniet. Ongelooflijk!
Na drie maanden worden Asif en Shafiq overgebracht naar een ander complex van Guantanamo Bay, namelijk Camp Delta met de slogan Moreel verplicht de vrijheid te verdedigen. Even later arriveert ook Ruhel. Gelukkig zijn de omstandigheden hier al een stuk menselijker. De gevangen leven hier in cellen, binnen, met een bed, een wc, een tandenborstel,... Een groot verschil met de cel die ze daarvoor hadden dus. In Camp Delta verblijven de jongens een jaar voor er iets gebeurt, buiten steeds weer dezelfde vragen. Maar plots verandert de hele zaak. De ondervragers halen nu bewijsmateriaal boven: fotos en videobeelden waarop de gevangene zogezegd te zien is, terwijl dit helemaal niet het geval is. Ze worden er dus al snel ingeluisd met vals bewijsmateriaal. De vrouw die de ondervragingen leidt zet de gevangenen die niet toegeven dat ze lid zijn van Al Qaida in de isoleercel, in de hoop dat ze uiteindelijk zouden breken. Ook Asif en Rehul belandden in zon isoleercel.
Bewijsmateriaal dat de gevangene op een bijeenkomst zou zijn geweest van Osama Bin Laden.
Vanaf dat moment verloopt alles anders: de gevangenen worden gestraft, gefolterd en vernederd tot ze zouden toegeven of in het andere geval zouden breken. Twee tot drie maanden is het draaglijk voor de jongens, maar de straffen gingen van kwaad naar erger Aan de vloer zit een ring waar de beenijzers aan zitten. Dan duwen de bewakers de handen tussen de enkels en ketenen die ook vast aan de ring in de vloer. Zo laten ze de gevangenen een uur zitten. Soms twee uur, vijf uur, zes uur. De behoefte moeten ze doen op de plaats waar men zit.
Vastgeketend aan een ring in de vloer.
De volgende stap van de militairen de leugendetector. Maar voor ze hier aan worden onderworpen, worden ze in een kamer met airco gezet en daarna in stresshoudingen. Met de bedoeling hen op je te jagen zodat het de leugendetector zou beïnvloeden. Precies alsof ze zelf wel weten dat de gevangenen onschuldig zijn.
Brieven van familieleden worden achtergehouden. Om de gevangenen het mentaal nog harder te maken, werd gezegd dat er brieven waren. Maar uiteindelijk kregen ze deze niet omdat ze zogezegd agressief waren geweest en niet mee werkten met het onderzoek.
Om uit Guantanamo weg te geraken moest men wel bekennen dat men een strijder was En dit gebeurde ook. Asif bekende en hoopte zo voor een rechter te komen en die te overtuigen van zijn onschuld, door te bewijzen dat hij in Engeland was. Uiteindelijk lieten militaire ondervragers het zelf vallen. De jongens werden met hun drie samen geplaatst. Ze noemden hen de Drie Koningen omdat ze vier dubbele maaltijden kregen. Elke zondag film, McDonalds, Pizza Hut, Maar natuurlijk was dit weer een valse zet. Ze werden zelfs uitgenodigd om voor hen te komen werken en andere gevangenen dus te kunnen uitkafferen, te vernederen en te folteren. Dan zouden ze binnen enkele weken uit Guantanamo weg zijn. De jongens weigerden hun voorstel en werden nog eens drie maanden vastgehouden in afzonderlijke cellen. Nog steeds was contact met familieleden of een advocaat verboden.
Uiteindelijk lieten ze de jongens gaan. Ze werden terug naar Engeland overgebracht en na twee jaar hel konden ze een nieuw leven opbouwen. Uiteraard niet zonder een duister verleden van de gevangenis in hun achterhoofd. Hun beeld over de wereld is veranderd. De wereld is geen fijne plek. Terugblikkend was het een ervaring. Het heeft hun leven vooral in de positieve zin gewijzigd. Dus is er ook geen sprake van spijt. Ze belijden ook hun godsdienst nu meer. Vroeger deed men dat niet. Ze vinden het het beste om verder te gaan met hun leven. Om vooruit te kijken, niet achterom. Tijd om verder te leven dus.
Meer dan 750 mensen werden opgesloten in Guantanamo. In 2006, wanneer de film is opgenomen, bevonden zich er nog zon 500 mensen. Slechts tien zijn er ooit aangeklaagd. Geen van hen is schuldig bevonden.
Zelfs al houdt je in je achterhoofd dat de gevangenen die zulke toestanden meemaken schuldig zouden zijn, is het al even verschrikkelijk om aan te zien, laat staan zelf te beleven. Geen enkel mens zou zo behandeld mogen worden, zelfs geen terrorist, laat staan een zogezegde terrorist.
Marc Dutroux leidt luxeleventje in Belgische gevangenis
Marc Dutroux, Belgische misdadiger, veroordeeld tot levenslang voor ontvoering, gijzeling, verkrachting, moord en illegale handel. Hij werd in 1996 opgepakt voor de ontvoering van zes meisjes, van wie slechts twee overleefden. Een man met zulke feiten achter zijn naam komt in een gevangenis terecht waar zwervers van dromen Een cel alles er op en er aan, zelfs een bureau, televisie, play station, is aanwezig in de cel van Marc Dutroux. Het is verontwaardigend als je zijn situatie vergelijkt met die van de jongens uit de film. Die jongens die onschuldig in Guantanamo worden opgesloten, gefolterd, vernederd, geslagen, Alle gruwelijkheden die je je maar kan voorstellen in een gevangenis zijn met hen gebeurt. Terwijl Marc Dutroux, schuldig bevonden aan meerdere gruwelijke feiten, een onwaarschijnlijk luxeleventje leidt in de gevangenis en België.
