|
In Ecuador worden heel wat mogelijkheden aangeboden om zich als vrijwilliger in te zetten in een project. Er zijn sociale projecten, dierenopvang, projecten met bosbeheer en bescherming, begeleiding van straatkinderen, landbouwprojecten, enz. Bij een aantal wordt kost en inwonen aangeboden, bij anderen dien je een bijdrage te betalen. Op internet vind je ze allemaal.
Eén daarvan is Bosque de Paz, dit is een Bed & Breakfast, een familiezaak op een terrein van 15 hectare in een landelijk dorp ( El Limonal) in de Andes in Noord-Ecuador, beheerd door Piet Sabbe en Olda Peralta. Hun hoofdbezigheid is ecotoerisme. Dit is voorlopig nog geen echt renderende activiteit omdat in de toeristische sector op minstens vijf jaar inlooptijd dient gerekend te worden voor de zaak echt bekend en bezocht wordt.
Aansluitend bij ecotoerisme werken ze aan de Restauratie van het Natuurlijk Kapitaal. Dit is een erg algemeen begrip dat, afhankelijk van de plaats op aarde, op een andere manier wordt ingevuld. Inspelend op de trend om alles in economische termen uit te drukken heeft een milieu-denkgroep, bestaande uit wetenschappers en mensen in het veld (zie op internet www.ser.org), een strategie uitgewerkt om ecologisten en economisten eenzelfde bekommernis te laten delen, namelijk het leefbaar houden van onze aarde en het herstellen van wat vernield werd. Bosque de Paz identificeert zich met de Society for Ecological Restoration ( SER).
Bijvoorbeeld: een oase in een woestijngebied wordt niet louter bekeken als een stukje natuur dat een aantal zeer zeldzame vogelsoorten bevat maar krijgt een economische waarde opgeplakt. Namelijk: hoeveel mensen en dieren drinken dagelijks van de waterbron en de irrigatiekanalen die erop aangesloten zitten? Hoeveel hectares gewassen worden bevloeid en hoe groot is de te verwachten oogst? Wat zou de kost zijn als door slecht beheer slechts één vierde van het water nog ter beschikking staat en als de oogst tot op één zesde terugvalt? Met andere woorden, de economische waarde van de oase wordt uitgedrukt in functie van de kost die het met zich zou meebrengen om dezelfde hoeveelheid water van elders aan te voeren. Of: het water heeft een economische waarde, is een NATUURLIJK KAPITAAL. Vermoedelijk zou die kost erg hoog liggen. Op die manier bekijken we die oase ( een lieflijk ogend prentje uit een toeristenfolder) op een heel andere manier. Als in de buurt van de oase een petroleumbedrijf wil gaan boren, en dus onvermijdelijk vervuiling en vernieling met zich zou gaan meebrengen, kunnen we met onze economische benadering van het milieu aan de overheid en aan het petroleumbedrijf de te verwachten kost voorleggen om de oase na vervuiling of vernieling opnieuw te restaureren. Het is natuurlijk een hypothetische benadering want gewoonlijk is de overheid allang omgekocht nog vóór het petroleumbedrijf begint te boren. Maar het is merkwaardig dat steeds meer economisten belang hechten aan dit gedachtegoed.
In de praktijk is de Ecologische Restauratie een vorm van landschapsdesign waarbij zoveel mogelijk elementen (niet alleen de puur kapitalistische) een rol spelen. Ook de IUCN Commission on Ecosystem Management heeft een reeks richtlijnen opgesteld, zie www.iucn.org/themes/cem
En wat is dan de overstap van de ecologische principes naar Bosque de Paz?
Vijfenvijftig jaar geleden waren de heuvels in de omgeving van El Limonal nog dichtbebost met Andijns regenwoud. Met behulp van de kolonisatie programmas van de overheid trokken individuele boeren (afkomstig uit de haciëndas) de bergen in en namen stukken woud in beslag. Eén van de voorwaarden die de overheid stelde om de eigendomstitels te bekomen was het wegkappen van het bos om dit te vervangen door gewassen en weiland. En dit gebeurde en gebeurt nog altijd - op grote schaal, in het hele land en zonder enige technische begeleiding of restricties. De meest efficiënte manier om land op te ruimen is afkappen en wegbranden (in het Engels: slash-and-burn). Dit heeft uiteraard nefaste gevolgen op het hele ecosysteem, vooral in een tropisch land waar de vruchtbare bodemlaag vanzelf al erg dun en kwetsbaar is. In een bergachtige streek is dit des te erger omdat met de hevige regens alle vruchtbare grond binnen een aantal jaren weggespoeld is. Met het verdwijnen van de vegetatie op grote schaal wordt ook de waterhuishouding, de watercyclus en het klimaat totaal verstoord. Waterbronnen drogen op, het vocht wordt niet meer opgehouden en de droge periodes worden als maar langer. En de landbouwgrond die vroeger vlak na het ontbossen - nog vruchtbaar was, is nu verschraald, droog en levenloos.
Ironie: in amper drie generaties werd de droom om een eigen boerenbedrijfje op te bouwen, om een eigen productie te hebben, los van de dominantie van de grootgrondbezitters (de patrones), vernietigd door de ecologische ramp die de boeren zelf gecreëerd hebben. Waar vroeger 35 zakken bonen werden geoogst haalt de boer nu nog amper 6 zakken binnen. De jongelui willen uiteraard niet meer in de voetsporen van hun vaders werken en zoeken een vast loon, hoe mager dit ook moge zijn, in de stad of in plantages en houtbedrijven, terug bij de patrón.
Het heeft uiteraard geen zin de boer de schuld te geven van de negatieve cyclus waarin hij gevangen zit, maar het is wel zinvol hem erop te wijzen waarom, hoe en waar het fout gelopen is, en vooral dat er alternatieve landbouwmethodes zijn die hem en zijn collegas weer op het goede spoor kunnen zetten. Dit betekent: restaureren van het ecosysteem. Niet in de zin dat het oorspronkelijke oerwoud weer wordt aangeplant, maar wel dat de bestaande vegetatie wordt gerespecteerd, dat bomen, bossen, heggen en bamboe weer gaan deel uitmaken van het landschap, dat waterbronnen en waterwingebieden dienen worden veilig gesteld en dat een grotere biodiversiteit ( zonder scheikundige stoffen dus) wordt nagestreefd.
Bij aankoop in 1995 was de 15 hectare landbouwgrond die nu Bosque de Paz is een waardeloos stuk land begroeid met verschraald gras. Piet en Olda hebben onvermoeid aangeplant: fruitbomen, stikstof vastleggende bomen, bamboe, snelgroeiers, waardevolle houtsoorten. Daarbij hebben af en toe ook buitenlandse vrijwilligers een handje toegestoken en ook de natuur zelf. De natuurlijke regeneratie in tropische landen gaat snel ( er is geen winter van 5 a 6 maanden) zolang er niet gebrand wordt. Waar je vandaag een vruchtenpit uitspuwt, staat volgend jaar een boompje zeggen de Ecuadoranen.
In deze jonge Botanische Tuin werd een pad aangelegd dat toegankelijk is voor publiek. Scholen en universiteitsstudenten komen regelmatig op bezoek tijdens hun daguitstap. Na een korte conferentie over ecologische beheer, geeft Piet, of één van de assistenten, een rondleiding door het domein. Er zijn ook een aantal wandelpaden die buiten Bosque de Paz door de heuvels lopen.
Piet is ook lid en secretaris van een plaatselijke boerengroep, genaamd El Progreso. Met die groep werden al een aantal milieu activiteiten uitgevoerd. O.a. met Belgische steun werd een campagne opgezet tegen de wildbranden in het droge seizoen. Er werd een cursus georganiseerd om jongeren op te leiden als milieu promotoren. En op dit ogenblik wordt een project ontwikkeld om drie kleine valleitjes, waaruit het drinkwater voor de omliggende dorpen komt, onder goed beheer te houden in samenspraak met de grondeigenaren. Geen gemakkelijke opgave omdat het begrip milieubescherming in Ecuador totaal nieuw is en omdat de boeren zoals alle boeren ter wereld erg sceptisch staan tegenover veranderingen van buitenaf.
Groepen vrijwilligers hebben in de voorbije jaren de volgende activiteiten uitgevoerd in Bosque de Paz, voor de boerengroep en voor het plaatselijke schooltje:
- Bomen aanplanten en onkruid rond de bomen weghalen.
- Bordjes schilderen voor de Botanische Tuin.
- Een wandelpad uithakken en onderhouden.
- Twee stalen deuren laten lassen en installeren in het kantoortje van de boerengroep, stalen rasters voor de ramen plaatsen. ( de boerengroep beheert namelijk ook een spaar- en leen coöperatieve, maar had tot dan toe niet de nodige veiligheidsvoorzieningen).
- Een speeltuig/klimrek optrekken in de speeltuin van de lagere school.
- Composthopen aanleggen.
- Onkruid wieden ( met machete).
- Ananas aanplanten en fruit oogsten.
- Een irrigatiekanaal uitgraven.
- Een kleine vijver uitgraven voor viskweek bij een boerenfamilie (lid van de boerengroep).
In iedere groep zijn er mensen die het moeilijk hebben om de meerwaarde van hun werk in te schatten. Na een halve dag onkruid wieden of compost ophopen, bijvoorbeeld, vragen ze zich af waar hun werk toe dient en wie het ten goede komt. Het is belangrijk om iedere activiteit te kaderen in een ruimere context, namelijk het herwaarderen en restaureren van het milieu, ook met die activiteiten die op het eerste zicht niets met het milieu te maken hebben ( bijvoorbeeld het plaatsen van twee stalen deuren).
Het werk van een vrijwilliger op Bosque de Paz of met de boerengroep kan er dus als volgt uitzien: onkruid kappen ( met de machete), met dit onkruid composthopen aanleggen, gaten graven om bomen te planten, bomen planten, boompjes verplanten van de zaaibakken in zakjes, water geven aan de jonge boompjes (in het droge seizoen), irrigatiekanaaltjes aanleggen, bordjes maken en schilderen voor de Botanische Tuin, de bordjes plaatsen, het pad onderhouden, bamboe kappen voor kleine constructies, ananas planten, het ananasveld uitruimen, fruit oogsten.
Niet al deze activiteiten zullen zich voordoen tijdens het verblijf. Het weer en het moment van het jaar bepalen wat de prioriteiten zijn. Hou er vooral rekening mee dat het werk in het veld hard kan zijn en monotoon.
Nodig voor het werk: werkhandschoenen (best soepele in rubber gedrenkte katoenen handschoenen), lange stevige werkbroek, hemd met lange mouwen, rubberlaarzen, een zakmes, een veldfles (geen wegwerpflesjes), een zaklantaarn, een pet of muts, muggenspul.
Het vrijwilligers engagement is minimaal 4 weken. Er wordt gewerkt van maandagmorgen tot zaterdagmiddag, ongeveer 6 uur per dag. Maar er kan wel een uitzondering gemaakt worden om er op vrijdagmiddag al tussenuit te knijpen voor een week-end excursie. In de buurt van Bosque de Paz kunnen ook mooie dagwandeling gemaakt worden.
29-02-2008, 17:28 geschreven door alan degreef 
|
