Volwassenenonderwijs CVO Panta Rhei de Avondschool
06-12-2009
Een warme onderwijswereld
We hebben hard gewerkt deze week. School in - school uit, overal gingen de deuren voor ons open dankzij de prima organisatie van onze gastschool :Tampere College. Met een hoofd gonzend van informatie kwamen we 's avonds weer aan in het hotel. We hebben ook hard genoten deze week. Van de enorme gastvrijheid van alle instellingen die ons 'in hun keuken' lieten kijken. En van elkaars aanwezigheid en inbreng.
Deze studiebezoeken hebben zin! Zeker, je kan de informatie opzoeken op het net en je kan contacten leggen via mail. Maar zou je het ook doen? Het is de chemie van het samen-zijn en samen-doen die zorgt voor de meerwaarde, die ervoor zorgt dat de informatie beklijft, dat je er wat mee wil gaan doen. Onderwijs blijft een mensenzaak. Computers en leerpaden zijn een mooi hulpmiddel, maar de leraar/de mens is de motivator. Onze laatste spreker zegt het zo: " Wat weten mensen nog van hun schooltijd? De leerstof? Die zijn ze al lang vergeten. Wat ze zich nog herinneren zijn de mensen. De leraar die hen begreep toen het nodig was, ..."
We nemen afscheid, maar het voelt niet als een afscheid. Het wordt een nieuw begin. We hebben hier veel mooie voorbeelden gezien van 'goed practise'. En de Finnen voegen de daad bij het woord: ze zoeken Europese partners om mee samen te werken. Plannen worden gesmeed. Met twee verantwoordelijken voor internationalisering in onze groep twijfel ik er niet aan dat er concrete projecten uit de bus zullen komen.
Op de terugreis blijft 'het beste boek van het jaar' onaangeroerd in mijn reistas zitten. Ik wil nog nagenieten van alle indrukken en van het warme afscheid. Bernadettes woorden klinken nog na in mijn hoofd: "België had eigenlijk geen betekenis voor mij, want ik kende geen Belgen. Nu ken ik jou." Het is een hele eer om het gezicht van België te zijn...
Freude, schöner Götterfunken, Tochter aus Elysium, Wir betreten feuertrunken, Himmlische, dein Heiligtum! Deine Zauber binden wieder, Was die Mode streng geteilt; Alle Menschen werden Brüder, Wo dein sanfter Flügel weilt.
Met dank aan allen die dit bezoek mogelijk maakten en in het bijzonder aan de mensen achter het Life Long Learning Programma van de Europese commissie en aan Tampere College.
En ja hoor, daar kwam de sneeuw. Haast onmerkbaar in de stad, maar voldoende om samen met de vrieskou de bossen om te toveren tot het Finse sprookje. De kers op onze taart deze laatste dag. Een echte blokhut, aan de rand van zo'n bos, met daarin een gigantische kachel gestookt op hout. Netjes gescheiden volgens sexe beklommen we om beurten een laddertje naar een mezzanine-met-zicht-op-de-kachel. De mannen waanden zich op een voetbaltribune. De vrouwen dachten eerder aan een slaapstok voor kippen. Daarna ging het over een bevroren houten vlonder naar het meer en via een wankel laddertje in een gat in het ijs. En ja, I DID IT!! De eerste maal tot aan mijn kieën en de tweede maal tot aan mijn nek. En daarna kampvuur in blokhut nummer 2. Samen zelfgebrouwen bier drinken, worstjes grillen, moppen tappen en het Europese volkslied zingen met 10 nationaliteiten...
De dag was ook al goed begonnen. We trokken naar het nationaal centrum voor lerarennavorming en pikten daar de rode draad weer op die we overal elders tegenkwamen in scholen en lerarenopleidingen: activeer de lerenden. Wat je zelf uitknobbelt blijft beter bij. En vooral: kijk over je muur en laat anderen over die van jou kijken. Of nog veel beter: breek de muren af en deel je kennis, dat is zoveel productiever. Waarom zou iedereen op zijn eigen cursussen en ervaringen zitten? Hoe meer je geeft hoe meer je krijgt. Het werkt! Bij ons ervaar je dat, hier maken ze er een systeem van. Een navorming voor het bijzonder onderwijs? Prima, maar verwacht niet dat er iemand voor de groep gaat staan uitleggen hoe het moet. Leg het stukje dat bij jou werkt naast alle andere stukjes die bij je collega's werken. Praat erover, en realiseer je hoeveel kennis er al in deze groep aanwezig is. Daar kan je al terecht trots op zijn. Vraag je dan af wat je nog zou willen weten. Ga daarnaar op zoek. Lees erover, ieder een stukje, en vertel het dan aan elkaar. Enquiry learning heet dat. Een woord om te onthouden!
Vandaag vriest het in Finland. Ook overdag is het -4 in Tampere en de lucht is een wolkloos winters blauw. We fleuren er helemaal van op. Vooral onze Spaanse collega koestert zich in de zon. Eindelijk kan ik ook mijn berenmuts en wollen handschoenen bovenhalen. Want voorbereid kwamen we! Alleen voor de Finnen is het nog geen winter vandaag. Zij kijken reikhalzend uit naar de pakken sneeuw die in hun jeugd de kersttijd opvrolijkten en de winternachten verlichtten. Misschien op vrijdag of zaterdag? Ook hier slaat de opwarming van de aarde toe...
Geen tijd echter om buiten te genieten van het mooie weer! We worden vandaag verwacht in een school voor technisch- en beroepsecundair onderwijs: Tampere college, de school van onze gastvrouw. De school telt 4000 leerlingen, verspreid over 8 campussen. Zoals jullie al lazen, een beroepsgerichte opleiding is hier een positieve keuze. Met dat diploma kan je onmiddellijk de arbeidsmarkt op en vaak kom je sneller aan de bak en verdien je meer dan de man/vrouw met het universitaire diploma. Met het beroepsgerichte diploma kan je ook naar de universiteit voor toegepaste wetenschappen om je bachelor te halen en daarna je master. En met die master kan je naar de lerarenopleiding. Jawel collega's. De loodgieter, timmerman en kok hebben hier minstens een bachelor nodig om voor de klas te staan. De eerste dag pleitte ik nog vurig voor de kansen van de 'goede vakman', na vandaag snap ik waar de Finnen naartoe willen. Naar het onderwijs van de toekomst...
We kregen natuurlijk het beste van het beste te zien. Een schitterende nieuwbouw, een bibliotheek waar een hogeschool jaloers op mag zijn, maar vooral studenten die volop aan de slag waren in hun ateliers en daar veelal hun eigen leerpad volgden dat de leraren voor hen hadden uitgezet. Het responsabiliseren van leerlingen voor hun eigen vooruitgang, het intensieve gebruik van ICT-toepassingen om dat mogelijk te maken, je vindt het hier achter elke hoek en elke deur. De leraar is een begeleider geworden, een 'facilitator'. En de leerlingen zijn gemotiveerd. We spraken met een groepje dat een dubbel leertraject volgde: twee dagen in het ASO en drie dagen in de afdeling metaal van het beroepsgericht onderwijs. Waarom ze die keuze maakten?? Die vraag leek hen niet al te snugger. Omdat ze dan later beter jobkansen hadden natuurlijk!!
1 december... Geen blog-tijd! Onze gastheer trakteerde ons op een typisch Fins Kerstmaal. Misschien een beetje vroeg, maar een Fin doet alles in deze tijd van het jaar om de deprimerende duisternis van zich af te schudden. En regen, zoals de laatste paar weken, maakt de dagen nog grijzer en korter. En dus starten de restaurants op 1 december met hun kerstmaalaanbod. Het werd een buffet.
Wel hard 'gewerkt' vandaag. Ben nogal onder de indruk van een school voor hoger middelbaar onderwijs. Dat zijn geen leerlingen meer! Dat zijn studenten die hun eigen vakken kiezen en hun eigen rooster samenpuzzelen. Ze gebruiken daarvoor het 'vakkenbuffet': een overzicht van alle vakken die ze gedurende een periode kunnen volgen. De school werkt in periodes van 7 weken. Daarvan zijn er 5 per schooljaar. Gedurende die zeven weken heb je een gekozen vak drie lesuren per week. Een lesuur duurt 75 minuten. Daarna leg je examen af. Indien je niet slaagt kan je het examen 1 keer overdoen zonder les te volgen. Daarna schrijf je je gewoon opnieuw in, want elk vak wordt tijdens elk van de vijf periodes aangeboden. Stel je voor collega's, weg deliberaties... De leerling moet gewoon al zijn credits bij elkaar krijgen.
Een kleine school heeft enkel het aanbod dat centraal wordt bepaald. Een grote school in een stad heeft veel meer vakken in haar buffet. Zo'n beetje de verhouding tussen een lokale kruidenier en een supermarkt. En daar start een ander verhaal, maar dat vertel ik later. Eerst eten
Vandaag de eerste dag van ons studiebezoek. Eerst een bezoek aan een school voor beroepsgericht hoger secundair onderwijs, in de namiddag een gesprek met een professor-lerarenopleider. Mijn hoofd gonst nog na van alle informatie.
En wat is blijven hangen?
Dat kindertjes in Finland wel heel lang opvang krijgen thuis (of elders), want er is maar 1 kleuterklas en daar kunnen ze pas naartoe wanneer ze zes zijn. Op hun zevende gaan ze naar het eerste leerjaar.
Dat de Finnen leerplichtig zijn tot hun 16de. Dan sluiten ze een periode af waarin iedereen dezelfde stof krijgt: "comprehensive school". Wie het moeilijk heeft met een vak wordt opgevangen in remediëringsklassen voor dat vak. Idealiter zou iedereen dan met dezelfde stof de eindmeet moeten halen.
Op 16 volgt "de grote keuze": algemeen hoger secundair onderwijs of beroepsgericht hoger secundair onderwijs. Verassend: de opdeling is 50/50. Finnen maken een positieve keuze voor het beroepsgericht onderwijs waarmee ze na drie jaar aan de slag kunnen in het werkveld. Ze kunnen daarna ook doorstromen naar de beroepsgerichte universiteiten. Al even verassend is de structuur van het algemeen hoger secundair onderwijs. Het "klassysteem" is daar volledig overboord gegooid. Vakken worden aangeboden in modules. De normstudent doet er drie jaar over, snelle jongens en meisjes klaren de klus op 2 jaar. En het meest verrassend: heel gemotiveerde studenten maken gewoon geen keuze. Zij doen beide trajecten op 4 jaar tijd en krijgen dus ook twee diploma's secundair onderwijs. Krijgen is hier verkeerd uitgedrukt, want beide keuzerichtingen worden afgesloten met een nationaal examen.
En voor wie wil verder studeren tot slot "de grote uitdaging": een plaats bemachtigen op een universiteit. Per studierichting is er een vastgelegd aantal plaatsen voor eerstejaars. Dat ligt beduidend onder het aantal kandidaten. Schoolresultaten worden op die manier wel heel belangrijk en de droomstudie een belangrijke motivator voor de schoolprestaties.
Wat verwacht je als je eind november naar Finland reist? Ondergesneeuwde bossen en het noorderlicht?? Pure reissectorromantiek! Het regent hier pijpenstelen, net als bij ons.
Gelukkig ben ik hier niet op vakantie, maar op studiebezoek. Vanavond arriveren mijn collega's, een cocktail Europese onderwijsmensen. Samen hebben we hier in Tampere een gevuld programma met bezoeken aan scholen en lerarenopleidingen. Het is de bedoeling dat we onze ervaringen uitwisselen en met nieuwe inspiratie naar huis gaan. Dat is mogelijk dankzij het "Life long learning program" van de Europese commissie.
Vandaag was een inloopdag. Letterlijk en figuurlijk. Even mijn neus achterna in een nieuwe omgeving. Tampere verkennen. Eerst waren er twee meren die in elkaar overliepen via een natuurlijke waterval. Toen kwamen er fabrieken, die het water en de energie goed konden gebruiken. En rond die fabrieken groeide de stad Tampere. Vreemd gezicht, rode bakstenen fabrieken in het centrum van de stad, ook al hebben ze nu een andere bestemming. Deels unversiteit, deel theater...
