De man geldt nog steeds als de schepper van de Duitse romantisch-dramatische muziek bij uitstek, hetgeen vooral is gebleken in zijn opera's Der Freischütz (1817-1821) [1] en Oberon (1825/1826) [2]. Algemeen wordt die Carl Maria von Weber (1786-1826) beschouwd als één der grootste ─ in ieder geval Duitse ─ componisten. Tevens had hij de naam een uitmuntend dirigent en een voortreffelijke pianist te zijn. Ook als schrijver over muzikale kwesties heeft deze kunstenaar zijn sporen ruimschoots verdiend.

Gedurende de werkdagen van de week, beginnend op maandag 1 augustus, wordt elke avond door Radio 4 in het programma Componist van de week aandacht besteed aan wezen en werk van deze meester; elk van de vijf avonden in die week tussen 19:30 uur en 20:00 uur.
_________
[1] De première van Der Freischütz werd op 18 juni 1822 te Berlijn gegeven.
[2] De eerste uitvoering van Oberon werd gerealiseerd op 12 april 1826 in het Royal Theater Covent Garden te Londen waar de componist in die dagen verbleef en op 5 juni overleed, OP de 21ste van die maand volgde de bijzetting in de groeve van de kapel St. Mary van de katholieke kerk Moorfield.

Gisteren kocht ik, uit de stapels met definitieve opruimingsboeken in een antiquariaat in mijn woonplaats diverse afgeschreven werken, onder meer een exemplaar van de Oxford-editie van de Holy Bible met kleurenplaten naar schilderijen van Arthur Twidle (ca. 1865-1936). Deze kunstenaar heeft internationaal voornamelijk roem verworven door zijn tekeningen voor de Sherlock Holmes-boeken van Arthur Conan Doyle (1859-1930). Tussen de diverse afbeeldingen op kunstdruk, steeds tussen de katernen met de tekst op dundruk, bevond zich ook een visie op David die harp speelt en tegelijkertijd een lied ter lofprijzing van hetgeen de schrijver van het hoofdstuk in kwestie zag als opperwezen. 

Van David als harpspeler kennen we diverse afbeeldingen, onder meer van grote kunstenaars uit eigen land: Rembrandt van Rijn (ca. 1606-1669) en Jozef Israëls (1824-1911). Op deze kleurrijke afbeelding, die niet elke liefhebber van schilderkunst evenzeer zal aanspreken, zien we links nog een musicus met de dubbele fluit: de aulos. 

Wat we ook kunnen waarnemen, is een relatief tevreden kijkende jonge vrouw die de harpspeler koelte toewuift. Menig hedendaags musicus, en niet alleen de harp bespelenden onder hen zou daar wel eens afgunstig op kunnen worden: we hoeven maar te denken aan die oververhitte podia, voornamelijk als gevolg van de vele schijnwerpers die op hen zijn gericht, en die de eventuele, door inspanning ontstane, zweet-aanvallen, nog eens overmatig versterken. Nog steeds is de beschaving niet zo ver voortgeschreden dat er in televisiestudio's en boven concertpodia de lichtinstallaties zijn voorzien van apparatuur met licht dat niet tegelijkertijd verhit. Het zou mij in ieder geval zeer verbazen als dat niet reeds lang tot de mogelijkheden behoort.

__________
Voor het geval u wel meer van de twintig in die Bijbel-versie opgenomen afbeeldingen wilt zien, kunt u terecht in een artikel van heden op de aan deze site gelieerde kunstensite Rondom beeldende kunsten.

Componist Etienne Nicolas Méhul. Ets door H.E. von WInter.

In het radioprogramma Musica van de Duitse cultuurzender, waarvan op woensdag 27 juli opnieuw een aflevering zal worden uitgezonden ─ gebruikelijkerwijs tussen 19:30 uur en 20:00 uur ─ door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur, kunnen we opnieuw kennisnemen van een compositie van een relatief onbekende muziekmeester. Daarbij gaat het deze keer om de Franse componist Étienne Nicolas Méhul (1763-1817), die niet alleen als eerste het epitheton ornans romantisch kreeg opgeplakt, maar tevens als de belangrijkste operacomponist ten tijde van de (Franse) Revolutie werd beschouwd.
We kunnen in het programma luisteren naar diens Eerste Symfonie in g kleine terts, gecomponeerd in de jaren 1808/1809. Méhul componeerde in de periode 1797-1810 nog vijf symfonieën, waarvan de eerste, in C, geen nummer kreeg en slechts in fragmenten is overgeleverd. Ook van de Vijfde uit 1810 is slechts het eerste deel bewaard gebleven.
Uitvoerenden van die inmiddels twee eeuwen oude symfonie zijn de leden van het orkest van de Gulbenkian Stichting te Lissabon, onder leiding van Michel Sevierczewski.

Op dinsdag 26 juli kunt u getuige zijn van de bespiegelingen die door de mijlpaal in he leven van drie mensen worden losgemaakt. Dat gebeurt in de Franse speelflilm L'heure d'été uit 2008 van Olivier Assayas (geboren 1955), over de transformatie van een familie die ontstaat als gevolg van transitie.
Drie volwassen kinderen komen bijeen in het huis van hun overleden moeder, en daar worden ze geconfronteerd met de vraag, wat ze met haar eigendommen zouden moeten doen: het huis en hetgeen een kunstzinnige oom die moeder heeft nagelaten. De regisseur confronteert de kijkers niet met grootse, spectaculaire omwentelingen, maar veel meer met hetgeen binnen de gegeven context als alledaags en voorspelbaar is.
We zien Juliette Binoche, Charles Berling, Jérémie Renier, Edith Scob, Dominique Reymond; met Kyle Eastwood ─ inderdaad, de zoon van ─ in een bijrol.
TV5 Monde vertoont deze rolprent opgenoemde datum tussen 18:35 uur en 20:30 uur.

Het libretto stamt van de Tsjechische romancier Karel Sabina (1813-1877). De eerste uitvoering werd gerealiseerd in een tijdelijk theater dat een leemte moest opvullen voordat er in Praag een nieuw, volwaardig theater gereedkwam. Verschillende bronnen noemen verschillende data voor die première, maar alle geleerden zijn het er wel over eens dat dit in 1866 is geweest.
Er was de eerste keer overigens sprake van 'slechts' twee akten met daarin een gesproken dialoog. In 1870 was de complete versie gereed: drie bedrijven met gezongen recitatieven.

Een Duitse versie van Max Kalbeck (1850-1921) werd voor het eerst in 1893 gegeven in het Oostenrijkse Theater an der Wien. Diverse andere Duitse vertalingen zouden in de loop van de twintigste eeuw volgen.

De handeling
Het verhaal speelt zich af in een dorp in Bohemen omstreeks 1866. Hans (tenor) is verliefd op Marie (sopraan), maar zij is voorbestemd om te worden uitgehuwelijkt aan de  zoon van de rijke boer Micha (bariton), de stotterende, onhandige Wenzel (tenor).

Huwelijksbemiddelaar Kezal (bas) grist Marie de reeds door haar ouders ─ Krushina (bas) en Kathinka (alt) ─ ondertekende huwelijksovereenkomst uit handen en gaat ermee aan de haal. Hij slaagt erin Hans zover te krijgen dat hij afziet van zijn 'aanspraak' op Marie: daar krijgt hij 300 Gulden voor.Marie schrikt zich een ongeluk als ze wordt geïnformeerd over de afspraak die Hans met de huwelijksmakelaar heeft gemaakt. Daarom wil ze naar Wenzel toe gaan, maar dan verschijnt Hans weer op het toneel om zijn afkomst nader te verklaren. Hij is de zoon van boer Micha uit een eerder huwelijk en voldoet daarmee aan het in de huwelijksovereenkomst gestelde, zoals afgesproken met de makelaar.

De Franse speelfilm les témoins uit 2007 van André Téchiné (geboren 1943) brengt de kijker ruim een kwart eeuw terug in de tijd, naar de beginperiode van de aidsepidemie.
We maken kennis met de homoseksuele arts Adrien ─ gespeeld door Michel Blanc ─ die echter niet meer dan een vriendschappelijke relatie wil. Die beide vrienden brengen in 1984 een weekeinde door ─ met een schrijfster van kinderboeken (gespeeld door Emmanuelle Béart) en haar echtgenoot, die politieagent is ─ aan de kust, en die paar dagen zorgen ervoor dat het leven van al die vier deelnemers intens zal veranderen.
Téchiné is een professioneel tot in zijn merg, en dat blijkt onder meer uit de keuze van zijn acteurs, die erin slagen de angst en spanning voortdurend over te brengen alsof deze reëel is op het moment van kijken. Maar wat er wordt getoond is een realiteit die drie decennia geleden heerste rondom de nog mysterieuze ─ en daardoor zeer bedreigende ─ ziekte, die voor hier en daar absurde maatschappelijke onzekerheid en al dan niet ingehouden agressie heeft gezorgd
Vrijdagavond om 23:10 uur begint op Nederland 2, in het VPRO-programma Film op 2, de uitzending van Les témoins, doorlopend tot 01:00 uur in de nacht op zaterdag 23 juli.

De Franse speelfilm les témoins uit 2007 van André Téchiné (geboren 1943) brengt de kijker ruim een kwart eeuw terug in de tijd, naar de beginperiode van de aidsepidemie.
We maken kennis met de homoseksuele arts Adrien ─ gespeeld door Michel Blanc ─ die echter niet meer dan een vriendschappelijke relatie wil. Die beide vrienden brengen in 1984 een weekeinde door ─ met een schrijfster van kinderboeken (gespeeld door Emmanuelle Béart) en haar echtgenoot, die politieagent is ─ aan de kust, en die paar dagen zorgen ervoor dat het leven van al die vier deelnemers intens zal veranderen.
Téchiné is een professioneel tot in zijn merg, en dat blijkt onder meer uit de keuze van zijn acteurs, die erin slagen de angst en spanning voortdurend over te brengen alsof deze reëel is op het moment van kijken. Maar wat er wordt getoond is een realiteit die drie decennia geleden heerste rondom de nog mysterieuze ─ en daardoor zeer bedreigende ─ ziekte, die voor hier en daar absurde maatschappelijke onzekerheid en al dan niet ingehouden agressie heeft gezorgd
Vrijdagavond om 23:10 uur begint op Nederland 2, in het VPRO-programma Film op 2, de uitzending van Les témoins, doorlopend tot 01:00 uur in de nacht op zaterdag 23 juli.

De Franse speelfilm les témoins uit 2007 van André Téchiné (geboren 1943) brengt de kijker ruim een kwart eeuw terug in de tijd, naar de beginperiode van de aidsepidemie.
We maken kennis met de homoseksuele arts Adrien ─ gespeeld door Michel Blanc ─ die echter niet meer dan een vriendschappelijke relatie wil. Die beide vrienden brengen in 1984 een weekeinde door ─ met een schrijfster van kinderboeken (gespeeld door Emmanuelle Béart) en haar echtgenoot, die politieagent is ─ aan de kust, en die paar dagen zorgen ervoor dat het leven van al die vier deelnemers intens zal veranderen.
Téchiné is een professioneel tot in zijn merg, en dat blijkt onder meer uit de keuze van zijn acteurs, die erin slagen de angst en spanning voortdurend over te brengen alsof deze reëel is op het moment van kijken. Maar wat er wordt getoond is een realiteit die drie decennia geleden heerste rondom de nog mysterieuze ─ en daardoor zeer bedreigende ─ ziekte, die voor hier en daar absurde maatschappelijke onzekerheid en al dan niet ingehouden agressie heeft gezorgd
Vrijdagavond om 23:10 uur begint op Nederland 2, in het VPRO-programma Film op 2, de uitzending van Les témoins, doorlopend tot 01:00 uur in de nacht op zaterdag 23 juli.

In 2008 werd drieëntwintig miljoen euro betaald voor een schilderij van Lucian Freud (geboren op 8 december 1922, kleinzoon van Sigmund Freud); dat was een recordbedrag voor een werk van een nog levende schilder. Op 20 juli is de man in Londen overleden.

Freud geboot vooral bekendheid in verband met de realistische uitbeelding van naakte lichamen; de doeken kregen daardoor het odium van verregaand realistische portretten. Soms werden de woorden meest meedogenloos in verband met zijn kunstenaarschap gebruikt.
De eerste overzichtstentoonstelling van Lucian Freud in Nederland werd door het Haags Gemeentemuseum georganiseerd in 2008.
Twee jaar, tot en met half juli, volgde een expositie in het Parijse Centre Pompidou. Verzamelaars zijn dol op het werk van deze uitzonderlijke kunstenaar; critici slaan het hoog aan en bezoekers van tentoonstellingen met zijn doeken raken eveneens in vervoering.

De publieke Duitse televisiezender ARD/Das Erste biedt op woensdag 20 juli, vanaf 23:30 uur, een drie kwartier durende documentaire met als titel So teuer wie möglich, over het verzet dat de grote Duitse elektriciteits-concerns aantekenen tegen het recente besluit ─ als gevolg van de ramp bij Japanse kerncentrales ─ van de regering van de Bondsrepubliek Duitsland, om ─ op relatief korte termijn ─ te stoppen met kernenergie. Dat besluit is overigens niet alleen omstreden in de directie-etages van de energieconcerns ─ en daar alleen om commerciële redenen ─ maar ook in kringen van mensen die de overtuiging zijn toegedaan dat in wintertijd de lichten zullen uitgaan omdat het nu eenmaal niet (meer) mogelijk is om in een moderne industrie zonder kernenergie in de bestaande behoefte te kunnen voorzien.

Het zal dan ook niemand verbazen dat de huidige regering in Nederland ─ bestaande uit geborneerde technocraten, die heel ver buiten de werkelijkheid staan ─ wordt overwogen om een nieuwe kerncentrale te bouwen. Zoveel minachting voor menselijke waarden kun je van een club onder leiding van Mark Rutte verwachten. Het zoveelste bewijs van onvermogen.

Op14 februari 1602 werd de Italiaan Francesco Cavalli geboren, echter met een andere familienaam, als zoon van een kerk-kapelmeester te Crema. Doordat hij werd geprotegeerd door Federigo Cavalli, nam Francesco diens familienaam aan.
Vanaf 1617 schaarde hij zich in de rij der zangers van de San Marco in Venetië, en dat instituut zou hij een leven lang trouw blijven: in 1640 werd hij er tweede organist, een kwart eeuw later promoveerde hij er tot eerste organist. Drie jaar daarna verwierf hij er de positie van kapelmeester.
Cavalli componeerde meer dan veertig muziekdrama's, waarvan ongeveer twee derden behouden zijn. Zijn opera's ontstonden gedurende de gehele periode waarin hij als componist werkzaam was. Die viel zo ongeveer samen met de tijd vanaf de eerste openbare opera-uitvoering in de Noord-Italiaanse waterstad tot en met de enorme bloei die de Venetiaanse opera in heel Europa doormaakte. In 1639 voltooide Cavalli het muziekdrama Le nozze di Tete e di Peleo (de ouders van de Griekse held Achilles.

Sedertdien componeerde Cavalli ieder jaar een opera voor het Teatro San Cassiano. De bekendste daarvan waren Egisto (1643), Ormindo (1644), Giasone (1649) en Calisto (1651).
Speciaal voor het huwelijk van Zonnekoning Louis XIV zorgd Cavalli voor een nieuw muziekdrama Ercole amante (1662).
Hoewel een vergelijking met Claudio Monteverdi (1567-1643) zich van lieverlee opdringt, heeft Cavalli weliswaar niet het niveau van diens diepgang bereikt, maar zijn rijkdom aan melodie en melismen is heel groot.
Daarom is het ook niet verbazingwekkend dat zo'n drie decennia geleden de muziekdrama's van Cavalli zijn herontdekt en deze opnieuw worden opgevoerd. In zijn opera's spelen paren een rol van grote betekenis. De Engelse dirigent Raymond Leppard (*1927) heeft nieuwe edities van Cavalli-werken gerealiseerd.
Francesco Cavalli overleed te Venetië op 14 januari 1676.Het programma wordt op de vijf werkdagen van de week van maandag 18 tot en met vrijdag 22 juli tweemaal uitgezonden: tussen 13:00 uur en 14:00 uur en in de herhaling tussen 19:30 uur en 20:30 uur onze tijd.

In het programma The essay van BBC Radio 3, dat gewoonlijk om 23:45 uur 's avonds, als laatste onderdeel van de avond-uitzending (Nederlandse tijd) van dat medium de ether wordt ingestuurd op de vijf werkdagen van de week, wordt in de week van maandag 18 juli slechts gedurende drie avonden een aflevering uitgezonden. Dat dit niet, zoals gewoonlijk, elke avond van maandag tot en met vrijdag gebeurt, hangt samen met de programmering in verband met de BBC Promconcerten 2011.

Op maandag 18 juli is de eerste van de Postcards from Istanbul afkomstig van de Britse schrijfster Mary Beard (geboren 1951), onder meer classica van de Universiteit van Cambridge en redactrice voor klassieke letteren van Times Literary Supplement. Haar Turkse collega Elif Shafak ─ die in 1971 te Straatsburg in Frankrijk werd geboren ─ zorgt voor de tweede briefkaart, maar dan pas op donderdag 21 juli. Van haar boeken zijn er in ieder geval drie uin Nederlandse vertaling verschenen bij Uitgeverij De Geus.
De Amerikaanse schijfster Maureen Freely (* 1952) verzorgt de derde briefkaart, op vrijdag 22 juli.

Mahler-Jaar 2011 kabbelt onverstoorbaar voort

Nog een geluk dat Gustav Mahler (1860-1911) een compositorisch genie is en dat het mede daardoor draaglijk is dat er bijna geen dag voorbijgaat of een radiozender, dan wel een collega-instituut dat meteen beelden meezendt, presenteert wel een symfonie ─ en niet zelden meerdere per dag ─ van die fin de siècle-meester, ook en vooral omdat 2011 is uitgeroepen tot Mahler-Jaar, hetgeen met de twaalf maanden daaraan voorafgaande eveneens het geval was. Het enige dat ertoe kan leiden dat je radio of tv uitzet, is de interpretatie, en die is in eerste en laatste instantie afhankelijk van de dirigent. Dat geldt voor concerten met levende musici op het podium: twee seizoenen achtereen hoorde ik ─ door hetzelfde orkest in dezelfde zaal, maar in die twee gevallen met een andere man op de bok ─ Mahlers Vierde, inmiddels vijfenveertig, respectievelijk vierenveertig, jaar geleden. 

Grootst denkbare discrepantie
Het verschil had niet groter kunnen zijn: de uitvoering in 1966 was van de hoogst denkbare klasse, die van een jaar daarna had niet slechter gekund. Niet alleen had de dirigent van die tweede uitvoering geen enkele affiniteit met dat werk, eerlijkheidshalve moet ik er aan toevoegen dat het orkest ─ al enige maanden op voet van oorlog met de vaste dirigent ─ hem zwaar heeft geboycot, en dat was merkbaar: zelfs de anders altijd zo enthousiaste toehoorders, die niet gebukt gingen onder een goed, laat staan absoluut, gehoor, waren gedeprimeerd. Tot overmaat van ramp kreeg de voor Das himmlische Leben in het vierde deel van die symfonie voorziene sopraan vlakbij de plaats van uitvoering, voor de generale repetitie, een zwaar verkeersongeluk, waardoor op het laatste moment moest worden vervangen. "Ach, als zij haar partijtje kent, gaat dat wel goed," zei een orkestlid vooraf tegen me. Het werd een ramp, en dat is minder erg in die relatief korte zangpartij dan een uur lang 'muziek' te moeten aanhoren, die vrijwel niets met Mahler te maken heeft.

Beethovenfest Bonn: Lorin Maazel dirigeert Mahlers Eerste

Op maandag 18 juli wordt door de verschillende regionale Duitse radiozenders die onder het beheer van het eerste publieke net aldaar vallen, een concert uitgezonden in het kader van het Beethovenfest te Bonn, waar in het concert in kwestie alleen Mendelssohn (Vioolconcert, met Janine Jansen als soliste), de Eerste Symfonie, Der Titan, van Mahler zal klinken, uit te voeren door het Philharmonia Orchestra onder leiding van Lorin Maazel.

Voor een uitgebreid artikel over dat opus zij hier verwezen naar het aan deze site gelieerde fin de siècle

weblog All art is quite useless van Rond1900.nl: Natuurliefde als katharsis ─ Mahlers Eerste Symfonie als zelfanalyse, gepubliceerd op 22 augustus 2006.

Dirigent Paavo Järvi

De Belgische, Nederlandstalige radiozender Klara (Klassiek Radio) presenteert op zaterdag 16 juli in de middag, vanaf 16:03 uur het programma Concerto. De eerste helft daarvan wordt ingeruimd voor een optreden dat het Rundfunksinfonieorchester Frankfurt heeft gegeven in het kader van het Rheingau Musik Festival. Twee werken staan op het programma, beide gecomponeerd in het eerste decennium van de twintigste eeuw.

Het concert wordt geopend met de Sieben frühe Lieder van Alban Berg (1885-1935), gecomponeerd in de jaren 1905-1908, voor piano en orkest, en in 1928 georkestreerd. De Litause mezzosopraan Elina Garanca vertolkt de vocale partijen, genoemd ensemble begeleidt haar. Dirigent is Paavo Järvi.
Als tweede speelt dat orkest, onder de baton van genoemde leider, de Symfonie nr. 5 in cis kleine terts, gerealiseerd in de jaren 1901-1902, van Gustav Mahler (1860-1911).

Kortweg Max luidt de titel van een portret van de Engelse componist en dirigent Peter Maxwell Davies, dat op vrijdag 15 juli, 's avonds tussen 20:30 uur en 21:30 uur door de Britse televisiezender BBC Four zal worden vertoond: Max ─ a musical portrait of Sir Peter Maxwell Davies.

In het programma Konzert live van de Duitse regionale radiozender WDR3 wordt op vrijdag 15 juli, 's avonds vanaf 20:05 uur een concert gegeven door die Niederrheinischen Sinfoniker onder leiding van Graham Jackson.

In ieder geval staan er twee symfonieën op het programma. Geopend wordt met de Vierde Symfonie uit 2010 van Stefan Heucke (geboren 1959). Het werk draagt de titel Concertante en het heeft een lengte van 35 minuten; het werd gecomponeerd in opdracht van het orkest dat het die avond zal spelen.
Dan volgt de Eerste Symfonie in c kleine terts. opus 68, uit 1876 van Johannes Brahms.
Aangezien het concert tot 22:30 uur duurt, zal er ongetwijfeld nog meer muziek worden gespeeld, met een componist of uitvoerenden worden gesproken, of al zulks meer. 

Wellicht komt de componist ─ en dat zal niet Johannes Brahms zijn ─ zelf aan het woord, die sedert zijn opus 1, uit 1980, nog zo'n zeventig andere werken heeft geschreven en die nog enkele stukken in voorbereiding heeft.

Het NTR/VPRO-programma Labyrinth ─ met populair-wetenschappelijke thema's op het terrein van zowel de alfa-, alsook de beta- en gammawetenschappen ─ biedt op donderdag 14 juli, als laatste onderdeel van het uitzendschema van die dag via de televisiezender Nederland 2, in de nieuwste aflevering, enkele aspecten van veranderende inzichten, welke nieuwe vragen opwerpen en, mede daardoor, stof tot nadenken biedt.

Deze keer gaat de aflevering van Labyrinth over De kracht van het licht. De presentatie wordt gedaan door Eric Arends.