Componist van de week

Gedurende de week van maandag 3 juli tot en met vrijdag 7 juli is de Japanner Toru Takemitsu (1930-1996) Componist van de week in de gelijknamige serie van de Vara, welke via Radio 4 bijna het gehele jaar door wordt uitgezonden.

Verreweg de meest vooraanstaande Japanse componist, die in het tweede kwart van de twintigste eeuw werd geboren, is Toru Takemitsu, wiens naam Vuur en Water betekent. Hij werd in Tokio geboren en overleed in dezelfde stad. Hoewel de man aanvankelijk schilder of dichter had willen worden, doch tijdens een herstelperiode van een zware tuberculose kreeg zijn verlangen om muziek te componeren steeds meer gestalte. Takemitsu wilde in muziek datgene uitdrukken wat hij zelf ondervond tijdens het luisteren naar muziek. Tussen 1948 en 1950 volgde hij weliswaar lessen bij de vooraanstaande Japanse componist Yasuji Kiyose, maar hij kwalificeerde zichzelf toch voornamelijk als autodidact.
In 1951 stichtte hij in Tokio een experimentele workshop en vijftien later richtte hij, met onder meer dirigent Seji Ozawa, de Japanse Biënnale voor Nieuwe Muziek Orchestral Space op. Tijdens de Wereldtentoonstelling van 1970 te Osaka was hij leider van het Space Theater, een concertzaal met achthonderd luidsprekers. 
Als componist hield Takemitsu zich veelal afzijdig van elektronische muziek. Daar staat tegenover dat hij bekend staat als voorvechter van de musique concrète van Pierre Schaeffer (1910-1995). Representatief voor die stijl in Takemitsu's componeren zijn de werken Relief statique uit 1955, Vocalism A1 voor geluidsband uit 1956 en Water Music, eveneens voor geluidsband uit 1963.
Deze stukken vertonen geen enkele verwijzing naar oud-Japanse muziek, maar de karakteristieke contemplatie en het ontbreken van dynamiek zijn volgens andere bewoners van Nippon wel typisch Japans.

Creatieve kracht
Dikwijls is Takemitsu, mede op grond van zijn uiterlijk, omschreven als een boeddhistische Zen-monnik: zeer terughoudend in zijn contacten, maar tegelijkertijd getuigend van een zeer bewogen zielsleven. Er werd wel gezegd dat zijn blik steeds was gericht op die gebieden waar alles en niets zichtbaar wordt. In dat domein schijnt ook voor een groot deel de bron van zijn creatieve krachten te liggen.
Dat Takemitsu in sterke mate werd gefascineerd door de semantiek (de leer van de verschillende betekenissen van woorden), bewijst zijn compositie Asterism voor piano en orkest, geschreven in opdracht van de Amerikaanse radiogigant RCA. Het stuk is voor traditionele orkestbezetting met extra strijkers en een groot slagwerkapparaat. Onverwachte klankeffecten bereikte de componist door speciale technieken: zo wordt de Chinese gong 'bewerkt' met de strijkstok van een contrabas, en wordt over hangende bekkens gewreven met een slagwerkvegertje (brush) dat met hard gummi is overtrokken.
Een andere opvallende compositie van Takemitsu is The Dorian Horizon, dat in 1966 voor de Koussevitzky Music Foundation werd geschreven. Het adjectief Dorisch verwijst naar de toonsoort, het begrip 'Horizon' moet tweeledig worden geïnterpreteerd: naar het verleden dat zich aan onze ogen onttrekt, en naar de toekomst die open ligt. Het werk is voor zeventien strijkers, die in twee groepen zijn verdeeld. De ene groep in V-vorm om de dirigent opgesteld, fungeert als het ware als echo op de andere groep, welke ruimtelijk zo ver mogelijk is verwijderd. Dat levert een muzikale synthese van ruimte en tijd op, met het heden als hoorbare realiteit.

November steps
In 1967 componeerde Takemitsu twee stukken met de titel November steps. Het eerste werd geschreven in opdracht van het New Yorks Filharmonisch Orkest, ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van dat ensemble. Later kreeg de tweede compositie een eigen titel, Green, maar hield het November steps II als ondertitel. Dat tweede stuk ontstond in opdracht van de Japanse radio. In die periode hield Takemitsu zich intensief bezig met de muziek van Debussy, die volgens hemzelf sterke invloed op hem heeft uitgeoefend.

In November steps zijn een biwa en een shakuhachi voorgeschreven, zoals de componist dat al een jaar eerder in zijn duostuk Eclipse had gebruikt. Daarover zegt Toru Takemitsu onder meer het volgende:
"De componist zou zich niet met de samensmelting van oude Japanse instrumenten met het westerse symfonieorkest tevreden moeten stellen. Hij zou integendeel door de confrontatie van de biwa en de shakuhachi met het orkest de bijzonderheid van de klank, welke die beide instrumenten eigen is, nog beter moeten accentueren."
Zijn Green noemde Takemitsu zelf  ". . . een intermezzo . . . een vredig stuk muziek voor kinderen, o0pgedragen aan mijn dochter en aan de dochters van mijn vrienden."
Enkele jaren tevoren had Takemitsu zijn Coral Island (1962) geschreven; het heeft ook wel Atol als titel. In dat werk voor sopraan en orkest houdt de componist zich bezig met de relatie tussen de krachten in de werkelijkheid en het abstracte in het leven en in de muziek. Een kaleidoscopische visie ban koloristische beelden in woord en geluid. Ook hier maakt de componist gebruik van de verschillende betekenisniveaus van woorden, in dit bijzondere geval gaat het om gedichten van zijn landgenoot Makoto Ohka.

Opnames
In tijden van hoogconjunctuur wilden grammofoonplatenmaatschappijen nog wel eens ongebruikelijke muziek voor een wat kleiner publiek uitgeven. In de tweede helft van de jaren zestig (van de inmiddels vorige eeuw) gebeurde dat met een redelijk aantal werken van Takemitsu en zijn heel directe collega's. Meestal beperkten die opnamen zich tot series met uitsluitend eigentijdse muziekopnamen, zoals RCA's Musica Nova of Music of our time van CBS, series die helaas al decennia niet meer bestaan. Soms ook werd een componist uit het verre Nippon uitgebracht in combinatie met een andere hedendaagse meester, die 'ook wel goed liep'. Zo werd Takemitsu's November steps gecombineerd met Messiaens Turangalila Symfonie, en werd een stuk van Toshir0 Mayuzumi (1929-1997) samen met een werk van de zeer populaire Krysztof Penderecki (geboren 1933) op de ronde zwarte schijf met een doorsnede van dertig centimeter voorgesteld.

Anders gestructureerd
Hoewel Italianen ─ en dat geldt eveneens voor andere Zuid-Europeanen ─ totaal anders gestructureerd zijn dan bij voorbeeld koele Nederlanders of afstandelijke Scandinaviërs, zou men er ook daar wel goed aan doen (heel wat meer) te relativeren, hetgeen een bittere noodzaak lijkt, voordat Italië in hetzelfde politieke moeras wegzinkt als dat zo ongeveer acht decennia geleden het geval was.

De Italiaanse premier Silvio Berlusconi (geboren 1936), die het land in de vorm van een design-laars in zijn ban houdt, is alles behalve democraat. En zolang hij meent dat hij het zich kan veroorloven, zal hij aan alles en iedereen voorbij regeren, simpelweg omdat hij in een geheel eigen wereld leeft, die niet eens parallel loopt met die van al zijn landgenoten, maar door allerlei subliminale werkingen die van zijn persoon uitgaan, menen tig miljoenen Italianen dat dat wel het geval is, doordat de man de indruk weet te wekken dat hij geïnteresseerd is in alles en iedereen. Hij is Milanees onder de Milanezen, Romein onder de Romeinen, arbeider tussen arbeiders en ondernemer met zovele andere ondernemers. En als hij erin slaagt die illusie overeind te houden, meent hij tevens dat het gros van de Italianen hem wel zal blijven steunen. 

Toch nog hoop op verdwijnen

Hoe oppervlakkig dat alles is, blijkt als men even verder kijkt dan de eigen neus lang is. Want zelfs Italianen kan men het te bont maken, is in juni gebleken. Berlusconi heeft zich te zeer vergaloppeerd, hetgeen ertoe heeft geleid dat hij zijn overtuiging direct heeft bijgesteld. Riep hij na de rampen met de kerncentrales in Japan ─ inmiddels geheel uit het nieuws verdwenen ─ dat hij bleef inzetten op kernenergie, na de voor hem slecht verlopen verkiezingen is hij voor een groene toekomst. Het zegt iets over de wendbaarheid van de man als het eigenbelang in het gedrang komt. Toch is en blijft het verwonderlijk dat iemand met zo'n kwalijker uitstraling ─ eerst zie je een conglomeraat van onbetrouwbaarheid op je afkomen en wel zodanig dat die een zelfstandig leven leidt buiten de 'aura' van de man in kwestie; dan zie je een hele tijd niets en pas dan een schertsfiguur die de naam draagt van iemand over wie recentelijk een boek is verschenen, dat snel in het Nederlands is vertaald.

Ten halve omkeren?

De meest prangende vraag die zich keer op keer voordoet, is: kan die dubieuze Italiaan toch weer overleven, geheel in overeenstemming met wat zich de laatste decennia door, met en om hem heeft afgespeeld, of is het moment aangebroken dat de meerderheid der Italianen door een onomkeerbare Berlusconi-moeheid is gegrepen? Mocht dat niet gebeuren, dan zal ook Italië meer en meer worden gekenmerkt door de onaangenaam bruine tinten in het politieke krachtenveld dat reeds heeft bezit genomen van diverse andere Europese landen, hetzij in de regering zelf, dan wel in de sfeer der gedoog-partners, die het in enkele landen al voor het zeggen hebben. 

De terugreis naar de jaren dertig van de vorige eeuw is vooralsnog niet tegen te houden. Misschien dat het ware gezicht van bepaalde politici ─ en dat komt slechts onder zeer hoge druk te voorschijn ─ ertoe bijdraagt dat in landen waar grote delen van de bevolking reeds heeft geboekt voor het avontuur in het ondoorgrondelijk bruine moeras, een al te pijnlijk incident met verstrekkende gevolgen ervoor kan zorgen dat men ten halve keert voordat men ten hele blijft dwalen.

Tournee

Dat de opper-manipulator uit Rome ─ en deze keer bedoelen we daarmee niet de bezetter van de stoel van Petrus ─ voor pathologisch geblaat niet terugschrikt, bleek voor de zoveelste keer, tijdens een bezoek in juni 2010 aan Brazilië. Tegen de Braziliaanse president da Silva sprak het Laars-Mannetje: "Wij komen allebei uit de loopgraven van de arbeiderswereld." Hoe wereldvreemd ─ om het nu eens vriendelijk te zeggen ─ dat was, blijkt uit het feit dat die Italiaan miljarden heeft verdiend na zijn tijd in een arbeidersgezin, en de ander na zijn schooltijd een gewone arbeider is geweest. 

En zo raaskalt dat vreselijke wezen 'gewoon' verder. Aan Sarkozy meldde hij dat hij aan de Sorbonne heeft gestudeerd, maar dat moet de Italiaanse premier hebben gedroomd: letterlijk of figuurlijk.

Kameleontisch

Beppe Severgnini omschrijft in zijn boek Berlusconi en de Italianen dergelijke en soortgelijke uitingen als kameleontisch: de man doet ze op de scala variërend van kameel-achtig tot leeuw-achtig. Het toont hoezeer de man is gespeend van ook maar de geringste zelfkritiek.

Mooier dan de Italiaanse schrijver Indro Montanelli (1909-2001) kan men niet in een paar zinnen een beeld van Berlusconi schetsen. De zeer kritische journalist was ooit emotioneel-vriendschappelijk gelieerd aan die blaaskaak, maar pas na de breuk tussen die beiden, halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw, zei Montanelli het volgende over de Italiaanse premier van anno nu: "Hij heeft gevraagd of hij me nog eens kan zien, maar ik wil niet. Omdat ik weet hoe het gaat: dan komt hij aan, barst meteen in het trapportaal in tranen uit, omhelst me en zegt dat hij niet zonder me kan. En ik geloof hem. En hij belazert me."

In het boek van Beppe Severgnini worden we nog eens met wat nuchtere feiten geconfronteerd: die Berlusconi bezit negentig procent van de Italiaanse media; meer dan eens is hij aangeklaagd wegens corruptie, meineed en frauduleuze handelingen. Toch werd hij in 2008 voor de derde keer Italië's minister-president.

Eindeloos lijkende weg het ravijn in

Al twee decennia draait heel Italië om deze man. Hoe kan dat en welke gevolgen heeft het. In het onlangs in Nederlandse vertaling uitgekomen boek van voornoemde auteur wordt het uit de doeken gedaan, en gelukkig doet de schrijver dat op een onderhoudende manier, die je hier en daar doet meesmuilen ondanks de vele kwalijke aspecten die in het verhaal geenszins onderbelicht raken. Hij verklaart de tien elementen die het succes van Berlusconi vormen, en houdt de mensen, ook de niet-Italianen, daarmee een spiegel voor. Zolang de super macho Berlusconi het niet al te bont maakte, leek het alsof een meerderheid van de bevolking in Italië dat vergoelijkte, maar nu zijn ster dalende is ─ en hoewel het zou kunnen, is het nog maar de vraag of dat een voortschrijdend proces is ─ gaat het volk morren en wordt de mantel der liefde minder en minder vaak te voorschijn gehaald.

En dan zijn er toch nog altijd weer politici die maar niet kunnen begrijpen dat er steeds meer mensen zijn ─ en vooralsnog zullen blijven komen ─ die zelfs alles wat lijkt op een schaduw van vertrouwen in de politieke kaste verliezen.

__________

Beppe Severgnini: Berlusconi en de Italianen. Vertaald door Miriam Bunnik; 176 pagina's, paperback, Nieuw Amsterdam Uitgevers, Amsterdam 2011. ISBN 978-90-468-1030-9.

Naschrift 12:10 uur: Clairy Polak meldde voorafgaande aan het NOS Journaal van 12:00 uur deze ochtend dat het thema van de dag bestond in de vraag of een uitspraak van een overkoepelend gerechtshof meer belang had dan van een rechtscollege in het land waar de problematiek werd behandeld.

Wellicht dat het zwarte gat met bruine randen van de jaren dertig nog aan de orde komt in een latere uitzending.

La Dame aux Camélias

Om 20:00 uur onze tijd begint, zondag 3 juli, op de Britse televisiezender BBC Four, de eerste van vier totaal verschillende filmbijdragen die achtereen worden uitgezonden en het thema gemeen hebben: ballet.
Tot slechts een half uur is de roman La Dame aux Camélias [1] uit 1848 van Alexandre Dumas fils (zeg maar junior: 1824-1895) gecomprimeerd door de befaamde Britse dansmeeester Frederick Ashton (1904-1988). De beroemdste twee grootheden uit het 'wereldballet' van de jaren zestig in de vorige eeuw ─ Margot Fonteyn (1919-1991) en Rudolf Noerejev (1938-1993) dansen dat verhaal op muziek van Franz Liszt (1811-1886).

Merce Cunningham
Om 20:30 uur volgt een portret van klassieke speelfilmlengte, dat wil zeggen: anderhalf uur, getiteld Merce Cunningham ─ A lifetime of dance, over de vermaarde choreograaf Merce Cunningham (1919-2009), die als elfjarige leerde tapdansen. Na zijn studieperiode 1937-1939  heeft hij eerst zes jaar achtereen (1939-1945) solo gedanst in het gezelschap van Martha Graham. In diezelfde periode ontwierp hij zijn eerste ballet (New York, 1944) waarbij de vermaarde en evenzo omstreden componist John Cage (1912-1992) als pianist meewerkte.

Margot

De tijd is gevorderd tot 22:00 uur als de film Margot uit 2009, geregisseerd door Otto Bathurst van start gaat. Dat is een biografisch drama over het leven van de eerder genoemde danseres Margot Fonteyn. Anne-Maria Duff, Lindsay Duncan, Michiel Huisman, Derek Jacobi en Con O'Neill spelen allen een rol in deze productie.
Ook die film heeft een duur van negentig minuten.

Jerome Robbins
Het is een half uur vóór middernacht, onze tijd, als de laatste bijdrage ruim baan krijgt op BBC Four-tv. Daarbij gaat het om Opus Jazz, een dansfilm van Ellen Bar en Sean Seiozzi, beiden solodanser van het New York City Ballet. Het is een film naar het gelijknamige dansstuk van Jerome Robbins (1918-1998), die wat ruimere bekendheid dan gebruikelijk kreeg doordat hij verantwoordelijk was voor de choreografie in de filmversie (1961) van de musical West Side Story van Leonard Bernstein (1918-1990).
__________

[1] Dat boek heeft tevens gediend als basis voor het libretto van La Traviata, muziekdrama uit de jaren 1852-1854 van Giuseppe Verdi (1813-1901),

De eerste keer dat ik met de Italiaanse componist Franco Donatoni (1927-2000) werd geconfronteerd, was in de tweede helft van de jaren zestig van de vorige eeuw, in de periode dat het (toenmalige) Noordelijk Filharmonisch Orkest in Groningen onder leiding van Charles de Wolff diens opus Per orchestra uit 1962 voorstelde, in zowel de Doelen te Rotterdam, alsook een jaar later ─ in 1969 ─ tijdens de Biënnale te Zagreb, samen met andere zeer eigentijdse stukken van John Cage (1912-1992), Ingvar Lidholm (geboren 1921) en Hanns Ulrich Engelmann (1921-2011).

Daarna verloor ik de man uit het gehoor, maar nu krijg ik zomaar de gelegenheid ─ en dat geldt eveneens voor u en alle (niet) uwen ─ drie tot nu toe onbekende composities van dezelfde muziekmeester te beluisteren in het programma Open: Studio Neue Musik van de Duitse regionale radiozender WDR 3. De titel luidt Donatoni sur l'escalier (1), hetgeen inhoudt dat er nog een vervolg zal komen.

Het eerste nummer wordt Le ruisseau sur l'escalier voor cello en kamerorkest (19 musici) uit 1980, gespeeld door het WDR Sinfonieorchester onder leiding van Peter Runde. Daarna volgt Lame, due pezzi voor cello uit 1982. In beide gevallen vertolkt Oren Shevlin de cellopartij.

Het concert, dat tussen 23:05 uur en middernacht wordt gepresenteerd, wordt besloten met Ala, due pezzi voor cello en contrabas, uit 1983. Stanislau Anischanka speelt de baspartij; eerder genoemde cellist zal zich over de noten voor zijn instrument ontfermen.

In de reeks VPRO-Import: Geheime genoegens ─ Guilty pleasures van de BBC ─ een documentaire van Julie Moggan over de Bouquetreeks [1], een maatschappelijk bedenkelijk fenomeen dat door middel van uiterste manipulatie ─ hersenverdovende teksten die miljoenen vrouwen reduceren tot willoze consumenten van die extreem inhoudsloze, nodeloze en nutteloze  aaneenschakeling van woorden zonder de geringste samenhang op enig aanvaardbaar niveau. Leesvee, zou je ze kunnen noemen, al moet worden toegevoegd dat dit in wezen een te positieve voorstelling van zaken is, aangezien lezen waarlijk iets anders is: het bijeenrapen (verzamelen) van dingen, zaken ─ in dit geval woorden ─ die waardevol zijn, en dat is met de druksels onder de benaming Bouquetreeks zeker niet het geval. Volgens de maakster van de documentaire gaat het om dromen over een ideale liefde, die niet alleen voor dames is, aangezien ook de mannen die op de omslagen van de pockets in kwestie worden afgebeeld ─ met meestal een iets te sterk ontwikkelde borstpartij met twee opvallende rozenknoppen, welke met gulzig-hete mond dienen te worden ingezogen, zoals de imbeciele inhoud van de boekjes dient te worden ingezogen ─ zelf nog steeds op zoek zijn naar de ware liefde. De plaatjes op het voorplat van die boekjes dragen niets anders uit dan platvloerse clichés en totale steriliteit tot in het misselijk makende.  Vrouwen die zich daaraan overgeven en menen er 'iets van mee te nemen' zijn rijp voor de dictatuur.
De Bouquetreeks werd in 1975 gestart door de Nederlandse uitgeverij Harlequin; inmiddels zijn er ruim drieduizend van die verhaaltjes verschenen. In alle gevallen gaat het om vertalingen

De digitale zender Holland Doc 24 ─ hoe imbeciel toch; ook in Bourtange, Lemmer en Eijsden wordt dergelijke geestvernietigende troep gelezen ─ presenteert op zaterdag 2 juli, tussen 21:00 uur en 21:54 uur, genoemde documentaire. Herhalingen worden in ieder geval nog gepresenteerd tijdens de komende dagen:

maandag 4 juli, vanaf 22:55 uur

dinsdag 5 juli, vanaf 19:25 uur
woensdag 6 juli, vanaf 22:00 uur

vrijdag 8 juli, vanaf 20:06 uur.

Het is niet uitgesloten dat er gedurende de periode van zaterdag 2 tot en met vrijdag 8 juli meer herhalingen zullen worden uitgezonden, overdag en in de nachtelijke uren. Om daarover adequaat te worden geïnformeerd, raadplege men de Programmagegevens op de website van de digitale zender HD24.

__________

[1] Niet te verwarren met de pockets die zijn uitgekomen in de serie Boeket Reeks, al meer dan een halve eeuw geleden gestart door uitgever J.H. Kok te Kampen.

De bedding van Radio 4-NL

In het NTR-programma De bedding, dat ook op zaterdag 2 juli  wordt uitgezonden via Radio 4, en wel tussen 23:00 uur en middernacht, komt blokfluitist Erik Bosgraaf aan bod in een aflevering met de titel Blazen in Friesland.

Oorsprong en achtergronden in Friesland

Deze musicus is op zoek gegaan naar zijn eigen muzikale oorsprong en achtergronden (alsjeblieft nimmer dat Yankerige roots) in de blaascultuur van Friesland. Die zoektocht gaat langs repetitiehonken en stamtafels, maar ook via huiskamers, en ook worden de plekken aangedaan die kunnen worden omschreven als kraamkamers van de Nederlandse blaascultuur.

Concerten die tijdens de Koorbiënnale Haarlem worden gegeven, zijn deels te beluisteren op Neerlands klassieke radiozender Radio 4. Zaterdag 2 juli, vanaf 20:00 uur, zendt de genoemde ethergemachtigde het Requiem O whispering Suns van de Amerikaans-Nederlandse componiste Vanessa Lann (geboren 1968) uit, voorgesteld door het Groot Omroepkoor; het Lets Radiokoor; Patricia Kapatchinskaja, viool; Victor Kopatchinski, cymbalon; Kaspar Putnins treedt op als dirigent.

We kunnen luisteren naar het Zedashe Ensemble uit Georgië, en het Tirana Ensemble uit Albanië. Het betreft hier een KRO-opname, gemaakt in de Philharmonie van Haarlem.

De tekst van genoemd Requiem bestaat in een vrije interpretatie van gedichten van de Amerikaanse auteur, journalist, humanist en nog zoveel meer, Walt Whitman (1819-1892).

Driehonderd en vijfenzestig jaar geleden is het ─ morgen op de dag af ─ dat de universele geleerde Goerg Wilhelm Leibnitz in Leipzig werd geboren; hij overleed op 14 november 1716 te Hannover.
Het programma ZeitZeichen van de regionale Duitse radiozender WDR3 besteedt op vrijdag 1 juli de aflevering Stichtag heute aan de geboorte van deze man.
De uitzending is tussen 17:45 uur en 18:00 uur.

__________

Afbeelding: Georg Wilhelm Leibnitz, ca. 1700 geschilderd door Bernhard Christoph Francke (overleden 1729). Het doek bevindt zich in het Herzog-Anton-Ulrich-Musuem te Braunschweig.

In de programmareeks Mahler van Avro-tv, waarin reeds vier dagen evenzovele, achtereenvolgende symfonieën ─ Zes, Zeven, Acht en Negen ─ zijn uitgevoerd onder leiding van evenzovele verschillende dirigenten; dat wil zeggen elke symfonie werd geleid door een andere dirigent. Van die vier is alleen Mariss Jansons iemand die een zeer aanvaardbaar Mahler-monument weet te creëren. De anderen zijn, om uiteenlopende redenen, nauwelijks verteerbaar in de voor hen weggelegde functie.
Hedenavond is de beurt aan Eliahu Inbal, ook al zo iemand onder wiens stokvoering een Mahler-symfonie tot een beproeving kan worden. De versie van de Tiende Symfonie welke door Deryck Cooke (1919-1976) werd gerealiseerd, en die hedenavond, vanaf 23:00 uur via Nederland 2 wordt gespeeld, ken ik overigens niet onder leiding van Inbal.
Degenen die, vanwege het tijdstip of om geheel andere redenen niet naar deze uitzending met het Concertgebouworkest kunnen luisteren, komen zondag 3 juli, 's middags vanaf 14:02 uur in de herkansing als het opus in het Middagconcert van de Avro via Radio 4 zal worden herhaald. Weliswaar zijn er dan geen beelden bij het geluid, maar in diverse situaties is dat geen beletsel: integendeel. Sommige dirigenten fungeren als ernstig storende factor tijdens concerten.

Julia Sawalha en Jennifer Ehle, in Pride and Prejudice

Nu de Hondsdagen weer zijn uitgebroken ─ en reeds eerder de komkommertijd in krant, op radio en tv ─, zal het waarschijnlijk niemand, in elk geval doorgewinterde televisiekijkers niet, verbazen dat de herhalingen op de meeste zenders de boventoon zullen voeren. De NCRV haalt daarvoor een oudere versie van het Britse kostuumdrama Pride and Prjudice te voorschijn en zal op zes donderdagen 's avonds, via Nederland 2, steeds tussen ongeveer 20:50 uur en 21:45 uur de zes afleveringen successievelijk opnieuw aan u voorstellen.

Bekende gezichten van de Britse buis en van het internationale witte doek kunnen we tegenkomen, zoals Colin Firth, Jennifer Ehle en Julia Sawalha.

Het vierde onderdeel in de vijfdelige reeks Mahler-symfonieën die op evenzovele dagen achtereen door de Avro worden voorgesteld via de televisiezender Nederland 2, is de beurt op woensdag 29 juni aan de Negende Symfonie in D, die werd gecomponeerd in de jaren 1904-1906. Net als de drie voorafgaande en de nog volgende symfonie (op donderdag 30 juni) wordt ook deze gespeeld door het Concertgebouworkest. Dirigent voor deze gelegenheid is een bekend gezicht op de bok van het ensemble: Bernard Haitink. Internationaal geldt hij als Mahler-specialist, maar er bestaat ook een groepering collega's, orkestmusici, critici en toehoorders die er op dat punt een zeer afwijkende mening op na houden.
Hans van den Boom houdt ook deze keer weer een inleiding.

Een zeer uitgebreid artikel over deze symfonie, achtergronden en een toelichting op het opus, is te vinden op de fin de siècle-site All art is quite useless. Het stuk werd opgenomen op 10 januari 2007.

In de reeks Mahler-symfonieën, gepresenteerd door de Avro via de zender Nederland 2, is, op de derde avond van de vijf, de beurt aan de Achtste, die Sinfonie der Tausend. Voor die gelegenheid wordt het Concertgebouworkest geleid door de thans chef-dirigent Mariss Jansons,

In het laatste hoofdstuk van de tweede aflevering mijn eigen Mahler-serie, die is gepbliceerd op de Nederlandse fin de siècle-website All art is quite useless van Rond1900.nl, komt één en ander aan details over die Achtste Symfonie aan de orde, en daarom verwijzen wij u hier naar dat artikel van 17 mei dit jaar.

Evenals dat het geval is in de beide voorafgaande uitzendingen, en dat tevens het geval zal zijn in de beide volgende afleveringen, op woensdag 29 juni en donderdag 30 juni, wordt de inleiding gehouden door Hans van den Boom.

In de serie Mahler-symfonieën die de Avro vijf avonden achtereen via de televisiezender Nederland 2, laat op de avond uitzendt, is op maandag 27 juni de beurt aan de Zevende Symfonie in e-klein, gecomponeerd in de jaren 1904-1906. Het Concertgebouworkest staat in deze reeks van vijf symfonieën, zonder Das Lied von der Erde, elke avond onder andere leiding. Die Zevende, Das Lied der Nacht, wordt geleid door Pierre Boulez (geboren 1925).
De man is een groot dirigent en componist, en in tal van gevallen heeft hij interpretaties gerealiseerd van werken zoals je ze nooit eerder had gehoord. En of het om tempi of fraseringen ging, altijd opnieuw bleek dat Pierre Boulez verrassend was. Of dat nu om het oeuvre de drie grootheden van de (Neue) Wiener Schule gaat ─ Arnold Schönberg (1874-1951), Anton von Webern (1883-1945) en Alban Berg (1885-1935) ─ of om stukken van Claude Debussy (1862-1918) en Maurice Ravel (1875-1937), Boulez wist de aandacht van de eerste tot de laatste noot gespannen te houden.

Helaas was dat in symfonieën van Mahler, die ik in de loop van bijna een halve eeuw heb kunnen beluisteren, in het geheel niet het geval. Als laatste hoorde ik onlangs een herhaling van Mahlers Tweede ─ die was opgenomen ter gelegenheid van Boulez' tachtigste verjaardag en door Mezzo-tv werd uitgezonden ┴ waarin Mahler weliswaar te herkennen viel, maar Boulez' interpretatie was niet bepaald inspirerend. Als eerste had ik dat, vierenhalf decennium geleden, met de Negende, die echt vreselijk was, en wat me daarna ter ore gekomen is, kwam bij mij niet anders ─ lees: niet positiever ─ over. Ik ken diens versie van de Zevende Mahler niet, dus daarover wordt hier (nog) geen oordeel gegeven, maar op basis van wat ik aan Mahler-interpretaties door Boulez wel ken, sta, zit of lig ik niet te popelen. Mijns inziens heeft de man een gebrek aan de juiste neurotische persoonlijkheidselementen om Mahler te 'pakken'. 

Evenals de andere Mahler-symfonieën in deze reeks wordt ook die Zevende ingeleid door Hans van den Boom.

Het Vara-programma Componist van de week, dat in principe elke week vijf dagen wordt uitgezonden, heeft de werkdagen maandag 27 juni tot en met vrijdag 1 juli de Franse muziekmeester Edouard Lalo als protagonist. De man is op het concertpodium eigenlijk alleen bekend gebleven door zijn Symphonie espagnole voor viool en orkest uit 1874. Dezelfde noten-meester had een jaar eerder een concert voor viool en orkest in F-groot gepubliceerd dat bij lange na niet zo wijdverbreid is geraakt en derhalve ook niet met enige regelmaat op concertprogramma's van de symfonieorkesten prijkt. Diens Concert voor cello en orkest in d-klein uit 1877 wordt weliswaar iets minder vaak gespeeld, maar geniet toch ook nog redelijke bekendheid.
De Opéra van Parijs had bij Lalo een ballet besteld dat in 1882 als Namouna werd opgeleverd. Claude Debussy was van mening dat er heel veel saai-domme balletten bestonden, maar dat hem in ieder geval ook een meesterwerk bekend was: Namouna. Hoewel we dat stuk nooit op het programma van een operahuis hebben gezien, betekent dat op zich uiteraard niets. Een versie op geluidsdragers is wel enigszins bekend geraakt.
Zoals gebruikelijk wordt het programma ook deze week van maandag tot en met vrijdag, steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur door die zender de ether ingestuurd.

Een van de vier grote Wener klassieken uit de wereld van de muziek, Franz Peter Schubert (1797-1828) [1] is vijf dagen twee keer een uur protagonist in het programma Composer of the week van de Britse zender BBC Radio 3 dat twee keer per etmaal zal worden uitgezonden, zoals gebruikelijk op werkdagen: in dit geval van maandag 27 juni tot en met vrijdag 1 juli, tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd."

Het programma wordt gedurende die dagen herhaald, vroeg in de avond tussen 19:30 uur en 20:30 uur onze tijd, en niet zoals tot voor kort, in het laatste uur van de dag.
__________
[1] De drie anderen zijn Haydn, Mozart, Beethoven. 

__________

Afbeelding: Franz Peter Schubert (1797-1828) in 1875 geschilderd door Wilhelm August Rieder (1796-1880).

In het Muziektheater te Amsterdam worden, in het kader van het Holland Festival, diverse uitvoeringen gerealiseerd van de opera Jevgeni Onjegin uit 1861 van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893), gebaseerd op het gelijknamige verhaal in verzen van Aleksandr Poesjkin (1799-1837). [1]
De versie die deze maand te beluisteren en te zien valt in bovengenoemde Amsterdamse cultuurinstelling, wordt geregisseerd door de Noorse theaterman Stefan Herheim. Het Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons verzorgt de instrumentale begeleiding.