Het Vara-programma Componist van de week, dat in principe elke week vijf dagen wordt uitgezonden, heeft de werkdagen maandag 27 juni tot en met vrijdag 1 juli de Franse muziekmeester Edouard Lalo als protagonist. De man is op het concertpodium eigenlijk alleen bekend gebleven door zijn Symphonie espagnole voor viool en orkest uit 1874. Dezelfde noten-meester had een jaar eerder een concert voor viool en orkest in F-groot gepubliceerd dat bij lange na niet zo wijdverbreid is geraakt en derhalve ook niet met enige regelmaat op concertprogramma's van de symfonieorkesten prijkt. Diens Concert voor cello en orkest in d-klein uit 1877 wordt weliswaar iets minder vaak gespeeld, maar geniet toch ook nog redelijke bekendheid.
De Opéra van Parijs had bij Lalo een ballet besteld dat in 1882 als Namouna werd opgeleverd. Claude Debussy was van mening dat er heel veel saai-domme balletten bestonden, maar dat hem in ieder geval ook een meesterwerk bekend was: Namouna. Hoewel we dat stuk nooit op het programma van een operahuis hebben gezien, betekent dat op zich uiteraard niets. Een versie op geluidsdragers is wel enigszins bekend geraakt.
Zoals gebruikelijk wordt het programma ook deze week van maandag tot en met vrijdag, steeds tussen 19:30 uur en 20:00 uur door die zender de ether ingestuurd.

Een van de vier grote Wener klassieken uit de wereld van de muziek, Franz Peter Schubert (1797-1828) [1] is vijf dagen twee keer een uur protagonist in het programma Composer of the week van de Britse zender BBC Radio 3 dat twee keer per etmaal zal worden uitgezonden, zoals gebruikelijk op werkdagen: in dit geval van maandag 27 juni tot en met vrijdag 1 juli, tussen 13:00 uur en 14:00 uur onze tijd."

Het programma wordt gedurende die dagen herhaald, vroeg in de avond tussen 19:30 uur en 20:30 uur onze tijd, en niet zoals tot voor kort, in het laatste uur van de dag.
__________
[1] De drie anderen zijn Haydn, Mozart, Beethoven. 

__________

Afbeelding: Franz Peter Schubert (1797-1828) in 1875 geschilderd door Wilhelm August Rieder (1796-1880).

In het Muziektheater te Amsterdam worden, in het kader van het Holland Festival, diverse uitvoeringen gerealiseerd van de opera Jevgeni Onjegin uit 1861 van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893), gebaseerd op het gelijknamige verhaal in verzen van Aleksandr Poesjkin (1799-1837). [1]
De versie die deze maand te beluisteren en te zien valt in bovengenoemde Amsterdamse cultuurinstelling, wordt geregisseerd door de Noorse theaterman Stefan Herheim. Het Concertgebouworkest onder leiding van Mariss Jansons verzorgt de instrumentale begeleiding.

Vijf dagen achtereen presenteert de Avro via Nederland 2, steeds als laatste programmaonderdeel van de dag, een Mahler-symfonie; daarbij gaat het om de nummers Zes tot en met Tien, steeds onder leiding van een andere dirigent. Het betreft steeds een herhaling van al wat eerder opgenomen concerten. Elk van die symfonieën wordt ingeleid door Hans van den Boom.

Op zondag 26 juni begint de reeks met de Symfonie nr. 6, Tragische, uitgevoerd door het Concertgebouworkest onder leiding van Lorin Maazel. In de programmagegevens vinden we er een uur voor uitgetrokken, doch die symfonie vergt aardig wat meer tijd dan zestig minuten.
Een uitgebreide toelichting op de symfonie nr. 6 kunt u vinden in een artikel dat op 10 mei 2010 (opnieuw) is opgenomen op de fin de siècle-site All art is quite useless van Rond1900.nl.

De laatste bijdrage die Arte-televisie op vrijdag 24 juni ─ tussen 22:30 uur en middernacht ─ zal uitzenden, is een documentaire over slachtoffers van martelingen. Niet bepaald een opwekkend, maar nog altijd heel nadrukkelijk noodzakelijk onderwerp, aangezien mensen dit al vele eeuwen hun soortgenoten aandoen.

In de documentaire komen we te weten dat die slachtoffers worden behandeld door middel van psychotherapie. De filmmakers zijn op zoek naar (een) antwoord op de vraag waarom mensen andere mensen martelen en daarnaast willen ze weten hoe het mogelijk is dat mensen martelingen kunnen doorstaan.

De makers van de documentaire hebben daarbij hun focus gericht op de Peruaan Carlos Poma Cruz, die slachtoffer van folteraars is geworden.
De documentaire, getiteld In der Gewalt des Anderen, is een Belgisch-Franse coproductie uit 2011, van Dominique Henry en Vincent Detours, wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9 in HD-kwaliteit. Een herhaling wordt gepresenteerd op woensdag 12 juli, 's ochtends vanaf 10:10 uur.

In de avonduren van vrijdag 24 juni kunnen de talrijke fervente liefhebbers van de muziek van Gustav Mahler (1860-1911), en de gematigde interessenten eveneens, vanaf ongeveer 21:20 uur luisteren naar diens symfonisch gedicht Todtenfeier, gespeeld onder leiding van Eivind Gullberg Jensen. Die uitvoering is te beluisteren via de Duitse regionale radiozender NDR Kultur.

Later diezelfde avond kan men de gehele Eerste Symfonie van die meester beluisteren via de Nederlandse digitale cultuurzender Cultura 24.
Gedetailleerde informatie hierover is te vinden in ons artikel van heden, geplaatst op het aan onze site gelieerde elektronische tijdschrift over de cultuur van het fin de siècle, All art is quite useless van Rond1900.nl.

Arte-televisie zendt op vrijdag 24 juni, tussen 21:40 uur en 22:20 uur, een documentaire uit over wetenschappelijk onderzoek naar het verschijnsel wolken: Die rätselhafte Welt der Wolken. Dat dit natuurfenomeen de fantasie prikkelt, moge onder meer blijken uit de titel van een Franse roman De wonderlijke wolken (Les merveilleux nuages) van Françoise Sagan (1935-2004).
De film is een bijdrage uit 2010 van Udo Vieth, gemaakt in opdracht van het tweede publieke Duitse televisienet ZDF.
In tegenstelling met de meeste van dergelijke bijdragen, wordt deze documentaire ─ uit te zenden op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid ─ slechts éénmaal vertoond.

Het lijkt warempel wel of de diverse West-Europese radiozenders onderling hebben afgesproken dat er dezer dagen meer strijkkwartetten moesten worden geprogrameerd, want het is deze week wel raak. Nog een geluk dat het fenomeen strijkkwartet tot de topstukken van het klassieke repertoire behoort. Voor het Nachtconcert op Radio 4, vroeg in de nacht op woensdag komen we drie kwartetten tegen van twee componisten die tot de absolute top behoren. Nog diezelfde avond is het ook raak met vier kwartetten, dan van vier verschrillende componisten uit evenzovele perioden van de muziekgeschiedenis. Dat gebeurt met het Derde Kwartet uit 2008 van Krysztof Penderecki (geboren 1933) in een muziekprogramma van de Duitse regionale radiozender WDR3, als onderdeel van een concert dat tussen 20:00 en 22:00 uur zal worden uitgezonden. De drie overige kwartetten worden voorgesteld in het programma Radio 3 live in concert van de Britse zender BBC Radio 3.

Ter opening van het optreden door het Skampa Quartet, vanaf 20:30 uur onze tijd op woensdag 22 juni, live vanuit de Londense Wigmore Hall, klinkt de Quartettsatz in e-kleine (D 703 uit 1820) van Franz Schubert (1797-1828); direct daarna spelen dezelfde musici het Derde Kwartet in F-groot, opus 73, uit 1946 van Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975).
Heel direct na de Tweede Wereldoorlog heerft Sjostakovitsj veel gewerkt voor Radio Moskou, onder meer als pianist met het Staats-Beethovenkwartet. Zijn Derde Strijkkwartet heeft hij aan die musici opgedragen, vanwege het zware werk dat die vier musici, samen met de componist, tijdens de oorlogsjaren hadden verricht.
Tussen 21:15 uur en 21:35 uur wordt gepauzeerd en zal het programma Twenty minutes worden uitgezonden. Daarna wordt het concert vervolgd, eerst met het Strijkkwartet nr. 14 in As-groot, opus 105, uit 1895 van Antonín Dvorák (1841-1904).
Daarna klinkt er tot 23:00 uur nog diverse licht klassieke muziek.

De Engelse componist William Sterndale Bennett (1816-1875) was een generatiegenoot van Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847) en Robert Schumann (1810-1856), maar hij heeft hen beiden ongeveer twee decennia overleefd.
Bennett geniet de reputatie dat zijn vroege composities verwantschap vertonen met die van de bovengenoemde collega's. Het zal dan ook geen al te grote verbazing wekken dat zijn vroege werken vooral in Duitsland, bij de liefhebbers van de muziek uit die periode, op veel instemming kunnen rekenen.
William Bennett vervult dezer dagen de functie van Componist van de week in het gelijknamige radioprogramma dat op werkdagen tussen 19:30 uur en 20:00 uur door de Vara via Radio 4 wordt uitgezonden. In dit geval op de avonden van maandag 20 tot en met vrijdag 24 juni.

Erfenis van eeuwen

Twee uur en drie kwartier duurt het programma Terra XXL dat het tweede Duitse publieke televisienet ZDF in de nacht van zondag 19 op maandag 20 juni vanaf 01:15 uur de ether in zal sturen. Deze uitzending bestaat in drie eerder gepresenteerde afleveringen van dat programma, die alle eerder zijn voorgesteld. Alle drie uitzendingen behandelen als Superbauten gekwalificeerde monumenten in Duitsland.

Elke aflevering duurt zo'n drie kwartier: de eerste, vanaf 01:15 uur, gaat over de Dom van Keulen, die weliswaar op de Unesco-lijst van Werelderfgoed prijkt, doch die op tal van punten gevaar loopt en daarom aan een grondige restauratie/renovatie toe is. Deze is reeds in gang gezet.

Om 02:00 uur volgt de tweede aflevering, die is getiteld Die Jahrtausendkathedrale: Der Mainzer Dom. Om 02:45 uur begint de laatste in deze reeks van drie afleveringen van Terra XXL: Macht und Glaube: Der Dom zu Speyer.

De NTR presenteert, samen met de VPRO, op zondag 19 juni, een aflevering van de reeks Holland Festival 2011, die zal worden gepresenteerd door Hans Haffmans en Sarah Meuleman. Een aflevering, die de titel draagt Anton Tsjechov. Omdat de verhalen van deze Russische schrijver van de eerste garnituur Anton Tsjechov (1860-1904) nog altijd zeer actueel zijn ─ er zijn mensen die menen dat ze zelfs actueler zijn dan ooit ─ heeft de leiding van het Holland Festival 2011 besloten twee voorstellingen aan te bieden die zijn geïnspireerd op zijn werk.

Toneelgroep Amsterdam komt met De Russen; en vanuit een leegstaand kantoorpand op de Zuidas van de hoofdstad zal Before I sleep worden opgevoerd, gebaseerd op het klassieke toneelstuk De Kersentuin uit de jaren 1903-1904.
Uitzending zal worden gerealiseerd via de televisiezender Nederland 2, tussen 19:40 uur en 20:15 uur.

In het muziekprogramma Radio 3 live in concert, van de Britse cultuurzender BBC Radio 3, kunt u op woensdag 15 juni, vanaf 20:30 uur luisteren naar een uitvoering van de opera King Arthur or The British Worthy uit 1691 van Henry Purcell (1659-1695).

De pauze wordt gehouden tussen 21:20 uur en 21:40 uur; daarna wordt het programma vervolgd tot ongeveer 23:00 uur.

In het oorspronkelijke werk van Purcell ─ op een tekst uit hetzelfde jaar van de Engelse dichter John Dryden (1631-1700) bestonden slechts twee zangpartijen, voor het overige betroffen alle karakters spreekrollen.
Ruim twee eeuwen na de première van 1691, werd er in het jaar 1897 een nieuwe versie in het programma opgenomen te Birmingham.In de twintigste eeuw werden er opnieuw versies in Londen in het repertoire van een operahuis opgenomen: eerst in 1935, en vervolgens in 1970, de laatste in een nieuwe bewerking van Graham en Ledger. Ook op het vasteland werd King Arthur in enkele operahuizen voorgesteld. Te Bern in 1977 en, in een Duitse versie, te München (1986).

De heidense koning Oswald en de christelijke Britse koning Arthur strijden om de liefde van de blinde koningsdochter Emmeline. Beide koningen worden door goede en kwade luchtgeesten, tovenaars en aardgeesten ondersteund.

Op dinsdag 14 juni begint om kwart over acht in de avond op Arte-televisie de thema-avond Stimmen aus dem Iran. De eerste negentig minuten zullen worden ingeruimd voor een documentaire uit 2010 met genoemde titel.
In juni 2009 zijn heel veel, vooral jongeren, in Iran in opstand gekomen tegen het regime, omdat zij twijfelden aan de uitslag van de presidentsverkiezingen.
Hoewel de actie aldaar niet geheel uitliep op wat de demonstranten zich als doel hadden gesteld, is er wel een voorbeeldfunctie van uitgegaan voor andere islam-landen, waar het snel eveneens ging broeien tegen de machthebbers: Tunesië, Egypte, Lybië, Jemen en Alegrije.

In aansluiting op de documentaire volgt om 21:45 uur het programma-onderdeel Die Debatte, waarin wordt gedebatteerd over het thema.

Diverse andere protagonisten uit het wereldgebeuren hebben Julian Assange van de voorpagina's der kranten en van de topthema's van de radiobulletins, en vooral van de televisiejournaals verdreven. Mladic en Strauss Kahn waren de mannen op wie de laatste maand de aandacht in overvloed was gericht. Die laatste zal nog heel wat Journaals op de globe halen, en eveneens in ons land aangezien het Tribunaal dat hem zal moeten berechten, zich in Den Haag bevindt. Maar we willen toch ook graag weten wat er nu met Julian Assange in de tussentijd is gebeurd, en vooral of er iemand binnen de journalistiek is die zich in de zaak heeft vastgebeten om eens tot de bodem uit te zoeken waarom juist op het moment dat er één en ander van de kant van Wikileaks de focus richting regeringen en hun vertegenwoordigers, verspreid over de aardkloot, zou wijzen, werd de man gearresteerd en in staat van beschuldiging gesteld. De overeenkomst met Strauss Kahn valt niet te overzien.

Vanzelfsprekend is het mogelijk dat Julian Assange zich heeft laten gaan waar hij er beter aan zou hebben gedaan enige terughoudendheid te betrachten. Weten kunnen we het immers (nog) niet, en juist daarom zou het goed (geweest) zijn als de journalistiek in staat zou blijken van het ene spectaculaire moment naar het andere te huppelen.

Bij al die persoonlijke aspecten van de kwestie Assange is kennelijk datgene wat van veel ruimer belang is en dat heel veel meer internationale gevolgen heeft, totaal op de achtergrond geraakt.

Daarom willen we u hier nog eens een boek voorstellen welks inhoud over het fenomeen Wikileaks gaat. Kennisname van de inhoud is een spannende en interessante aangelegenheid.

__________

Marcel Rosenbach en Holger Stark:

Staatsfeind Wilileaks ─ Wie eine Gruppe von Netzaktivisten die mächtigsten Nationen der Welt herausfordert. 336 pag., paperback; Deutsche Verlags Anstalt, München, zusammen mit SPIEGEL Buchverlag, 2011.

ISBN 978-3-421-04518-8

Toen het hierboven afgebeelde boek in 2007 in de oorspronkelijke Duitse versie was verschenen, hebben we er op een aan deze gelieerde site een artikel aan gewijd. Aan het eind van die bespreking hebben we de hoop uitgesproken dat er snel een Nederlandse versie zou volgen, simpelweg omdat we het toen dringend noodzakelijk vonden en dat nog steeds nodig achten.

Zegt u nu zelf: zolang er nog valse profeten de huizen langs gaan, "ijdele dingen doende, sprekende hetgeen niet betaamt" [1], en een kind van een jaar of acht naar voren schuiven dat woorden spreekt waarvan het de samenhang niet eens kan bevatten, maar als gevolg van de criminele indoctrinatie de teksten wel kan uitspreken. Dergelijke vergiftiging zou de aandacht van de Kinderbescherming en andere instanties moeten trekken, doch zodra er (vermeende) religieuze aspecten in het spel zijn, zetten overheden snel oogkleppen op.

Mij spreken een egel en een biggetje, die samen zelf op zoek gaan naar de samenhang van feiten en naar de manipulatie met onbestaanbaars, dan ook heel wat meer aan dan de woorden uit de vergiftigde mond van een sektenkind.

__________

Michael Schmidt-Salomon: Hoe komen we bij God? vroeg het kleine biggetje ─ Een boek voor iedereen die zich niets laat wijsmaken. Vertaald door Frans Bijlsma;  rijk geïllustreerd door Helge Nyncke. 37 pag., hard kaft. Papieren Tijger, Breda, in samenwerking met De Vrije Gedachte, Rotterdam. ISBN 978-90-6728-249-9.

De Franse componist Paul Dukas (1865-1935) was dermate kritisch ten opzichte van zijn eigen scheppingen dat hij de helft ervan heeft vernietigd. Ook als we dat gedeelte buiten beschouwing laten, is het overige van bijzondere kwaliteit. De man is op een paar maanden na zeventig jaar geworden en heeft net lang in de negentiende als in de twintigste eeuw geleefd.
De meest bekende stukken uit zijn oeuvre zijn L'apprenti sorcier (De tovewnaarsleerling 1897) naar Goethe's sprookje Der Zauberlehrling (zie ook de bijdrage van 7 augustis 2010 op deze site), en het poème dansée La Péri uit 1911, dat een jaar later nog eens werd aangevuld met de Fanfare pour précéder La Peri. 
Die beide stukken worden deze week voorgesteld in het middagprogramma Afternoon on 3, dat woensdag 15 en donderdag 16 juni wordt uitgezonden door de Britse zender BBC Radio 3, en dat beide keren voor het grootste gedeelte zal zijn gewijd aan Richard Wagners tweede gedeelte van Der Ring des Nibelungen, met als titel Die Walküre. De resterende zendtijd gedurende die beide middagen tussen 15:00 uur en 17:00 uur zal met de beide stukken van Dukas worden opgevuld: woensdag De tovenaarsleerling; donderdag La Péri. Op vrijdagmiddag volgt in hetzelfde radioprogramma het derde deel van de Wagner-opera, en klinkt de Symfonie in C van Dukas, gecomponeerd in de jaren 1895-1896.
Goed een kwart eeuw geleden luisterde een toen nog jonge Nederlandse componist bij mij thuis naar die Fanfare, welke in het gesprek aan de orde kwam en welke hij zei niet te kennen.
Woedend op het hysterische was de man toen de laatste noot was weggeëbd. : Fascistisch, monsterlijk!" luidde zijn reactie.
Die prachtige Fanfare werd, meer dan eens, los van La Péri gespeeld ter opening van bijzondere concerten of een festival.

Tiendelige serie

De Duitse klassieke schrijver Theodor Storm (1817-1888) is al diverse keren aan bod geweest in het letterenprogramma Am Abend vorgelesen van de Duitse regionale cultuurzender NDR Kultur. Op werkdagen, wordt ─ als er geen bijzonderheden zijn die het op enigerlei wijze tegengaan ─ steeds tussen 22:00 uur en 22:35 uur het programma uitgezonden.

Dat zal ook, de komende twee weken, gebeuren met de tiendelige reeks op basis van Der Schimmelreiter, één van de achtenvijftig novellen van deze auteur. In zijn toegelichte Sämtliche Werke wordt dit verhaal als novelle gekwalificeerd, al zijn er mensen bij de vleet, die het als een roman zien; daaronder bevinden zich tevens literair-historische kenners van diens oeuvre.

Gerd Westphal leest

Het verhaal werd voltooid in het jaar dat Theodor Storm op 14 juli, zeventig jaar oud, overleed.
Gerd Westphal (1920-2002) heeft het voor de radio ingesproken en die ietwat oudere opname krijgen we nu te horen. Menigeen zal zich daarop verheugen, alleen al vanwege de verteller-stem die Westphal eigen was en die terecht als onverwisselbaar geldt. Al eerder zijn opnamen met deze spreker van het werk van Theodor Storm in dat programma uitgezonden.

__________

Afbeelding: Standbeeld, voorstellende Theodor Storm, opgesteld in Heiligenstadt.