1. INLEIDING 23-STE CONCEPT POEZIEDAG

Mijnheer de burgemeester, mijnheer de cultuurfunctionaris,

beste poëzievrienden en vriendinnen,

Voor de drieëntwintigste maal brengt de poëzie ons bij elkaar: ik hoop dat het een geïnspireerde dag wordt met een ruime uitwisseling van gedachten.

Wie hier reeds meerde jaren komt heeft ondertussen gemerkt dat het podium er anders uitziet. Ton Luiting heeft ontslag genomen als voorzitter omwille van gezondheidsproblemen: we danken hem voor die vele jaren dat hij onbaatzuchtig leiding gaf aan Concept. Mag ik een applaus vragen dat van hier tot in Hilversum te horen is?

Ton telde voor twee: we hebben hem dan ook moeten vervangen door twee personen. Atze Van Wieren is bereid gevonden om in de jury te zitten zodat het evenwicht tussen Vlaamse en Nederlandse gevoeligheid bewaard blijft. Tons spreekvaardigheid is legendarisch: ik zal trachten hem te vervangen, zij het met een kleiner mondje.

Het thema van de poëziewedstrijd van dit jaar was LICHT IN ALLE STATEN

Zonder licht is er slechts duisternis, is nauwelijks fysiek of geestelijk leven mogelijk. Licht is zo belangrijk dat God er zich zelfs in de Genesis mee inliet: “God zeide: er zij licht; en er was licht.”

Toen Newton, die wereldse god van de logica een lichtstraal in zijn prisma brak, ging voor onze ogen een wonderlijke wereld van kleuren open.

Glas-in-loodramen komen tot leven door het licht. Schilders, fotografen, cineasten, videokunstenaars zijn gefascineerd door het licht en zijn grillen. Ook dichters blijven er niet ongevoelig voor.

Kleur en licht zijn de feestkledij van het oog.

Lichamelijke blindheid en verblinding worden als bijzonder pijnlijk ervaren. Er is zien en zien ín het zien: inzicht. Licht is het minst materiële van de elementen en uiteraard het meest geschikt om verheven gevoelens en spiritualiteit te representeren. Van in de primitieve tot in de gesofisticeerde godsdiensten en levensvisies is het essentieel aanwezig.

Licht is drager van vele symbolische en metaforische betekenissen: het stelt het goede voor en wordt afgewogen tegen het donkere kwaad, de goden en de engelen tegen duivels en onderwereld, de verlichte geest of de geest van de Verlichting tegen bekrompenheid en kleinmenselijkheid.

De dichters die in deze bundel geselecteerd zijn laten zich inspireren door de vele facetten en betekenissen van het licht / Licht.

Hun inspiratie bestrijkt een ruim gebied: van het fysieke schijnsel, dat aan zijn golflengte gemeten wordt tot het verschijnsel van dag en nacht, van seizoengebonden tinten tot grijze najaarsdagen.

Licht neemt vele gedaanten aan: planeet, bliksem, vuur, kaarsvlam, vonk, zon en maan, noorderlicht en Zuiderkruis. Er is morgenlicht, lentelicht, regenbooglicht, sterrenlicht, zomerlicht. Er is het licht in het oog en de nimbus rond het hoofd. De gedichten gaan breeduit van kosmisch oerlicht tot de vlek die de lamp op een hand laat vallen. Bij de geboorte zie je het licht, maar er is ook het “lazuur in een open gevallen mond”.

En om het licht nog meer te verhelderen, laten de dichters het contrasteren met zijn tegengestelde: schaduw en duisternis.

Dichters maken tastbaar, brengen aan het licht. Ze werken met ultraviolet en infrarood, voegen nog een golflengte toe aan het zichtbare spectrum, die van de suggestie en de associatie, waarmee ze de dingen in het merg trachten te treffen.

Uit de vele flatterende adjectieven blijkt dat dichters met verwondering het licht in de ogen kijken, verliefden zijn van het licht, er een bruiloft mee aangaan. De deur van het feest zwaait open.

Mark Meekers, voorzitter Concept

2. JURYVERSLAG VAN DE 23-STE CONCEPT POEZIEPRIJS 2009

Op woensdag 8 april 2009 vergaderde de jury van de Concept Poëziewedstrijd 2009, bestaande uit: Riet De Bakker, Eke Veenbrand, Helma Michielsen, Atze van Wieren en Mark Meekers (voorzitter), te Eernegem. Suzanne Gossé nam het secretariaat waar.

De jury verheugde zich over de grote interesse en de kwaliteit van de ingezonden teksten. Ze beoordeelde 133 gedichten, die aan de reglementaire voorwaarden voldeden en anoniem waren ingezonden uit Nederland en België. Ze hield rekening met originaliteit, adequate verwoording van het thema “Licht in alle staten” en poëtische zeggingskracht.

De eerste prijs gaat naar Annelies Tock (Haasdonk) voor het gedicht “Alleen”. Het verwoordt op fraaie, ingetogen wijze hoe iemand die in haar geheugen verdwaalt, houvast vindt in de herinneringen aan vroeger.

Zij ontvangt een kunstwerk van Jeffrie.

De tweede prijs wordt toegekend aan Diana Freys (Diksmuide) voor “Aurora borealis”. In een origineel poëtisch woordgebruik worden natuur en kosmos door een ontwakend licht omkleed en raakt het aan een mythisch perspectief.

Zij ontvangt een kunstwerk van J. Pan.

De derde prijs is voor Staf De Wilde (De Haan) met “A crack in everything”. In krachtige verzen verwijst de dichter naar duistere beelden, die hij in poëtische definities van licht visualiseert.

Hij ontvangt een kunstwerk van Stef Orti.

Nog twee andere gedichten mochten op de waardering van de jury rekenen.

Een eerste eervolle vermelding valt Marieke van Leeuwen (Dordrecht) ten deel voor “Schaduwzijde”. In dit gedicht is het thema rijk verwoord door de goed gekozen metafoor van het 'onverminderd doorgaan naar het licht', ondanks de schaduwzijden.

Zij ontvangt een kunstwerk van Ieza Stroef.

De tweede eervolle vermelding werd weggekaapt door “Ochtendstond” van Gert J. Peelen (Amsterdam). Het is een gevoelig gedicht met suggestieve beelden rond leven, licht en tijd, die een mysterie scheppen dat blijft intrigeren.

Hij ontvangt een kunstwerk van Nand Huyghe.

De deelnemende auteurs werden bedacht met een tekening “Licht in alle staten” van Chris Ferket.

3. BEKROONDE GEDICHTEN

ALLEEN

alleen

als ze in de tijd verdwaalt

voelt ze zich niet verloren

wordt in haar broze denken

een vermoeden van licht

herboren -oud licht- maar

toch

in vallend blad gevangen

najaarslicht en achter

ijsbloemramen winterlicht

en altijd weer heel zacht

lentelicht regenbooglicht

en zelfs de bangste nacht

niet helemaal donker want

altijd altijd sterrenlicht

dus

verdwaalt ze - breekbaar

als dun glas – in dat verre

en oude zomerlicht toen

het leven nog zonder einde

was

Annelies Tock (Concept Poëzieprijs 2009)

*

AURORA BOREALIS

Het stormt op de zon vannacht.

Zwerfwinden likken met koningsblauwe

tongen aan halfbevroren water.

Zo moet het ook gegaan zijn toen

de goden in een woede van vleugels

langs hun regenbogen verdwenen.

Zalvend as van tederheid over

onze hoofden strooiden,

een vijandige genade.

Wie nu nog overvaren zien hoe

de wraakengel lichtsluiers slijpt

aan de dunne messen van het riet.

Dan geduldig op de ochtend wacht:

een sneeuwuil, het hoofd vol vlinders

met kleine hete klauwtjes.

Diana Freys

*

A CRACK IN EVERYTHING

licht is een scheur in

verduistering, zwijgen

van geschut

de weerschijn van stortregen

in verdofte ogen, glazuur

in een open gevallen mond

licht is een leugen, nimbus

om een heuvel en het brandt

in het verborgen dorp

licht is geheugen, de tik

van een knikker, een hinkelend

kind, barst in een schedel

en de tijd stroomt naar binnen

als een rivier door een bres

o vertel me van het licht

op de rivier van toen,

diadeem van een dorp,

guirlande van zilver alsof

de dag op weg ging naar

een bruiloft

we geloofden het zwijgen

van ooft, een zijden glans

in de nacht

Staf De Wilde

*

SCHADUWZIJDE

Niets heeft zijn schaduwzijde

of aan de andere kant brandt licht

(Nolthenius)

de schaduw reikt tot aan de stenen rand

van het trottoir, vandaar af is het licht

waar ga ik, wil ik zijn, aan welke kant

ik wankel naar mijn broze evenwicht

de rechtervoet beschenen door de zon

de linker in het duister, mank ik voort

de stoeprand in het midden als de bron

van ups en downs en van een ongehoord

herhalen van een schommelende lijn

het steeds weer dalen wordt als een refrein

voorafgaand aan het licht gevoel van stijgen

en onderweg het vallen en het opstaan

het zwart en wit, het schreeuwen en het zwijgen

maar bovenal het onverminderd doorgaan

Marieke van Leeuwen

*

OCHTENDSTOND

Ontvankelijk het morgenlicht

betreden. Koffie ontroerd

bij brood van doden - een

genegeerd bericht van onmacht.

De mond met goud gewassen en

ongerept de vensters uit

gekeken naar wat zich op

dit uur nog niet laat raden.

Ochtend - tastend begin van

wat ten einde loopt. De tijd

een onbestemd verlangen.

Totdat gewenning aan het

licht treedt dat -steels verstreken-

nimmer alledaagser scheen.

Gert J. Peelen

4. MEEWERKENDE BEELDENDE KUNSTENAARS

De ene zegt het met tong of pen, de andere met handen en beitel.

Het verdient alle lof dat beeldende kunstenaars de woordkunstenaars willen belonen met een werk. Uit pure sympathie dragen ze elk jaar (letterlijk) weer “hun steentje” bij tot het slagen van de Concept Poëzieprijs. Er is meer verband dan op het eerste gezicht lijkt tussen een beeldhouwer en een dichter. De kern van hun werk is: POEZIE.

De eerste dichter in steen is:

STEF ORTI

Stef is een allround kunstenaar. Hij kent vele steensoorten door en door: hardsteen, marmer, graniet en combineert die soms met koper, ijzer of brons. Vrouwenfiguren krijgen een voorkeursbehandeling. Als lesgever geeft hij die kennis door. Hij bekleedt een sleutelpositie in het beeldhouwerscollectief Artpro. Monumenten van zijn hand vindt men in Oostenrijk, Nederland en Vlaanderen.

JOSEPH PAN

is een van de leidende figuren in het dichterscollectief Ferket. Zijn stijl is monumentaal en toch menselijk. Hij is niet weg van vluchtige hedendaagse wegwerpkunst, maar streeft naar duurzame kunst. Hij nam deel aan talrijke tentoonstellingen in Vlaanderen en Nederland en zijn werken kan je terugvinden in Deinze, Huise, kruishoutem, Olsene, Blankenberge en Breskens.

IEZA STROEF

Studeerde in Gent en Brugge. Ze is eveneens lid van de beeldhouwers groep rond Ferket. Ik tel vijftien tentoonstellingen o.a. in Gent, Lissewege, Huise, Kaprijke, Terneuzen, Naxos en andere.

Haar beelden zijn menselijk, en zoeken de puurheid op. “Kunst is er om mensen te beroeren en te ontroeren...” Ieza is er niet bij want ze heeft zojuist een meesterwerk gecreëerd: een baby!

JEFFRIE DEVRIEZE

Na witsteen, arduin en marmer onder handen te hebben genomen ontdekte hij de verloren-was -techniek. Hij is de echte “iron man”: hij giet zijn beelden in brons. Hij werkt in een zone tussen het abstracte en het figuratieve in. Zijn beelden weerspiegelen de oerworsteling tussen goed en kwaad, het hogere en het lagere, geest en materie. Ook de kleinere beelden behouden een monumentale kracht.

NAND HUYGHE

Maakt allerlei figuren: olifanten, reptielenkoppen, spaarvarkentjes, mensenfiguren, verft ze knallend blauw en beschrijft ze met tekst. Een humoristische knipoog is niet ver weg. Joly Rodger of Teapot George, een Gnome in progress of de Venus van Melle zullen dit beamen. Ik zou zijn werken sculptoons willen noemen: monumentale, driedimensionele cartoons, die ernst durven relativeren.

CHRIS FERKET

Is schilder, graficus, beeldhouwer, dichter, auteur. Zo staat het in de “Piron”. Zijn keramieken zijn zilver – bronskleurig. Vooral de figuur van Reinaart de Vos fascineert hem. Wie kent niet het monument in Eernegem ter ere van de stichter van Concept, Roger Wastijn?

Maar Chris, ik roep je naar voor als schilder of graficus, die jaar na jaar telkens weer het thema van de poëziewedstijd briljant illustreert.

5. BLOEMLEZING: “LICHT IN ALLE STATEN”

Ter gelegenheid van de 23-ste Concept Poëziedag en de toekenning van de Concept Poëzieprijs werd een selectie gemaakt uit de voor de wedstrijd ingezonden gedichten en de inzendingen die om reglementaire redenen niet deelnamen aan de wedstrijd.

Deze bloemlezing bevat 149 gedichten uit Nederland en Vlaanderen op het thema “Licht”.

Mark Meekers - Riet De Bakker, Licht in alle staten, thematische verzenbundel, uitg.: Concept, Brugge / Nuenen 2009, 160 p. (ISBN/EAN: 9789081417006, NUR 303-309)

De bundel is te verkrijgen op het Vlaamse adres van de Multiculturele Literaire Vereniging Concept, p.a.: Suzanne Gossé, Kerkhofstraat 2, 8480 Eernegem, tel.: 059 – 299640, fax: 059 – 299640, e-mail: gossesu@hotmail.com

6. ROGER WASTIJNPRIJS 2009

Deze prijs wordt jaarlijks toegekend aan een persoon of organisatie, die zich heeft ingezet voor voor het welslagen van het Concept-project. Voor 2009 gaat de prijs naar vader en zoon Caers van Drukkerij Caers uit Oud-Turnhout, die met hun drukwerk exemplarisch hebben bijgedragen tot het succes van het tijdschrift en van de jaarlijkse thematische verzamelbundels.

Mevrouw Suzanne Gossé overhandigde de prijs, een beeld van Chris Ferket.