Forum van de Wooncrisis – actuele stand van zaken

Vanwaar komt het Ministerie van Wooncrisis?

In de herfst van 2006 kwamen drie Brusselse verenigingen samen om na te denken over een gezamenlijke actie. Deze organisaties waren:

- 321 Logement, de bezetters van het Hotel Tagawa, omdat ze wisten dat ze uit het hotel zouden worden gezet en ze elders hun sociaal project en collectief wonen verder wilden zetten.

- Chez Nous/Bij Ons, een inloopcentrum voor daklozen dat vanuit de positieve ervaring an de bezetting van de Waterloolaan 103 een gelijkaardig project wou opzetten, met extra aandacht voor daklozen en mensen met een laag inkomen.

- De Brusselse Bond voor het Recht op Wonen (RBDH/BBRoW), die gemerkt had dat in Parijs een aantal organisaties, via een bezettingsactie, er in geslaagd waren om huisvesting op de politieke agenda te krijgen.

Tijdens de maanden van voorbereiding leerden de drie organisaties elkaar beter kennen. Hoewel ze in grote lijnen met dezelfde dingen bezig waren lagen hun visie en strategie soms uit mekaar. Tijdens die maanden werd er aan een gemeenschappelijk charter gewerkt en nagedacht over een strategie. Dit leidde tot het idee van het Ministerie van Wooncrisis, naar analogie met initiatieven in Parijs en andere Franse steden.

Het Belgische Ministerie van Wooncrisis is ontstaan tijdens de bezetting van het dé Gesù-klooster te Brussel (1 april 2007).

Na de uitzetting ui het klooster hebben een zestigtal personen zich op 25 mei 2007 in een bureelgebouw gevestigd, op de Koningsstraat 123. De eigenaar van dit complex, het Waalse Gewest, wordt als openbare overheid geacht het Recht op wonen (art. 23 van de Grondwet) te garanderen. Het Gewest heeft een conventie van ‘precaire bezetting’ afgesloten met de bewoners. Het project in de “123” is een laboratorium voor solidair samenwonen. Een aantal verenigingen ondersteunt het initiatief en “het collectief van de bewoners van de 123” heeft besloten zich aan te sluiten bij het Ministerie van de Wooncrisis.

De vzw 123 woningen maakte een aantal initiatieven mogelijk: een avond van politieke interpellaties, enkele dagen voor de verkiezingen van juni 2007 en daaropvolgend vijf avonden waarop initiateiven uit Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Parijs zich kwamen voorstellen en in discussie gingen met de aanwezigen. En op 16 februari opende de 123 zijn deuren voor het forum van het Ministerie van de Wooncrisis, een forum over het recht op wonen dat veel succes kende.

De manier van werken is een voorproef van wat het Ministerie kan worden:

- Een aantal mensen, ondersteund door verenigingen, lanceren een actie die voor een zestigtal personen van het recht op wonen een realiteit maakt. Zij werken aan hun project zonder dat een algemeen akkoord of een consensus binnen het Ministerie nodig is. De actie wordt zelfs niet noodzakelijk gevoerd in naam van het Ministerie.

- Het bestaan van het Ministerie maakt het echter mogelijk allerlei vormen van solidariteit met het initiatief te ontwikkelen en de uitwisseling van ideeën en ervaringen de vrije loop te laten.

- De actie zelf, de solidariteit die ontstaat en de uitwisselingen daarrond betekenen op zichzelf een politieke druk, al was het maar omdat mensen zich organiseren om het Recht op Wonen waar te maken, daar waar de politiek er niet in slaagt.

- Deze politieke druk betekent geen concurrentie maar een p lus voor het lobby-werk van de federaties in de drie Gewesten.

- Een andere mogelijkheid bestaat erin dat het Ministerie de eisen op de politieke agenda brengt, ofwel als Ministerie zelf ofwel door de actie van deelnemers aan het Ministerie te steunen.

Het Ministerie vandaag:

Vandaag ontwikkelt het netwerk “Ministerie van de Wooncrisis” zich in Wallonië, in Vlaanderen en te Brussel en wordt de basis gelegd voor contacten in het buitenland.

We willen helemaal geen nieuwe federatie voor het recht op wonen uitbouwen, naast de bestaande zoals Solidarités Nouvelles, het Vlaams Overleg Bewonersbelangen (VOB) of de Brusselse Bond voor het Recht op Wonen (BBRoW – RBDH). De bedoeling is de individuen en verenigingen van het netwerk de gelegenheid te geven informatie en ervaringen uit te wisselen die hen in staat stellen

- Ofwel initiatieven te nemen die het Recht op Wonen concreet realiseren.

- Ofwel de politieke wereld op een originele manier te interpelleren.

- Ofwel BEIDE te doen.

Om actie te voeren moet niet gewacht worden op de steun of het akkoord van elke deelnemer aan het netwerk. Van zodra enkele leden akkoord gaan om iets samen te ondernemen, kunnen ze dat ook doen. Het Ministerie geeft een bepaald kader, maakt uitwisselingen en gemeenschappelijke actie mogelijk en geeft een klankbord aan de acties en de verzuchtingen.

Het Ministerie in enkele punten:

- Een actief en inter-actief netwerk zijn, dat is de bedoeling van het Ministerie van de Wooncrisis. Daarbij zijn soepelheid en originaliteit twee sleutelwoorden. Geen federatie, geen koepel, wel een knooppunt dat het mogelijk maakt ervaringen uit te wisselen, concrete acties en initiatieven te organiseren, evenals brede solidariteit en een originele en efficiënte politieke druk.

- Het Ministerie van Wooncrisis pakt de woonproblematiek aan. De strijd voor het Recht op Wonen is een volwaardig onderdeel van de strijd tegen de sociale uitsluiting.

- Het Ministerie van Wooncrisis heeft het Recht op Wonen vertaald in een charter met enkele welbepaalde eisen (zie volgende vier puntjes).

- De strijd tegen de leegstand, onder meer door het recht op bezetting.

- Verdubbeling van het aantal sociale woningen.

- Controle van de huurprijzen en een huurtoelage

- De erkenning van de initiatieven van solidair wonen.

Dit geheel van eisen is een charter dat verder uitgewerkt kan worden.

- De acties en initiatieven moeten niet noodzakelijk gevoerd worden in nam van het Ministerie, omdat we geen omslachtige beslissingsmechanismen in het leven willen roepen en een inhoudsloze consensus willen vermijden. Een actie in naam van het Ministerie blijft mogelijk maar twee of drie deelnemers aan het Ministerie kunnen ook een initiatief nemen en daarbij vermelden dat ze deel uitmaken van het netwerk Ministerie.

- Individuen, groepen, verenigingen, coördinaties, … iedereen kan deelnemen aan het Ministerie. Wie vindt dat deze tekst perspectieven biedt en mee wil, maakt eigenlijk al deel uit van het Ministerie van de Wooncrisis. We vragen alleen dat zij hun band met het Ministerie vermelden bij hun acties en publieke initiatieven.

- Het Ministerie is interregionaal, meertalig en onderhoudt internationale contacten.

- Het Ministerie werkt lokaal en globaal.

- Het Ministerie van de Wooncrisis organiseert regelmatig een algemene vergadering. Dit moet alle deelnemers in staat stellen actievoorstellen te doen, vragen te stellen, hun initiatieven voor te stellen en deel te nemen aan een intense brainstorming op basis van ervaringen en ideeën. NOTA: Volgende algemene vergadering zal plaatsvinden op zaterdag 26 april 2008.

Verklaring van het Ministerie van de Wooncrisis

In België en in het bijzonder in Brussel en de grote steden heerst een wooncrisis zonder voorgaande. Alsmaar meer mensen moeten het stellen met een ongezonde, onaangepaste, te dure woning. Alsmaar meer mensen komen op straat terecht. Nochtans, in ieder politiek programma of beleidsverklaring staat de woonproblematiek bovenaan. Het recht op wonen is opgenomen in de Belgische Grondwet. Alleen, daar blijft het bij.

Jammerend staan onze beleidsmakers toe te kijken, alsof het om een natuurramp gaat, met desastreuze gevolgen, maar onbedwingbaar. In het beste geval houden ze zich bezig met maatregelen die de ergste gevolgen van de wooncrisis moeten repareren: noodopvang, bedden voor de daklozen in de legerkazernes wanneer het vriest,…

Er moeten dringend echte oplossingen voor de wooncrisis komen die vooral het probleem van de té dure huurprijzen aanpakken. Daarom hebben we het Ministerie van Wooncrisis opgericht. Onze eisen zijn de volgende:

1. Aanpak van de leegstand

Nog altijd staan er teveel gebouwen leeg. De ‘Wet Onkelinx’ en het ‘openbaar beheersrecht’ geven aan openbare besturen nochtans de mogelijkheid om leegstaande panden op te eisen. Maar die mogelijkheden worden nauwelijks gebruikt. Als de overheid het niet kan, dan moeten de burgers het maar doen. Daarom ijvert het Ministerie van de Wooncrisis voor een wet die het voor burgers mogelijk maakt om een woning die al meer dan een jaar leegstaat, te bewonen. Verdubbeling van het aantal sociale woningen. Maar 7 procent van alle woningen in België zijn sociale huurwoningen. Dat is veel minder dan in onze buurlanden Nederland (35%), Frankrijk (17%) of Groot-Brittannië (21%). De bouw van 100.000 bijkomende sociale woningen op korte termijn moet de ergste nood aan betaalbare woningen opvangen. Daarom engageren we ons om met het Ministerie van de Wooncrisis druk uit te oefenen op de overheid zodat ze de nodige sociale woningen bouwen.

2. Controle van de huurprijzen

De huurprijzen zijn veel te duur geworden. Nog even en alleen de rijken kunnen het zich nog permitteren om deftig te wonen. De prijsstijging die nu al bijna tien jaar gestaag doorgaat moet onmiddellijk gestopt worden. Daarom ijveren we met het Ministerie van de Wooncrisis voor een onmiddellijke controle op de huurprijzen. Zoals de huisvestingscode de kwaliteit van de woningen regelt, zo moet er ook een code komen die de prijzen regelt. Fiscale maatregelen moeten dat systeem ondersteunen: eigenaars die een correcte prijs vragen worden beloond met een belastingverlaging, wie te veel vraagt moet hogere belastingen betalen. Paritaire huurprijscommissies moeten toezien op de naleving van de correcte prijzen.

3. Invoering van een huurtoelage met huurprijscontrole

Voor de armste bewoners zal zelfs een controle van de huurprijzen niet volstaan. Aan het huidige niveau zijn de privé-woningen al lang onbetaalbaar voor wie moet leven van een leefloon, werkloosheidsuitkering, klein pensioen of minimumloon. Daarom ijvert het Ministerie van de Wooncrisis voor een huurtoelage voor deze mensen, een premie die hen in staat moet stellen om de huur te betalen. Dit is een tijdelijke maatregel. Als de huurprijzen opnieuw een aanvaardbaar niveau zouden bereikt hebben, of wanneer er voldoende sociale woningen gebouwd zijn, kan de premie terug worden afgeschaft.

4. Erkenning van solidaire woonprojecten

Er zijn alsmaar meer personen die een ‘alternatieve’ oplossing zoeken voor hun huisvesting via gezamenlijke woonprojecten. De huidige sociale wetten en huurwetgeving vormen daarbij nog te vaak een hinderpaal. Daarom ijveren we met het Ministerie van de Wooncrisis voor een aanpassing van die wetten zodat solidaire woonprojecten erkend kunnen worden. We engageren ons met het Ministerie van de Wooncrisis om te ijveren voor de effectieve realisatie van het recht op wonen zowel via concrete solidaire woonprojecten als via politieke lobbying.

Daarom wil het Ministerie van Wooncrisis ook een platform zijn voor regelmatig overleg tussen zowel organisaties uit Brussel, Vlaanderen en Wallonië als organisaties uit onze buurlanden die werk maken van het recht op wonen.

Algemene vergadering van 15 maart : enkele aandachtspunten.

Op de AV kregen we te horen dat het Ministerie van Wooncrisis een dezer dagen een contract ondertekent voor het tijdelijk gebruik van dit gebouw (de Koningsstraat 123). De overheid moet dan een vooropzeg van 6 maanden respecteren, waardoor de bezetters niet meer op onvoorziene wijze uit het gebouw verwijderd kunnen worden.

Er werd een algemene rondvraag georganiseerd onder degenen die deze vergadering op 15 maart hebben bijgewoond. Het betrof hier een lijst met actiemethodes en mogelijke initiatieven, en de deelnemers mochten beslissen welke methodes hen het beste lagen.

Met een grote meerderheid werd door de AV besloten dat de mensen zonder papieren, die zich nog (na de succesvolle hongerstaking) in het gebouw op de Koningsstraat 91 bevinden, de hulp van het Ministerie van Wooncrisis zullen ontvangen waar nodig. Het is immers zo dat de bezetters/mensen zonder papieren van de Koningsstraat 91 hun gebouw zullen moeten verlaten vanaf 1 april. Het Ministerie van Wooncrisis engageert zich dus ook om deze mensen bij te staan, eventueel een gedeelte van hen op te vangen of te helpen bij het zoeken naar herlogering. Daartoe zal er zo snel mogelijk een overleg met hen aangeknoopt worden.