|
Een optimistische blik op een boek vol kritiek op het optimisme
Candide of het optimisme is een
heel tof boekje. Het is niet te lang, maar er gebeurt wel heel veel in.
Candide, het hoofdpersonage, leeft als bediende in een kasteel in Westfalen.
Hij heeft het daar heel goed tot hij op een dag de dochter van de baron kust en
betrapt wordt. Hij wordt meteen uit het kasteel gezet. Hier begint zijn
zwerftocht. Hij maakt van alles mee. Na vele omzwervingen komt hij zijn oude
leermeester van op het kasteel tegen. Ze praten veel en trekken samen verder.
Na een tijdje wordt Pangloss gedood en hij wordt gemarteld. Een oud vrouwtje
redt hem van de hongerdood en brengt hem uiteindelijk naar haar meesteres. Dit
blijkt zijn geliefde, het meisje uit het kasteel te zijn. Zij is nu echter een
slaaf. Candide vecht met haar meester en doodt hem. Samen vluchten ze weg, maar
ze worden weer gescheiden van elkaar. Hierna volgen nog vele omzwervingen. En
of ze mekaar nog tegen komen? Wel, dan zal je het boek zelf moeten lezen.
Het werk leest heel vlot, doordat
het een redelijk recente vertaling is. Het boek is al heel oud, uit 1759, en er
bestaan dus ook al veel vertalingen. In de bib heb ik de meest recente versie
gekozen, omdat ik niet graag verouderd Nederlands lees. De vertaling van Hans
van Pinxteren (1994) is een zeer goede. Niet alleen omdat het vlot geschreven
is, maar ook omdat er veel termen met een voetnoot verklaard worden. Hierdoor
kan je sommige delen van het verhaal beter situeren in de tijdsgeest van toen.
Hans is niet de eerste de beste vertaler. Hij heeft ook boeken zoals Madame Bovary vertaald en hij heeft
zelfs de Martinus Nijhoff-prijs gewonnen voor zijn vertaling van Salammbô. Het verhaal zelf is goed
opgebouwd. Het is ingenieus gevonden hoe alle personages elkaar meerdere keren
tegenkomen en dan weer van elkaar gescheiden worden en wat ze allemaal
meemaken. Het is ook ongelooflijk hoe ze heel de wereld zien. Bijna heel Europa
en een deel van Zuid-Amerika komt in het boek aanbod. Zo reizen ze door
Duitsland, Nederland, Portugal, Venetië, Engeland, Brazilië, Paraguay en zelfs
Constantinopel. Ze komen in aanraking met verschillende soorten volkeren uit
alle standen van de maatschappij. Op een bepaald moment zit Candide met zes
afgezette heersers van zes verschillende landen aan tafel in een restaurant.
Het karakter van het hoofdpersonage is heel goed uitgewerkt. Hij ondergaat echt
een metamorfose doorheen het boek. Van een naïef jongetje dat alles gelooft wat
zijn meester Pangloss hem verteld evolueert hij naar een zelfzekere man die
kritisch durft na te denken over hoe het er aan toe gaat in de wereld. Hij
denkt niet meer zoals vroeger dat deze wereld de beste is van alle werelden. Dit
komt door alle oorlogen en natuurrampen die hij heeft meegemaakt en doordat hij
gezien heeft hoe mensen elkaar afslachten uit religieuze overwegingen of
nationalistische gevoelens. Ook de andere personages hebben een duidelijk karakter.
Zij evolueren echter niet en blijven bij hun standpunt dat ze in het begin van
het verhaal ook hadden. Zo blijft Pangloss altijd geloven dat deze wereld de
beste is, de broer van Cunégonde, zijn geliefde, blijft altijd tegen het
huwelijk van zijn zus met Candide en Cunégonde zelf, die verandert ook niet hoewel
haar uiterlijk wel drastisch is veranderd. Het thema van het boek is heel
duidelijk. In het werk wordt de optimistische levensfilosofie van Leibniz zeer
hard bespot. Er wordt veel kritiek gegeven op Pangloss, die die levensfilosofie
heeft. Dit wordt vooral duidelijk in de evolutie die Candide meemaakt, zoals
eerder al vermeld. De roman is niet zo zeer spannend, maar er gebeurt wel veel.
Je wilt heel de tijd weten of de personages elkaar ooit nog gaan terugzien. Het
boek is heel boeiend en het leest heel vlot. De korte intermezzos door de voetnoten
brengen een aangename afwisseling in het verhaal.
Het boek heeft mij erg geboeid. Het
is zeker een aanrader. Het is een licht verhaal dat niet te lang duurt, maar
wel boordevol avontuur zit. Met de glimlach op de mond wordt wel de harde
waarheid verteld. Het is interessant om te ontdekken hoe de mensen vroeger leefden
en wat er in hen om ging. Door de voetnoten wordt ook een kleine portie cultuur
bijgebracht die je anders nooit zou te weten komen. Candide is een leuk
personage om mee op reis te gaan in de andere wereld van het boek. Hij is
vrolijk en optimistisch en dat straalt ook af op de lezer. Je wordt blij van
het werk te lezen ondanks de erge dingen die erin gebeuren. Het accurate
taalgebruik zorgt ervoor dat het boek vlot leest, omdat je niet moet worstelen
met moeilijke zinnen. De roman brengt ook een portie levenswijsheid toe aan de
geest van de lezer. Het zet je aan het denken waardoor je sommige dingen op een
andere manier gaat bekijken. Een kritische blik op optimisme was nog nooit zo
leuk om te lezen.
|
