Ja, onze reis zit er op. Het was een reuze ervaring, een nieuwe onbekende wereld, vol nieuwe vrienden en interessante contacten. We moeten elkeen bedanken, die ons zo met open armen hebben ontvangen. We denken hierbij aan Guillermo, aan Jean jacques, aan Padre Andreas, aan Alfredo en Elli, aan Nestor, aan David en Walter, aan zoveel mensen die we daar hebben ontmoet. Nous pensons aussi au peuple bolivien qui, ensemble avec leur president Evo, se bat pour les ressources , pour les mineraux, pour leur independance, pour la construction d'un pays au service du peuple.
Nous avons tellement de choses à raconter, de trop pour ce blog. Mais nous organiserons une soirée de rencontre, avec des empenadas, avec des photos ( si attendues) avec des petites et grandes histoires... Nous vous tenons au courant.
Maar nu wachten ons nieuwe en andere taken, Mais... el pueblo unido jamas sera vencido, Riet et toute la bande du voyage
14.20 25 janvier 2009 Aujourd'hui, jour du referendum pour la nouvelle constitution et la repartition des terres. Aucune voiture ne circule dans la ville et aucun concert de klaxon ne nous a reveilles. Apres le dejeuner nous nous rendons dans un bureau de vote. Sur le chemin nous rencontrons une dame agee, en habit traditionnel, lisant le journal. Est-ce grace a la campagne d'alphabetisation ? Au bureau de vote, tout est calme, il y a de nombreuses "mesas" (tables) ou les gens deposent leur bulletin dans l'urne. Avec la permission de la policiere sur place, nous prenons quelques photos. Nous sommes bien accueillis par la responsable. Il y a 25º dehors et nous faisons un tour en ville. Cette promenade confirme les impressions que nous avons depuis le debut du voyage. Les rues sont tres propres, les jeunes et les enfants sont calmes et gentils. Sur la plaza Murillo, devant le palais presidentiel, les familles profitent du soleil, les enfants jouent avec le pigeons et degustent une creme glacee. Un jeune cireur de chaussures vient nous proposer ses services. Que se passe-t-il ? Deux grosses voitures font le tour de la place et s'arretent devant l'entree du palais. Evo Morales, originaire de la region de Cochabamba , (ou nous avons vu sa maison natale), y a ete voter. Il nous fait un signe de la main et disparait a l'interieur. Inutile de dire que c'est avec une certaine impatience, beaucoup d'espoir mais aussi une certain apprehension que nous attendons les resultats des votes qui seront connus en soiree. Claire et Christiane
Visite a l'entreprise Tierra, a 5000 m d'altitude Mercredi 21 janvier 09
Nous quittons Villa Mar a 4.30 du matin. Sur des pistes de montagne nous rencontrons de nombreux troupeaux de lamas et quelques vigognes. Vers 8 h nous prenons un bon bain chaud dans des eaux thermales volcaniques, sous le regard etonne des mouettes. Petit dejeuner en plein air ,et nous reprenons la route pour arriver vers 12 h a l'entreprise Tierra . Marcos Rodrigues, syndicaliste, nous recoit pour la visite de l'usine. Fondee en 1985, on y transforme un minerai recueilli sur un salar proche, l'ulexite, en acide borique. Toute la production est exportee et sert a l'industrie du verre, l'industrie pharmaceutique, la fabrication de ceramiques, de fibres optiques et de materiaux isolants pour la construction. Pour fabriquer de l'acide borique, il faut de l'acide sulfurique (qui sert aussi a fabriquer de la cocaine a partir des feuilles de coca) Celui-ci est importe du Chili. En 2000, les fabriquants d'acide borique chiliens voulant s'approprier le monopole de la fabrication ont accuse l'entreprise Tierra de detourner l'acide sulfurique pour la fabrication de cocaine et cela avec la complicite du gouvernement bolivien soutenu par les USA, sous le couvert de l'agence de la lutte contre les narco-trafiquants. Une nuit l'entreprise a ete assiegee par 140 policiers et 7 dirigeants ont ete emprisonnes dans differentes prisons du pays. Les 250 ouvriers de l'usine se sont organises avec l'aide du syndicat, et sont descendus sur La Paz a 800km de la. Ils y sont restes 8 mois, manifestant toutes les semaines, bloquant les rues principales, temoignant a travers les medias, pour obtenir finalement la reouverture de l'usine apres 15 mois d'arret. Le proces en Bolivie a dure 5 ans, avec 200 audiences. Condamnes a 12 ans de prison en premiere instance, les personnes arretees ont beneficie d'un non-lieu en appel. Aujourd'hui l'entreprise Tierra se veut une entreprise a finalite sociale. En premier lieu les ressources naturelles de Bolivie doivent rester entre les mains des Boliviens. Tierra vient d'obtenir le permis d'exploitation d'une region riche en acide sulfurique. Donc tout le processus d'extraction des minerais et de transformation jusqu'au produit fini sera la propriete des Boliviens. Au sein de l'entreprise il y a une representation syndicale forte qui defend les travailleurs au niveau des salaires et des conditions de travail. Mais les travailleurs sont aussi associes aux grandes decisions prises par la direction. Ex : l'usine a ete construite au milieu de nulle-part : faut-il demenager aussi les familles ? En assemblee, apres fortes discussions, les travailleurs se sont prononces a 65% contre le demenagement, pour ne pas depeupler leurs villages. Apres la visite de l'usine nous leur avons donne du chocolat et le livre de la lutte de Renault contre la fermeture. Ils nous ont donne un echantillon de leur production : 1kg d'acide borique. Et tous tres emus, nous avons cloture cette rencontre par une chanson de la solidarite des travailleurs : "Hand in hand Kameraden". Claire et Christiane
Op vrijdagmorgen 8 uur kwamen we, na een busreis van 11 uur aan in LaPaz. We reden met een bus con cama en met een deken. Maar wat een geschud...Maar we hebben het overleefd. Het werd een dag van ronddwaewln in Lapaz, eerste inkopen, naar de post, internetten, rusten, kortom opniuew in de hoofdstad. En natuurlijk is voor ons de wereld te klein. Naast het postgebouw komen we Oumarou tegen, de jobstudent die ons bediende in ons hotel in Copocabana. Hij is met zijn vader in de stad, en het is een boeiend weerzien. We werden tegen 7 u ' s avonds verwacht aan de Vice presidence, om samen te gaan eten met Jean Jacques van de Belgische cooperatie. Dans les petites rues de lapaz, il y a plein de monde. C'est vendredi soir, tout le monde sort. Tout d'un coup Joris est encercle par 3 gas, qui le bosculent et qui.... volent son appareil photo. C'est terrible. Joris etait notre meilleur photographe, il a pris plus de 600 photos, dans les rues, dans la mine, dans la montagne... mais, c'est fait, tout perdu. Joris a voulu sauve la caisse collective et en même temps on l'a vole son appareil. C'est une douche froide pour nous tous, nous essayons de tous les cotes de comprendre, mais rien a faire.
Toch smaakt het eten lekker vooral opgeluisterd door de enorme verhalen van Jean Jacques, die een zo sappige litteraire taal spreekt, vol humor maar ook vol wetenswaardigheden over zijn reeds 3,5 jaren werken in Lapaz: Hij noemt zichzelf een celibataire geografique, die heeft gestudeerd in Louvain La Veuve... kortom een zeer leerrijke maar ook zeer gezellige avond. We hopen dat Joris niet te verdrietig is om te gaan slapen.
Ja, dat is voor jullie natuurlijk een onbegrijpelijk woord. Maar 24 jqnuqri is in Bolivie een feestdag. Die dag staan de straten vol met kraampjes met allerlei voorwerpen in miniatuur. De mensen kopen zich zot. Want het miniatuurtje dat ze kopen is datgene in het klein wat ze hopen te verkrijgen in de loop van het jaar. Wat kopen ze dan wel? Ahwel een huis in miniatuur, een auto, een camion, een koe, een kip, een groententuin, briefjes van 500 dollar of van 100 euros, ook een diploma voor geneeskunde of imformatica, een winkeltje, kortom alles wat je je maar kan inbeelden... En daarmee is de kous niet af. Op klokslag 12u ' s middags drummem de mensen naar het kerkplein waar al hun spulletjes worden gewijd, met een grote borstel in een grote emmer gewijd water. Patroors staan in groep te kwispelen met hun borstels en de mensen verdrummen elkaar alsof het in Mekka is.
Mais il y a aussi le chaman des Inca qui sont la , avec leur cloche pour appeler les gens de passer chez eux pour faire benir leur voeux, leur petites miniatures. Tout cela, nous ne pouvons pas rater. Naturellement nous avoms aussi acheter des petits brols... des petities voitures mignonnes, un peu de dollars, un petit sachet avec une petite maison dessus. Et vous savez, claire et moi, on a chacun acheter un paquet de mayteriel de construction pour finir la maison medicaqle a Schaerbeek et pour reconstruire la nouvelle maison medicale de Molenbeek. Chouette he.
Puis, grace a des bonnes idees des amis faits ici, nous sommes alle manger une soupe dans l'hotel Torino, un hotel ancienne maison coloniale espagnole, avec un grand patio, rempli de familles boliviennes qui venaient feter la alasita. Et on pouvait pa y rater la benediction de nos spulletjes par le chaman sur place.
Dit land is nog vol van superstitie en bijgeloof, iedereen doet er aan mee, er is niet aan te ontsnappen. Maar het is tegelijkertijd een volksfeest waar iedereen op straat is. Alleen al in Lapaz straan er 5000 standjes opgesteld, daar is de kerstmarkt van Brussel klein bier bij. En we hebben er met volle teugen van genoten. Maar om 4 u gaat alles dicht. morgen is het immers referendum dag, en dan valt het leven stil. We hebben nog een pak afspraken deze avond. Joris heeft buikpijn. Dat komt misschien wel van de soep. Iedereen wil nog inkopen doen. Christiane laat zich een vest maken. Roos heeft mooie dingen gezien, maar stan heeft de portemonnee. Lou wil absoluut dat Riet een alpacapull koopt, maar dat kost toch nog teveel. We hebben afspraak met Marcello en Angela, onze vroegere geburen in Brussel. Maar het is volgens Latino uurtjes... geduld, geduld... Uiteindelijk komen ze opdagen. Blij weerzien, en we hebben veel te vertellen.
Met iets minder enthousiasme herschrijf ik mijn indrukken over ons mijn bezoek in deze historische mijnsite.(de eerste versie verdween in cyberspace?) Wat een toeristisch uitstapje leek ,werd een geëmotioneerde ervaring op niveau 4 van een nog erg bedrijvige zilvermijn. We werden als echte mijnwerkers aangekleed, alhoewel er al enig verschil was met slaaf-Indianen die door de Spaanse conquisadores hier werden opgesloten tot de dood er op volgde.We werden eerst langs een uitrustingswinkeltje gestuurd om "echte" dynamietpatronen en bijhorende ontstekingslont aan te schaffen.(in de loop van de dag miste Clair een staaf,waar we de uiteindelijke bestemming tot nu toe niet van kennen)Ook een marktje waar we "geschenkjes" konden kopen voor onze mijnwerkers,zoals coca-bladeren,pure alcohol en limonades. Dan daalden we af via schachten naar een 1ste niveau , waar o.a. een museum was ingericht met de historische context en strijd die er gevoerd werd. Vele dwangbevelen en slavenaanvoer werden er in talrijke archief documenten aangetoond. Ook hun "bijgeloof" in hun goden en dagelijkse verering krijgt zijn aandacht. Dan werd er de keuze gelaten,terug te keren of via onooglijke gaten en holen af tedalen naar niveau 4 ,hierbij was al een natuurlijke selectie,vermits Stan zijn proporties niet op de gaten en holen voorzien waren.Daartoe gekomen zagen we hoe bedrijvig het er nog aan toe gaat. We ontmoeten Nelson,een 13jarige die tijdens de schoolvakantie zijn vader kwam helpen met handmatig gaten te slaan om dynamiet patronen te bevestigen ( Clair doet een geapprecieerde poging om het werk even over te nemen)om ertslagen bloot te leggen en zo in brokken te transporteren naar depot grotten, vanwaar ze via katrolsystemen worden opgehaald.Iets verder zien we lichtjes toekomen via het spoornetwerk,welke ontelbare vertakkingen(wissels)heeft. Het blijken 4 mijnwerkers te zijn die paarsgewijs,trekken en duwen aan een warm ertsgevuld 2ton zwaar kipwagentje sleuren en trekken.Weer verder eenzelfde senario maar hier zitten ze vast op een wissel,die hun onmemselijke arbeid nog verzwaard.(een helpende hand was welkom)Bij de depot gallerij word met alle macht het wagentje geledigd en opnieuw verdwijnen ze in het stoffig donker. Deze zilvermijn was destijds de rijkste ter wereld,hier werd erts opgehaald van 97% nu moeten de coöperatieve mijnwerkers zich tevreden stellen met minder dan 20% waar meer werk en onproductievere arbeid moet voor gepresteerd worden, in veel gevaarlijkere omstandigheden. Destijds werden de mijnen genationaliseerd Comibol maar met de neo-liberale koers van de laatste jaren gingen de arbeidsvoorwaarden en de syndicaten voor de bijl. De coöperatieven zijn geprivatiseerde uitbating,via socio´s en dagarbeiders,de ene iets meer beschermd dan de ander. Met de schommelingen van de internat.grondstoffen zijn deze arbeiders de ene dag agro-mineurs,de andere dag werkloos. De vooruitzichten zijn steeds somberder vemits de rentabiliteit zakt en de uitbating chaotisch verloopt met jaarlijks 40 doden.De toekenning van de graafplaatsen is een kansspel,niemand kan garanderen of er ertsgehalte(te bepalen door labo achteraf) te vinden is dat genoeg opbrengt om in hun levensonderhoud te voorzien,maar veel alternatief is er niet.Er is natuurlijk nog veel meer te vertellen over hun religiositeit t.a.v. hun goden van alle niveaus,de onmetelijke rijkdom die hier gestolen is en die we in de casa moneda konden zien enz....
3 dagen tussen hemel en aarde - 3 jours entre terre et ciel
Hallo, hier zijn we terug. We waren 3 dagen onbereikbaar, geen GSM, geen internet... We zaten hoog in de bergen, op 5000 m... Mais on est de retour, ici a Lapaz, et on prebd le temps pour ecrire
Aan jullie om wat te lezen...a vous pouir un peu vivire ce qu'on a vecu... Riet et co
Een pilootproject in Lipp, lithium ontginning ...un nouvel espoir poir les travailleurs de Bolivie
We vertrekken vandaag voor een 3 daagse in de alte plano, vanuit Iyuni. We namen de bus in Potosi om 7 u 's avonds. Voorzien om tegen 1u 's nachts in Iyuni aan te komen. Maar pech, de bus kapot, nieuwe bus, weg geblokkeerd enz... We komen uiteindelijk tegen 3u 's nachts aan ons hotel in Iyuni, op 3700 m hoog. Goed bed, lekker ontbijt en we kunnen vertrekken op 3 daagse. Onze vriend Guillermo Roelands heeft gezorgd voor 2 uitzonderlijke chauffeurs, en gids tegelijkertijd. 2 grote 4x4 autos worden klaargemaakt, benzine voor onderweg, eten voor 3 dagen, drank, mooie muziek, en vooral een groots routeplan. We vertrekken voor een rit van 800 km tussen de hoogste bergen van Bolivie die schommelem tussen de 5000 en 6000 m hoog. Daartussen ligt een vlakte wat men de alte plano noemt. Op de flamken van de bergen en in de vlakte liggen kleine dorpen, zeer afgelegen, in een droog, hard, dor landschap. Maar het geheel is betoverend om te zien.
David et Walter sont nos chauffeurs et nous guides en même temps. David est un tres grand ami de Guillermo, qui est un homme exeptionnel. Guillermo Roelands, ancien cooperant belge, a cree en cette region des multiples sites de travail en utilisant les richesses de mineraux, et en donnant de l'emploi aux habitants de ces petits villages de l'alte plano. La lutte pour le maintien de ces richesses , de ces matieres premieres dans les mains de Bolivie est une lutte en soi, une lutte contre des anciens et des nouveaux colonisateurs. Cette lutte est d'une actualite enorme, d'une importance enorme pour le developpement de ce pays dans lequel 40% de la population vit en grande pauvrete. C'est cette lutte que Evo Morales veut gagner . Guillermo Roelands est un pionnier qui se mets au service du gouvernememt de Evo, et qui mets toute son experience, toute son savoir au service du developpement de cette region riche de resources naturelles. La recherche de nouveaux mineraux dans le salar ( mer du sel), dans les montagnes...c' est un defi. David, notre chauffeur et guide, est originaire de la region et a travaille comme ouvrier avec Guillermo. Il nous conduit aupres de la montagne Lipp, ou un nouveau projet se realise, l'extrait de lithium dans le salar ( la mer de sel ) qui peut être utilise dans des batteries ( entre autre). L'ingenieur du site, avec un nom remarquable, Marcelo Xavier CASTRO ROMERO nous accueille sous le soleil qui tape. Des ouvriers, cahoule contre la poussiere sont en train de construire des logements pour des ouvriers qui viendront travailler dans l'avenir.
Hier de woorden van Marcello " Onze taak hier is een economische arm uit te bouwen, naast de politieke arm van de regering Morales. Ons land moet politiek onafhankelijk zijn, maar kan dit niet zonder economische onafhankelijkheid. We bouwen hier een project uit van ontginning en verwerking van grondstoffen zoals het lithium, dat werk zal leveren aan de inwoners van de dorpen hierrond, en dat efficient en nuttig zal zijn. Dit in tegenstelling tot vroegere projecten die eerder ' witte olifanten' waren, die miljoenen kosten, maar wat hebben ze opgebracht. In die zin is dit project historisch en exemplarisch. Het is een industrieel project dat 120 miljoen dollar kost. En we moeten zeggen, alles verloopt volgens plan, op tijd, wat op zich een prestatie is. De arbeiders nu, 70 man, bouwen de lokalen voor het wetenschappelijk centrum, dat nu in Lapaz is gelegen. Daarnaast bouwen ze ook de verblijfplaatsen voor de toekomstige arbeiders. Hier is niks, we hebben water moeten doen aanvoeren, electriciteit, en sinds 3 maanden hebben we ook een satellietverbinging. We hebben enkele lokalen kunnen overnemen van een vroeger project dat kapot is gegaan. Nous voulons avancer dans ce project, pas par pas, aussi pourque nos jeunes ingenieurs restent ici dans le pays et ne quittent pas vers l'Europe...En même temps nous voulons former des ouvriers des villages les plus pauvres, ce qui est un defi en soi. Ce qui compte pour nous c'est la solidarite, c'etait le mot d'ordre et l'exemple du Che. Mais nous devons avoir une strategie claire. Nous avons du combattre la corruption, qui etait l'ideologie qui regnait. La corruption etait devenue un droit, voler de l'etat etait un droit...Celui qui n'etait un con. Cela allait ensemble avec la vente des drogues, pour pouvoir se montrer en ville comme un riche. Cela a mene a des styles de vie decadentes, comme a Santa cruz, se miroiter aux USA, en parlant anglais ( comme dans ce temps la miss Bolivie ) Un pays ne sait pas se contruire sur une telle mentalite corrompue ( verdraaide mentaliteit). Nous avons pris une nouvelle option pour le developpement de notre pays, l'option d'in developpement general, pour tout le monde, avec le respect pour les gens, pour les animaux, pour les plantes, pour l'eau. C'est une nouvelle vision, une vision de solidarite, de s'entre qider. Nous devons pour realiser cela eduquer la population: c'est dans ce cadre l' toute la campagne de l'alphabetisation de la population. Nous devons avoir aussi une vision de materialisme historique et dialectique. Tout cela est un long processus de 20 ans. Il y a deux voies pur arriver a des structures sociales, une voie de lutte violente du peuple contre la violence reactionnaire, ou une lutte d'avqncer de pas a pas avec le peuple, sans oublier le but final ou on veut arriver. C'est ce chemin qu'n suit maintenant'
Arbeiders komen ons fier het architectenplan tonen van de nieuwe gebouwen. David en Walter hebben ondertussen een lekkere piknik klaargemaakt. We eten gezellig samen met onze gastheer Marcello Castro, die zo fier is over zijn naam. Maar we moetren verder, we hebben nog een enorme tocht te maken, naar Villa Mar een afgelegen dorp. We rijden door San cristobal waar de amerikanen een open mijn hebben ontdekt onder het dorp. Ze hebben die mijn in consessie , en hebben dan maar even het dorp plat gelegd, en de mensen doen verhuizen naar een nieuw gebouwd dorp. De kerk hebben ze steen voor steen afgebroken en opnieuw opgebouwd. De inwoners werken nu in de mijn, maar hebben geen grond meer om nog wat groenten te kweken. De mijn wordt heel streng bewaakt. We rijden er rap door, want er wacht ons een regenbui. We staan voor een autotocht van 3 uren tussen lama's en schapen... We overnachten in VillaMar, waar een gastgezin ons vergast op een typische boliviaanse schotel.'picemacho'. We zitten onder het stof, en Joris is de eerste onder de douche om te zien of er warm water is. Er staat een miljoenen sterren hemel. Een openbaring voor ons, mensen uit de stad. Stan leert ons kaarten, 21igen... Maar dat houden we niet lang vol. Morgen moeten we om 4u30 opstaan, want we vertrekken naar andere oorden. Maar het zijn heerlijke bedden, en buiten vriest het. Slaapwel.
Na het gesprek metheel wat jongeren en ouderen uit de streek deden we een kort bezoek aan het hospitaal in het dorp. Maar we wouden absoluut naar de mijn, want ook in die hoge bergen zijn er mijnen van tin, quertz, brons en zilver. We worden ontvangen door de president van de cooperatieven, Sergio Mendoza. Vroeger waren de mijnen in handen van de Comebol, de staatsmaatschappij. Door de neoliberale poliiek in het land, in de jaren 80 heeft men de staat verplicht de mijnen te verkopen aan de cooperatieven. Let op, cooperatieven hier hebben niks met socialistische/sociaal democratische politiek te makem maar stelt in de feiten een totale privatersing voor, de mijnen komen in handen van individuele eigenaars . We komen hier later op terug, bij ons bezoek aan de mijnen in Potosi.
Dans la cooperative on compte 400 'socios', ce sont des actionnaires, des travailleurs qui eux mémes engagent 4 a 5 mineurs pour travailler sous leur direction. En fait ces 400 socios sont des petits patrons aui signent des contrats avec des mineurs individuels, des eventuels. Ces derniers seront payes selon leur production qu'ils apportent. Ces travailleurs individuels sont des campesinons qui viennent des petits commuautes de la montagne. Dans ce sens on les appelle aussi des agromineros.
De productie in de mijn van Colquechaca is zo'n 24 ton ruwe mineralen per week. Dat gaat dan naar de raffinaderijen om te trieren en er het zilver, tin of zink uit te halen. Het is verschrikkelijk hard werken, niog zeer veel handwerk, aangezien er pas een recente aanvoer is van electriciteit. Een deel van de opbrengst van de cooperatieven gaat naar de nationale kassa voor sociale zekerheid, maar waarvan uiteindelijk enkel de socios, nl de aandeelhouders, recht op hebben bij ongeluk of ziekte. De verschillende cooperatieven zijn aangesloten bij de Fecomin de centrale van de cooperatieven van de mineros.
We worden opnieuw verwacht in de parochie waar verschillende vrouwen een heerlijke maaltijd hebben klaargemaakt. gekookte mais, frietjes, kip, soep, zoete patatten en voor Roos extra tomaten. We worden vergast op de beste muzikant van het dorp, met zijn guitaar en mooie latino liederen. Het is niet zo gemakkelijk om afscheid te nemen van de vele nieuwe vrienden die we daar hebben gemaakt. Vooral ook Willim die zijn uiterste best deed om in het beste spaans ons zoveel mogelijk uitleg te geven. Er wacht ons opnieuw een tocht van 5 uren in onze 4*4. En wat zijn we blij dat in onze chauffeur familie opnieuw meegaat. Met 8 in een 4*4, dat is lekker warm dicht bij elkaar. We zien opnieuw massa's llamas en wat zijn die rode strikken rond hun oren? Elly zegt ons dat de boeren de verjaardag vieren va de lamas en die krijgen dan een rode strik rond hun oren. Tijdens onze afdaling ( met heel veel stijgen nog) krijgen we een verschrikkelijke regenbui over onze kop, eerder hagel dan regen. de toppen van de bergen worden wit. Het is gevaarlijk rijden, want de wagen schuift over de gladde grond en de rivieren zwellen. We moeten er door. Christiane belooft dat ze naar Fatima zal gaan als we levend in Sucre toekomen. En wonder boven wonder, we komen heelhuids in Suvre toe, zo rond 20u 's avonds. Ons hotelletje is onze thuis. Er gaat door de straat een fanfare van de NO stemmers tegen de grondwet. Er zijn strubbelingen op het fransiscusplein. Maar onze maag grolt, Lou heeft honger, Roos wil een glas wijn, ....We gaan eten, en onze avontuurlijke tweedaagse is grandioos geweest. Onvergetelijk. Morgen vertrekken we om 17 uur naar Potosi, en zullen eerst nog een bezoek brengen aan de Casa de la Libertad en het textielmuseum. Dag, Riet
Verder naar Colquechaca On rentre a Colquechaca meme
Apres la messe, avec l'aide de lampes de poches on recherche nos 4*4 et on les trouve! Jamais nous avions ete dans un noir aussi noir, avec des etoiles brillantes. Nous avions besoin de lampes de poches, les habitants du village pas; meme les enfants de 5 a 6 ans marchais dans le noir sans crier et sans peur. Etonnant quand je compare qvec mes petits enfants.
Apres une heure on rentre a Colquechaca et on trouve un lit chaud dans la paroise. Le lendeñain on a une discussion de trois heures avec des indiens qui aident Andre dans son travail de cure, son travail de medecin, son travail d'arrangeur de l'eau potable, de l'electricite, ...
La discussion etait tres interessante et nous fait voir (sans pour autant comprendre) que cet endroit de la Bolivie a une mentalite et des habitudes extremement differentes de ce que nous connaissons: la reflection scientifique est quasi inconnue; les prejuges, les croyances de tout genre, la superstition, la personalisation du mal et du bien dans des dieux representes par des hommes / femmes qu'on diabolise a l'aide d'un sorcilier est une pratique tres courrante. La lutte physique pour regler des comptes personnels est frequante et se concretise lors de fetes ou on boit de l'alcole de mais a gogo ce qui elimine tout restiction et ouvre la porte a tout, y coñpris le meurtre. Le motif de cette violence entre les pauvres gens me semble l'obtention de la richesse de l'autre: sa terre, ses animaux, ... Tout cela me fait pense au genocide au Rwanda.
We vertrekken vandaag voor een 3 daagse in de alte plano, vanuit Iyuni. We namen de bus in Potosi om 7 u 's avonds. Voorzien om tegen 1u 's nachts in Iyuni aan te komen. Maar pech, de bus kapot, nieuwe bus, weg geblokkeerd enz... We komen uiteindelijk tegen 3u 's nachts aan ons hotel in Iyuni, op 3700 m hoog. Goed bed, lekker ontbijt en we kunnen vertrekken op 3 daagse. Onze vriend Guillermo Roelands heeft gezorgd voor 2 uitzonderlijke chauffeurs, en gids tegelijkertijd. 2 grote 4x4 autos worden klaargemaakt, benzine voor onderweg, eten voor 3 dagen, drank, mooie muziek, en vooral een groots routeplan. We vertrekken voor een rit van 800 km tussen de hoogste bergen van Bolivie die schommelem tussen de 5000 en 6000 m hoog. Daartussen ligt een vlakte wat men de alte plano noemt. Op de flamken van de bergen en in de vlakte liggen kleine dorpen, zeer afgelegen, in een droog, hard, dor landschap. Maar het geheel is betoverend om te zien. 
